Morgunblaðið - 21.03.1997, Page 31

30 FÖSTUDAGUR 21. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 21. MARZ 1997 31

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÞRÝSTIHÓPAR OG
ÞJÓÐARATKVÆÐI
PÉTUR H. Blöndal flutti nýlega ræðu á Alþingi vegna
breytinga á stjórnarfrumvarpi um atvinnuleysis-
tryggingar, sem ASÍ hafði krafizt að yrði dregið til baka
eða gerðar á því ákveðnar breytingar, sem launþegahreyf-
ingin gæti sætt sig við. Kjarninn í ræðu hans var þessi:
Alþingi setur nánast aldrei lög að frumkvæði þingmanna.
Þau eru flest sett að frumkvæði framkvæmdavaldsins og
samin af embættismönnum. Þrýstihópar senda lagafrum-
vörp til ríkisstjórna til samþykktar og þau síðan stimpluð
á hinu háa Alþingi. Þau eru alltaf með því marki brennd,
að þau henta þrýstihópum betur en þjóðinni. Þrýstihóparn-
ir breytast ekki neitt þó kjósendur gangi að kjörborðinu
á fjögurra ára fresti. Þannig vinnur valdaafsal Alþingis
gegn hagsmunum kjósenda.
Þingmaðurinn sagði, að í umfjöllun félagsmálanefndar
Alþingis um frumvarpið hefði komið fram spurning um,
hvort leitað hefði verið samþykkis BSRB og BHM við
breytingar ASÍ. Spurning hefði þótt eðlileg í nefndinni,
þótt spurt hefði verið um, hvort aðili „úti í bæ“ hafi sam-
þykkt lagafrumvarp á Alþingi. Slík væri niðurlæging hins
háa Alþingis.
Pétur hefur hér hreyft máli, sem iðulega hefur komið
til umræðu á undanförnum árum, og forseti íslands, Olaf-
ur Ragnar Grímsson, minntist á við setningu Alþingis sl.
haust. Ýmsum hefur þótt nóg um áhrif svonefndra þrýsti-
hópa á störf Alþingis. í því sambandi er rétt að hafa í
huga, að í lýðræðisþjóðfélagi hafa einstaklingar, samtök
þeirra og fyrirtæki fullan rétt á að koma skoðunum sínum
á framfæri og afla þeim fylgis, jafnt meðal þingmanna
sem annarra. Skörin færist þó upp á bekkinn þegar þrýsti-
hópar semja sjálfir lagafrumvörp og ætlast til að þau
verði samþykkt lítt eða ekki breytt á Alþingi eða þegar
þrýstihópar í lykilstöðu reyna að kúga Alþingi og ríkis-
stjórn til að láta að vilja sínum.
í þessum efnum er vandratað meðalhófið eins og svo
mörgum öðrum. Alþingi, og reyndar ríkisstjórn, hafa
skyldur við þjóðina eina. Allt vald er frá kjósendum kom-
ið. Því valdi verða þrýstihópar að lúta sem allir aðrir.
Þess vegna má búast við því, að þróun lýðræðisins stefni
í þá átt á nýrri öld að auka hlut kjósenda við ákvarðana-
töku. Það verður bezt gert með þjóðaratkvæðagreiðslu
um stærstu mál, sem þjóðin glímir við hveiju sinni.
EFTIRLIT MEÐ
RÍKISSTYRKJUM
EFTIRLITSSTOFNUN EFTA (ESA) í Brussel hefur
ákveðið að gera ekki athugasemdir við ríkisstyrk,
sem veittur var til kaupa á flotkví fyrir Akureyrarhöfn.
Slippstöðinni Odda hefur nú verið leigð flotkvíin til að
taka upp skip til viðgerða - við vægu verði - og hefur
fyrirtækinu þar með verið fengið verulegt forskot í sam-
keppni við aðrar skipasmiðjur.
