Morgunblaðið - 14.09.1996, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 1996
AÐSEIMDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Óvissa um stjórn Strætis-
vagna Rcykjavíkur
STRÆTISVAGNAR
Reykjavíkur hafa verið
töluvert í umfjöllun
fjölmiðla að undan-
förnu en mánuður er
nú liðinn frá því að
breytingar á ieiðakerf-
inu gengu í gildi. Fjöl-
margir farþegar hafa
kvartað yfir því að
vagnamir séu ekki á
áætlun. Hafa fulltrúar
vagnstjóra tekið undir
þetta og sagt að vögn-
unum sé of naumt
skammtaður tími í
hinni nýju tímatöflu.
Þá tefji það aksturinn
enn frekar að vagnar á
mismunandi leiðum séu látnir bíða
hver eftir öðrum við skiptistöðvar.
Hlutverk stjórnar
Fjölmiðlar hafa sýnt málinu mik-
inn áhuga og m.a. rætt við vagn-
stjóra og yfirmenn SVR. Vaknaði
snemma sú spuming hvort hið
breytta leiðakerfi væri galiað frá
upphafi og ekki á vetur setjandi.
Flestir þeirra vagnstjóra sem rætt
var við töldu svo vera en forstjóri
fyrirtækisins varði kerfið og taldi
enga ástæðu til breytinga að svo
stöddu. Sjónarmið forstjórans er vel
skiljanlegt enda hefur miklum tíma
og fjármunum verið varið til þess
að undirbúa leiðakerfisbreytingam-
ar. Eðlilegt er að ekki sé rokið til
og kerfinu breytt þótt smávægilegir
'hnökrar komi upp í byrjun. Spurn-
ingin snýst hins vegar um það hvort
vandræðin séu vegna smávægilegra
hnökra eða hvort kerfið sé í heild
sinni gallað. Ljóst er að það er ekki
auðvelt að komast að hinu sanna í
málinu þar sem skoðanir vagnstjóra
og yfirmanna á því eru ólíkar. Flest-
ir hljóta að vera sammála um það
að ef kerfið þarfnist aðeins minni
háttar lagfæringa sé óþarfi að end-
urskoða það í heild og gera róttæk-
ar breytingar á því. Ef það reynist
hins vegar rétt hjá fulltrúum vagn-
stjóra að gera þurfi róttækar endur-
bætur á kerfínu til þess að það sé
áreiðanlegt og þjóni hlutverki sínu,
er nauðsynlegt að þær breytingar
verði gerðar sem fyrst. Það er eng-
um til gagns að notast við ónýtt
leiðakerfi. Þegar fulltrúa vagnstjóra
og æðstu yfirmenn fyrirtækisins
greinir á um jafnmikilvægt mál hlýt-
ur það að vera hlutverk stjórnar að
grípa til viðeigandi aðgerða til að
komast að hinu sanna í málinu og
ákveða síðan hvort þörf sé á minni
háttar aðgerðum eða algerri upp-
stokkun.
Tillaga um starfshóp
Á stjórnarfundi SVR hinn 9. sept-
ember kom í ljós að meirihluti R-list-
ans í stjóm hafði að fyrra bragði
engar tillögur fram að færa í mál-
inu. Eftir að rætt hafði verið um
málið lagði stjórnarformaðurinn
fram drög að bókun þar sem breyt-
Kjartan Magnússon
Sérpantanír
á húsgögir
mn
Berist fyrir
25. september til
afhendingar fyrir jól
ingamar voru varðar
og fyllsta stuðningi lýst
yfir við yfirstjórn iyrir-
tækisins. í drögunum
var hins vegar hvergi
minnst á að nauðsyn-
legt væri að komast að
því hvað hefði farið
úrskeiðis og hvað þyrfti
að bæta. Fulltrúar
sjálfstæðismanna í
stjórn lögðu hins vegar
fram tillögu um að for-
stjóri SVR skipaði
starfshóp, sem tveir
trúnaðarmenn vagn-
stjóra tækju sæti í.
