Morgunblaðið - 13.08.1996, Page 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 13. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
H
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf„ Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
BREYTINGAR A
GRUNNSKÓLA
MIKILVÆGT er að flutningur grunnskólans frá ríki til
sveitarfélaga takist vel. Þótt nú hafi verið gengið form-
lega frá flutningnum og ýmsum framkvæmdaatriðum er
mikil fagleg vinna eftir á vegum sveitarstjórna á hverjum
stað, í samvinnu við kennara, skólastjórnendur og annað
fagfólk. Þetta starf skiptir sköpum um gæði skólastarfsins
undir nýrri stjórn.
Ef marka má það, sem fram kemur í sunnudagsviðtali
Morgunblaðsins við Gerði Óskarsdóttur, hinn nýja fræðslu-
stjóra Reykjavíkurborgar, hyggst stærsta sveitarfélag lands-
ins takast á við þetta verkefni af myndarskap. Sem dæmi
má nefna áform um einsetinn skóla og lengdan skóladag,
en slíkt útheimtir meðal annars nýjar lausnir í samstarfi
grunnskóla við tónlistarskóla og aðra listaskóla. Ef vel er á
haldið, getur það samstarf orðið öllum til hagsbóta, ekki
sízt nemendum skólanna og foreldrum þeirra, en mikil fyrir-
höfn og skipulagning fylgir því oft að stunda listnám með-
fram skyldunámi.
Færsla grunnskólans til sveitarfélaga ætti að geta stuðlað
að nánara samstarfi og samráði menntamálayfirvalda við
foreldra, þar sem ákvarðanir verða teknar á vettvangi sveit-
arstjórna og þar með nær borgurunum. Hugmyndir Gerðar
Óskarsdóttur um að skipta Reykjavík upp í skólahverfi, sem
hvert hafi sína skólanefnd, eru allrar athygli verðar. Fram-
kvæmd þeirra getur orðið til þess að kostir tilfærslunnar
nýtist Reykvíkingum sem bezt og að stærð sveitarfélagsins
komi ekki niður á borgarbúum að þessu leyti.
Á öðrum sviðum nýtur Reykjavík auðvitað stærðarinnar.
Rétt er að taka undir með Gerði Óskarsdóttur er hún bendir
á að stærðarmunur Fræðslumiðstöðvar Reykjavíkur og ann-
arra skólaskrifstofa á landinu aukist nú verulega. „Ég sé
ábyrgð Reykjavíkur enn meiri en áður, því ég ímynda mér
að hún verði meira forystuafl en hún hefur verið á undanförn-
um árum,“ segir Gerður.
Með öflugu þróunarstarfi og samstarfi við aðrar skólaskrif-
stofur getur Fræðslumiðstöð Reykjavíkur stuðlað að því að
efla grunnskólamenntun á landinu öllu.
SALABORGAR-
FYRIRTÆKJA
BORGARRÁÐ mun á fundi sínum í dag fjalla um tillögu
um sölu á 30% hlutafjár borgarinnar í Skýrsluvélum
rikisins og Reykjavíkurborgar (Skýrr) og öllu hlutafé borgar-
innar og Aflvaka í Pípugerð Reykjavíkurborgar. Þá liggur
ennfremur fyrir tillaga um að Malbikunarstöðinni og Grjót-
námi Reykjavíkurborgar verði steypt saman í eitt hlutafélag.
Tillögur þessar eru byggðar á mati starfshóps um sölu
borgarfyrirtækja, sem fulltrúar meirihluta og minnihluta
áttu aðild að og skilaði tillögum sínum fyrir skömmu. í þeim
er auk þess lagt til að starfsemi Ferðaþjónustu fatlaðra
verði boðin út og Húsatryggingar Reykjavíkur seldar. Hópur-
inn taldi einnig rétt að selja 30% hlutafjár í Malbikunarstöð
og Grjótnámi og útilokar borgarstjóri ekki þann kost síðar.
Með öllum þessum aðgerðum má að mati starfshópsins bæta
stöðu borgarsjóðs um 1,6 milljarða króna.