Þótt ESA komist að þeirri niðurstöðu að styrkurinn sé
leyfilegur, breytir það ekki því að skynsamlegra væri af
stjórnvöldum að láta einkafyrirtæki um að standa sig í
samkeppninni án beinna eða óbeinna rlkisstyrkja. Viðhorf
eigenda flotkvíarinnar I Hafnarfirði, sem keppa við Slipp-
stöðina Odda á ójöfnum forsendum, er heilbrigt: þeir segja
greinina ekki þurfa á styrkjum að halda og hafa ekki
sótzt eftir þeim.
ESA telur að ísland hafi brotið EES-samninginn með
því að láta undir höfuð leggjast að tilkynna ríkisstyrkinn
fyrirfram og fá samþykki ESA fyrir veitingu hans. Jafn-
framt telur stofnunin að í hafnalögum séu heimildir til
að veita styrki, sem ekki myndu rúmast innan reglna
EES. Því verði íslenzk stjórnvöld að tilkynna alla styrki,
sem veita eigi með vísan til laganna.
Samgönguráðherra þarf að beita sér fyrir breytingum
á hafnalögunum, og alla vega að sinna þeirri skyldu að
gera ESA viðvart um fyrirhugaða ríkisstyrki. Svo virðist
sem íslenzk stjórnvöld séu sein til að átta sig á hinu nýja
umhverfi, sem fylgir aðild íslands að EES. Ríkisstyrkir
til atvinnustarfsemi eru varasamir og yfirleitt vondir.
Þess vegna eru þeir háðir ströngu eftirliti.
ÍSLAND OG RÍKJARÁÐSTEFNA ESB
Tillögnr um varnarmál
setja Island í vanda
Tillögur á ríkjaráðstefnu Evrópusambandsins
um breytt tengsl þess við Vestur-Evrópusam-
bandið eru íslenzkum stjómvöldum lítt þókn-
anlegar, skrifar Olafur Þ. Stephensen. Is-
land vill, líkt og Bretland, viðhalda óbreyttu
ástandi í tengslum VES og ESB.
VESTUR-EVROPUSAMBANDIÐ
Borgarafundur í Kjalarneshreppi um sameiningu við Reykjavík
Fjárhagnr hrepps-
ins í brennidepli
Morgunblaðið/Þórmundur
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir borgarstjóri og Pétur Friðriksson odd-
viti Kjalarneshrepps ræða við þijá íbúa hreppsins um sameiningarmálin.
UMRÆÐUR um hlutverk
Evrópusambandsins í ör-
yggis- og varnarmálum
og tengsl sambandsins og
Vestur-Evrópusambandsins (VES)
eru eitt viðkvæmasta málið, sem er
til umræðu á ríkjaráðstefnu ESB.
Þetta er jafnframt sá málaflokkur á
ríkjaráðstefnunni sem getur haft
einna mest áhrif á hagsmuni ís-
lands. Hér verður sjónum því beint
að umræðum um breytingar á sam-
starfinu í svokallaðri annarri stoð
Evrópusambandsins, sem er milli-
ríkjasamstarfið um utanríkis- og ör-
yggismál.
Islenzk stjórnvöld hafa lengi vel
haft nokkrar áhyggjur af þróun
mála á þessum væng Evrópusam-
bandsins og umræðum um aukið
frumkvæði og sjálfstæði ESB í ör-
yggis- og varnarmálum. Ástæðan er
annars vegar að ísland hefur tryggt
öryggi sitt með varnarsamstarfi við
Bandaríkin og íslenzkir ráðamenn
hafa spurt hvort aukið varnarsam-
starf ESB-ríkja kynni að koma niður
á samheldni Atlantshafsbandalags-
ins (NATO) og stuðla að því að
Bandaríkjamenn drægju úr varnar-
skuldbindingum sínum gagnvart
Evrópuríkjum. Hins vegar er Island
eitt af þremur NATO-ríkjum austan
hafs, sem ekki eiga aðild að Evrópu-
sambandinu. Þrátt fyrir yfirlýsingar
um að hin evrópska „varnarvitund"
(European defence identity) verði
þróuð á vettvangi NATO en ekki
utan þess, hafa Islendingar talið að
það yrði ekki endilega hagsmunum
þeirra til framdráttar að Evrópustoð
NATO yrði þróuð fyrst og fremst á
vettvangi ESB, þar sem ísland kynni
eðli málsins samkvæmt að hafa tak-
mörkuð áhrif á þá þróun.
