Morgunblaðið - 22.03.1997, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 22. MARZ 1997 35
ERLEND HLUTABREF
Dow Jones, 21. mars.
NEWYORK VERÐ HREYF.
DowJones Ind 6799,5 i 0,4%
S&PComposite 785,3 t 0,5%
Allied Signal Inc 72,9 ! 0,3%
AluminCoof Amer... 72,9 , 1.0%
Amer Express Co 64,6 t 0.8%
AT & T Corp 34,3 1 1,1%
3ethlehem Steel 8.4 0,0%
3oeing Co 105,6 f 0,8%
Saterpillar Inc 80,8 t 0,8%
Shevron Corp 68,4 t 1.5 %
CocaCola Co 59,8 t 1,3%
Walt Disney Co 74,3 i 0,2%
Du Pont 108,9 i 0,5%
Eastman KodakCo... 79,8 i 8,1%
Exxon Corp 102,0 t 1,5%
Gen Electric Co 103,5 í 0,6%
Gen Motors Corp 56,4 t 0,4%
Goodyear 54,1 t 0,5%
Intl Bus Machine 134,3 i 2,9%
Intl Paper 42,0 0,0%
McDonalds Corp 47,1 t 0,8%
Merck & Co Inc 90,4 i 0,3%
Minnesota Mining.... 87,5 i 0,8%
MorganJ P&Co 104,5 i 0,2%
Philip Morris 111,8 i 4,5%
Procter&Gamble 122,0 f 0,9%
Sears Roebuck 52,8 1 0,5%
Texacolnc 101,3 t 0,6%
Union CarbideCp 47,8 0,0%
United Tech 76,9 t 1,8%
Westinghouse Elec.. 18,5 0,0%
Woolworth Corp 23,1 0,0%
AppleComputer 2050,0 t 2,0%
Compaq Computer.. 74,8 1 0,7%
Chase Manhattari.... 102,5 t 2,2%
ChryslerCorp 30,1 t 2,6%
Citicorp 117,0 t 1,3%
Digital Equipment 28,4 t 0,4%
Ford MotorCo 31,9 í 0,4%
Hewlett Packard 57,4 t 2,0%
LONDON
FTSE 100lndex 4259,3 i 0,0%
Barclays Bank 1027,0 i 0,6%
British Airways 636,0 t 0,5%
British Petroleum 63,1 - 0,0%
BritishTelecom 889,0 t 3,3%
Glaxo Wellcome 1075,0 i 0,6%
Grand Metrop 488,0 i 1.4%
Marks & Spencer 468,0 í 0,2%
Pearson 739,0 i 0,4%
Royal & Sun All 443,5 ? 0,1%
ShellTran&Trad 1082,0 t 0,8%
EMI Group 1121,0 i 0,8%
Unilever 1611,0 t 0,8%
FRANKFURT
DT Aktien Index 3288,5 t 1,3%
Adidas AG 179,3 f 1,7%
Allianz AG hldg 3265,0 i 0,5%
BASFAG 61,7 t 0,9%
Bay Mot Werke 1186,0 í 0,2%
Commerzbank AG.... 45,6 f 1,2%
Daimler-Benz 126,3 t 1,6%
Deutsche Bank AG... 88,8 t 0,7%
DresdnerBank 55,1 t 1,9%
FPB Holdings AG 322,0 i 0,6%
Hoechst AG 66,0 f 2,8%
Karstadt AG 580,0 i 1,4%
Lufthansa 23,8 t 1,2%
MANAG 450,0 i 1,1%
Mannesmann 636,0 t 0,7%
IG Farben Liquid 1,9 i 1,0%
Preussag LW 450,5 t 0,1%
Schering 166,4 f 2,7%
Siemens AG 85,0 t 0,5%
Thyssen AG 391,0 t 4,0%
Veba AG 97,6 t 0,2%
Viag AG 753,0 t 0,9%
Volkswagen AG 892,0 1 2,9%
TOKYO
Nikkei 225 Index 18633,2 t 0.8%
AsahiGlass 1090,0 i 0,9%
Tky-Mitsub. bank 2100,0 t 1,4%
Canon 2570,0 i 0,4%
Dai-lchi Kangyo 1460,0 t 4,3%
Hitachi 1050,0 í 0,9%
Japan Airlines 491,0 ; 2,5%
Matsushita E IND 1870,0 0,0%
Mitsubishi HVY 845,0 t 2,2%
Mitsui 873,0 t 0,3%
Nec 1370,0 i 0,7%
Nikon 1670,0 t 1.2%
Pioneer Elect 2160,0 i 1,4%
