Morgunblaðið - 17.12.1996, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Niðurstöður leiðtogafundar Evrópusambandsins í Dublin um helgina
EMU í auffsýn en deilu-
efni ríkjaráðstefnu óleyst
LEIÐTOGAR aðildarríkja Evrópu-
sambandsins stigu stórt skref í átt
til þess að gera áformin um Efna-
hags- og myntbandalag Evrópu
(EMU) að veruleika á fundi sínum í
Dublin um síðustu helgi. Með sam-
þykkt stöðugleikasáttmálans, sem
setur ströng viðurlög við fjárlaga-
halla aðildarríkja EMU, hefur tekizt
að leysa deilu Frakklands og Þýzka-
lands um það hvernig stöðugleiki
hinnar nýju Evrópumyntar, evrósins,
skuli varinn. Hins vegar eru ýmis
mál varðandi fyrirkomulag EMU enn
óleyst. Það sama á við um helztu
deilumálir. á ríkjaráðstefnu Evrópu-
sambandsins. Leiðtogafundurinn tók
lítt á þeim og framundan eru erfiðar
samningaviðræður fram að fundi
leiðtoganna í Amsterdam í júní, sem
á að reka smiðshöggið á endurskoðun
stofnsáttmála ESB til þess að hægt
verði að taka inn ný aðildarríki.
Málamiðlunin milli Frakka og
Þjóðveija um stöðugleikasáttmálann
felst í því að „alvarleg efnahags-
kreppa“, sem getur orðið til þess að
ríki fái undanþágu frá greiðslu sekta
fyrir of mikinn fjárlagahalla, er skil-
greind tölulega eins og Þjóðveijar
vildu: tveggja hundraðshluta sam-
dráttur landsframleiðslu teist „alvar-
leg efnahagskreppa". Hins vegar fá
Frakkar sitt fram í því ákvæði stöð-
ugleikasáttmálans að sé efnahags-
samdráttur meiri eh 0,75% af lands-
framleiðslu, skuli það háð pólitísku
mati hvort sekta eigi viðkomandi ríki.
Leiðtogamir samþykktu einnig til-
lögur um lagalega stöðu evrósins og
um nýtt evrópskt gengissamstarf,
svokallað ERM II, sem á að tryggja
að gengi gjaldmiðla ESB-ríkja, sem
verða utan EMU, fýlgi gengi evrósins.
Ekki 811 kurl komin til grafar
varðandi EMU
í lokayfírlýsingu fundarins hvetja
leiðtogamir stofnanir, yfírvöld og
fyrirtæki til að hraða undirbúningi
fyrir gildistöku EMU hinn 1. janúar
1999. Þeir leggja jafnframt til að
fljótlega verði gengið frá reglum um
hvernig skipta skuli gjaldmiðlum ein-
stakra ríkja yfír í evró til að greiða
fyrir breytingum á upplýsingakerfum
fyrirtækja og stofnana.
Loks fólu leiðtogamir fram-
kvæmdastjóm ESB að efna til sam-
keppni um útlit evró-myntar og
Reuter
HELMUT Kohl, kanzlari Þýzkalands, ræðir við Jacques Chirac,
forseta Frakklands, og Jacques Santer, forseta framkvæmda-
stjórnar ESB, við upphaf leiðtogafundarins í Dublin.
Ákvarðanir leiðtogafundar ESB í Dublin
færðu aðildarríkin skrefí nær Efnahags- og
myntbandalagi. Ólafur Þ. Stephensen
segir að helztu deilumál ríkjaráðstefnu
sambandsins séu hins vegar óleyst.
kynna úrslitin á
fyrri hluta næsta
árs. Á leiðtoga-
fundinum voru
kynntar verðlaun-
atillögur í sam-
bærilegri sam-
keppni um útlit
evró-seðla, sem að öllum líkindum
verða í vösum Evrópubúa frá og með
árinu 2002.
Ekki eru þó öll kurl komin til graf-
ar ennþá varðandi fyrirkomulag
Efnahags- og myntbandalagsins.
Jacques Chirac, forseti Frakklands,
gaf þannig í skyn á fundinum að
„pólitískt mótvægi" við hinn valda-
mikla Evrópska seðlabanka kynni að
verða nauðsynlegt. Frakkar vilja með
öðrum orðum að stjómmálamenn
hafí einhver áhrif á seðlabankann
og ákvarðanir hans um gengis- og
peningastefnu, en
íjóðveijar leggja
ofuráherzlu á
sjálfstæði bank-
ans. í Maastricht-
sáttmálanum er
raunar gert ráð
fyrir miklu sjálf-
stæði bankans í þeim efnum.
Bretland áfram óþægur
ljár í þúfu
Leiðtogamir féllust á skýrslu ír-
lands, núverandi forsætisríkis ESB,
um stöðu samningaviðræðna á ríkja-
ráðstefnu sambandsins. í henni var
hins vegar ekki tekið á erfíðustu
deilumálunum á ríkjaráðstefnunni og
þau komu lítið til umræðu á leiðtoga-
fundinum. Ljóst er að erfiðar samn-
ingaviðræður em framundan, eigi
að takast að ná samkomulagi fyrir
*★★★*
EVRÓPA^
leiðtogafundinn í Amsterdam í júní
á næsta ári.