VES „óaðskiljanlegur hluti“ af
þróun ESB en þó sjálfstætt
Sem stendur er Vestur-Evrópu-
sambandið í hlutverki Evrópustoðar
NATO og ísland á aukaaðild að sam-
tökunum, líkt og Noregur og Tyrk-
land. Fullgild aðildarríki VES eru
öll aðilar bæði að ESB og NATO.
ESB-ríkin fjögur, sem hafa staðið
utan hernaðarbandalaga, auk Dan-
merkur, eiga hins vegar svokallaða
áheyrnaraðild að VES.
Vestur-Evrópusambandið var
upphaflega stofnað árið 1948 sem
nokkurs konar undanfari NATO og
í stofnsáttmála þess er grein um
gagnkvæmar varnarskuldbindingar
aðildarríkjanna. VES hafði hins veg-
ar sofið löngum svefni er ákveðið
var að endurvekja það árið 1984 í
því skyni að auka samstarf NATO-
ríkjanna innan Evrópubandalagsins
á sviði öryggismála. Frakkar höfðu
einkum frumkvæði að þessari endur-
vakningu, enda vildu þeir vega upp
á móti áhrifum Bandaríkanna innan
NATO og efla sjálfstæði Evrópuríkja
í vamarmálum.
Með gildistöku Maastricht-sátt-
málans tók Evrópusambandið upp
sameiginlega öryggis- og utanríkis-
málastefnu, sem m.a. skyldi ná til
„mótunar sameiginlegrar varnar-
stefnu, sem með tímanum kann að
leiða til sameiginlegra varna“, eins
og það er orðað í samningstextanum.
Jafnframt var VES sagt „óaðskiljan-
legur hluti af þróun sambandsins"
og samtökunum fengið það hlutverk
að útfæra og framkvæma þær
ákvarðanir Evrópusambandsins, sem
tengdust varnarmálum, samkvæmt
beiðni ESB. Samtökin hafa með öðr-
um orðum haldið stofnanalegu sjálf-
stæði sínu og eru ekki háð skipunum
frá ESB.
Innan NATO hefur náðst sam-
komulag um að VES verði Evrópu-
stoð bandalagsins og að hin „evr-
ópska varnarvitund", sem Frakkar
og fleiri telja æskilega, verði þróuð
innan þess en ekki utan. Forsendan
fyrir þessu samkomulagi var stefnu-
breyting af hálfu Frakka. Jafnframt
hefur náðst samkomulag á vettvangi
NATO um að Evrópuríkin í VES
geti ráðizt í aðgerðir í samræmi við
sameiginlega utanríkis- og öryggis-
málastefnu ESB og notað til þess
evrópskar sveitir, sem væru undir
stjórn Evrópumanna en fengju mikið
af herstjórnarkerfi NATO lánað,
ásamt búnaði og fjarskiptakerfum,
sem Bandaríkjamenn legðu til. Þetta
kerfi hefur á ensku verið kallað
„Combined Joint Task Forces“
(CJTF) en íslenzk þýðing er vand-
fundin.
Sænsk-finnska tillagan
vænleg málamiðlun
Mörg Evrópusambandsríki vilja
nota tækifærið á ríkjaráðstefnunni
og færa sambandinu betri og skil-
virkari tæki í utanríkis- og öryggis-
málum, til þess að það geti mótað
árangursríka utanríkisstefnu og leik-
ið það hlutverk á alþjóðavettvangi
sem samræmist efnahagsmætti þess.
Samstaða virðist ríkja á ráðstefnunni
um að setja á stofn sérstaka áætl-
ana- og greiningardeild til að styrkja
stefnumótun sambandsins í utanrík-
ismálum og að skipa sérstakan emb-
ættismann, sem yrði talsmaður ESB
á sviði utanríkismála. Varnarmálin
eru hins vegar viðkvæmari og tor-
leystari. Frakkland, Þýzkaland og
fleiri ríki hafa verið hlynnt því að
sameina VES og ESB, að minnsta
kosti í áföngum, en Bretland hefur
lagzt eindregið gegn því og viljað
varðveita stofnanalegt sjálfstæði
samtakanna. Bretar enduróma þar
einnig sjónarmið íslands.
