Morgunblaðið - 11.10.1996, Blaðsíða 6

v aeer flMflO'nro rr rnroAouTSÖ'í
6 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
FRÉTTIR
aia a TqT/fTmaoM
MORGUNBLAÐIÐ
Kiwamsmenn gáfu
barnageðdeild íbúð
I GÆR á alþjóðlega geðheilbrigðis-
daginn var barna- og unglingageð-
deild Landspítalans afhent íbúð í
Reykjavík sem ætlað er að hýsa fjöl-
skyldur geðfatlaðra barna meðan á
meðferð þeirra stendur.
íbúðin var keypt fyrir afrakstur
söfnunar kiwanis-manna en þeir hafa
stutt Geðvemdarfélag íslands í 24
ár undir kjörorðinu „Styðjum geðfatl-
aða“. Með sölu K-lykilsins hefur þeim
á þessum ámm, tekist að safna 150
millj. kr. til styrktar geðfötluðum.
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis-
ráðherra þakkaði kiwanis-mönnum
rausnarskapinn og óskaði starfsemi
bama- og unglingageðdeildar allrar
blessunar.
Til að gera íbúðina vistlega lögðu
margir einstaklingar hönd á plóginn
og var Júlíusi Arnarsyni þakkað sér-
staklega en hann gaf 200.000 kr.
Að sögn Valgerðar Baldursdóttur,
yfirlæknis bama- og unglingageð-
deildar, er gert ráð fyrir að í íbúð-
inni, dvelji 1-2 fjölskyldur sem ekki
hafa aðstöðu í Reykjavík en hún er
staðsett í grennd við bama- og ungl-
ingageðdeild Landspítalans við Dal-
braut.
Framtíðarstefnan er að hennar
sögn að leggja ekki böm undir 12
ára aldri inn á geðdeild nema í neyð-
artilfellum. Þess í stað ska! byggja
upp starfsemi göngudeildar og vinna
nánar með foreldrum barnanna en
verið hefur. íbúðin er einn þáttur í
átt að því markmiði.
Morgunblaðið/Kristinn
TÓMAS Zoega, formaður Geðverndarfélags íslands afhendir
Valgerði Baldursdóttur yfirlækni lykil að íbúðinni.
Boðið upp í dans
TONUST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Weber,
Tsjajkovskij/Stravinskij, Brahms, J.
Gade, Khatsjatúrjan, de Falla, Rav-
el, Offenbach og Leonard Bemstehi.
Stjómandi: Nicholas Uljanov. Dans-
arar: Nemendur úr Listdansskóla
íslands. Danshöfundar: Auður
Bjamadóttir, Hany Hadaya, Ingi-
björg Bjömsdóttir og David Green-
all. Kynnir: Ingibjörg Bjömsdóttir.
Fimmtudagurinn 10. október 1996.
DANS var og er iðkaður af dýmm
og telja fræðimenn, að dansinn sé
ein elsta tjáningaraðferð mannsins.
Með frumstæðum þjóðum var hann
talinn „magiskur" og þau áhrif sem
menn upplifðu í dansi, álitin annars
heims. Stríðsmenn dönsuðu í sig
kjark, trúar- og galdradansar voru
iðkaðir. Dansar nútímans eru ekki
síður æsandi og hefur í þeim efnúm
orðið harla lítil breyting. Snjallir
fræðimenn telja jafnvel, að rímið,
bragliðaskipan í kveðskap, eigi sér
upphaf í dansinum, sem í eðli sínu
er háttbundinn og því hafí hinn
sungni texti mótast af hreyfingum
dansaranna. Það er ekki svo smátt
mál, ef þetta er rétt, að ljóðið eigi
tilvist sína að þakka dansinum.
Dansinn var meginþema tónleika
Sinfóníuhljómsveitar Islands að
þessu sinni og þar var boðið upp á
margt. Tónleikarnir hófust á Boðið
upp í dans, eftir Weber, í hljómsveit-
argerð eftir Berlioz. Það var auð-
heyrt að hljómsveitarstjórinn Ulj-
anov lagði áherslu á agaðan og fág-
aðan flutning og hélt því oft nokkuð
aftur af hljómsveitinni. Það vantaði
sem sagt dansgleðina í verkið.
Annað verk tónleikanna, Pas-de-
deux, er uppsuða eftir Stravinskíj á
tónlist eftir Tsjajkovskíj, úr ballettin-
um Þyrnirós. Þessa útsetningu gerði
Stravinskíj 1921 og hefur hún ekki
verið gefin út en Pas-de-deux var
endurgerð fyrir litla hljómsveit 1941.
