Morgunblaðið - 17.12.1996, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 1996 49
AÐSENDAR GREINAR
uppfylla gæðakröfur, verði á boð-
stólum á hóflegu verði.
Ef verðið á lausasölulyfjum, sem
greitt er að fullu af neytendum,
hækkar að ráði, er nokkumveginn
víst að fólk leiti til lækna í auknum
mæli til að fá skrifað upp á lyf, sem
eru í eðli sínu áhættusamari og
yfirleitt langtum dýrari en náttúru-
lyf þurfa að vera. Dýru verksmiðju-
lyfin greiða samlögin að langmestu
leyti, og það er ekkert smáræði,
sem fer í þá hít af peningum.
Sumt fólk trúir á meðul og verð-
ur gott af þeim, jafnvel þó ekki
sé um annað að ræða en lyfleysu-
áhrif (placebo) en svo nefnast
æskileg seíjunaráhrif, sem eru
róandi og styrkjandi fyrir vamar-
kerfið.
Fæðubótarefni em ekki lyf,
heldur skaðlaus efni til þess fallin
að bæta upp annmarka, sem senni-
legt má telja að séu á fæði sumra.
Ekki hefur ekki komið upp eitt
einasta mál, sem bendi til þess að
slík efni hafi valdið tjóni. Lýsi og
fjallagrös eiga m.a. heima í þess-
ari deild.
Læknar sem aðhyllast heild-
ræna læknisfræði, þá stefnu sem
hraðast sækir á nú um stundir,
fara ekki fram á, að hátækni skuli
varpað fyrir róða, heldur að ódýr-
ari aðferðum verði beitt þar sem
þær skila árangri. Þjóðfélagslegar
aðstæður þurfa að styðja undir
heildræna þróun, sem væntanlega
felur í sér að læknar átti sig á,
að sérstaða þeirra sé ekki eins
afmörkuð og oft hefur verið látið
að liggja.
Þó svo að þeir einir hafi nú laga-
heimild til að nefnast læknar, sem
lokið hafa háskólaprófi og staðl-
aðri þjálfun í þeirri grein, væri
óveijandi þröngsýni að viðurkenna
ekki, að læknandi og líknandi öfl
era víða að verki, svo sem í hjarta-
hlýrri hjúkran og umhyggju fyrir
öllum sem við vanheilsu eiga að
stríða til líkama og sálar. Laga-
vemd er stundum nauðsynieg en
getur leitt til óæskilegrar einokun-
ar og hroka.
Á pólitíska sviðinu sækja heiid-
ræn sjónarmið fram. Að því mun
koma, að þeir, sem helga sig þjón-
ustu við lífið, hljóti atkvæðin og
kosninguna, en hinum sem era á
valdi eiginhagsmuna verði hafnað.
Víst er þetta óskhyggja, en vand-
séð er, hvernig mannkynið getur
setið þessa blessuðu jörð öllu leng-
ur, ef annað verður uppi á teningn-
um. Við trúum því, að ísland geti
um framtíð orðið öðram þjóðum
til fyrirmyndar um heilbrigðis-
kerfí, sem eflir einstaklingana til
fijálsrar, fullábyrgrar sóknar til
síbatnandi heilsu á lífi og sál.
Með vinsemd og virðingu.
Ævar Jóhannesson er
raunvtsmdamaður, Einar
Þorsteinn Ásgeirsson er
hönnuður, Úlfur Ragnarsson er
læknir.
Hvernig má leysa vanda Lífeyris- j
sj óðs starfsmanna ríkisins?