Finnland og Svíþjóð lögðu í upp-
hafi ríkjaráðstefnunnar fram tillögu
um að hin sameiginlega utanríkis-
og öryggismálastefna sambandsins
taki m.a. til þeirra verkefna VES,
sem kölluð hafa verið Petersberg-
verkefnin, þ.e. mannúðaraðstoðar og
björgunarverkefna, friðargæzlu og
loks beitingar herafla til að stilla til
friðar á hættutímum. Jafnframt var
lagt til að ESB gæti gefið VES fyrir-
mæli um framkvæmd slíkra aðgerða.
Loks lögðu Finnar og Svíar til að
öll aðildarríki ESB gætu tekið þátt
í að ákveða hernaðaraðgerðir af
þessu tagi og hrinda þeim í fram-
kvæmd. Með samþykkt tillögunnar
væri því í raun búið að þurrka út
markalínuna á milli fullgildra aðild-
arríkja VES og áheyrnaraðila á borð
við Finnland og Svíþjóð að því er
varðar þátttöku í friðargæzlu og
skyldum aðgerðum.
ÍSLAND og
RÍKJARÁÐSTEFNA ESB
Samstarfinu í ESB er oft skipt
í þrjár „stoðir" til útskýringar.
FYRSTA STOÐIN: Þar er einkum
hið hefðbundna samstarf í
efnahagsmálum, þar á meðal innri
markaðurinn, og Efnahags- og
myntbandalagið.
ÖNNUR STOÐIN: Þarferfram
utanríkis- og öryggismálasamstarf
aðildarríkjanna. Með
Maastricht-samningnum fékk ESB
sameiginlega öryggis- og
utanríkismálastefnu og ákveðið
var að stefna í fyllingu tímans að
sameiginlegum vörnum.
Vestur-Evrópusambandið gegnir þar
mikilvaegu hlutverki þótt það sé í raun
ekki hluti af ESB. Samstarfið er
milliríkjasamstarf og ákvarðanir
verður að taka samhljóða. Ólíkt því,
sem gerist í fyrstu stoð ESB, hafa
framkvæmdastjórnin, dómstóllinn og
þingið lítið eða ekkert hlutverk.
Þessi tillaga, sem upphaflega var
fyrst og fremst lögð fram til að sýna
að Finnland og Svíþjóð gætu tekið
frumkvæði í öryggismálum Evrópu,
hlaut betri viðtökur en flytjendur
hennar þorðu að vona, sennilega
vegna þess að hún er vænleg mála-
miðlun á milli ofangreindra sjónar-
miða.
í drögum að breyttum stofnsátt-
mála ESB, sem írland lagði fram í
desember síðastliðnum og hafa síðan
verið grundvöllur umræðna á ríkja-
ráðstefnunni, er mikið mið tekið af
sænsk-finnsku tillögunni. Þar er í
fyrsta lagi iagt til að hert verði á
orðalaginu varðandi mótun sameig-
inlegrar varnarstefnu. Hana eigi að
móta með „framsæknum" hætti
„með tilliti til sameiginlegra varna“.
Þetta er málamiðlun á milli þeirra,
sem vilja sameiginlegar varnir, og
hinna, sem vilja óbreytt ástand. Þá
er lagt til að Petersberg-verkefnin
bætist við hina sameiginlegu utan-
ríkis- og öryggismálastefnu og að
öll aðildarríki ESB skuli fá að taka
þátt í þessum verkefnum, þar á
meðal skipulagningu og ákvarðana-
töku í ráðherraráði ESB.
ESB „notfæri sér“ VES
írsku samningsdrögin falla ekki
að skoðunum íslenzkra stjórnvalda,
sem vilja helzt óbreytt ástand. Ekki
verður heldur horft framhjá því að
nái þessar tillögur fram að ganga,
geta ríki utan hernaðarbandalaga, á
borð við Svíþjóð og Finnland, komizt
í þá stöðu að hafa jafnmikil eða
meiri áhrif á aðgerðir VES, Evrópu-
stoðar NATO, en ísland, sem er eitt
af stofnríkjum Atlantshafsbanda-
lagsins.