Bretland mun í þeim viðræðum
verða öðmm ESB-ríkjum óþægur ljár
í þúfu. John Major forsætisráðherra
sagði á blaðamannafundi í Dublin
að Bretar væru andvígir auknum
sammna, á móti því að veikja neitun-
arvald einstakra aðildarríkja, gegn
ákvæðum um að sum ríki geti farið
hraðar á sammnabrautinni en önnur
og andsnúnir tillögum um að bæta
atvinnumálakafla við stofnsáttmála
Evrópusambandsins. Loks hét Major
því að þetta yrði ekki hans síðasti
leiðtogafundur og hann yrði á fund-
inum í Amsterdam í júní. Flestir telja
þó að Tony Blair, leiðtogi Verka-
mannaflokksins, verði forsætisráð-
herra í Bretlandi eftir þingkosning-
amar í maí. Stjórnarskipti í Bret-
landi þýða þó ekki að allt falli í Ijúfa
löð milli Bretlands og annarra ESB-
ríkja; nóg er af „efasemdamönnum"
í Verkamannaflokknum líka.
Samkomulag á ríkjaráðstefnu
forsenda stækkunar
Fundinn í Dublin sóttu fulltrúar
ellefu ríkja, sem sótt hafa um aðild
að Evrópusambandinu. Þeim hefur
verið heitið því að aðildarviðræður
hefjist að ári. Þeim gæti þó seinkað,
takist ekki að ljúka ríkjaráðstefnunni
í júní. Breytingar á stofnunum ESB,
sem eru til umræðu á ráðstefnunni,
era forsenda þess að hægt sé að
fjölga aðildarríkjum.
Þrátt fyrir afstöðu Bretlands gaf
leiðtogafundurinn út sérstaka yfír-
lýsingu um atvinnumál, en þar segir
að auka verði skilvirkni vinnumark-
aðarins, gera skatta- og velferðar-
kerfi „atvinnuvænni", nútímavæða
vöra- og þjónustumarkað og auka
samkeppnishæfni Evrópu.
Þá samþykktu leiðtogamir að-
gerðaáætlun um aukna samvinnu
lögreglu, tollgæzlu og dómsmálayfír-
valda í aðildarríkjunum til að beijast
gegn eiturlyfjaneyzlu, -smygli og
-sölu. Þeir kölluðu meðal annars eft-
ir liðsinni væntanlegra aðildarríkja í
Austur-Evrópu í þessari baráttu.
Leiðtogamir sögðu að Evrópusam-
bandið væri staðráðið í að skera upp
herör gegn skipulagðri glæpastarf-
semi og lýstu „hryllingi" vegna „við-
bjóðslegrar" misnotkunar á konum
og börnum í þágu kynlífsiðnaðarins.
Dublin. Reuter.
Skiptar skoðanir um evró-seðlana
Reuter
HÖNNUÐUR austurríska seðlabankans, Robert Kaliha, heldur á
tillögu sinni að útliti evró-seðla, sem sigraði í samkeppni Evr-
ópsku peningamálastofnunarinnar, EMI.
SKIPTAR skoðanir eru um útlit
evró-seðlanna, sem sigruðu í sam-
keppni Evrópsku peningamála-
stofnunarinnar og voru kynntir á
leiðtogafundi Evrópusambandsins
í Dublin um helgina. Á seðlunum
er annars vegar stílfært kort af
Evrópu og hins vegar teikningar
af brúm, gluggum, dyrum og hlið-
um úr evrópskum arkitektúr.
Ekki voru allir leiðtogar ESB-
ríkjanna hrifnir af seðlunum. Ro-
mano Prodi, forsætisráðherra ít-
alíu, sagði á blaðamannafundi í
Dublin að þeir væru „klúðursleg-
ir“. Helmut Kohl, kanzlari Þýzka-
lands, hafði áhyggjur af að litirn-
ir væru of daufir og seðlarnir of
líkir hver öðrum. Gamalt fólk
gæti því ruglazt á þeim.
VantarKýpur, Tyrkland,
Balear-eyjar — og ísland
John Míg'or, forsætisráðherra
Bretlands, og José Maria Aznar,
forsætisráðherra Spánar, bentu á
að Kýpur, Tyrkland og Balear-
eyjarnar spænsku vantaði á Evr-
ópukortið á seðlunum. Enginn
minntist hins vegar á að ísland
vantar einnig á kortið.
Major sagðist vilja að einstökum
ríkjum yrði leyft að setja eigin
þjóðartákn á fjórðung upplags
evró-seðlanna. Það væri til dæmis
ófært að ekki væri pláss fyrir
vangamynd Bretadrottningar á
seðlunum. Jacques Chirac, forseti
Frakklands, sagðist hins vegar
andvigur slíkum þjóðartáknum.
