Morgunblaðið - 11.10.1996, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LAIMDIÐ
Góð kom-
uppskera
í haust
Syðra-Langholti - Kornskurði
mun nú vera að mestu lokið á
þessu hausti og að sögn Jónat-
ans Hermannssonar, tilrauna-
stjóra hjá RALA, er hún mjög
góð norðanlands en vel yfir
meðallagi á Suðurlandi.
Hér i uppsveitum Arnessýslu
eru allnokkrir bændur sem
rækta bygg en kornrækt hefur
farið vaxandi á undanförnum
árum. „Uppskera er góð, um
þijú tonn af hektara og er með
því besta sem gerist hér en þó
ekki sú besta sem verið hefur,
hún var betri fyrir tveimur
árum hjá mér,“ sagði Björn
Björnson, bóndi í Hvítárholti,
þegar litið var til hans á laugar-
daginn var. Hann vann þá að
uppskerustörfum á um 9 hekt-
urum lands.
„Það var hægt að sá snemma
vegna hins hagstæða tíðarfars
I vor og það hefur mikið að
segja. Það hefur verið votviðra-
samt og ekki hægt að slá akr-
ana fyrr vegna bleytu, hefði
reyndar þurft að gerast fyrir
þremur vikum. Dálítið hefur
brotnað af stönglum og einnig
fauk nokkuð af axinu í rokinu
sem gerði í vikunni," sagði
Björn.
FJeiri bændur sem haft var
samband við sögðu einnig góða
uppskeru hjá sér. Byggið er
ýmist súrsað eða þurrkað, þykir
hið besta fóður og góð búbót.
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
UNNIÐ að uppskerustörfum
að Hvítárholti í Hrunamanna-
hreppi.
Þá láta garðyrkjubændur vel
af uppskeru á grænmeti, hún
er þó misjöfn eftir tegundum,
að sögn Georgs Ottóssonar á
Jörfa, formanns Félags garð-
yrkjubænda.
Kartöfluuppskera er einhver
sú mesta sem verið hefur, ef
ekki metuppskera og víðast
hvar yfir tuttuguföld. Hafa
bændur orð á hve kartöflurnar
séu heilbrigðar og fallegar eins
og einn bóndinn orðaði það.
Sums staðar taka bændur ekki
allt uppúr kartöflugörðunum
þar sem þeir sjá enga möguleika
á að öll uppskeran seljist a.m.k.
fyrir viðunandi verð.
Hlutafélag
stofnað um
framleiðslu
sótthreinsi-
búnaðar
Egilsstöðum - Á fundi hjá Þróun-
arfélaginu FET á Egilsstöðum var
samþykkt að stofna hlutafélag
sem ætlað verður að reisa verk-
smiðju á Egilsstöðum til fram-
leiðslu og sölu á ryðfríum vélbún-
aði. Félagið heitir DIS hf. og hluta-
fé verður kr. 30.000.000. I undir-
búningsstjórn voru kosnir Sveinn
Jónsson, Jóhannes Pálsson og
Unnar Elísson, einnig mun Halldór
Pétur Þorsteinsson frá Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins
starfa með þeim sem verkefnis-
stjóri.
Oflugur búnaður
' Halldór Pétur hefur unnið að
rannsókn á notagildi og virkni
sótthreinsibúnaðar sem Egils-
staðabær hefur staðið fyrir kaup-
um á; bæði hugmynd, þróunar-
vinnu, rannsóknum og fram-
leiðslurétti. Niðurstöður rannsókn-
anna voru kynntar á sama fundi
og gefa þær til kynna að þetta sé
öflugur búnaður til sótthreinsunar
í fiskvinnslu og staðfestir jafn-
framt þær rannsóknir sem gerðar
voru með sama búnað í dönskum
matvælaiðnaði. Fyrirhugað er að
DIS hf. taki við þessu verkefni um
sótthreinsibúnað og framleiði
hann. Stofnfundur félagsins verð-
ur síðan haldinn 26. okt. nk.