Sögulegar aðstæður lágu að baki því að Reykjavíkurborg
hefur á þessari öld tekið virkan þátt í stofnun og rekstri
ýmissa atvinnufyrirtækja. Þær aðstæður eru ekki lengur
fyrir hendi og því tímabært að Reykjavíkurborg, rétt eins
og aðrir opinberir aðilar, hætti afskiptum af samkeppnis-
rekstri. Pípugerð og húsatryggingar, svo dæmi sé tekið, á
ekki að vera í verkahring hins opinbera.
Embættismenn hafa látið í ljós áhyggjur af því að fyrir-
tæki þessi kunni að .koma sér upp einokunaraðstöðu og því
þjóni það ekki hagsmunum borgarinnar að selja hlut sinn í
þeim. Á móti má benda á að Reykjavíkurborg er það stór
aðili á markaðnum að fyrirtæki kæmist seint upp með að
hækka verð umfram það sem góðu hófi gegnir.
Það er af hinu góða ef hægt er að bæta eiginfjárstöðu
borgarinnar. Tillögur starfshópsins marka hins vegar einnig
tímamót að því leyti að svo virðist sem nú ríki loks pólitísk
sátt um það í borgarstjórn Reykjavíkur að opinberir aðilar
eigi ekki að stunda atvinnurekstur í samkeppni við einkaað-
ila. Áform um einkavæðingu hafa margsinnis valdið hörðum
deilum á vettvangi borgarstjórnar. Það væri fagnaðarefni
ef þær deilur tilheyrðu liðinni tíð.
Mikið tjón eftir vatnavexti í Kverká, Kreppu og Jökulsá á Fjöll-
um um helgina en engar skemmdir urðu þegar Skaftá hljóp
Millj ónatj ón vegna
hlaups í Kreppu
Tjón vegna vatnavaxta sem urðu um helgina
í Kverká, Kreppu og Jökulsá á Fjöllum er
talið nema nokkrum milljónum króna. Engar
skemmdir urðu hins vegar þegar Skaftá hljóp
um helgina en það hlaup var í minna lagi.
Miklar skemmdir urðu á
veginum sem liggur að
brúnni yfir Kreppu og
sömuleiðis á varnar-
garði og veginum um 3 km sunnan
við Ásbyrgi. Jarðvegsefni sem
Vegagerðin átti eyðilagðist og
vinnuskúrar voru umflotnir. Bráða-
birgðaviðgerð hefur farið fram á
veginum til Ásbyrgis.
Jökuláin Kreppa á upptök í Brú-
aijökli í Vatnajökli. Áin hefur
hlaupið reglulega frá því að mæl-
ingar Orkustofnunar hófust árið
1972. Þegar hlaup verða í Kreppu
hleypur fyrst úr lóni í Kverkárnesi
í Kverká, þaðan í Kreppu og loks
í Jökulsá á Fjöllum.
Klappir standa
hvítþvegnar eftir
Talið er að hlaupið hafi hafist
fyrri hluta dags á laugardag. Nokk-
ur tími líður áður en hlaupsins verð-
ur vart við brúna yfir Kreppu því
leiðin frá lónunum við vestanverðan
Brúaijökul er löng. Kári Kristjáns-
son landvörður í Herðubreiðarlind-
um segir að hlaupið hafi verið álíka
stórt og 1991. Fyllingum beggja
vegna brúarinnar yfir Kreppu í
Krepputungu skolaði frá og standa
klappirnar hvítþvegnar eftir.
Kári var ásamt öðrum landvörð-
um í bíl sem festist í vatnsmikilli
ánni á sunnudag. „Við vorum að
kanna ástandið. Það drapst á vél-
inni úti í ánni og skolaði undan
hjólunum. Bíllinn grófst niður. Við
drógum hann upp og ég held að
það hafi aldrei verið hætta á ferð-
um,“ sagði Kári.
Ferðamenn á þessum slóðum á
leið frá Herðubreiðarlindum norður
í sveit töfðust sumir um einn sólar-
hring. Kári sagði að ástandið væri
gott núna og sjatnað hefði í ánni.
Hann sagði að hlaupið hefði staðið
skemur en 1991. Brúin sjálf hefði
ekki laskast en vegurinn yrði lokað-
ur a.m.k. næstu tvo sólarhringa.
Magnús Jóhannsson verkstjóri
hjá Vegagerðinni í Reyðarfirði sagði
þegar Morgunblaðið hafði samband
við hann í gær að vatnið væri um
það bil að hætta að renna yfir
hraunið við Kreppubrúna. Hann
sagði að vegurinn yrði ekki fær
fyrr en í fyrsta lagi á miðvikudag.