Sanyo Elec 470,0 0,0%
Sharp 1460,0 i 2.0%
Sony 8600,0 i 1,3%
Sumitomo Bank 1640,0 t 2,5%
Toyota Motor 3130,0 t 0,3%
KAUPMANNAHÖFN
Bourse Index 154,0 t 0,2%
Novo Nordisk 683,0 i 1,0%
FinansGefion 141,0 í 4.7%
Den Danske Bank.... 564,0 t 0,4%
Sophus Berend B.... 805,0 t 1,1%
ISS Int.Serv.Syst 182,0 i 1,0%
Danisco 388,0 i 0.5%
Unidanmark 346,0 t 1.8%
DSSvendborg 280000,0 0,0%
Carlsberg A 392,0 i 1,5%
DS1912B 193000,0 i 0,3%
Jyske Bank 515,0 t 0,2%
OSLÓ
OsloTotal Index 1064,0 t 0,8%
Norsk Hydro 335,0 t 0,6%
Bergesen B 142,0 t 0,7%
Hafslund B 41,0 t 0,5%
Kvaerner A 346,0 t 0,3%
Saga Petroleum B.... 103,0 t 1,0%
OrklaB 490,0 t 1,0%
Elkem 121,0 t 4,3%
STOKKHÓLMUR
Stokkholm Index 2660,0 t 1,2%
Astra AB 347,6 t 0,7%
Electrolux 92,0 - 0,0%
EricsonTelefon 76,0 t 2,0%
ABBABA 838,0 - 0,0%
Sandvik A 29,0 t 9,4%
Volvo A 25 SEK 40,0 - 0.0%
Svensk Handelsb... 52.C i 7,1%
Stora Kopparberg... 100,0 i 3.8%
Verð allra markaða er í dollurum. VERÐ: Verö
hluts klukkan 16.00 í gær. HREYFING: Verð-
breyting frá deginum áður.
Heimild: DowJones
Þannig er ísland
SÍFELLT breikkar
bilið milli þeirra nafn-
anna Jóns og séra Jóns
og má segja að nýjustu
fréttir af launum
bankastjóra yfirfylli
gjörsamlega bakkafull-
an lækinn. Var þó ekki
á bætandi. Að vísu var
vitað að laun þessara
manna væru ekki á
verkamannastiginu, en
þær launatölur banka-
stjóra sem raktar hafa
verið í fjölmiðlum upp á
síðkastið eru kannski
einum of bijáiæðisleg-
ar, að minnsta kosti
þegar horft er af sjónar-
hóli venjulegs launa-
fólks. Ég hef satt best að segja ekki
alltaf verið mjög hrifinn af frétta-
flutningi fjölmiðlafólks þegar órétt-
lætið í þjóðfélaginu er annars vegar,
en ég skal virða það fyrir að koma
með þessar fréttir núna, þegar öll
samtök launafólks eru að vinna að
kjarasamningum. Menn mega gjarn-
an minnast þess, í því samhengi, að
Þórarinn Viðar, sem af hörðustum
hroka gengur fram í fullyrðingum
um að ekki sé svigrúm til launahækk-
ana hjá þeim lægstlaunuðu, viður-
kenndi í sjónvarpi fyrir nokkrum
árum að hann væri með 600 þúsund
í laun á mánuði. Varla hafa þau
lækkað síðan. Það væri gaman að
leggja þá þraut fyrir herramenn á
launastigi Þórarins Viðars og hús-
bænda hans í Vinnuveitendasam-
bandinu að lifa af launum þeirra
lægstlaunuðu, þó ekki væri nema 1-2
mánuði. Trúlega væri vísast að ná
fundi þeirra á biðstofu félagsmála-
stofnunar þegar líða tæki á þrauta-
tímann. Þar með vil ég benda verka-
lýðs- og þá ekki síst sjómannaforyst-
unni á að nú er alls ekki tími til eftir-
gjafar í kjaramálum.