í FYRRI greinum mínum gerði
ég grein fyrir þeim ógreiddu ofur-
skuldbindingum, sem ríkið og aðrir
opinberir launagreiðendur hafa tek-
ið á sig vegna lífeyrisréttinda opin-
berra starfsmanna og bar saman
lífeyrisréttindi þeirra og þau lífeyr-
isréttindi, sem almennir lífeyrissjóð-
ir veita. Hér á eftir íjalla ég um
samkomulag það, sem fjármála-
ráðuneytið gerði nýverið við fulltrúa
opinberra starfsmanna, áhrif þess
á vinnumarkaðinn og bendi á aðra
lausn á vandanum. Misræmi á
vinnumarkaði
Samkomulag fjármálaráðuneyt-
isins og fulltrúa opinberra starfs-
manna um framtíð lífeyrismála op-
inberra starfsmanna felur í sér að
úrelt ofurdýr lífeyrisréttindi verða
áfram í gildi fyrir flesta núverandi
starfsmenn ríkisins. Iðgjaldið á
samt að vera áfram 10% eins og
hjá almennu lífeyrissjóðunum og
þannig verður áfram safnað skuld-
bindingum, sem ekki verða greidd-
ar. Áfram verður óljóst hver er
skipting ábyrgðar á milli fjölda
launagreiðenda, sem greiða til
sjóðsins. Þetta kerfi mun halda velli
í 30 til 40 ár! Hvernig getur fólk
borið saman laun sín og kjör á
vinnumarkaði, þegar sumir fá slíkar
duldar tekjur í formi ógreiddra líf-
eyrisréttinda en aðrir ekki? Hvemig
ber fólk saman þessi gjörólíku llf-
eyrisréttindi? Vinnumarkaðurinn
verður áfram klofínn í tvennt, opin-
beri geirinn og hinn almenni. Opin-
ber starfsmaður, sem verður að,
taka þessum afargóða lífeyrisrétti
hvort sem hann viíl eða ekki, mun
segja: Ég sætti mig ekki við lægri
laun vegna góðs lífeyris. Ég bað
ekkert um svona góðan lífeyri.
Áhrif á vinnumarkaðinn
í samkomulaginu er opnað á
aðild allra félagsmanna Bandalags
háskólamanna að Lífeyrissjóði
starfsmanna ríkisins ef vinnuveit-
endur þeirra samþykkja. Jafnvel þó
þeir séu ekki og hafi aldrei verið
opinberir starfsmenn. Þetta á við
verkfræðinga, tæknifræðinga, arki-
tekta o.s.frv. Ekki mun þetta
ákvæði stuðla að friði á vinnumark-
aði. Stórir hópar ASÍ fólks, sem
starfar hjá ríkinu, njóta ekki þess-
ara góðu lífeyrisréttinda. Þetta
starfsfólk ríkisins mun að sjálf-
sögðu krefjast og fá sama lífeyris-
rétt. Þá er komin upp sú staða að
félagsmenn í sama verkalýðsfélagi
eru með lífeyrisréttindi, sem byggja
ýmist á 6% iðgjaldi launagreiðanda
og 11,5% iðgjaldi launagreiðanda.
Nú þegar era verkalýðsfélögin farin
að krefjast sambærilegra lífeyris-
réttinda. Þannig er hætt við að
þessi ofurgóðu lífeyrisréttindi breið-
ist út um vinnumark-
aðinn án þess að spurt
hafi verið þeirrar
grandvallarspumingar
hvað fólk vilji tryggja
og hvort það vilji fóma
t.d. einum mánaðar-
launum á ári til þess
að fá betri lífeyrisrétt.
Iðgjald launagreið-
andans er að sjálf-
sögðu á endanum
greitt af launþegan-
um. Það mætti einfald-
lega hækka launin hjá
honum um iðgjalds-
hluta launagreiðand-
ans og láta hann
greiða allt iðgjaldið.
Ekkert breyttist.
Samkomulagið virkar á vinnu-
markaðinn eins og bensín á eld.
Nú er búið að sýna hversu miklu
betri lífeyrisréttindi opinberra starf-
manna eru og hafa verið án þess
að gerð sé tilraun til að minnka
muninn. Þessu til viðbótar kemur
ofurskuldbindingin, sem enn er
ógreidd og vex áfram og verður á
endanum að miklu leyti greidd af
félagsmönnum ASÍ. Opinberir
starfsmenn mættu vissulega hafa
áhyggjur af þessari ógreiddu kröfu.
Hvort hún verði greidd. Þeir, sem
létu sig dreyma um að hægt verði
að leyfa fólki að velja um aðild að
lífeyrissjóði geta gleymt því. Ann-
aðhvort yrði að halda Lífeyrissjóði
starfsmanna ríkisins utan við það
kerfi eða allir mundu velja hann.
Verðið
Fyrir þetta makalausa samkomu-
lag íjármálaráðuneytisins við full-
trúa opinberra starfsmanna þarf rík-
ið aukinheldur að borga. Núverandi
starfsmenn geta valið um það hvort
þeir vilja halda gömlu réttindunum
eða greiða til nýju A-deildarinnar.
Yngra starfsfólk, konur, ógift starfs-
fólk og það starfsfólk, sem vinnur
mikla yfirvinnu hefur hag af því að
greiða í A-deildina því þangað er
greitt af öllum launum en makalíf-
eyrir er lakari. Þetta starfsfólk mun
líklega flytja sig í A-deildina sér til
hagsbóta en á kostnað launagreið-
enda. Ekki hefur verið reiknað út
hvað þetta muni kosta en sá kostn-
aður hleypur líklega á milljörðum.
