Morgunblaðið - 14.09.1996, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
URVERINU
Botnfiskvinnslan rekin með 8,5% tapi
Vinnslan tapar rúmum
þremur milljörðum á ári
BOTNFISKVINNS1AN er nú rekin
með 8,5% tapi samkvæmt mati
Þjóðhagsstofnunar. Verst er staðan
í frystingu þar sem tapið er 12,5%
af tekjum. Það svarar til þess að
fiskvinnslan í landinu sé að tapa
rúmum þremur milljörðum króna á
ári að mati Arnars Sigurmundsson-
ar, formanni Samtaka fiskvinnslu-
stöðva: „Þetta eru geigvænlegar
tölur.“ Tap í söltun er mun minna
eða 1,5%. Nú er orðið tap á veiðum
á rækjuveiðum og vinnslu upp á
3%, en á sama tíma í fyrra skilaði
rækjan 15%. Bezt er afkoman í
loðnuveiðum og bræðslu, þar sem
Þjóðhagsstofnun telur hagnaðinn
15%. Utgerðin er _á hinn bóginn
rekin með hagnaði. í heild er sjávar-
útvegurinn rekinn með 0,5% tapi,
en á sama tíma í fyrra avr hagnað-
urinn 4,5%.
Þorsteinn Pálsson sagði á aðal-
fundi Samtaka fískvinnslustöðva í
gær, að þessi niðurstaða væri held-
ur verri en hann hefði átt von á.
Hann sagði að tvær megin orsakir
lægu að baki þessari slæmu stöðu;
Innlendar kostnaðarhækkanir,
annars vegar og lækkandi afurða-
verð hins vegar. Hann sagði síðan:
„Hallarekstri í sjávarútvegi verður
ekki breytt í aukna einkaneyzlu.
Hitt er svo annað mál að mörg
bezt reknu fyrirtækin í sjávarút-
vegi eru rekin með góðum hagn-
aði. Eðlilega setja menn fram kröf-
ur um að afkoma þeirra ráði launa-
þróuninni. En þá verða menn um
leið að sætta sig við að ekki er
hægt að tryggja rekstur þeirra
Geigvænlegar töl-
ur segir formaður
Samtaka fisk-
vinnslustöðva
fyrirtækja sem verst standa. Þetta
eru einföld sannindi sem samn-
ingamenn atvinnurerkenda og
launþega standa frammi fyrir á
komandi mánuðum."
„Þessar tölur koma mér reyndar
ekki á óvart,“ segir Arnar Sigur-
mundsson. „Reyndar átti ég ekki
von á því að jafnmikil afkomumun-
ur væri á milli söltunar og frysting-
ar eins og er í dag. Heildarniður-
staðan er hins vegar svipuð og ég
bjóst við. Hjá þeim fyrirtækjum
sem vinna mikið af síld og loðnu
er hallinn líklega eitthvað minni
en hjá hinum, sem eru með hreina
botnfiskvinnslu. Þar er hallinn enn
meiri eða 14 til 15%.
Lækkun á fiskverði
Ég held að margt þurfi að gera
til að bæta stöðuna. Auðvitað horf-
um við ekkert framhjá því, að þeg-
ar hráefniskostnaður er kominn
yfir 60% af heildarkostnaði, verður
að ná fram lækkun á fiskverði.
Það er hægara sagt en gert. Fisk-
verð er frjálst og ræðst á margan
hátt, á fiskmörkuðum, í beinum
viðskiptum og hjá úrskurðarnefnd.
Þarna held ég að við verðum að
ná verulegri lækkun, en það tekur
langan tíma. í annan stað þurfum
við að auka framlegðina þannig
að launakostnaður lækki í heildina.
Með þessu er ég ekki að segja að
laun til hvers og eins þurfi endilega
að lækka. Við þurfum þess í stað
að bæta launakerfin okkar og
stytta „pásur“ og nýta vinnutím-
ann betur.
Síðan kemur að hlut ríkisvalds-
ins. Það er nokkuð sérkennnilegt
við þessar aðstæður að við þurfum
að eyða orku í að koma í veg fyr-
ir það að tryggingagjald hækki á
næsta ári. Samkvæmt áætlunum
ríkisstjórnarinnar á það að hækka
um á milli 600 til 700 milljónir á
næstu tveimur árum. Við leggj-
umst eindregið gegn því. Við þurf-
um einnig að fá þróunarsjóðsgjald
á fiskvinnslu fellt niður frá næstu
áramótum. Það vegur aðeins 75
milljónum króna í fiskvinnslunni.
Það vegur ekki mikið, en það er m
ikið sanngirnismál.