Halldór Ásgrímsson hefur sent
Svíum og Finnum tóninn vegna til-
löguflutnings þeirra og sagt að það
sé óviðunandi fyrir ísland að VES
verði „lagt undir“ ESB, rétt eins og
ef það rynni inn í sambandið. Orða-
lagið í írsku tillögunni er málamiðlun
á milli þeirra, sem vilja að ESB geti
gefið VES fyrírmæli oog hinna, sem
vilja að ESB sendi VES áfram beiðni
um aðstoð. írarnir leggja til að ESB
geti „notfært sér“ VES til að fram-
kvæma hernaðaraðgerðir af áður-
nefndu tagi. Hugsanlega geta ís-
lendingar lifað með því orðalagi.
Franskar tillögur um
sameiginlega varnarstefnu
Oryggis- og varnarmálin höfðu
lítið verið rædd á ríkjaráðstefnunni
frá því í október á síðastliðnu ári og
allt þar til í síðustu viku, en þá var
haldinn fundur samningamanna um
málefni annarrar stoðarinnar, sem
var „ruglingslegur en áhugaverður“
að sögn heimildarmanns í fram-
kvæmdastjórn ESB. Frakkar lögðu
þar fram „umræðuplagg", sem inni-
heldur engar beinar tillögur um orða-
lag, heldur er þar dregin upp mynd
af „sameiginlegri evrópskri vamar-
stefnu“. Meðal annars er vitnað til
VES sem „varnarþáttar Evrópusam-
bandsins" og vikið að því að aðal-
markmið sérhverrar varnarstefnu sé
auðvitað varnir landsvæðis og íbúa.
NATO og VES beri áfram ábyrgð á
sameiginlegum vörnum aðildarríkja
sinna. „Þá ábyrgð getur [Evrópu]
sambandið ekki borið sameiginlega
fyrr en það kemur sér upp „sameig-
inlegum vörnum“ segir í franska
plagginu.
Frakkar telja að sameiginleg evr-
ópsk varnarstefna eigi að hafa þrjú
markmið: í fyrsta lagi aukið sam-
starf Evrópuríkja til að auka skil-
virkni varna þeirra; í öðru lagi sam-
eiginlega notkun herafla í öðrum til-
vikum en til að veija landsvæði
NATO-ríkja; og í þriðja lagi aukið
samstarf á sviði hergagnafram-
leiðslu og þróun hernaðargetu.
í franska plagginu segir að þessi
markmið séu í þágu hagsmuna allra
aðildarríkja ESB, þar á meðal þeirra,
sem standi utan hernaðarbandalaga.
Þá sé engin togstreita á milli sameig-
inlegrar varnarstefnu og skuldbind-
inga NATO-ríkjanna í ESB, vegna
þess að „slík stefna myndi þvert á
móti styrkja framlag Evrópuríkja til
öryggis bapdalagsins". Loks tala
Frakkar til íslands og annarra auka-
aðildarríkja VES: „Evrópsk aðildar-
ríki [NATO], sem ekki tilheyra Evr-
ópusambandinu, geta tengzt þróun
sameiginlegrar varnarstefnu sem
sérstakir samstarfsaðilar Evrópu-
sambandsins og VES.“
Samningabragð eða
afturhvarf til fyrri afstöðu?
Ekki er fullkomlega ljóst hvað
þetta þýðir allt saman, en ljóst er að
Frakkar vilja ganga mun lengra í átt
til sameiginlegra varna en gert er ráð
fyrir í samningsuppkasti Irlands. Þeir
vilja sameiningu ESB og VES í áföng-
um og er gert ráð fyrir að þeir leggi
beinharða tillögu þar að lútandi fyrir
ríkjaráðstefnuna á pæstunni ásamt
Spáni, Portúgal og Ítalíu.
