Morgunblaðið - 11.10.1996, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Sænskar
þotur í
árekstri
TVÆR JA 37 Viggen orr-
ustuþotur sænska flughersins
rákust saman á flugi skammt
frá bænum Ramsele í gær.
Flugmennirnir skutu sér út í
fallhlíf og komust lífs af.
Atvikið átti sér stað á æf-
ingu. Óljóst er hvað olli
árekstrinum. Þoturnar til-
heyrðu flugsveit sem staðsett
er í Östersund. Sænsk her-
þota sömu tegundar brotlenti
á Eystrasalti skammt frá
Örnskjöldsvik í ágúst sl. og
beið flugmaðurinn bana.
Freista sátta
við Rússa
EISTAR freista þess með
auknum þunga að leysa
landamæradeilur við Rússa
til þess að það mál tefji ekki
hugsanlega aðild þeirra að
Evrópusambandinu og Atl-
antshafsbandalaginu.
Ágreiningur um legu landa-
mæranna er leystur en Rúss-
ar hafa ekki enn fengist til
að viðurkenna friðarsam-
komulag landanna frá 1920
þar sem Rússar viðurkenndu
sjálfstæði Eistlands „til eilífð-
ar“. Eistar segja samkomu-
lagið mikilvægt en þó er gildi
þess líklega fyrst og fremst
táknrænt fyrir þá. Rússar
segja innlimunina 1940 hafa
gert það að engu og sam-
komulagið hafi ekkert gildi
vegna núverandi samninga.
Fann 82 ára
flöskuskeyti
SKOSKUR togari fékk 82 ára
gamalt flöskuskeyti í vörpuna
50 km austur af Hjaltlands-
eyjum. Hafði flaskan sokkið,
en vísindamenn skoska sjáv-
arútvegsráðuneytisins, sem
könnuðu strauma í Norð-
ursjó, vörpuðu henni í sjóinn
á sínum tíma í þeirri von að
hún auðveldaði þeim gerð
straumkorta. Finnandi var
beðinn að gefa sig fram og
var heitið einu pundi að laun-
um. Skipstjórinn hyggst
krefjast þeirra.
Wang Dan
fyrir rétt
RÉTTARHÖLD virðast vera
að hefjast gegn Wang Dan,
kinverska andófsmanninum
og leiðtoga mótmæla stúd-
enta á Torgi hins himneska
friðar árið 1989. Fulltrúar
dómstóls í Peking tilkynntu
fjölskyldu Wangs í gær, að
hún hefði sólarhrings frest til
þess að fínna honum réttar-
gæslumann.
Páfi sagður
stálhress
LÆKNAR sögðu í gær, að
Jóhannes Páll II. páfí væri
stálsleginn, tveimur sólar-
hringum eftir að hann gekkst
undir botnlangauppskurð.
Ráðgert er að hann messi síð-
ar í mánuðinum.
Carl Bildt vill hersveitir til
gæslustarfa í Bosníu út 1998
London, Sarajevo, Zagreb. Reuter.
CARL Bildt, sem stjómar alþjóð-
legu uppbyggingarstarfí í Bosníu,
sagði í gær, að erlendar gæslu-
sveitir yrðu að vera áfram í Bosn
íu næstu tvö árin ef landið ætti
að eiga möguleika á því að rísa
úr rústum borgarastyrjaldarinnar.
„Nærvera þessara hersveita
hefði fyrst og fremst í för með sér
fælingarmátt, til að fullvissa menn
um, að það er enginn hemaðar-
kostur, engin hemaðarleg ógn.
Þannig sköpuðust aðstæður til
pólitískra sátta, samlögunar og
uppbyggingar," sagði Bildt í ræðu
í London í gær.
Um 53.000 hermenn eru við
friðargæslu í Bosniu á vegum Atl-
antshafsbandalagsins (NATO).
Umboð Sameinuðu þjóðanna (SÞ)
til handa sveitunum að stunda þar
friðargæslu rennur út 20. desem-
ber nk. Engin ákvörðun hefur ver-
ið tekin um framhaldið, en NATO
hefur beitt sér fyrir því að undan-
fömu, að hersveitir verði þar
áfram. Bildt sagði, að án utanað-
komandi sveita væri hætta á að
stöðugleiki brysti í Bosníu.
