Morgunblaðið - 22.03.1996, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. MARZ 1996 27
Morgunblaðið/Ásdís
LÁRA V. Júíusdóttir tekur við
viðurkenning-u bókasafnsfræð-
inga fyrir fræðibók ársins
1995.
Yiðurkenn-
ing fyrir
frumsamda
íslenska
fræðibók
FÉLAG bókasafnsfræðinga veitti
í gær Láru V. Júlíusdóttur viður-
kenningu fyrir bókina Stéttarfé-
lög og vinnudeilur sem Alþýðu-
samband Islands gaf út í fyrra.
Viðurkenningin er fyrir frum-
samda islenska fræðibók fyrir
fullorðna og er veitt í fjórða sinn.
Fræðibækur annars vegar fyrir
börn og hins vegar fyrir fullorðna
hljóta að jafnaði viðurkenningu.
Aftur á móti komst nefndin sem
velja skyldi fræðibók fyrir börn
að þeirri niðurstöðu að ekki væri
ha'gt að tilnefna neina barnabók
sem bestu.fræðibók ársins 1995.
Nefndin segir í þessu sambandi:
„Er þetta því miður þriðja árið í
röð sem svo er háttað. Bókin Álf-
ar og tröll eftir Olínu Þorvarðar-
dóttur kemst næst því að eiga við-
urkenningu skilið en þar sem ekki
er um frumsaminn texta að ræða
nema að hluta til kemur hún ekki
til greina".
Aðgengileg bók
Margrét Ásgeirsdóttir, formað-
ur Félags bókasafnsfræðinga,
ávarpaði viðstadda og sagði að
úrslitaáhrif við val hefði haft
handbókargildi bókar Láru, efnis-
meðferð væri skipuleg og bókin
jafnframt fræðileg. „I bókinni er
efni, sem mörgum finnst frekar
óárennilegt og tyrfið, sett fram á
aðgengilegan hátt,“ sagði Mar-
grét.
Lára V. Júlíusdóttir sagði að
viðurkenningin væri ánægjuleg og
óvænt fyrir sig. Fyrri hluti bókar-
innar væri Rétt.indi og skyldur á
vinnumarkaði sem kom út 1993.
Hún kvaðst byggja á 10-12 ára
starfi hjá Alþýðusambandinu og
hefði viljað skilja þessa bók eftir
sig. Vinnuveitendur hefðu komið
til móts við hana og gefið henni
frí til að sinna ritstörfum. Þótt
hún væri hætt hjá Alþýðusam-
bandinu og starfaði nú sjálfstætt
sem lögfræðingur ynni hún áfram
fyrir stéttarfélög. Hvort hún
skrifaði meira væri óráðið, en við-
urkenningin kærkomin hvatning.
KVIKIYIYNDIR
Háskölabíó
DAUÐAMAÐUR NÁLGAST
(„Dead Man Walking“)
★ ★ ★ V2
Leikstjóri Tim Robbins. Handrits-
höfundur Tini Robbins, byggt
á samnefndri bók Helen Prejean.
Kvikmyndatökustjóri Roger A.
Deakins. Tónlist David Robbins.
Aðalleikendur Sus.an Sarandon, Sean
Penn, Robert Prosky, Raymond J.
Barry, R. Lee Ermey, Celia Weston,
Louis Smith, Scott Wilson.
Bandarísk. Polygram 1995.
HELEN Prejean (Susan Sar-
andon), nunna sem sinnir félags-
málastörfum í fátækrahverfi í Lou-
LISTIR
Morgunblaðið/Sverrir
FÉLAGAR Mótettukórsins á æfingu.
Jón Nordal, Tallis og
Allegri í Hallgrímskirkju
TÓNLEIKAR á vegum Mótettu-
kórs Hallgrímskirkju og Listvinafé-
lags kirkjunnar verða haldnir í
Hallgrímskirkju sunnudaginn 24.
mars kl. 17. Flutt verða þtjú tón-
verk, Óttusöngvar á vori eftir Jón
Nordal og tvær sögufrægar mótett-
ur eftir Tallis og Allegri. Flytjendur
eru Mótettukór Hallgrímskirkju,
Sverrir Guðjónsson og Þóra Einars-
dóttir. Stjórnandi er Hörður
Áskelsson.