Állir kæmust sína leið en yrðu þó
að taka á sig krók og fara vestan
við Jökulsá og yfir brúna hjá fjallinu
Upptippingum. Þannig komast
menn inn í Kverkfjöll og Hvanna-
lindir.
Vegurinn í sundur
á 30-40 m kafla
Guðni Oddgeirsson, rekstrarstjóri
Vegagerðarinnar á Þórshöfn, hefur
staðið í ströngu með sínum mönnum
um 3 km sunnan við Ásbyrgi þar
sem Jökulsá rauf skörð í varnar-
garð og veg. Hann segir að atburða-
rásin hafi verið mjög hröð. Vatn
hafi streymt yfir allan varnargarð-
inn og síðan rofnað skarð í hann
vestan við neðri Jökulsárbrúna. Allt
laust efni hafi sópast úr veginum á
30-40 metra kafla. Talsverðar
skemmdir séu einnig á köflum sitt
hvorum megin við skarðið. Brúin
sé hins vegar ólöskuð.
Guðni segir að við brúna séu brú-
arstöplar úr gamalli brú sem var
smíðuð líklega um 1905. Þeir hafi
staðið þar óhaggaðir fram að þessu
hlaupi. Nú hafi grafist undan einum
þeirra og halli hann mikið. Guðni
segir að sá stöpull hljóti að hafa
hlíft aðalstöpli nýju brúarinnar mik-
ið því í vatnavöxtum hafi brotið á
þeim eldri.
„Ég get varla ímyndað mér annað
fyrst þessir stöplar fara af stað að
þetta sé mesta hlaup sem hefur
komið í ána frá því hún var brúuð
rétt eftir aldamótin," segir Guðni.
Hann segir að töluverð umferð
hafi verið um veginn þegar hann
tók í sundur en engin hætta hafi
samt verið á ferðum. „Mér skilst á
þeim sem voru þarna að þegar veg-
urinn gaf sig hafi hann nánast
svipst burtu á einu andartaki. Þeir
sem voru að fara úr Öxarfirði í
Ásbyrgi urðu að aka um Hólasand
í gegnum Mývatnssveit og um
Húsavík og Tjörnes," sagði Guðni.
Varasamt að styrkja og hækka
varnargarðinn
Guðni sagði að búið væri að gera
við veginn til bráðabirgða og hann
sé ágætlega fær núna. Meira er í
ánni núna en venjulega en þó er
hlaupinu lokið.
Guðni segir að þar sem áin ruddi
Skaftárhlaup í rénun
Líklegt að gosið
hafi undir
vestari katli
STERKAR líkur eru á því að
eldgos hafi brotist út undir
vestari sigkatlinum fyrir
vestan Grímsvötn á Vatna-
jökli á sunnudag. Hlaup varð í
Skaftá um helgina en samfara því
varð vart mikils óróa við ketilinn.
Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur
segir að ekki sé vitað til þess að
eldgos hafi áður verið á þessum stað
en talið er að gosið hafi undir eystri
sigkatlinum áður. Hlaupið í Skaftá
er um helmingi minna en þegar áin
hljóp síðast.
Margt bendir til þess að eldgos
hafi orðið undir Vatnajökli, fyrir
vestan Grímsvötn, árin 1989, 1991
og 1995. Páll segir að íssjármæling-
ar hafi sýnt að hryggur, svonefndur
Lokahryggur, er undir ísnum vestur
af Grímsvötnum. Þar sé jarðhiti og
uppspretta Skaftárhlaupa sem hafa
komið að jafnaði annað hvert ár síð-
ustu fjörutíu árin. Páll segir sterkar
vísbendingar þess efnis að síðustu
þijú hlaup sem komið hafa úr eystri
sigkatlinum hafi verið undanfarar
stuttra eldgosa undir jöklinum.
Stöðugur órói
Páll segir að á sunnudag hafi ver-
ið stöðugur órói á svæðinu, svipaður
gosóróa. Hann segir að þetta bendi
til þess að eldgos hafi orðið undir
jöklinum sl. sunnudagskvöld. „Það
er ekki fullvíst en talsverðar líkur til
þess. Þetta er þá gos sem ekki hefur