Morgunblaðið - 20.02.1997, Side 20

20 FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Áhersla á að friða Rússa
vegna stækkunar NATO
London, Varsjá. Reuter.
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ
(NATO) leggur nú að frumkvæði
Bandaríkjamanna áherslu á að
sannfæra Rússa um að þeir hafi
ekkert að óttast þótt bandalagið
verði stækkað til austurs. Rúss-
nesk stjórnvöld sýndu þess þó eng-
in merki að þau hygðust draga
úr eindreginni andstöðu við fyrir-
hugaða fjölgun aðildarríkja NATO
og krafðist hún þess í stað auk-
inna tilslakana og sagði að áætlun
bandalagsins bæri vitni hróplegu
skeytingarleysi gagnvart hags-
munum Rússa.
Madeleine Albright, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, ræddi í
gær við ráðamenn í London eftir
fund með utanríkisráðherrum að-
ildarríkja NATO í Brussel á þriðju-
dag.
Vestrænir embættismenn hafa
undanfarið streymt til Moskvu.
Klaus Kinkel, utanríkisráðherra
Þýskalands, var þar í gær og Al-
bright kemur þangað á morgun.
Kinkel lítið ágengt
Kinkel hafði hins vegar lítið
orðið ágengt í heimsókn sinni.
Sagði hann að allir viðmælendur
sínir hefðu sýnt andstöðu við
stækkun NATO og því yrði að
finna lausn til að greiða fýrir
stækkuninni.
Albright hyggst sýna Rússum
fram á að þeir geti ekki komið í
veg fyrir stækkunina.
í Brussel lagði Albright til að
efnt yrði til sérstaks samstarfs við
Rússa og meðal annars kæmi til
greina að stofna sameiginlegt frið-
argæslulið Rússa og NATO til að
sýna Rússum að þeir hefðu ekkert
að óttast. Hún sagði að leggja
ætti áherslu á að hraða stækkun-
inni þannig að ný aðildarríki gætu
gengið inn í bandalagið 1999.
Pólverjar og Ungveijar
ánægðir
Utanríkisráðherrar Pólands og
Ungverjalands, Dariusz Rosati og
Laszlo Kovacs, fögnuðu í gær orð-
um Albright einkum vegna þess
að hún hefði tilgreint nákvæmlega
hvað hún ætlaði að bjóða Rússum
þegar hún kæmi til Moskvu.
Að sögn dagblaðsins The New
York Times í gær mun hún þar
koma með tillögurj sem ekki voru
nefndar í Brussel. I blaðinu er haft
eftir háttsettum embættismönnum
Bandaríkjamanna og Atlantshafs-
bandalagsins að Albright muni
leggja fram nýjar tillögur um að
fækka hefðbundnum vopnum í
Mið- og Austur-Evrópu verulega.
Sagt er að hugmyndin að baki sé
sú að draga mest úr þeim herafla,
sem sé næst Rússlandi og ætla
má að Rússum standi stuggur af.
Að sama skapi yrði fækkað í her-
afla, sem ætla megi að ógni þeim,
sem sennilega verða útundan þegar
bandalagið verður stækkað.
Hugmyndir um geymslu kjarnorkuúrgangs á Grænlandi
Blendnar undirtektir
Dana o g Grænlendinga
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
Major í
auka
kosn-
ingaham
London. Reuter, The Daily Telegraph.
JOHN Major, forsætisráðherra
Bretlands, ætlar sjálfur að
taka fullan þátt í baráttunni
fyrir auka-
kosningar í
Wirral So-
uth eftir
viku og hef-
ur það ekki
áður gerst
með bresk-
an forsætis-
ráðherra.
Astæðan er
sú, að búist er við, að íhalds-
flokkurinn tapi kjördæminu en
í kosningunum 1992 vann
hann það með 8.183 atkvæða
mun. Tap þýðir líka, að flokk-
urinn verður þá kominn í
minnihluta á þingi.