Þetta er vægast sagt slæmur hrekk-
ur gagnvart Tsjajkovskíj og lítill
fengur í þessu verki, sem var þó
ágætlega flutt.
Þriðja verk tónleikanna var ung-
verskur dans nr. 5, eftir Brahms.
Lögin í þessum dönsum eru ung-
versk þjóðlög og sagði Brahms sjáif-
ur um þessar þjóðlagaútsetningar,
að þetta væru ekki hans verk, hann
hefði „aðeins klætt þau í _fötin“.
Nemendur úr Listdansskóla íslands
dönsuðu af þokka en í leik hljóm-
sveitarinnar vantaði nokkuð á þá
hrynskerpu, sem þessi lög bjóða upp
á, sérstaídega varðandi allar hraða-
breytingar. Tango Jalousie, eftir
Jacob Gade, var eitt af vinsælustu
danslögunum á fyrri hluta aldarinn-
ar, ágætt lag, sem trúlega var leikið
í nýrri útsetningu, sem að mörgu
leyti skemmdi þetta ágæta danslag.
Það hófst á fallega mótuðum einleik
konsertmeistarans, Szymon Kuran.
Það er mikill vandi að leika svo
nefnda létta og vinsæla tónlist, því
í slíkri tónlist kunna flestir hlustend-
ur verkin utanað og hafa auk þess
margvíslegan samanburð til að
dæma flutninginn. Sverðdansinn eft-
ir Khatsjatúrjan er sniðugt verk og
var það nokkuð skemmtilega útfært
af dansnemendum Listdansskóla ís-
lands. Sama má segja um Elddans-
inn, eftir Manuel de Falla, en í Pa-
vane eftir Ravel vantaði alla mótun
blæbrigða, hljómmýkt og dekur við
einstaka tónlínur. Það var sem sagt
„leikið beint af augum“.
Síðasta dansatriðið var Can-can
úr óperunni Orfeus í undirheimum,
eftir Offenbach, það var skemmti-
lega dansað en lok tónleikanna voru
sinfónískir dansar úr West Side
Story, eftir Bernstein. Þarna vantaði
mikið á að verkið væri ,jazzað“
nægilega vel og sú aðferð Bern-
steins, að nota örar skiptingar á
milli hljóðfæra til að marka hljóðfall-
ið, gliðnaði oftlega í sundur. Þá voru
„forte“ kaflarnir allt of sterkir, svo
að hrynspennan í einstaka tónmynd-
um kafnaði í hávaða.
Þetta er hljómsveitarstjórans að
móta og það er auðheyrt að honum
er ekki lagið að fást við hrynsterka
tónlist og alls ekki verk eins og dans-
ana eftir Bernstein, sem útheimta
sérlega skarpan hrynleik, oft niður-
bældan og þegar beislið er látið
laust, má það ekki aðeins bijótast
út í hávaða. Hrynjandi hefur í sér
fólgna svo sterka „mótorik", að oft
er þá ekki þörf á að leika mjög
sterkt.
Jón Asgeirsson
1

bjdlpat'
Morgunblaðið/Ásdís
GENGIÐ var frá heilbrigðisráðuneytinu við Hlemm niður að Ráðhúsi Reykjavíkur þar sem fundur
um geðheilbrigði fór fram.
Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn haldinn hátíðlegur í gær
Fordómamir eru
versti fylgifiskur
geðsiúkdóma
FUNDURINN í Ráðhúsinu hófst með
ávarpi Guðrúnar Katrínar Þorbergsdóttur
forsetafrúar.
MIKIÐ fjölmenni var á
fundi um geðsjúkdóma
í Ráðhúsi Reykjavíkur
á alþjóða geðheilbrigð-
isdeginum sem haldinn
var hátíðlegur í gær.
Yfirskrift dagskrárinn-
ar var „Ræðum geð-
sjúkdóma - þekking
hjálpar".
Dagskráin hófst með
göngu frá heilbrigðis-
ráðunejdinu við Hlemm
niður að Ráðhúsi þar
sem fundargestir fylltu
Tjarnarsalinn. Fund-
urinn hófst með ávarpi
forsetafrúarinnar Guð-
rúnar Katrínar Þor-
bergsdóttur. Hún talaði
um samhjálpina sem
eitt helsta aðalsmerki
íslensks samfélags og
minnti á að í baráttunni
gegn berklum, sem
lengi voru taldir ólækn-
andi sjúkdómur, hefði
tekist að vinna bug á
hræðslu með fræðslu.