Við þurfum að ná fram lækkun
á orkukostnaði og fleiri liðum og
síðast en ekki sízt þurfum við að
reyna allt hvað við getum sjálfir
til að bæta reksturinn. Liður í því
hlýtur að vera frekari sameining
fyrirtækja á næstu árum og eitt-
hvað verður sjálfsasgt um að
vinnslan færist út á sjó. Við meg-
um þó ekki gleyma því að það gíf-
urlega markaðsstarf sem unnið
hefur verið erlendis og þróunar-
starf hér heim á undanförnum
árum má ekki glatast. Við verðum
því að reyna að efla landvinnsluna
með öllum tiltækum ráðum,“ segir
Arnar Sigurmundsson.
Ályktun aðalfundar Samtaka fiskvinnslustöðva
Brýnt að ná niður ýms-
um kostnaðarliðum í
rekstri fyrirtækjanna
FISXVINNSLAN í landinu er nú
rekin með miklu halla, eða allt að
14 til 15% eftir vinnslugreinum.
Aðalfundur Samtaka fískvinnslu-
stöðva, sem haldinn var í gær,
sendi frá sér ályktun vegna stöð-
unnar og fer hún hér á eftir:
„Nýir útreikningar Þjóðhags-
stofnunar um afkomu botnfísk-
vinnslu staðfesta þann gríðarlega
vanda sem við er að glíma. Ofan
á þetta bætist að mjög viðunandi
afkoma í rækjuvinnslu hefur snúist
í tap vegna verðlækkana á afurð-
um undanfarin misseri.
Endurskoða Iaunakerfin
Við þessar aðstæður er fisk-
vinnslunni mjög brýnt að ná niður
ýmsum kostnaðarliðum í rekstri
fyrirtækjanna. Hráefnisverðið sem
ræður mestu um afkomuna hefur
ekki fylgt lækkun afurðaverðs.
Nauðsynlegt er að Úrskurðarnefnd
taki fullt tillit til verðbreytinga á
afurðum við afgreiðslu ágreinings-
mála um fískverð til sjómanna og
gæti það haft umtalsverð áhrif á
hráefnisverð í beinum viðskiptum
og á innlendum fiskmörkuðum. Þá
verður að hefja endurskoðun
launakerfa og skoðun á nýtingu
vinnutíma í fiskvinnslu með það
að leiðarljósi að auka framleiðni.
Þá er einnig mjög brýnt að ná nið-
ur öðrum kostnaðarliðum sem snúa
að þjónustufyrirtækjum, sveitarfé-
lögum og fyrirtækjum þeirra.
Aðalfundur Samtaka fisk-
vinnslustöðva skorar á stjórnvöld
að hraða endurskipulagningu fjár-
festingalánasjóða atvinnuveganna
og stofnun öflugs Nýsköpunar-
sjóðs í samvinnu við samtök í sjáv-
arútvegi og iðnaði. Það er löngu
orðið tímabært að ganga til þessa
verks og gera þessum sjóðum kleift
að taka þátt í vaxandi samkeppni
á lánamarkaðinum.
Háir raunvextir
Háir raunvextir eru enn ráðandi
hér á landi, þó að aukin sam-
keppni bankastofnana og sjóða
hafi Ieitt til lækkunar fjármagns-
kostnaðar. Undanfarið hefur
verulega dregið úr framlögum
lánastofnana á afskriftarreikn-
inga og getur því vaxtamunur
inn- og útlána minnkað í kjölfarið.
Lækkun vaxta skiptir sjávarút-
veginn miklu máli og afar brýnt
er að innlendir vextir verði sam-
bærilegir og hjá okkar helstu sam-
keppnisþjóðum.
Aðalfundur Samtaka fisk-
vinnslustöðva skorar á stjórnvöld
að falla nú þegar frá öllum hug-
myndum um hækkun tiygginga-
gjalds á sjávarútveginn. Akvörðun
um 600-700 milljón króna hækk-
un tryggingagjalds á sjávarútveg-
inn er alfarið á ábyrgð ríkisstjórn-
arinnar og ekki í tengslum við
kvartanir Eftirlitsstofnunar EFTA
(ESA) eins og látið er í veðri vaka.
Þessar nýju launaskattshugmyndir
stjórnvalda eru í hróplegu ósam-
ræmi við þau fyrir- heit að skatta-
legt umhverfi atvinnurekstrar hér
á landi verði á við það sem gerist
best í nálægum löndum. Útflutn-
ingsgreinar búa við þá sérstöðu
að geta ekki velt þessum nýju
sköttum út í afurðaverðið sem
ræðst af framboði og eftirspurn á
erlendum mörkuðum, óháð meintri
réttlætiskennd íslenskra stjórn-
valda.
Lög um þróunarsjóð verði
endurskoðuð
Þá skorar fundurinn á sjávarút-
vegsráðherra að gangast fyrir end-
urskoðun á lögum um Þróunarsjóð
sjávarútvegsins á þann veg að fella
niður þróunarsjóðsgjald á físk-
vinnsluhús frá og með næstu ára-
mótum. Það hefur sýnt sig að
álagning gjaldsins undanfarin tvö
ár nægir fyrir hlut sjóðsins í úreld-
ingu á þeim fiskvinnsluhúsum sem
hlotið hafa samþykki sjóðsstjórnar.