Við fyrstu sýn bendir þessi mál-
flutningur Frakka til að þeir hafi á
ný færzt nær fyrri afstöðu sinni og
vilji efla sjálfstæðan varnarmátt Evr-
ópuríkja. Heimildarmenn Morg-
unblaðsins telja hins vegar sennilegra
að þetta sé bragð af hálfu Frakk-
lands til að hafa sitt fram innan
NATO, þar sem frönskum stjórnvöld-
um þyki Bandaríkin hafa verið treg
til að samþykkja „Evrópuvæðingu“
bandalagsins í samræmi við fyrri yfir-
lýsingar, t.d. að Evrópumaður verði
yfirmaður Suður-Evrópuherstjórnar
NATO.
Samkvæmt upplýsingum blaðsins
hlaut tillaga Frakka misjafnar viðtök-
ur meðal samningamanna. Þjóðverjar
studdu hana, þótt þeir hefðu ekki
fengizt til að vera meðflutningsmenn
eins og til stóð í upphafi. Sum ríki
tóku henni frekar vel og töldu hana
metnaðarfyllri en drög Irlands, sem
einkenndust um of af umhyggju fyrir
hagsmunum gömlu hlutleysingjanna
í ESB. Bretar voru auðvitað æfír og
fundu tillögunni allt til foráttu. Þeir
eru hins vegar einangraðir í þeirri
afstöðu að vilja engar breytingar á
tengslum VES og ESB.
Óljósari og flóknari
staða Islands
Af framansögðu má ljóst vera að
flestar þær tillögur, sem fram hafa
komið á ríkjaráðstefnunni um breyt-
ingar í varnar- og öryggismálum,
hugnast íslenzkum stjórnvöldum ekki
séretaklega vel og setja þau í ákveð-
inn vanda.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra hefur lýst því yfír að verði ESB
og VES sameinuð, sjái ísland lítinn
tilgang í að halda aukaaðild sinni
áfram. Hins vegar má spyrja hvaða
hag ísland hefði af því að svipta sjálft
sig a.m.k. hluta af þeim áhrifum á
evrópsk varnar- og öryggismál, sem
það hefur nú.
Ekki er víst að íslenzk stjómvöld
þurfí að svara þeirri spurningu; flest-
ir, sem við er rætt, telja ósennilegt
að samruni VES og ESB nái fram
að ganga. Sennilegast er að samn-
ingamenn á ríkjaráðstefnunni nái ein-
hvers konar málamiðlun, til dæmis í
anda sænsk-fínnsku tillögunnar. Slík
málamiðlun mun engu að síður gera
stöðu íslands í vestrænu varnarsam-
starfí óljósari og flóknari en verið
hefur.
Almennur borgara-
fundur um hugsanlega
sameiningu Kjalames-
hrepps og Reykjavíkur
var haldinn með íbúum
hreppsins í fyrrakvöld.
Þórmundur Jónatans-
son fylgdist með um-
ræðum en hart var tek-
ist á um gildi þess fyrir
fámenna byggð að
renna inn í stórborgina.
SAMKOMULAG hreppsnefnd-
ar Kjalarness og borgar-
stjórnar Reykjavíkur um að
kannaðir verði með form-
legum hætti möguleikar á samein-
ingu sveitarfélaganna, sem undirrit-
að var 14. mars sl., var kynnt á al-
mennum borgarafundi í Fólkvangi í
fyrrakvöld.
Samkomuhúsið var þéttsetið af
íbúum enda ekki á hveijum degi sem
sjálfstæði sveitarfélagsins er til um-
ræðu. Hart var tekist á um kosti og
galla sameiningar og var hafL á orði
að fundarmenn hafi verið furðanlega
málefnalegir sem eflaust mætti
skýra með nærveru fjölmargra virtra
gesta, þ.á m. þingmanna, borgar-
fulltrúa og borgarstarfsmanna.
Erfið fjármálastaða Kjalarnes-
hrepps setti óneitanlega sterkan svip
á fundinn en í sem fæstum orðum
snerust umræður einkum um hvort
sveitarfélagið hefði fjárhagslegt bol-
magn til að sinna öllum skyldum
sínum en greiða jafnframt niður
skuldir vegna umtalsverðra fjárfest-
inga á síðustu árum.