Hópnum yrði falið að
gera ýtarlega úttekt á
leiðakerfinu og tímamæla leiðir til
að komast að því hverjar þeirra
héldu ekki áætlun. Hann skilaði síð-
an skýrslu um einstakar leiðir og
kæmi með tillögur til úrbóta. í þess-
ari tillögu fólst enginn dómur yfir
leiðakerfinu eða þeim starfsmönn-
um sem lögðu gjörva hönd á plóg
við að breyta því. Að sjálfsögðu
fólst heldur ekki í henni neitt van-
traust á yfirstjórn fyrirtækisins
enda var lagt til að forstjóri skipaði
hópinn að öðm leyti en því að tveir
trúnaðarmenn vagnstjóra sætu í
honum. Með tillögunni var lagt til
að þeir tveir hópar, sem virðast vera
ósammála um breytingamar innan
fyrirtækisins, ynnu saman að Iausn
málsins. Meirihluti R-listans féllst
ekki á tillöguna og felldi hana en
lagði þess í stað fram og sam-
þykkti nýja tillögu. Hún fól það í
sér að trúnaðarmönnum vagnstjóra
yrði bætt við þann starfshóp, sem
vann að undirbúningi leiðakerf-
isbreytinganna en að öðru leyti var
tillagan að mestu samhljóða tillögu
sjálfstæðismanna. Það stendur eftir
að ef sjálfstæðismenn hefðu ekki
lagt fram tillögu til úrbóta hefði
engin slík tillaga verið borin fram
á fundinum og þannig hefði R-list-
inn „saltað málið“ a.m.k. fram að
næsta fundi.
Fundur með vagnstjórum
Á stjórnarfundinum lögðu fulltrú-
ar sjálfstæðismanna einnig fram til-
lögu um að stjórn og stjórnendur
SVR héldu sem fyrst fund með
vagnstjómm um breytingar á leiða-
kerfinu. Er ekki vanþörf á því til
þess að vagnstjórar geti tjáð sig
beint og milliliðalaust við stjórnend-
ur fyrirtækisins og auðvitað hefði
átt að halda slíkan fund um leið og
óánægju varð vart. Fundur af þessu
tagi gæti einnig þjónað þeim til-
gangi að kanna hve mikii óánægja
er með leiðakerfið á meðal vagn-
stjóra.
Í umræðum um tillöguna lét
stjómarformaðurinn þá ósk í ljós
að slíkur fundur yrði ekki haldinn
fyrr en eftir hálfan mánuð þar sem
hann og annar stjórnarmaður R-list-
ans væm á förum úr stjórn. Sjálf-
stæðismenn héldu hins vegar fast
MORKINNI 3
SlMI 588 0640 • FAX 588 0641
Glcesileg
kristallsglös
í miklu
úrvali
(y) SILF
x-*-/ Krinelunr
RBUÐIN
Kringlunni 8-12 • Sími 568 9066
- Þar fœrðu gjöfina -
Farþegar, starfsmenn
og borgarbúar allir eiga
heimtingu á því, segir
Kjartan Magnússon,
að þeirri óvissu, sem nú
ríkir um stjórn SVR,
verði eytt hið fyrsta.
Þeir sem bera ábyrgð á
óvissunni eru borgar-
stjóri og aðrir borgar-
fulltrúar R-listans.
við það að hann yrði haldinn innan
þess tíma. Tóku fulltrúar R-listans
þá þann kost að styðja tillöguna
enda hefði þeim vart verið stætt á
öðm.
Óvissa um stjórn SVR
Eins og hér hefur verið lýst kom
á fundinum upp á yfirborðið að veru-
leg óvissa ríkir um stjórn fyrirtækis-
ins og hún er nú farin að hafa veru-
leg áhrif á starfsemi þess. Síðan í
vor hefur það verið ljóst að tveir
af þremur fulltrúum R-listans eru á
förum úr stjórninni og óvíst er hveij-
ir koma í þeirra stað. Stjórnarform-
aðurinn, Arthur Morthens, hefur
lýst yfir því að hann muni hætta í
stjórninni en honum hefur verið út-
hlutað mikilvægu embætti hjá hinni
nýju fræðslumiðstöð borgarinnar.
Hefð er fyrir því að háttsettir emb-
ættismenn gegni ekki einnig pólit-
ískum störfum.
Þá hefur Ólína Þorvarðardóttir
meðstjórnandi óskað eftir leyfi frá
stjórnarsetu um eins árs skeið vegna
búsetu erlendis. Hefur ekki enn
komið í ljós hvort nýr stjórnarmaður
verður kosinn í hennar stað. Upp-
haflega var áætlað að núverandi
stjórnarformaður hætti í stjórn og
nýr tæki við á fyrsta stjórnarfundi
SVR eftir sumarfrí, 9. ágúst sl. Það
gerðist ekki og á síðustu tveimur
stjórnarfundum hefur formaðurinn
í bæði skiptin sagt að næsti fundur
yrði sinn síðasti.