Tónleikarnir heijast á mótettu
eftir enska tónskáldið Thomas Tall-
is, sem er elstur þeirra þremenn-
inga. Hann fæddist á Englandi (lík-
lega í Leisterskíri) einhvern tímann
á árunum 1505-1510 og dó í
Greenwich árið 1585. Er Hinrik
VIII rauf tengslin við páfann og
stofnaði ensku biskupakirkjuna
1540, missti Tallis stöðu sína við
klaustrið í Waltham. Þetta leiddi
þó ekki tii langvarandi atvinnuleys-
is, því skömmu síðar var hann kom-
inn í þjónustu konungskapellunnar
(Chapel Royal) í Lundúnum. Þar
starfaði hann síðan alla ævi, hluta
af tímanum í samvinnu við gamlan
nemanda sinn, tónskáldið William
Byrd. Þeir félagar voru afar áhrifa-
miklir í ensku tónlistarlífi þessa
tíma og Elísabet veitti þeim einka-
leyfi á grentun nótna og nótna-
pappírs. í sameiningu gáfu þeir svo
út hefti með frumsömdum mótett-
um og tileinkuðu drottningu sinni.
Þá var Tallis meðal hinna fyrstu
er samdi tónlist við messutexta á
enskri tungu. Leikni Tallis í með-
ferð kontrapunkts hefur haldið
nafni hans á lofti fram til þessa
dags. Mótettan Spem in alium, sem
nú verður flutt í fyrsta skipti hér
á landi, er makalaust dæmi um fjöl-
röddun. Hún er skrifuð fyrir átta
fimm radda kóra, eða 40 raddir
alls. Á tónleikunum fær hver kór
sinn stað í kirkjunni og koma ein-
kenni verksins þannig skýrt fram
og hljómburður kirkjunnar hentar
verkinu vel.
Gregorio Allegri var fæddur í
Rómaborg árið 1582 og dó í sömu
borg árið 1652. Sem drengur söng
hann í kirkjukór og er fram liðu
stundir varð hann ágætur tenór-
söngvari og tónskájd. Einnig tók
hann prestvígslu. Árið 1629 var
hann ráðinn til söngs í Sixtínsku
kapellunni, af Urbani páfa VIII. í
páfagarði samdi hann mörg tón-
verk, þar á meðal mótettuna Miser-»
ere (tónsetning 51. Davíðssálms)
og var hún flutt þar í dymbilviku
ár hvert. Hún er skrifuð fyrir tvo
kóra sem syngjast á auk þess sem
annað hvert vers er tónað. Um tíma
var helgin yfir þessu tónverki slík,
að bannað var að afrita það til
flutnings utan páfagarðs, að við-
lagðri bannfæringu. Munnmæla-
sögur segja, að sjálfur Mozart hafi
rofið bannhelgina og skrifað verkið
niður (kórrétt að sjálfsögðu) eftir
að hafa heyrt það einu sinni í Róm.
Samkvæmt öruggum heimildum
eru hins vegar þekkt þrjú afrit sem
send voru úr páfagarði fyrir daga
Mozarts, þar af eitt til Leopolds í
Vín. Mótettukórinn þarf því ekki
að óttast reiði páfa er hann flytur
þetta verk næstkomandi sunnudag.