Gæfi honum 250 sæta
þingmeirihluta
Bob Worcester, forstjóri
MORI-skoðanakannanastofn-
unarinnar, spáði því í gær, að
stuðningur við íhaldsflokkinn
myndi vaxa strax og Major
boðaði til þingkosninga og
kjósendur áttuðu sig, að nú-
verandi forskot Verkamanna-
fiokksins í skoðanakönnunum
gæfí honum 250 sæta þing-
meirihluta. Sagði hann, að eft-
ir sem áður myndi flokkurinn
sigra og taldi, að hann fengi
41 sætis meirihluta.
Stjórn Majors stóð af sér
vantrauststillögu Verka-
mannaflokksins á mánudags-
kvöld með 13 atkvæða mun.
Níu þingmenn Sambands-
flokksins á Norður-írlandi
sátu hjá. Flokkurinn sýndi það
og sannaði, að hann er í odda-
aðstöðu á þingi. Áttu þing-
menn hans í samningaviðræð-
um við stjórn og stjórnarand-
stöðu fyrir opnum tjöldum og
kröfðust þess, að banni við
útflutningi nautgripaafurða
yrði fyrst aflétt á N-írlandi.
Að lokum voru það stjórnar-
þingmenn, sem buðu betur.
Úrslitin eru nokkurt áfall fyrir
Verkamannaflokkinn og með-
al annars vegna þess, að þing-
menn íhaldsflokksins mættu
allir sem einn en stjórnarand-
stöðuna vantaði nokkra menn.
Megintilgangur vantrauststil-
lögunnar var að knýja fram
kosningar sem fyrst.
HUGMYNDIR bandarískra sér-
fræðinga um að nýta Grænland til
að geyma geislavirkan úrgang
hafa valdið deilum í Danmörku.
Bæði Niels Helveg Petersen utan-
ríkisráðherra og Lars Emil Johans-
en, formaður grænlensku land-
stjórnarinnar, taka hugmyndunum
ijarri, en Uffe Ellemann-Jensen,
formaður Venstre og fyrrverandi
utanríkisráðherra, segir það
grunnhyggið að hugleiða ekki
þennan möguleika. Hugmyndirnar
verða fullmótaðar í skýrslu, sem
von er á eftir þijá mánuði.
Tillagan kemur frá RAND-
stofnuninni, sem er ein elsta og
virtasta sérfræðingastofnun í
Bandaríkjunum og nátengd ríkis-
stjóminni. Sérfræðingar þar benda
á Grænland, sem heppilegan
geymslustað fyrir kjarnaúrgang
og vopn, sem uppræta verður sam-
kvæmt afvopnunarsamningum.
Setja ætti staðinn undir fjölþjóða-
eftirlit og yrði hann ekki aðeins
fyrir bandarískan úrgang, heldur
víðar að. Þar með gætu Grænlend-
ingar lagt sitt af mörkum til að
leysa alþjóðavanda.
Samband Danmerkur, Græn-
lands og Bandaríkjanna er mjög
viðkvæmt sem stendur. Baktjalda-
makk Danmerkur og Bandaríkj-
anna í Thule á Grænlandi eftir
stríð hefur hleypt illu blóði í sam-
skipti Dana og Grænlendinga og
það er vísast ein skýringin á að
Niels Helveg Petersen vísar hug-
myndum bandarísku sérfræðing-
anna á bug.
Sama gerir Lars Emil Johansen,
en fyrst og fremst á þeim forsend-
um að Grænlendingar hafi ekki
verið spurðir álits. í viðtali við
Jyllands-Posten segir hann hug-
myndina andvana fædda, því
hvorki Grænlendingar né Danir
hafi verið spurðir álits. Eigi Græn-
lendingar að taka þátt í að leysa
alþjóðavanda, verði þeir að koma
að mótun utanríkisstefnunnar. Þeir
geti ekki axlað skyldur á þessu
sviði, meðan þeir hafi ekki yfirsýn
yfir fýrri samninga Dana og
Bandaríkjamanna, sem lúti að
Grænlandi.