Niðurskurður í
heilbrigðiskerfinu
Eins og ég rakti lítillega í Morg-
unblaðinu síðastliðið haust slasaðist
ég austur í síldarsmugu sl. vor, um
borð í Elliða GK 445. Sjúkrahúslækn-
ir á Seyðisfirði sendi mig suður á
Borgarspítala 28. júní, þar sem ég
gekkst undir læknisskoðun og
myndatökur. Niður-
staðan varð að gera
þyrfti aðgerð á hægri
öxl. Þegar ég spurði
hvort ekki væri rétt að
drifa í aðgerðinni, því
illu væri best aflokið,
var málið ekki svo ein-
falt. Niðurskurður,
sögðu menn. Slíkar að-
gerðir höfðu ekki verið
heimilaðar í einn og
hálfan mánuð. Þegar ég
spurði hve lengi ég þyrfi
að bíða var svarið að
það gæti orðið hátt í ár.
Jafnframt var mér bent
á að þá yrði hendin lík-
lega orðin ónýt. Ég leit-
aði annarra leiða og
endirinn varð sá að aðgerðin var
framkvæmd í skurðstofu sem læknar
í Glæsibæ eru búnir að koma sér
upp. Einn af okkar færustu bæklun-
arsérfræðingum, Eggert Jónsson,
framkvæmdi aðgerðina. En þama á
einkastofunni er einn hængur öðrum
meiri; þar er ekki aðstaða til legu.
Þegar þú vaknar eftir aðgerð ferðu
einfaldlega heim. Og þegar búið er
að skera af þér handlegginn til hálfs
um öxl leggst þú ekkert út af og
færð þér kríu; þú sefur sitjandi fyrstu
6-7 næturnar. Ef þú getur sofið.
Merkileg meðferð á
slysadagpeningum
Biðin eftir aðgerðinni var rúmir
tveir mánuðir frá því slysið átti sér
stað. Hlut hélt ég á bátnum í tvo
mánuði en þá tók kauptrygging við
(það er grunnlaun) í þijá mánuði.
Eftir það tóku við dagpeningar frá
viðkomandi tryggingafélagi, en þeir
eru 4.886 kr. á viku, auk svipaðrar
upphæðar frá Tryggingastofnun
ríkisins. Ekki fitnar maður af því.
Það sagði mér kona hjá þessu trygg-
ingafélagi, þegar ég kom að sækja
fyrstu greiðslu frá þeim, að það
væri áberandi að sjómenn væru
lægst tryggðir af launþegum þótt
slysatíðni væri mest meðal þeirra.
Nei, maður fitnar ekki af slysadag-
peningum. Þaðan af síður gera þeir
manni kleift að halda höfði efna-
hagslega. Áhyggjurnar hrúguðust
upp; húsaleiguskuldin hækkaði
mánaðarlega með vangaveltum um
Nei, maður fitnar ekki
af slysadagpeningum,
segir Benedikt Brynj-
ólfsson. Þaðan af síður
gera þeir manni kleift
að halda höfði
efnahagslega.
hvort manni yrði kastað út um þessi
eða næstu mánaðamót. Þannig er
lífið á slysadagpeningum. Svo kom
jólagjöfin, manni minn; ekki má
gleyma henni. Ég kom í Trygginga-
stofnun daginn fyrir dag hins helga
Þorláks, að sækja dagpeninga sem
ég taldi mig eiga þar. En það var
nú eitthvað annað; þar átti ég enga
dagpeninga. Fjármálastjóri Miðness
hf. í Sandgerði hafði með einu sím-
tali svipt mig aurunum fyrir jóla-
matnum. Hann sagði fyrirtækið
hafa greitt mér of mikið og þeir
ættu því þessa aura. Og Trygginga-
stofnun hlýddi fjármálastjóranum,
án þess að ganga úr skugga um
hvort þessi fullyrðing ætti rétt á
sér. Lengi skal manninn reyna.
Reyndar hef ég aldrei vitað til þess
að Miðnessmenn ofborguðu nokkr-
um manni, en það er önnur saga.