Það er langt frá því að þetta mál
sé bara vandræðamál fyrir R-listann
heldur hefur það einnig í för með
sér mikla óvissu fyrir starfsmenn
SVR. Viðbrögð stjórnarformanns
við tillöguflutningi sjálfstæðis-
manna verða vart skilin á annan
veg en að hann vilji koma sér hjá
því að taka á vandanum og vísa
honum til þeirra, sem koma nýir að
stjórnarborði.
Vandræðagangur R-listans
Það er ámælisvert að SVR,
starfsmenn fyrirtækisins og farþeg-
ar skuli þurfa að líða fyrir vand-
ræðagang R-listans með fyrirtækið
og að það skuli taka hann marga
mánuði að finna fyrirtækinu nýja
stjórnarmenn í stað þeirra, sem
þyrftu nú þegar að hafa losnað.
Ótækt er að það bitni á SVR þótt
borgarfulltrúar R-listans komi sér
ekki saman um hver eigi að taka
við stjórnarformennsku í fyrirtæk-
inu. Það er lýsandi fyrir þá óvissu,
sem ríkir um fyrirtækið að ekki
hefur einu sinni fengist uppgefið
hvort nýr stjórnarformaður verði
skipaður af Alþýðubandalagið_ eða
ekki. Enginn man lengur hvort Ólína
var skipuð í stjórnina af kvóta Al-
þýðuflokksins eða Nýs vettvangs en
flestir eru sammála um að hún til-
heyri ekki neinum þeirra flokka, sem
standi nú að R-listanum.
SVR er eitt stærsta fyrirtæki
borgarinnar og áætluð velta þess í
ár nemur nálægt 900 milljónum
króna. Farþegar, starfsmenn og
borgarbúar allir eiga heimtingu á
því að þeirri óvissu, sem nú ríkir
um stjórn fyrirtækisins, verði eytt
hið fyrsta. Þeir sem bera ábyrgð á
þessari óvissu eru auðvitað borgar-
stjóri og aðrir borgarfulltrúar R-list-
ans. Vonandi nota þeir borgar-
stjórnarfundinn í næstu viku tii að
koma sínum málum á hreint og þá
fær meirihlutinn í stjórn SVR nýtt
tækifæri til að taka á vandanum í
stað þess að velta honum á undan
sér.
Höfundur situr í stjórn Strætis-
vagna Reykjavíkur.
ISLENSKT MAL
1) „Þetta var nokkuð sem menn
bjuggust ekki við.“
2) „en það er nú eitthvað sem
hann ekki vill“.
3) „Við vorum að spila vel allan
tímann."
Kækir 1 og 2 eru sama kyns.
Dæmin eru slappar málsgreinar,
þar sem tilvísunarsetningin, tengd
með sem, er óþörf og til lýta. I
báðum dæmunum er best að gera
úr þessu eina setningu. Þá verður
t.d. málsgrein 1: Þessu bjuggust
menn ekki við, ekki bjuggust
menn við þessu eða við þessu
bjuggust menn ekki. Feitletruðu
gerðirnar eiga það sameiginlegt að
vera sagnsterkar. Sagnsterkur stíll
er einkenni góðrar sígildrar ís-
lensku. Og þær eru gagnorðar.
Málsgreinarnar, sem settar eru inn-
an gæsalappa, eru nokkurs konar
danska: („det var noget (som) man
ikke regnede med“).
Þriðji kækurinn er mjög áberandi
í íþróttamáli um þessar mundir. í
staðinn fyrir þann kæk mætti segja:
Við lékum (spiluðum) vel allan
tímann eða . . . stóðum okkur vel.
Aðalatriðið er að losna við hjálpar-
sögnina að vera. Hún slævir stílinn.
Þessi málspell eru því skyld hinum
fyrri. Þama gægist líka fram ann-
aðhvort enska eða danska: „we
were playing", „vi var at spille“.
Kemur enn að því, að menn þurfa
að kunna vel skilsmun tungnanna
og velja það sem er kjarngott og
sígilt úr móðurmálinu.
Já, og vel á minnst. Sögnin að
gægjast þolir nú mikið ofríki sagn-
arinnar að kíkja. Það er „kíkt“ á
alla skapaða hluti. Og ef mönnum
þóknast ekki sögnin að gægjast,
af einhveijum dularfullum ástæð-
um, ættum við að geta sæst á að
líta á, að minnsta kosti í tilbreyt-
ingarskyni frá öllum „kíkingunum".