í fréttabréfi og fundarboði hrepps-
nefndar greinir Pétur Friðriksson
oddviti frá því að sérstök nefnd hafi
unnið fjármálaáætlun til 10 ára í því
skyni að hægt væri að gera sér grein
fyrir framtíðarmöguleikum sveitar-
félagsins. Áætlunin leiðir að mati
oddvitans í ljós að mjög erfitt verði
að reka sveitarfélagið og halda uppi
þjónustu við íbúa næstu árin. Segir
hann að tekjur dugi fyrir gjöldum
og afborgunum lána í fyrsta lagi
árið 2004 en þangað til verði að
endurfjármagna sveitarfélagið með
lántökum.
Oddvitinn setti fundinn og reifaði
aðdraganda að gerð samkomulags
við Reykjavík um sameiningu en önn-
ur sérskipuð nefnd annaðist könnun-
arviðræður við nágrannasveitarfélög
um nánara samstarf eða sameiningu.
Pétur sagði að ákveðið hefði verið
að hefja viðræður við Reykjavíkur-
borg þegar ljóst varð að borgin neit-
aði hreppnum um að selja þriðja að-
ila samning milli sveitarfélaganna um
sorpurðun í Álfsnesi.
Samstarfsnefnd skipuð
Eftir könnunarviðræður við
Reykjavík varð niðurstaða sú að gera
fyrrnefnt samkomulag við borgina. I
samkomulaginu em raktar forsendur
samningsaðila í 23 málaflokkum sem
lagðar skulu til grundvallar í samn-
ingaviðræðum sérstakrar samstarfs-
nefndar sem skipuð er tveimur full-
trúum úr hvorri sveitarstjórn. í henni
sitja Pétur Friðriksson og Kolbrún
Jónsdóttir fyrir Kjalnesinga og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir og Ámi Sig-
fússon fyrir Reykjavík.
Umræður á fundinum endurspegl-
uðu skýrt harðvítug átök innan
hreppsnefndar um framtíð sveitarfé-
lagsins. Aðeins er um eitt ár liðið
síðan þáverandi meirihluti sveitarfé-
lagsins klofnaði og tveir fulltrúar
D-lista mynduðu meirihluta með
tveimur fulltrúum F-lista og situr
oddvitinn fráfarandi, Jón Ólafsson,
einn í minnihluta.
Kolbrún Jónsdóttir, hreppsnefnd-
armaður, kynnti drög að samkomu-
laginu og taldi hún niðurstöðuna mik-
ið framfaramál fyrir Kjalnesinga.
Sagði hún markmið í skipulagsmálum
sérlega mikilvæg en m.a. er stefnt
að eflingu byggðakjamans í Gmnda-
hverfí. Hún benti á að félagsleg þjón-
usta væri tryggð með ýmsu móti auk
þess sem sérhagsmunir bænda væm
tryggðir.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, borg-
arstjóri, og Árni Sigfússon, oddviti
minnihluta í borgarstjórn, lýstu í upp-
hafí fundar sjónarmiðum sínum.
Sagði borgarstjóri samkomulagið
tryggja hagsmuni beggja aðila ágæt-
lega en hagur Reykvíkinga af því
væri einkum til framtíðar með því
að tryggð væm landsvæði þannig að
byggð gæti þróast til norðurs með-
fram ströndinni.
Ámi Sigfússon lagði áherslu á að
fullkomin samstaða væri um málið í
borgarstjóm. Sagði hann forsendur
sameiningar einkum tvær, að Klepps-
víkurtengingu yrði lokið á fímm til
sex ámm og að atvinnurekstri yrði
fundinn góður staður nærri íbúða-
byggð.
Veik samningsstaða?
Margir fundargesta undmðust
hraðan framgang málsins og töldu
sumir enga ástæðu til að koma skríð-
andi til Reykvíkinga. Eðlilegra væri
að bíða og sjá til hveiju áætlun um
endurskipulagningu fjármála hrepps-
ins skilaði. Jón Olafsson, sem er í
minnihluta í hreppsnefnd, óskaði eftir
drætti á viðræðum þar til reikningar
síðasta árs lægju fyrir.
