Morgunblaðið - 17.12.1996, Blaðsíða 30

80 ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 19%
MORGUNBLAÐIÐ
r
LISTIR
Undir niðri og
allt um kring
íslenski Kólumbíumaðurinn Cheo Cruz hefur
opnað málverkasýningu í Galleríi Sóloni ís-
landusi. Þórunn Þórsdóttir hefur kynnst
Cheo í Frakklandi og segir hér frá því.
CHEO Cruz hefur opnað málverkasýningu í Galleríi Sóloni íslandusi.M°rgunblað'ð/Þ°rkeil
Veislunni lýkur - en
endurómurinn lifir
*
I árslok menningarársins í Kaupmannahöfn
hugleiðir Sigrún Davíðsdóttir átakið og er
ekki í vafa um að það hefur tekist hið besta.
Ekki var aðeins tjaldað til eins árs, svo frá-
hvarfseinkenni verða vonandi ekki harkaleg
VIKA er síðan fjölbýlishús í rólegti
hverfi í París lifnaði við. Dyr íbúða
opnuðust, gangar urðu að stofum
með mörgum kertum, blöðrum og
bömum. Fólk vafði trefli um háls og
hittist í portinu sem ekki var dimmt
þótt komið væri kvöld í desember.
Lukt og kerti dugðu fyrir litla og
stóra til að skoða myndir sem festar
höfðu verið á útveggi og furðudýr
sem stóðu á stangli. Þarna var mat-
arborð og hljómsveit og inni fór fólk
að skoða starfsemi granna sinna.
Sérstaklega vakti ein íbúð forvitni.
Þar býr Cheo Craz, íslendingur
af kólumbískum upprana, málari og
sérfræðingur í þversögnum. Cheo
opnar sýningu á málverkum sínum
á Sóloni íslandusi við Bankastræti
síðdegis í dag. Sum þessara málverka
vora einmitt í íbúðinni hans í París
á dögunum, aibúin þess að fara oní
kassa fyrir ferðina til Islands. Nokk-
ur voru enn á vinnustofunni hinum
megin í borginni. i Reykjavík sýnir
Cheo tólf stór olíumáiverk og nokkr-
ar minni myndir. Sýningin stendur
fram á þrettándann, 6. janúar.
Íbúð Cheos í Frakklandi er reynd-
ar eitt ailsheijar málverk, veggir og
loft renna saman í annarlegum hita,
eðlur og ávextir spretta úr hornum
og slanga hringar sig um bogalaga
dyr. Cheo hefur málað og mótað
heimilið sem áður var einnig vinnu-
stofa. Fólk sem kom í heimsókn á
sunnudaginn horfði og horfði, allt í
einu komið í framskóg úr grárri borg.
Eflaust verða líka áhrifin heit á
gesti sýningar Cheos á Sóloni. Hitinn
kemur úr myndum hans, óneitanlega
suðrænum og ævintýralegum. Áhrif
heimalandsins era þarna, „en íslands
sömuleiðis," segir Cheo „og alls kon-
ar landa og hnatta og afla. Ég get
ekki verið eitt án þess að vera annað
um leið. Heitur og kaldur, opinn og
iokaður, bóhem og munkur."
Ofgnótt og meinlæti
Ofgnótt og meinlæti mætast í því
sem Cheo gerir, hann býr að ríkuleg-
um arfi sagna og náttúra og samein-
ar hann krafti sem hann segist hafa
fundið á íslandi. Frelsi til að teygja
andlit, sem horfa af mörgum mynda
hans á súrrealískan hátt, fylgir agi í
vinnubrögðum, strangur einfaldleiki,
sem einnig er íslenskur í huga Che-
os. Aðferð hans er sígild og hver
mynd lengi í vinnslu, þótt hraði hug-
myndar sjáist í þeim. Mannlegur fugl
hefur skyndilega flogið á striga með
ásjónu sem Cheo segir miðdepil, upp-
haf og endi. Augnaráð fólks á mynd-
um Cheos dylur jafnan eitthvað og
allt tengist í einu neti. Manneskja og
jurt, mold og himinn, fræ og geimur.