Þar hefði tekist að
skapa skilning og eyða
fordómum og vanþekk-
ingu gagnvart sjúk-
dómnum og það sama
þyrfti að eiga sér stað
með viðhorf þjóðarinn-
ar til geðsjúkdóma.
Sem betur fer væri þeg-
ar orðin nokkur breyt-
ing til hins betra en þó væri enn
mikið óunnið.
Fræðsluátak fyrirhugað
í ávarpi sínu kynnti Ingibjörg
Pálmadóttir heilbrigðisráðherra
fyrirhugað fræðsluátak fyrir starfs-
fólk í heilsugæslu um greiningu,
viðbrögð og móttöku á einstakling-
um með geðræn vandamál. Hún
greindi einnig frá fyrirhugaðri
stofnun starfshóps fagfólks og
áhugamanna um stefnumótun í
málefnum geðsjúkra. Hlutverk
hópsins verður m.a. að gera tillögur
um áherslur í geðheilbrigðisþjón-
ustu á komandi árum.
Þrjú erindi voru flutt um geðsjúk-
dóma. Herdís Benediktsdóttir
læknaritari sagði frá reynslu sinni
af geðhvörfum og bar erindi hennar
yfirskriftina „Líf með leynigesti“.
„Versti fylgifiskur geðsjúkdóma eru
fordómarnir. Barátta geðsjúklings-
ins við fordómana er tvíþætt. Hann
þarf að beijast við fordóma samfé-
lagsins og eigin fordóma gagnvart
sjálfum sér, því að sjálfur er hann
oft með sömu fordómana og um-
hverfið," sagði hún meðal annars.
Afstaðan skiptir öllu máli
Herdís sagði afstöðuna skipta
öllu máli. Hún liti á veikindi sín sem
erfíða tinda sem hún hefði klifíð til
þess að ná heilsu. Það væri hægt
að lifa með leynigestinum. Ef hún
veiktist aftur myndi hún líta á það
sem einn tind í viðbót til þess að
klífa. „Og þá er bara að setja á sig
fjallgönguskóna og treysta á búnað-
inn,“ sagði hún bjartsýn.
„Var ekki bara gott að þú klikk-
aðist?“ var heitið á erindi Hallgríms
Hróðmarssonar menntaskólakenn-
ara. Líkt og Herdís sagði hann á
hreinskilinn hátt frá veikindum sín-
um en hann hefureinnig átt við
geðhvörf að stríða. Hann lýsti því
hvernig hann hefði sveiflast milli
þunglyndis og oflætis og að athug-
ulir nemendur hans hefðu að lokum
gert skólastjómendum viðvart um
að eitthvað alvarlegt væri á seyði.
Hann sagði að það hefði haft góð
áhrif á sig þegar hann var lagður
inn á geðdeild að sjá að hann væri
ekki sé eini sem hefði klikkast.
Hann taldi þá reynslu hafa orðið
sér til góðs. „Draugum úr fortíðinni
hefur fækkað og ég hef lært að
glíma við vandamál dagsins í dag
þannig að þau verði ekki að draug-
um morgundagsins," sagði Hall-
grímur.
Var Jesús Kristur
geðbilaður?
Síðasta erindið flutti Einar Már
Guðmundsson rithöfundur. Hann
velti meðal annars fyrir sér spurn-
ingunni „Hveijir eru heilbrigðir?"
og las upp úr bók sinni Englar al-
heimsins en þá bók helgaði hann
minningu bróður síns sem átti við
geðrænan vanda að stríða. Hann
sagði það hafa verið tilhneigingu
hjá gagnrýnendum að segja að bók-
in væri um bróður hans. Það væri
ekki allskostar rétt. „Þó er ekki
alrangt að segja að sagan byggi á
sögu bróður míns, því að í gegnum
veikindi hans fékk ég innsýn í þá
veröld sem geðsjúkir búa við,“ sagði
Einar Már.
Rithöfundurinn sagði frá því þeg-
ar hann var spurður hvernig á því
stæði að andlega sjúkum einstakl-
ingum væri svo oft lýst í bókmennt-
unum eins og heilögum mönnum.
Hann hefði svarað því til að líklega
væru allir sem þjáðust á jörðinni
bræður í Kristi. Þá var spurt á
móti hvort Iiann vildi meina að Jes-
ús Kristur hefði verið geðbilaður.
„Nei, en ég vil ekki útiloka að hann
yrði settur á hæli ef hann skyti upp
kollinum núna,“ svaraði Einar Már
þá.