Serbar orðnir samvinnuþýðir?
Momcilo Krajisnik, fulltrúi
Serba í forsætisráði Bosníu, virðist
fallinn frá andstöðu sinni við að
eiga samstarf við ráðið, að sögn
Colums Murphys, talsmanns
Bildts. Serbar komu ekki til þing-
setningar í Sarajevo sl. laugardag.
Þeir hafa hins vegar gefið til kynna
að þeim hafi snúist hugur.
„Bosníu-Serbar máluðu sig út í
horn á laugardag. Nú eru þeir að
reyna að komast út úr sjálfheld-
unni,“ sagði Murphy.
Saka IRA um
Afgamlar
fallbyssu-
kúlur
ÚKRAÍNSKI herinn var með æf-
ingar skammt frá borginni Boris-
pol í fyrradag, 110 km fyrir aust-
an Kíev eða Kænugarð. Eru mikl-
ir efnahagsörðugleikar í Úkraínu
og hafa þeir bitnað mjög á hem-
um, sem hefur ekki lengur efniá
að kaupa ný vopn og skotfæri. Á
æfingunum vom þvi notaðar fall-
byssukúlur, sem framleiddar vom
í heimsstyrjöldinni fyrri.
Dublin, Belfast. Reuter.
JOHN Bruton, forsætisráðherra ír-
lands, sakaði írska lýðveldisherinn
(IRA) í gær um að ögra sambands-
sinnum á Norður-írlandi og fá þá
til að tjúfa vopnahlé sitt. Sagði
hann að lýðveldissinnar fengju ekki
að taka þátt í viðræðum um frið á
Norður-Irlandi, fyrr en þeir létu af
ofbeldisverkum. Á fjórða tug
manna særðist í sprengjutilræði
IRA í breskri herstöð á Norður-
írlandi á mánudag.
Bruton lét þessi orð falla á
skyndifundi, sem boðað var til á
írska þinginu. Sagði hann að ekki
mætti „láta IRA komast upp með
þessi svik“ en á miðvikudag lýsti
hann starfsaðferðum IRA við aðfar-
ir nasista í heimsstyijöldinni síðari.
IRA neitar því að ætlunin með
sprengjutilræðinu í bresku herstöð-
inni í Lisburn hafí verið að draga
hryðjuverkasamtök sambandssinna
inn í blóðuga borgarastyijöld að
Rao hand-
tekinn
Nýju Delhi. Reuter.
P. V. Narasimha Rao, fyrrverandi
forsætisráðherra Indlands, var
handtekinn í gær á heimili sínu.
Er honum gefíð að sök að hafa
tekið þátt í skjalafalsi.
Samkvæmt ákærunni á Rao að
hafa tekið þátt í að falsa skjöl árið
1989 í því skyni að ófrægja V. P.
Singh, leiðtoga stjórnarandstöð-
unnar, en hann varð síðar forsætis-
ráðherra. Áttu skjölin að sýna, að
sonur Singhs, Ajeya Singh, ætti
rúmlega 1,3 milljarða ísl. kr. á leyni-
legum bankareikningi.
Auk þessa hefur Rao verið sakað-
ur um að hafa ásamt öðrum manni
svikið 6,5 millj. kr. út úr kaupsýslu-
manni og þingmenn lítils flokks
hafa borið, að þeim hafí verið greidd
þessi sama upphæð fyrir að greiða
atkvæði gegn vantrauststillögu á
ríkisstjórn Raos 1993.
ögrun
nýju en þeir síðamefndu lýstu yfir
vopnahléi fýrir tveimur árum í kjöl-
far vopnahlés IRA.
Fréttir hafa borist um að hryðju-
verkamenn úr röðum sambands-
sinna hafi átt leynilega fundi í vik-
unni til að ræða hvort að þeir eigi ,
að ijúfa vopnahlé sitt. Ekki er vit-
að hvort að ákvörðun þeirra liggi
fyrir en stjórnmálaskýrendur á
Norður-írlandi efast um að það
verði haldið.