Cheo bjó hérlendis í þijú ár og
heldur núna sjöttu sýningu sína á
íslandi. Eftir að hann sneri utan
1992 vann hann í Hollandi um tíma
en hefur nú búið í Frakklandi á þriðja
ár. Honum finnst eins og mörgum
myndlistarmönnum að París sé enn
og áfram ákveðin miðja. En miðjan
búi líka í hveijum manni, sem dragi
anda sinn úr ólíkum áttum og sé
sjálfur á hringrás orku og efnis.
Um ísland segir Cheo að það sé
síðasta hliðið út í alheim. Með taum-
leysi og stolti, eldfjalli í ísjökli, myrkri
og ljósi og lífinu innan veggja. „Ef
einn veggur umlykur okkur, einn
þykkur múr, held ég að sprangan
sem ljós berst í gegnum sé á ís-
landi. Golfstraumurinn tengir Kól-
umbíu og ísland og hér um árið barst
ég norður með honum eins og fræ.
Nú er ég kannski orðinn aldinn, örlít-
ið þroskaðri í málverkinu. Seinna
verður ávöxtur aftur að mold og
áfram hringast tilvera manns. Mér
finnst við vera í stjörnuþoku og
stefna að ljósi af plánetu í órafjar-
lægð.“
ÞRÁTT fyrir ógnarlegt svartagalls-
og svartsýnisraus úr öllum menning-
aráttum áður en menningarárið hófst
sýnir bráðabirgðauppgjör ársins að
það hefur tekist betur en jafnvel
þeir bjartsýnustu þorðu að vona. Góð
aðsókn og mikil umíjöllun um at-
burði menningarársins sýnir óum-
deilanlega að menningaráhuginn er
mikill, því bæði þessi atriði og pen-
ingastreymi til átaksins eru þessu til
staðfestingar. Það besta við átakið
er þó að borgarbúar og gestir þeirra
munu njóta þess um ókomin ár, því
bæði hefur margþætt samstarf kom-
ist á og nýjar menningarbyggingar
verið teknar í notkun, þó ekkert hafi
orðið úr nokkram áætluðum stór-
byggingum. Ferðamannaþjónustan
hefur sannfærst um að Kaupmanna-
höfn er vinsæll áfangastaður æ vin-
sælli menningarferða. Allt þetta
hvetur einnig fjölmiðia til dáða á
sviði menningarumfjöllunar. Þegar
staldrað er við einstaka atburði eru
fæstir í vafa um að Fjórði söngur
Guðrúnar við tónlist Hauks Tómas-
sonar er einn af hátindum ársins.
Engin af þeim tíu borgum, sem
áður hafa spreytt sig á evrópska
menningarhöfuðborgarhlutverkinu
hefur tjaldað jafn miklu til og Kaup-
mannahöfn. Umfangið hér fór fram
úr Glasgow, sem annars þótti standa
sig frábærlega vel á sínum tíma. Þar
nam þátttakan 8 prósentum af íbúa-
fjöldanum, hér stefnir þátttakenda-
talan í 10 prósent. Undirbúningur
ársins gekk markvisst fyrir sig og
átti langan aðdraganda. Fram-
kvæmdaskrifstofa ársins sá um sem
fæst verkefni sjálf, en veitti fé og
var tengiliður alls þess, sem um var
að vera. Engin verkefni fengu fé
nema þau væra einnig styrkt af öðr-
um aðilum. Alls hafði átakið úr 9
milljöðrum íslenskra króna að moða,
þar af rúmum 5 frá ríki og bæjarfé-
lögum. Af 4 milljörðum frá einkaaðil-
um var þriðjungur erlent fé.