Jón Nordal, sem átti sjötugsaf-
mæli hinn 6. mars síðastliðinn, er
höfundur þriðja og viðamesta verk-
efnis tónleikanna, Ottusöngva á
vori. Hann samdi tónverkið árið
1993 að beiðni aðstandenda Skál-
holtstónleika, sem Helga Ingólfs-
dóttir er í forsvari fyrir og tileink-
aði Skálholtsdómskirkju. Verkið
skiptist í fjóra kafla. Þrír hinir
fyrstu eru hefðbundnir messuþætt-
ir, þ.e. Kyrie, Sanctus og Agnus
Dei, en fjórði kaflinn er saminn við
Sólhjartarljóð eftir Matthías Jo-
hannessen. Matthías samdi Sól-
hjartarljóð í tilefni af því að þúsund
ár voru síðan kristni var fyrst boð-
uð í landinu og í kvæðinu vitnar
hann beint til Sólarljóða. Jón mun
hafa ætlað að semja tónlist við ljóð
Matthíasar einum 12 árum fyrr,
en ekki orðið af. Er hann var að
semja messuna, fékk hann þá hug-
mynd að enda á Sólhjartarljóðinu
„og er það sérlega fallegur og
áhrifamikill kafli“ að sögn aðstand-
enda tónleikanna. Óttusöngvarnir
voru frumfluttir í kirkjunni hinn
10 júlí sama ár af Þóru Einarsdótt-
ur sópran, Sverri Guðjónssyni
kontratenór, félögum úr Mótettu-
kórnum og hljóðfæraleikurum und-
ir stjórn Harðar Áskelssonar. Um
haustið var verkið endurflutt í
Hallgrímskirkju. Flytjendur voru
hinir sömu, utan hvað nú söng all-
ur kórinn. Tónverkinu var gríðarvel
tekið af áheyrendum jafnt sem
gagnrýnendum í bæði skiptin. Með
tónleikunum á sunnudaginn langar
flytjendur, sem enn eru flestir hin-
ir sömu og fyrr, að þakka Jóni
framlag hans til íslenskrar tónlistar
og flytja honum hamingjuóskir á
afmælisárinu. Enn fremur hefur
íslensk tónverkamiðstöð ákveðið
af Óttusöngvarnir verði gefnir út
á hljómdiski sem einnig mun hafa
að geyma tónverk Jóns, Aldasöng
og Requiem, í flutningi Hljómeykis.
Forsala aðgöngumiða er í kirkj-
unni og er miðaverð 1.000-1.200. kr.
Fyrirgefning syndanna
isiana, fær bréf frá Matthew Ponce-
let (Sean Penn), sem bíður dauða-
dóms fyrir morð á tveimur ungling-
um í ríkisfangelsinu. Prejean heldur
á fund hans og reynir að ná sam-
bandi við þennan forherta mann-
drápara sem óskar þess að hún
verði hans andlega hjálparhella og
útvegi honum lögfræðing. Prejean
verður við beiðni hans, leitast við
að komast innfyrir harða skel
Poncelets á meðan lögfræðingurinn
Hilton Barber (Robert Prosky) ger-
ír allt sem hann getur til að fá.
dóminn mildaðan í lífstíðarfangelsi.
Systir Prejean heldur að hún sé að
gera hið eina rétta uns hún hittir
óhuggandi foreldra fórnarlamb-
anna.
Hér er tekið á alvarlegum um-
ræðuefnum eins og líflátsdómum,
sekt, sakleysi og ekki síst fyrirgefn-
ingu syndanna. Tim Robbins skipar
sér í fremstu röð ungra bandarískra
handritshöfunda og leikstjóra með
því að koma þessu vandmeðfarna
og margslungna efni jafn afdráttar-
og fordómalaust til skila og raun
ber vitni. Forðast að gera píslarvott
úr gálgamatnum, grefur hins vegar
upp eins mannlega hlið á Poncelet
og unnt er og þannig fær fanginn
vissa samúð áhorfandans. Sean
Penn, einum vanmetnasta leikara í
Hollywood, tekst að túlka þessa
persónu undravel. Hefur látið sér
vaxa hár og skegg til að fá rétt,
lágkúrulegt útlit. En innrætið er
útlitinu verra, þó ófélegt sé. Ponce-
let er óþokki sem hlýtur þó ein-
hvers staðar undir niðri að lúra á
mannlegum tilfinningum. Penn
endurspeglar þessar ólíku hliðar
með yfirveguðum leik og hefur ekki
í annan thna gert betur. Sarandon
sýnir enn eina ferðina að hún á fáa
sína líka. Að þessu sinni er gamal-
kunnur glamor víðs íjarri, nú bregð-
ur hún sér í hlutverk hversdagskon-
unnar, ráðvilltrar nunnu sem veit
ekki í hvorn fótinn hún á að stíga
Ikonaskoð-
un í Lista-
safninu
í TILEFNI af sýningu á íkonum
frá Norður-Rússlandi í Lista-
safni íslands býður safnið á ný
upp á skoðun á rússneskum
íkonum í eigu Islendinga, en
íkonasýningunni sjálfri lauk
síðastliðinn sunnudag. Tveir
sérfræðingar frá Listasafninu í
Arkangelsk eru nú staddir hér
á vegum safnsins og munu þeir
taka við íkonum til skoðunar
laugardaginn 23. mars kl.