Reynir Kristjánsson taldi að ef ein-
hvem tímann hafi verið von um að
byggja sveitarfélagið upp væri það
nú við þær aðstæður þegar atvinnu-
uppbygging væri mikil í nágrenninu.
Sagðist hann vera þeirrar skoðunar
að full ástæða væri til að sjá til hvern-
ig tækist til við endurskoðun fjármála.
Þór Jens Gunnarsson taldi samn-
ingsstöðu hreppsins veika og spurði
hvers vegna ekki væri beðið eftir því
að Reykjavík leitaði til Kjalarnes-
hrepps um það leyti þegar þörf eftir
landi væri meiri. Hann efaðist einnig
stórlega um að skuldir hreppsins
væm íbúum ofviða. Gagnrýndi hann
forsendur hreppsnefndar í fjárhags-
áætluninni sem gerðu ráð fyrir aðeins
2,5% árlegri fjölgun íbúa.
Sigþór Magnússon, skólastjóri Klé-
bergsskóla, sagði að íbúar yrðu að
minnast þess að ekki væri verið að
sameina vegna þess hve vel hrepp-
urinn stæði.
„Við vomm öll sannfærð um það
síðast að við þyrftum ekki að samein-
ast. Við töldum okkur trú um að fólk-
ið kæmi, en það hefur bara ekki kom-
ið,“ sagði Sigþór. Sagðist hann gjarn-
an vilja að hreppurinn væri sjálfstæð-
ur en hann yrði hins vegar að sjá rök
um það væri hægt. Minnti hann á
að miðað við fjárhagsáætlun næstu
10 ára færi heill árgangur í gegnum
gmnnskóla á lágmarksrekstrarkostn-
aði. M
Margir fundarmenn viðurkenndu
að í samkomulagi sveitarfélaganna
væri margt fallegra loforða, einkum
um skuldbindingar borgarinnar um
að veita Kjalnesingum þjónustu.
Ferdinand Ferdinandsson, forstöðu-
maður Arnarholts lýsti mikilli ánægju
með plaggið og minnti á að samein-
ing hafí síðast verið feild með sáralitl-
um mun þegar kosið var í almennum
sameiningarkosningum fyrir þremur
ámm.
Ýmsir efuðust þó um að staðið
yrði við öll loforðin. Þór Jens taldi
samkomulagið þýða breytingu á
stefnu borgaryfírvalda með því að
einu hverfí borgarinnar væri veitt
sérstök kjör. Undir þetta tók Harald- ^
ur Guðbjartsson og spurði borgar-
stjóra hvemig borgin ætlaði að veita
Kjalnesingum sérþjónustu umfram
aðra borgarbúa.
Ekki veitt sérstök iqör
Borgarstjóri vísaði á bug að Kjal-
nesingum yrðu veitt sérstök kjör
umfram aðra. Á hinn bóginn hefði
verið lögð áhersla á að veita sambæri-
lega þjónustu.
Aðspurð sagði hún þó eðlilegt að
starfræktur væri vinnuhópur eftir
kosningar til að vinna að því að
ákvæði samnings sveitarfélaganna
kæmu til framkvæmdar.
í samningnum er kveðið á um að
starfandi verði sérstök skólanefnd»
fyrir leikskóla og gmnnskóla Kjalar-
ness. Sagði borgarstjóri eðlilegt að
fjölga skólanefndum í gmnnskólum
borgarinnar en nú er aðeins ein starf-
andi fyrir alla skóla.
Ingibjörg Sólrún sagði að fulltrúar
borgarinnar hafí varað sig á að lofa
ekki upp í ermina á sér. Sagði hún
að staðið yrði að fullu við allt sem
sett hafí verið á blað.
Oddvitar sveitarfélaganna beggja
vom sammála um að nauðsynlegt
væri að ljúka umræðu og kosningum
um sameiningu í ár til þess að hægt.
verði að kjósa í sameinuðu sveitarfé-’
lagi að ári, ef sameining verður sam-
þykkt.
Geri samstarfsnefnd tillögu um
sameiningu verður kosið um hana í
báðum sveitarfélögum fyrir júnílok.
Nefndin leggur fram tillögur sínar í
maí.