Þar að auki getum við gluggað í
eitt og annað. [Sjá þó Mbl. 1. sept.
gægst í spilin.]
★
Lengst inn til dalanna dimmra
einn dag meðal varganna grimmra
sat ég móður og mæddur
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
866. þáttur
í myrkrinu hræddur.
í grasinu lá þessi limra.
(Haukur Ingólfsson).
★
Þá tekur öðru sinni til máls Torfi
Jónsson: „Áður fyrr var talað um
að fyrirtæki „legði upp laupana",
nú er sagt að þau „leggist af“,
slæm skipti það. Fýrir fáum dögum
var rætt um Áburðarverksmiðju
ríkisins í fréttum og þess getið að
„áburðarvinnsla leggst af“. Og
þrátt fyrir marg-endurteknar að-
varanir þeirra ágætu manna, sem
séð hafa um þáttinn „Daglegt
mál“ í Ríkisútvarpinu „fara menn
enn erlendis", og það jafnvel há-
menntaðir menn. Þeir „taka þátt“
án þess að geta þess í hverju á að
taka þátt, og einn talaði fjálglega
um að „taka tillit“ en láðist að
geta til hvers. Viðskiptavinir heita
nú yfirleitt „kúnnar“, orðið fengið
að láni frá frændum vorum Dön-
um.“ [Innskot umsjónarmanns:
Mér leiðist orðið kúnni, en við-
skiptavinur er hálfgert vandræða-
orð, bæði vegna lengdar og merk-
ingar síðasta liðarins í orðinu. Ég
hef því út úr neyð notað orðið við-
skiptandi, flt. viðskiptendur. Og
ekki má gleyma orðinu viðskipta-
maður.]
Þá fer T.J. að velta fyrir sér aldri
sagnarinnar að jarðsyngja sem
honum fellur ekki. Elsta dæmi um
sögnina, það sem Orðabók Háskól-
ans hefur, er úr ævisögu sr. Jóns
Steingrímssonar eldprests, en hún
var skráð árin 1784-1791. Næ-
stelsta dæmið er svo úr Fjölni.
Sögnin er bæði í Sigfúsi (Blöndal)
og Árna (Böðvarssyni).
í lok bréfs síns segir Torfi Jóns-
son:
„Mig langar til að slá hér botninn
í með stöku eftir Sigmund Guðna-
son frá Hælavík í Sléttuhreppi, sem
hljóðar svo:
Hér er tungan helzt til fijáls,
en hugsað nokkuð minna.
Orðníðinga íslenzks máls
er allt of víða að finna.“
Frá skilrikum mönnum: Ríki
suður í Karíbahafi (ekki „niður í
karabíska hafinu") heitir Bahama-
eyjar. Bahama merkir fjöruland. í
auglýsingum höfum við heyrt
þrástagast á ensku fleirtölunni
„Bahamas", og er það til mikilla
lýta, og á mjóum þvengjum læra
hundarnir að stela. Þá er sú málbj-
ögun mjög hvimleið að segja og
skrifa „niður til“ í stað suður. Við
förum suður á Italíu, en ekki „nið-
ur til“ o.s.frv. Og við syngjum enn:
Suður um höfin að sólgylltri
strönd.
Með þessari orðsendingu skil-
ríkra manna er að nokkru svarað
bréfi Stefáns Snævars í Björgvin,
en því verða gerð betri skil síðar.
★
Hlymrekur handan kvað:
Með fullmikið skröltandi skrúfna
lá Skammketill einn milli þúfna,
en heppni þó næg,
því að hann átti sæg
skjólgóðra hermannahúfna.
★
„Og ef þú vilt verða fullkominn
í fróðleik, þá nem þú allar mállýsk-
ur, en allra heist latínu og völsku
[frönsku]. Því að þær tungur ganga
víðast. En þó týndu eigi að heldur
þinni tungu.“
(Konungsskuggsjá.)
★
Flýg ég og flýg
yfir fjallaskörð,
yfir brekkubörð,
yfír bleikan svörð.
Yfir foss í gili,
yfír fuglasveim,
yfír lyng í laut
inn í ljóssins heim.
(Filippía S. Kristjánsdóttir,
Hugrún, 90 ára.)
★
Þegar guð af suðri sendir sumarský,
gleðst ég alltaf upp á ný,
ekki get ég neitað því.
(Úr syrpu Þorbjargar á Skeri; valhent.)