Tveimur árum áður en menningar-
árið rann upp var búið að setja sam-
an framkvæmdaáætlun, sem í stór-
um dráttum hefur verið haldið fast
í. Ætlunin var að ná til sem flestra
borgarbúa, því menningin spannaði
ekki aðeins listir, heldur einnig
íþróttir, útivist og vistvænt líf. Annað
markmið var að stefna á að byggja
á og þá styrkja menningarlíf borgar-
''nnar, svo það nyti góðs af átakinu
bæði fyrir og eftir menningarárið.
Þessum leiðarljósum hefur verið
fylgt. Engir framkvæmdastjórar ver-
ið reknir eða neinar megin kúvend-
ingar orðið, eins og Trevor Davis,
framkvæmdastjóri ársins, benti
blaðamönnum á í vikunni, þegar
niðurstöður ársins voru lagðar fyrir.
„Alla þessa góðu aðsókn og at-
hygli höfum við fengið,“ segir Davis,
„án þess að hafa hampað hinu þekkta
og stóra eins og tenórunum þremur
eða Pavarotti." Ráð Davis er að borg-
in og menningargeta hennar sé í
fyrirrúmi. Vissulega hafi verið mikið
um erlendar heimsóknir, en margar
þeirra hafi tengst innlendum lista-
mönnum og innlendu átaki. Einn
dýrmætasti afraksturinn er einmitt
öll þau tengsl sem samstarfið á árinu
hefur skapað. Af þeim mun menning-
arlíf borgarinnar njóta góðs um
ókomin ár.
Menning er góð
beita fyrir ferðamenn
„Er hægt að selja danska menn-
ingu í útlöndum?" er sígild spurning
og í ár þykist ferðamannaþjónustan
hafa fengið óyggjandi jákvætt svar
við henni. Aukið ferðamannaflæði til
Kaupmannahafnar hefur sannfært
ferðafrömuði um að menningarátak-
ið hafi skilað sér á þeirra sviði. Æ
fleiri erlendar ferðaskrifstofur hafa
opnað augun fyrir Kaupmannahöfn
sem áfangastað í menningarferðum,
sem njóta vaxandi vinsælda stór-
borgarbúa í Evrópu og Bandaríkjun-
um. Það sýnir sig að slík útgerð er
sérlega vænleg, því ferðamenn í
menningarferðum hafa yfirleitt rúm
fjárráð.
í framhaldi af þessari reynslu mun
danskt ferðamannaframtak erlendis
halda áfram á menningarbrautinni,
en það er ekki endilega auðveld leið,
segir Lars Sandahl, markaðsstjóri
danska ferðamálaráðsins. Ekki dugi
að auglýsa landið almennt sem
menningarland nema tryggt sé að
hægt verði að bjóða ákveðna þætti
á því sviði og vera viss um að þeir
séu góðir.
Eins og víðar er það ekki síst
menningin, sem dönsk blöð keppast
um að gera sem best skil til að halda
í lesendur og helst ná í fleiri. Áhug-
inn á menningarárinu nú mun vísast
enn verða þeim hvatning til að auka
og bæta menningarefnið. Ný hús sem
tekin hafa verið í notkun á árinu
munu halda áfram að gleðja borg-
arbúa og gesti þeirra og samstarf
sem menningarárið hafði í för með
sér mun sömuleiðis lifa. Það var ekki
aðeins tjaldað til eins árs, heldur líka
til framtíðarinnar. Þeir 9 milljarðar
íslenskra króna sem fóra í menning-
arveislu ársins nýtast því áfram, þó
vísast munu þeir sem stundað hafa
menningarlífið sem stífast í ár finna
fyrir vott af fráhvarfseinkennum,
þegar uppspretturnar þverra upp úr
áramótum.
í
l
I
l
!
t
í
í:
C
8
I
i
i
I
I
I
í
V
C
v
4
4
4