I
ft
í
í
í
í
Fyrsta sorphirðan hjá Sorpsamlagi Mið-Austurlands hefur tekið til starfa
■
SORPSAMLAG Mið-Austurlands
hefur tekið til starfa. íbúar á
svæðinu frá Neskaupstað til
Stöðvarf|arðar fengu afhentar
sorptunnur fyrir hálfum mánuði
og nú stendur yfir fyrsta sorphirð-
an. Gámavellir verða teknir í notk-
un á næstunni svo og flokkunar-
stöð.
Tæmdar á tveggja vikna fresti
Fyrirkomulag sorphirðunnar
byggist á því að fólk flokki sorpið.
Ein 240 lítra tunna er við hvert
heimili og er sorpið hirt hálfsmán-
aðarlega. Heyrast raddir um að
það dugi ekki og að nauðsynlegt
sé að tæma tunnumar oftar, sér-
staklega á sumrin til að sorpið
fari ekki að lykta, og á stórhátíð-
um. ísak Ólafsson sveitarstjóri á
Reyðarfirði og formaður stjórnar
Sorpsamlagsins óttast þetta ekki.
„Við mælumst til þess að fólk
flokki frá dagblöð, drykkjarvöru-
umbúðir og margt fleira og fari
með í sérstaka gáma á gámavöll-
unum. Með því að takmarka fjölda
tunna er ætlunin að ýta á flokkun-
ina,“ segir ísak. Hann segir að
menn geti ekki fengið aðra tunnu
nema greiða tvöfalt sorphirðu-
gjald. Hins vegar segir hann að
tæma þurfi tunnurnar örar um
stórhátíðir og það verði gert. Varð-
andi lyktina segir hann að Sorp-
samlagið hafl sínar fyrirmyndir frá
Danmörku þar sem sorpið sé hirt
hálfsmánaðarlega án þess að
kvartað sé undan lykt. Hann segir
mikilvægt að fólk haldi tunnum
sínum hreinum til að losna við
óþef, ekki síst á sumrin.
Töluvert átak er að fá fólk til
að minnka húsasorpið með því að
flokka úrganginn. ísak segist hafa
orðið var við það af fyrirspurnum
fólks að það vilji gjarnan gera
þetta, þó einnig heyrist þær radd-
ir að fyrirhöfnin sé of mikil. Seg-
ist hann benda fólki á að nota
Fólki gert að flokka sorp
Morgunblaðið/Kristinn
AUSTFIRÐINGAR eiga að flokka sorpið. Hér eru ísak Ólafsson
stjórnarformaður Sorpsamlags Mið-Austurlands og Sævar Harð-
arson framkvæmdastjóri Trévangs hf. við gáma á Reyðarfirði.
Starfsemi Sorpsamlags
Mið-Austurlands er að
heff ast þessa dagana
með fyrstu sorphirðunni
og hefur hún í för með
sér miklar framfarir í
umhverfismálum. Lögð
er áhersla á flokkun
sorps til endurvinnslu
og húsasorpið síðan urð-
að en áður var allt sorp
brennt við opinn eld.
Helgi Bjarnason
kynnti sér starfsemina.
gömlu tunnurnar sínar fyrir flokk-
aðan úrgang svo það þurfi ekki
að fara allt of oft á gámavellina.
Þá segir hann rætt um að setja
blaðagáma inn í hverfin til að
spara fólki sporin en tekur fram
að enn hafí ekkert verið ákveðið
í því efni.
Samið um endurvinnslu
Sorpsamlagið bauð sorphirðuna
út og var samið við Trévang hf.
á Reyðarfirði um að taka verkið
að sér. Fyrirtækið hefur fest kaup
á bíl með pressukassa og býst
Sævar Harðarson framkvæmda-
stjóri við að kaupa annan í vor
þegar verkefni aukast. Það tekur
einungis þrjá daga að tæma þær
1.700 tunnur sem Sorpsamlagið
hefur dreift á Norðfirði, Eskifirði,
Reyðarfirði, Fáskrúðsfirði og
Stöðvarfirði og nálægum sveitum.