Mér finnst það hins vegar nokkuð
hart að það skuli látið bitna á mér
þótt mistök kunni að hafa orðið
milli Miðness hf. og Tryggingastofn-
unar, sérstaklega á þessum árstíma,
en svona er lífið; stofnanir og fyrir-
tæki hafa áhrifin og máttinn um-
fram okkur meðaljónana. Miðnes
fékk dagpeningana mína fyrir des-
ember og allt til 23. janúar. Svo
varð ég bara að draga fram lífið við
hungurmörkin fram yfir áramót. Ég
kann illa við að reka inn nefið hjá
móður minni, bróður eða syni á
matmálstímum og_ láta það líta út
sem tilviljun eina. Ég vona svo sann-
arlega að slysadagpeningarnir mínir
hafi létt þeim Miðnesingum jólahald-
ið. Og eins má kannski geta þess
hér til áhersluauka að þegar ég kom
úr aðgerðinni í september hafði ég
lagt út 39.000 kr. í læknis- og lyija-
kosnað. Miðnes endurgreiddi mér
Benedikt
Brynjólfsson
Jafnrétti kynjanna - ráð-
stefna í Eystrasaltsríkjum
FRÁ því er Eystrasaltsríkin þijú,
Eistland, Lettland og Litháen öðluð-
ust sjálfstæði í byrjun þessa áratug-
ar, eftir hálfrar aldar hemám Sovét-
ríkjanna, hefur mikið endurreisnar-
starf átt sér stað á öllum þjóðfélags-
sviðum. Eftir erfitt tímabil sem eitt
af Sovétríkjunum, hafa þessar þjóð-
ir nú einbeittan vilja til að þróa
samfélög sín í átt til lýðræðis og
endurreisa þjóðmenningu sína,
menningu, sem kommúnistastjórnin
í Móskvu reyndi um áratugaskeið
að þurrka út. Norðurlöndin hafa
skipulega og með ýmsum hætti
reynt að leggja þróun lýðræðis og
endurreisn þessara samfélaga lið
og hafa gert með sér sérstaka
starfsáætlun um slíka aðstoð við
grannsvæðin, þ.e. Eystrasaltsríkin
og Norðvestur-Rússland. Megin-
markmið þessarar aðstoðar er, auk
þess að leggja lýðræðisþróuninni
lið, að stuðla að friði, öryggi og
stöðugleika í Evrópu, stuðla að
auknum mannréttindum og fleira.
Verkefni innan starfsáætlunarinnar
eru fjölmörg af ýmsum toga og eitt
af þeim er á sviði jafnréttismála.
Jafnréttis-
ráðstefna í Lettlandi
Einn liður í starfsáætluninni um
jafnréttismál er að stuðla að auk-
inni umræðu og vitund
um jafnrétti kynjanna
á öllum sviðum mann-
lífsins í viðkomandi
grannlöndum. í tilefni
af því efnir norræna
ráðherranefndin í sam-
vinnu við baltneska
ráðherraráðið til jafn-
réttisráðstefnu í
Valmiera í Lettlandi
dagana 7.-10. ágúst
n.k. Markmið ráðstefn-
unnar er annars vegar
að fjalla almennt um
jafnrétti og stöðu kynj-
anna og hins vegar að
stuðla að samstarfi
opinberra aðila, félag-
samtaka og einstaklinga á þessum
vettvangi. Meðal annars verður
fjallað um stöðu fjölskyldunnar í
samfélaginu, ofbeldi, lagasetningu
og opinbert starf að jafnrétti kynj-
anna, menntun og heilbrigði, ímynd
kynjanna í fjölmiðlum, áhrif kynj-
anna við mótun efnahagsstefnu og
í stjórnmálum, stöðu kvenna á
vinnumarkaði og stöðu kynjanna
innan kirkjunnar svo eitthvað sé
nefnt. Auk stærri fyrirlestra nor-
rænna og baltneskra fyrirlesara, er
gert ráð fyrir minni fundum og
vinnuhópum þar sem félagasamtök
og hópar kynni sína
starfsemi og skiptist á
hugmyndum um leiðir
til samvinnu að ráð-
stefnunni lokinni. Gert
er ráð fyrir að um 1000
manns sæki ráðstefn-
una, þar af u.þ.b. 40
íslendingar. Sérstök
áhersla er lögð á að
karlar taki virkan þátt
í umræðunni, bæði sem
fyrirlesarar og þátttak-
endur í vinnuhópum.
Einnig er lögð mikil
áhersla á að hvetja full-
trúa félagasamtaka og
grasrótarhópa sem
þátt taka í ráðstefn-
unni til að byggja upp samstarf við
tilsvarandi hópa í Eystrasaltsríkjun-
Jafnréttisumræða, segir
----------31----------------
Herdís A. Sæmundar-
dóttir, er skammt
á veg komin í Eystra-
saitsríkjunum.
um, sem haldið gæti áfram að ráð-
stefnunni lokinni. í tengslum við
ráðstefnuna verða haldnir fundir
Herdís Á.