Uffe Ellemann-Jensen segir hins
vegar í vikulegu alnetsbréfi sínu
að hugmyndin sé þess virði að
hugleiða hana og því sé gremjulegt
að hið eldgamla Thulemál hafi eitr-
að svo frá sér að ekki sé hægt að
taka á hugmyndinni af rósemi.
Vonandi nái þó skynsemin yfir-
höndinni, því með minnkandi fisk-
veiðum veiti Grænlendingum ekki
af tekjum. Eins viti á gott að ná
alþjóðlegum samningum um gömul
kjarnorkuvopn og álítur hann það
framför að kjarnaoddum sé komið
fyrir á öruggan hátt.
John Major
Reuter
Lestarslys í Frankfurt
MESTA mildi þykir að enginn skyldi slasast er frá suður-lestarstöðinni. Gífurlegt eldhaf myndað-
tvær flutningalestar skulju saman í íbúðahverfi í ist og var óttast að kviknaði í nærliggjandi húsum.
Frankfurt í gærmorgun. Áreksturinn varð skammt Af þeim sökum voru 300 manns flutt á brott.
Þingið hlíf-
ir Ciller
TYRKNESKA þingið felldi í
gær tillögu um að hæstiréttur
landsins rannsaki tilurð
gífurlegra
auðæva ut-
anríkisráð-
herrans,
Tansu Cill-
er. Hlaut
tillagan 263
atkvæði en
270 þing-
menn voru
Ciiier á móti. Var
það þriðja tillagan um rann-
sókn á meintri spillingu Ciller
sem afgreidd var og felld í
vikunni. Tillaga um vítur á
Necmettin Erbakan forsætis-
ráðherra kemur til afgreiðslu
í næstu viku. Fjöldi þing-
manna Velferðarflokksins,
flokks Erbakans, greiddi
sams konar tillögu um meinta
spillingu Ciller atkvæði í
fyrra er þeir voru í stjórnar-
andstöðu. Að þessu sinni
vakti fyrir þeim að standa
vörð um stjórnarsamstarfið
en víða þykja sprungur
komnar í það.
Ný kosninga-
lög í Alsír
SÉRLEG löggjafarsamkunda
í Alsír samþykkti í gær ný
kosningalög sem byggja á
hlutfallskosningum. Með
þessu er talið að draga megi
úr þingstyrk flokka ofsa-
trúarmanna. Samkvæmt
eldra fyrirkomulagi féll þing-
sæti þeim frambjóðanda í
skaut sem mest fylgi hafði í
kjördæminu og því gat einn
flokkur hlotið meiri þingstyrk
en fylgi hans á landsvísu
sagði til um. Er nú ekkert
því til fyrirstöðu að þingkosn-
ingar fari fram í Alsír í vor,
en þær eru ráðgerðar á tima-
bilinu 29. maí til 5. júní. Þing
hefur ekki setið í landinu í
fimm ár, eða frá í janúar
1992.
Nawaz Sharif
fær traust
NÝKJÖRIÐ þing Pakistans
lýsti í gær trausti á stjórn
Nawaz Sharifs forsætisráð-
herra og hét
hann að
beita sér
fyrir skjót-
um efna-
hags- og fé-
lagslegum
umbótum.
Atkvæða-
greiðslan
var forms-
atriði eftir að þingið hafði
kosið Sharif sem forsætisráð-
herra á mánudag með 177
atkvæðum gegn 16.
Tilræði í
Frakklandi
SPRENGJA sprakk í gær fyr-
ir utan byggingu franska fjár-
málaráðuneytisins í bænum
Hendaye í baskahéruðum
Frakklands. Tjón varð mikið
á mannvirkjum en engin slys
urðu á fólki. Talsmaður yfir-
valda sagði að grunur léki á
að aðskilnaðarsamtökin Ip-
arretarrak hefðu verið að
verki en enginn hafði lýst
ábyrgð á hendur sér.