Ruslið er síðan urðað með hjóla-
gröfu í sérstakar reinar í Þemu-
nesi við utanverðan Reyðarfjörð,
alls um 15-20 tonn eftir hveija
hirðingu. Loks þarf Trévangur að
reka gámastöðvarnarnar fimm þar
sem fólk og fyrirtæki losar sig við
flokkað sorp. Hægt er að losa
pressukassann af ruslabílnum og
nota hann til að losa gámana.
Flokkaða sorpið fer í safnstöð
sem verið er að byggja á Reyðar-
firði. Þar er gengið frá því til flutn-
ings til endurvinnslustöðva hér-
lendis eða erlendis. ísak segir að
samið hafi verið við Endurvinnsl-
una á Akureyri um að taka við
pappír, drykkjarvöruumbúðum og
plasti og verið sé að ræða við fyrir-
tæki um að taka málma. Hann
segir að dýrara sé að senda úr-
ganginn til endurvinnslu en að
urða hann. „Tíminn verður að leiða
það í ljós hver þróunin verður.
Okkur finnst vanta að löggjafinn
komi á betri skilagjöldum. Þau eru
forsenda þess að þessi úrgangur
skili sér vel til endurvinnslu,“ seg-
ir Isak.
Kostnaður margfaldast
Hingað til hefur sorp verið
brennt við opinn eld á þessu svæði,
með tilheyrandi mengun og óþrifn-
aði. Kostnaður við sorphirðu og
eyðingu hefur verið lítill, eða 1-2
þúsund krónur á íbúa á ári.
Brennslu hefur nú verið hætt.
Stofnkostnaður Sorpsamlags
Mið-Austurlands er áætlaður 50
milljónir kr. Sveitarfélögin leggja
fram 20% en afgangurinn er fjár-
magnaður með láni til 15 ára.
Kostnaður við nýju sorphirðuna
er áætlaður 5.800 kr. á íbúa á
ári eða um 19 þúsund á hveija
íbúð. Inni í þeirri fjárhæð eru
afskriftir stofnkostnaðar. í ár er
sorphirðu- og sorpeyðingargjald
7.000 kr. á íbúð. Ekki hefur verið
ákveðið hvað gjaldið verður hátt
í framtíðinni en ljóst er að það
þarf að tvö- til þrefalda til að
standa undir öllum kostnaði. ísak
Ólafsson segir að stjórn Sorpsam-
lagsins muni gera tillögur um
gjaldið en sveitarstjórnirnar muni
síðan ákveða það hver fyrir sig.
Segist hann ekki reikna með að
hægt verði að hækka það svo
mikið að það jafni kostnaðinn og
að sveitarfélögin vilji greiða þjón-
ustuna eitthvað niður til að byija
með.
Leitað á ný mið
Trévangur tók sorphirðuna að
sér í fimm ár og fær liðlega 24
milljónir kr. á ári fyrir. Það fékk
einnig verkefni við aðstöðusköpun
á gámavöllum og flokkunarstöð.
Fyrirtækið hefur verið með al-
menna verktakastarfsemi, hafnar-
gerð, byggingastarfsemi, innrétt-
ingasmíði og vörubrettafram-
leiðslu auk þess sem það hefur
rekið vörubíla og gröfur vegna
starfsemi sinnar. Sævar segir að
sorphirðan falli ágætlega að þess-
ari starfsemi vegna þess að hægt
sé að nota sömu tæki að hluta til.
„Við teljum nauðsynlegt að dreifa
áhættunni og leita á ný mið vegna
þess að almenn verktakastarfsemi
hefur verið að minnka,“ segir
hann. Sævar segir að Trévangur
muni bjóða fyrirtækjum á svæðinu
gáma á leigu eða til sölu og að
annast sorphirðu fyrir þau. Sér
hann fram á töluvert aukin um-
svif á því sviði.

€
e

e
e
e
«
H