Þýzkaland vill sjá
Bretland „í hjarta
Evrópu“
Bonn. Rcutcr.
ESB gagnrýnir hlutskipti
kvenna í Afganistan
KLAUS Kinkel, utanríkisráðherra
Þýzkalands, sagði S þingræðu í gær
að Þýzkaland vildi að Bretland yrði
áfram „í hjarta Evrópu“, eins og
John Major, forsætisráðherra Bret-
lands, orðaði það í fyrstu opinberu
heimsókn sinni til Bonn fyrir fimm
árum. Kinkel sagði hins vegar að til
þess að komast að hjartanu, yrðu
Bretar að breyta stefnu sinni í nokkr-
um málum.
Kinkel tilkynnti þinginu að ríkis-
stjórnir Þýzkalands og Frakklands
myndu leggja fram sameiginlega til-
lögu um frekari umbætur innan Evr-
ópusambandsins á næsta leiðtoga-
fundi þess i desember.
Hann skoraði síðan á Bretland að
fjarlægjast ekki kjama Evrópusam-
starfsins. „Við viljum líka sjá Bret-
land í hjarta Evrópu en ekki á út-
jaðri álfunnar," sagði Kinkel. Hann
bætti við: „Til þess að það geti gerzt,
þarf hins vegar að þoka nokkrum
málum áfram.“
Ráðherrann tilgreindi ekki ná-
kvæmlega í hvaða málum Bretar
yrðu að breyta stefnu sinni til að
vera samstíga bandamönnum sínum
í ESB. Hann taldi hins vegar upp
ýmis áherzluatriði Þjóðveija, sem
Bretar hafa verið mjög á móti. Þar
á meðal eru sameiginlegt Evrópu-
mynt, fleiri atkvæðagreiðslur í ráð-
herraráðinu, efling Evrópuþingsins
og breyting Vestur-Evrópusam-
bandsins í varnarmálaarm ESB.
• FRAMKVÆMDASTJÓRN
Evrópusambandsins gagnrýnir
harðlega Taleban-hreyfinguna í
Afganistan, sem hefur nú meiri-
hluta landsins á valdi sínu. Fram-
kvæmdastjórnin segir í yfirlýs-
ingfu að Taleban hafi svipt konur
grundvallarmannréttindum og
hlutskipti þeirra brjóti í bága við
sáttmála Sameinuðu þjóðanna og
alþjóðlega samninga um mann-
réttindi, sem Afganistan eigi að-
ild að.
„Samfélag þjóða getur ekki
staðið aðgerðalaust hjá þegar
Taleban framfylgir stefnu, sem
byggist á víðtækri mismunun
kynjanna," segir ESB. Fram-
kvæmdastjórnin hvetur ríki
heims til að þrýsta á Taleban að
virða öll mannréttindi, sérstak-
lega réttindi kvenna.
• FRAMKVÆMDASTJÓRNIN
hefur einnig gagnrýnt ástand
mannréttindamála í Tyrklandi.
í skýrslu framkvæmdastjórnar-
innar um þróun mála í Tyrk-
landi á þeim mánuðum, sem liðn-
ir eru frá því tollabandalag ESB
og Tyrklands tók gildi í ársbyrj-
un, kemur fram að engin vanda-
mál hafi komið upp varðandi
tollabandalagið sjálft, en mann-
réttindamál séu hins vegar í
mesta ólestri. Þrátt fyrir
stjórnarskrárbreytingar, sem
hafi átt að bæta ástandið, hafi
það farið versnandi á sumum
sviðum. Pyntingar séu enn
úbreiddar og aðstæður í fangels-
um allsendis óviðunandi.
• FRAMKVÆMDASTJÓRNIN
harmar ákvörðun Rússlands um
að setja innflutningskvóta á
vodka um næstu áramót. Talið
er að þetta hafi þau áhrif að
vodkaútfluíningur ESB-ríkja
hrapi úr 200 milljónum lítra á
seinasta ári í um 50 milljónir lítra
á næsta ári. ESB biður rússnesk
stjórnvöld að endurskoða
ákvörðun sina.