Sæmundardóttir
í dag
þessa upphæð fyrst, eins og fyrir-
tækinu bar, en gerði sér svo lítið
fyrir og færði mér það til tekna.
Brennumenn í fortíð og nútíð
Árið 1652 var prestur í Árnesi á
Ströndum er Þorvarður Magnússon
hét. Hann var svo afkastamikill á
sviði galdrabrenna að setið hefur í
minnum. Ef kýr einhvers bónda fékk
doða eftir burð fann guðsmaðurinn
fljótlega fjölkunnugan sökudólg eftir -
ábendingum guðrækins sóknarbarns.
Og ekki skorti rekaviðinn í bálköstinn
á Ströndum; allar fjörur röftum þakt-
ar. Svo gerist það í nútímanum, að
þar birtist Kristján nokkur Ragnars-
son, mikill að völdum, bankaráðs-
maður að dægradvöl; formaður út-
gerðarmanna, þeirra sem stóru skip-
in eiga. Skektur og þvílík för eru
honum þymir í augum, að ekki sé
minnst á Sómabátana sem lands-
byggðin hefur undanfarin ár haft lifi-
brauð af. Ég þekki t.d. einn stað
nokkuð vel, Bakkafjörð, þar sem all-
ir íbúar hafa lifað á þessum farkost-
um. En nú er þessum nútíma brennu-
meistara að takast að útrýma pláss-
um á borð við Bakkafjörð, þar sem ^
allir byggja afkomuna á sjávarfangi.
Ég þekki Kristján ekkert persónu-
lega; sjálfsagt er þetta mesti ágætis-
maður þegar hann er kominn heim
að kveldi. Trúlega þó sami þverhaus-
inn og Þórarinn Viðar. En hvað með
það; ég lenti á rauðu ljósi á mótum
Grensásvegar og Miklubrautar fyrir
nokkru og við hlið mér stoppar þessi
líka fíni Pajerójeppi. Ég sat í mínum
Súsúkí en varð litið til hliðar og kenni
þá undir stýri umræddan Kristján
og fór að virða hann fyrir mér. Ég
hafði séð hann á myndum en þama ,
á rauða ljósinu voru engar grátviprur
við munnvikin heldur var hann bros-
andi út að eyrum. Hugsið ykkur,
hann brosti! En skýringar finnast á
öllum hlutum, líka á brosi Kristjáns.
Og skýringin kom í kvöldfréttum
sjónvarpsins. Það verður býsna
myndarlegur bálköstur þegar búið
verður að hiaða upp á 5. hundrað
smábátum, sem hafa ekki lengur
kvóta og því ekki not fyrir þá meir.
Þetta var nú afrakstur liðinna daga.
Höfundur er sjómaður.
ráðherra jafnréttismála í þeim lönd-
um sem að ráðstefnunni standa sem
og þingmanna ríkjanna, þar sem
rætt verður m.a. um lagasetningar
og hvers kyns aðrar aðgerðir af
opinberri hálfu sem stuðla að auknu
jafnrétti kynjanna.
Hverju á svona
ráðstefna að skila?
Umræða og aðgerðir í jafnréttis-
málum eru skammt á veg komnar
í Eystrasaltsríkjunum þremur og
líta þau mjög til Norðurlandanna
sem að mörgu leyti þykja fyrir-
mynd annarra þjóða í þessum efn-
um. íslendingar, ekki síður en aðr-
ar Norðurlandaþjóðir, hafa af
miklu að miðla á þessu sviði og f
ýmislegt að sækja einnig. En það
er þó mikilvægt að ítreka að lögð
er rík áhersla á að ráðstefna þessi
skili raunverulegum árangri til
lengri tíma. Þess vegna er mikil-
vægt að hvetja þá aðila sem hvoru
tveggja hafa eitthvað fram að færa
í tengslum við ofangreind þemu
ráðstefnunnar og jafnframt hafa
vilja til að eiga áframhaldandi sam-
skipti við einstaklinga og samtök
í þessum löndum, til að hafa sam-
band við Skrifstofu jafnréttismála,
sem veitir allar upplýsingar og
skráir þátttakendur. Þeir sem að’
undirbúningi ráðstefnunnar standa ■
af íslands hálfu, munu leita allra >
leiða til að greiða niður kostnað
vegna hennar. |
Höfundur erfulltrúi íslands í
undirbúningsnefnd
ráðstefnunnar.