Jafnframt er á það bent að í lögum
um Þróunarsjóð sjávarútvegsins er
gert ráð fyrir að heimild hans til
úreldingar fískvinnsluhúsa falli
niður nú í árslok.“
Reuter
Barbra Streisand til liðs
við Clinton
BILL Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, lauk kosningaferð um fjög-
ur ríki í vesturhluta iandsins með
fjáröflunarsamkomu í Holly-
wood á fimmtudagskvöld. 700
gestir greiddu þá alls fjórar
milljónir dala, sem svarar 270
milljónum króna, fyrir að hitta
hann og hlýða á söng Barbra
Streisand, sem sést hér fagna
forsetanum.
Samkoman fór fram i húsi
sem ein af stjörnum þögiu mynd-
anna, Harold Lloyd, reisti, en
það er nú í eigu auðjöfursins
Ron Burkle. Forsetinn tók á
móti gestunum ásamt eiginkonu
sinni, Hillary, áður en þeim var
boðið til samkomu þar sem fram
komu leikarinn Tom Hanks,
rokkhljómsveitin Eagles og
skáldkonan Maya Angelou, auk
Streisand. Þeir sem greiddu
mest, jafnvirði 80.000 króna,
snæddu síðan kvöldverð með
forsetahjónunum.
Forsetinn hafði ástæðu til að
fagna með gestunum því nýjustu
skoðanakannanir benda til þess
að hann hafi náð 17-18 prósentu-
stiga forskoti á Bob Dole, for-
setaefni repúblikana.
Breski Verkamannaflokkurimi
Verkalýðsleið-
togar ævareiðir
Blackpool. Reuter.
BRESKIR verkalýðsleiðtogar
brugðust ókvæða í gær við fregn-
um' þess efnis að Verkamanna-
flokkurinn ráðgerði að ijúfa sögu-
leg tengsl sín við launþegahreyf-
inguna. Trúðu þeir takmarkað til-
raunum forystumanna flokksins til
þess að draga ummæli um sam-
bandsslitin til baka.
Verkalýðsforingjum hefur gram-
ist hvernig Verkamannaflokkurinn
hefur undir forystu Tony Blairs
reynt að fjarlægjast sinn gamla
bandamann sem launþegasamtökin
hafa verið, en formleg tengsl hafa
verið þar á milli í heila öld.
Ekki bætti úr skák er Stephen
Byers, talsmaður flokksins í at-
vinnumálum, lýsti yfir því á hádeg-
isverðarfundi með blaðamönnum í
fyrradag, að flokkurinn myndi rjúfa
öll tengsl við verkalýðshreyfinguna
efndi hún til verkfalla með ríkis-
stjórn Verkamannaflokksins við
völd.
Talsmaður flokksins fullyrti að
ekkert væri hæft í því að til stæði
að slíta tengslum við launþegasam-
tökin. Sagði hann Blair flokksleið-
toga aldrei hafa lagt slíkt til og
engar tillögur í þá veru væru til
umræðu í æðstu valdastofnunum
flokksins.
Tony Blair flokksleiðtogi reyndi
líka á fimmtudagskvöldið að lina
tjónið sem ummæli Byers höfðu
valdið en Lew Adams, leiðtogi sam-
taka járnbrautarstjóra (ASLEF),
sagði að ekki gengi að sparka stöð-
ugt framan í verkalýðshreyfinguna
meðan hún væri að reyna að stuðla
að sigri Verkamannaflokksins í
næstu þingkosningum.
Fjöldi verkalýðsleiðtoga sagðist
í gær átta sig á, að fregnum um
sambandsslit hefði verið vísað á bug
af hálfu flokksins en þeir notuðu
þó orð á borð við „heimska" og
„einfeldni“ til þess að lýsa áliti sínu
á yfirlýsingum flokksbroddanna í
vikunni.
Deilur um tillögur og hugmyndir
forystu Verkamannaflokksins um
að takmarka verkfallsrétt, lítill
áhugi flokksins á kröfum hreyfing-
arinnar um lágmarkslaun og nýjum
starfsréttindum launþega hafa
skyggt á alla umræðu á ársþingi
bresku launþegasamtakanna
(TUC).
Þar á meðal hafa tillögur sem
kenndar eru við hófsaman verka-
lýðsleiðtoga, John Monks, um
vinnustaðafélög og samstarf við
vinnuveitendur, sem njóta hljóm-
grunns í stjórn samtakanna, farið
að mestu leyti fyrir ofan garð og
neðan.
Blair hefur freistað þess að draga
úr völdum og áhrifum launþega-
samtakanna í flokknum. Þau leggja
honum þó enn til helming þess fját'
sem fer í rekstur flokksins og ráða
helmingi atkvæða á flokksþinginu.