Afleiðingin yrði aðeins sú að vin-
sæiir ferðamannastaðir, til dæmis
allt Suður-Frakkland, sætu uppi
með seðla með útlendum táknum,
sem heimamönnum þætti lítið til
um, en peningarnir með frönsku
táknunum yrðu hins vegar fljótir
að hverfa út fyrir landsteinana
sem skiptimynt.
Flest síðdegisblöð í Bretlandi
og Þýzkalandi úthelltu miklum
fúkyrðaflaum i tilefni þeirrar til-
hugsunar að þurfa að fóraa hefð-
bundnum mark- eða pundseðlum
fyrir evróseðlanna. Bild, stærsta
blað Þýzkalands, segir þó að evró-
ið hafi til þessa verið óáþreifanleg
hugmynd, en það hafi breytzt eft-
ir að útlit seðlanna var opinberað.
„Evróið er orðið fallegt og reglu-
íega evrópskt. En útlitið skiptir
ekki mestu máli, frekar en útlit
annarra peninga, heldur hvað
hægt er að kaupa með þeim. Von-
andi verður evróið jafnstöðugt og
gamla góða markið okkar,“ segir
í leiðara Bild.
Brezka blaðið The Guardian
tekur í sama streng og segir að
evróið sé nú ekki lengur
„hugarburður" heldur raunveru-
leiki. Leiðarahöfundur blaðsins
segir að myndiraar úr evrópskri
byggingarlist stæðu fyrir
„glugga tækifæra, brýr sátta
og hlið að nýrri öld, þar sem
aðildarríki sameinaðrar Evrópu
munu aldrei framar fara í stríð,
heldur sameinast í frið: með því
að nota mikilvægasta félagslega
lim, sem til er — sameiginlegan
gjaldmiðil."
Mótmæla
skógar-
höggi
LINDA nokkur Darrold
mótmælti skógarhöggi Svía
og Norðmanna fyrir utan
sendiráð þeirra fyrrnefndu
í gær. Tveir félagar Darrold
höfðu brugðið sér í hrein-
dýrsgervi til að leggja
áherslu á baráttumálið, sem
er að koma í veg fyrir frek-
ari eyðingu skóga á því
svæði sem hreindýr halda
sig yfir vetrartímann.
Gorbatsjov
vill banda-
lag fv. sov-
étlýðvelda
Moskvu. Reuter.
MÍKHAÍL S. Gorbatsjov, fyrr-
um forseti Sovétríkjanna, sagði
í gær að hann gæti hjálpað við
að hrinda í framkvæmd áætlun
um myndun nýs bandalags
fyrrum sovétlýðvelda. Gorb-
atsjov sem Rússar hafa al-
mennt hundsað frá því að
valdatfmabiii hans lauk með
hrani Sovétríkjanna, hvatti til
þess á ráðstefnu að slíkt banda-
lag yrði myndað.
„Eg er hlynntur því að í
nánustu framtíð verði myndað
nýtt bandalag fullvalda ríkis-
stjóma á grandvelli jafnræðis,"
sagði Gorbatsjov á ráðstefnu
þessari þar sem m.a. var að
fínna fyrram aðstoðarmenn
hans og undirsáta í stjómmála-
nefnd Kommúnistaflokks Sov-
étríkjanna. Hvatti síðasti Sov-
étleiðtoginn viðstadda til að
sameinast um þetta verkefni
til að unnt reyndist að leggja
vandaða og raunhæfa áætlun
um nýtt bandalag fyrram sov-
étlýðvelda. Gorbatsjov tiltók
sérstaklega að slíkt bandalag
yrði að taka tillit til hagsmuna
Rússa og nágranna þeirra,
„borgara fyrram lýðvelda Sov-
étríkjanna."
Gorbatsjov er 65 ára og hef-
ur að undanfömu verið á ferð
um Evrópu og Bandaaríkin í
því skyni að kynna endurminn-
ingar sínar, sem nýverið komu
út á bók. Hann hefur áður lát-
ið svipuð ummæli um bandalag
fyrrum sovétlýðvelda frá sér
fara en það var hann sem leiddi
Sovétríkin á öskuhauga sög-
unnar er hann fluttist úr Kreml
25. desember 1991 skömmu
eftir að Borís Jeltsín forseti
Rússlands hafði ásamt leiðtog-
um Hvíta-Rússlands og Úkra-
ínu undirritað samning þess
efnis að þau skyldu lögð af.
Gorbatsjov hefur oftlega
haldið því fram að sá samning-
ur hafí verið bláber svikamylla
sem kallað hafí hörmungar og
hrylling yfir þjóðir þær sem
áður mynduðu Sovétríkin.
„Hvers vegna þurfti Rússland
að öðlast sjálfstæði? Frá hveij-
um þurftu Rússar sjálfstæði?"
spurði hann á Moskvu-ráð-
stefnunni.