10-18.
Rússnesku sérfræðingarnir,
Maya Mitkevich og Tatyana
Koltsova, gefa eigendum ná-
kvæmar upplýsingar um aldur
íkonsins, skóla, myndefni og
ástand. Þegar þessi þjónusta
var veitt í janúar síðastliðinn
varð nær helmingur þeirra sem
komu frá að hverfa.
Vegna mikillar eftirspurnar
er því nauðsynlegt að þeir sem
áhuga hafa á þessari þjónustu
hafi samband við safnið.
Góla sýnir í
Listasetrinu
SÝNING „Gólu“, Gunnhildar
Ólafsdóttur, hefst í Listasetrinu
Kirkjuhvoli á Akranesi á laug-
ardag. Gunnhildur sýnir þar
grafíkverk, (tréristur og stein-
þrykk).
Gunnhildur er fædd árið
1954 og útskrifaðist úr Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands
árið 1989. Þetta er þriðja einka-
sýning hennar og hefur hún
einnig tekið þátt í mörgum sam-
sýningum.
Sýningunni lýkur 8. apríl og
er opin virka daga frá kl. 16-18
og frá kl. 15-18 um helgar.
Stórsveita-
veisla í Ráð-
húsi Reykja-
víkur
STÓRSVEITAVEISLA verður
haldin í Ráðhúsi Reykjavíkur
sunnudaginn 24. mars kl.
16.00.
Stórsveit Reykjavíkur verður
þar með tónleika ásamt öllum
þeim léttsveitum sem starfandi
eru á suðvesturhorni landsins.
Auk Stórsveitar Reykjavíkur
eru það Stórsveit Tónlistarskóla
FÍH, Léttsveit Tónmenntaskóla
Reykjavíkur og Léttsveit Tón-
listarskóla Keflavíkur sem
þarna munu koma fram.
Stjómendur sveitanna eru
Stefán S. Stefánsson, Edward
Fredriksen, Sigurður Flosason
og Karen Sturlaugsdóttir.
Allir eru velkomnir á tónleik-
ana meðan húsrúm leyfir og
aðgangur er ókeypis.
uns hún tekur þá sannkristilegu
afstöðu sem markar myndina, að
fyrirgefa.
Aðrir leikarar eru einstaklega vel
valdir; Prosky afbragð að venju, nú
sem lögmaðurinn Barber, Ermy,
Smith, Weston og Barry í hlutverk-
um foreldranna og Scott Wilson
sem fangapresturinn. Dauðamaður
nálgast minnir um margt á tvær
myndir um skylt efni, The Execut-
ioner’s Song og ekki síður gömlu
myndina hans Richards Brook, In
* a Cold Blood. Heimildarmyndarleg
á sínum lítt troðnu slóðum, hlaðin
þeirri spennu sem er því samfara
að sitja andspænis forhertum morð-
ingja sem á sér ekki viðreisnar von.
En á skilið þá sáluhjálp sem honum
er veitt þegar öll sund virðast lokuð.
Sæbjörn Valdimarsson