Hvers vegna þarf að greiða þetta
verð fyrir það eitt að veita opinber-
um starfsmönnum sambærilegan
rétt og þeir höfðu áður.
Önnur lausn
Fyrir ári lagði ég fram á Alþingi
frumvarp um breytt lífeyrisréttindi
þingmanna. Þar var gengið út frá
eftirfarandi lausn, sem ætluð var
sem fyrirmynd að lausn á vanda
Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins:
Metið verði hversu
mikils virði lífeyrisrétt-
ur opinberra starfs-
manna umfram al-
mennan lífeyrisrétt er
sem hlutfall af öllum
launum.
Nýtt starfsfólk fengi
hærri laun, sem þessu
næmi, og greiddi ið-
gjald í almennan lífeyr-
issjóð án ríkisábyrgð-
ar.
Núverandi starfs-
menn gætu valið hvort
þeir vildu áfram góðan
lífeyrisrétt og óbreytt
laun eða venjulegan
lífeyrisrétt og hærri laun.
Það er svo samningsatriði hvort
þessi hækkun launa er reiknuð fyr-
ir hvem einstakling, starfshópa,
aldurshópa eða alla opinbera starfs-
menn.
Ekki mun þetta ákvæði,
segir Pétur Blöndal,
stuðla að friði á
vinnumarkaði.
Á þennan hátt er ljóst að nýir
starfsmenn rikisins og þeir, sem
veldu launahækkun, væra með laun
og iífeyrisréttindi, sem væru alger-
lega sambærileg við almennan
vinnumarkað. Auðvelt væri að meta
laun hinna og bera þau saman við
laun á almennum vinnumarkaði.
Engin vandkvæði væra á því að
skipta skuldbindingunni á milli V
hinna ýmsu launagreiðenda.
Allur vinnumarkaðurinn
væri samræmdur
Til viðbótar benti ég á að heim-
ila mætti opinberum starfsmönnum, ,
þeim sem þess óskuðu, að selja rík-
inu yfirréttindi sín aftur í tímann I
gegn eingreiðslu í spariskírteinum. :
Þar mætti nota hærri vexti (t.d. 4%)
en gengið er út frá í trygginga- 1
fræðilega matinu og lækka þannig
skuldbindingu ríkisins. Starfsmað- ■
urinn teldi sig eflaust geta ávaxtað i
féð betur en það og hann nyti áfram í
almennra iífeyrisréttinda.
Þessi lausn hefur þann kost að
hún er algerlega valkvæð. Enginn [
er þvingaður til neins. Hvorki til ;
að vera í flottu en dýra lífeyris-
kerfi né til að afsala sér því. Nýir j
starfsmenn geta valið um hvort
þeir hefja yfirleitt störf hjá ríkinu.
Núverandi starfsmenn geta valið
um óbreytt laun og góðu dýra líf- \
eyrisréttindin eða hærri laun og
venjuleg lífeyrisréttindi. Sumir
mundu vilja selja áunninn yfirrétt
sinn og njóta venjulegra lífeyris-
kjara og ávaxta sitt pund og það
mega þeir. Þessi lausn gefur opin- \
beram starfsmönnum val og þeir
munu _að sjálfsögðu velja skynsam-
lega. Ég skil ekki hvers vegna for-
ystumenn opinberra starfsmanna
höfnuðu þessari lausn og lýstu
þannig vantrausti á dómgreind eig- J
in félagsmanna.
Höfundur er tryggingafræðingur ' i
og alþingismaður.
Glæsilegur samkvæmisfatnaður
fvrir öll tækifæri.
J
Fataleiga Garðabæjar,
Garðatorgi 3, T 565 6680.
Opið frá kl. 9 - 18 og 10 -14 a laugardögum.
Pétur H.
Blöndal
I
I
1
Góður
í samanburði
’m' i:v;- •• M • • -v 3,..,-4 *-•
ISamanburöurinn hjálpar þér aö velja rétt
3 dyro bílar HYUNDAI Acrent LSi vw GolfCl TOYOTA Corolla XU OPEl AstraGl NISSAN Almera LX
Rúmtak vélar sm2 1341 1398 1330 1389 1392
Hestöfl 84 60 75 60 87
Lengd 4103 4020 4095 4051 4120
Breidd 1620 1696 1685 1691 1690
Vökva- og veltistýri J J J J J
Utvarp + segulb. J J N J/N J
VERÐ m-m 1.220.000 1.164.000 1.199.000 1.248.000

Neqld vetrardekk fylqja öllum Accent bílum.
HYunnni
lil framtiðar