Morgunblaðið - 12.04.1997, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 12. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
-
FRÉTTIR
Frances Cairncross, ritstjóri hjá The Economist
Kvótakerfíð gallað
án endurgj alds
íslendingar hafa stigið skref í skynsemisátt
í fískveiðistjómun, en á meðan kvótar falla
útgerðum endurgjaldslaust í hlut er kvóta-
kerfið hér á landi gallað, að sögn Frances
Caimcross, sérfræðings í umhverfísmálum.
FRANCES Cairncross, rit-
stjóri hjá_ The Economist,
segir að íslendingar ættu
að hugsa sig um tvisvar
áður en ákveðið yrði að hefja hval-
veiðar að nýju vegna þess að með
því gætu þeir markaðir, sem við
vildum vinna, lokast og gagnrýnir
kvótakerfið vegna þess að ríkið
láti kvóta endurgjaldslaust af
hendi.
Hún er þeirrar hyggju að íslend-
ingar geti hagnast stórlega af því
að auglýsa að fiskveiðar séu stund-
aðar með arðbærum hætti þannig
að neytandinn viti hvaða vöru hann
sé að kaupa, láta ætti hvern íslend-
ing hafa hlut í árlegum heildar-
kvóta, sem hann geti síðan selt
útgerðarmönnum, og bjóða miða
inn á hálendi íslands á uppboði á
alnetinu til að takmarka ágang
ferðamanna, en tryggja tekjur af
íslenskri náttúru.
Cairncross er ritstjóri hjá viku-
ritinu The Economist og fjallar um
fjölmiðla og upplýsingatækni, en
var ritstjóri umhverfismála hjá
sama blaði þar til fyrir hálfu ári.
Hún ávarpaði í gær bæði fund
Verslunarráðs íslands og blaða-
menn á ráðstefnu á vegum um-
hverfisi-áðuneytisins. Hún hefur
skrifað tvær bækur um umhverfis-
mál og í haust kemur út bók eftir
hana um þróun fjölmiðlunar.
Á fundi Verslunarráðs fjallaði
hún um tengsl viðskiptalífs og
umhverfismála og hvernig þetta
tvennt getur átt samleið þannig
að það sé hagur fyrirtækja að
huga að vernd umhverfisins.
Eitt af því, sem Cairncross hefur
mikið velt fyrir sér, er samspil rík-
is, fyrirtækja og umhverfis. Hún
kvaðst aðeins hafa kynnt sér fyrir-
komulag fiskveiða á íslandi, þótt
um þau mál hafi ekki verið talað
á fundinum.
„Eg veit að þið eruð með kvóta-
kerfi og það hefur bæði haft í för
með sér að ofveiði hefur linnt og
gert nokkrar útgerðir stórríkar."
Hún sagði að víða væru fiskveið-
ar enn niðurgreiddar, _sem aðeins
ýtti undir ofveiði, en á íslandi hefði
það verið stöðvað og eitt skref
verið stigið í skynsemisátt.
„En í raun ætti útgerðin að
borga fyrir að nota hina takmörk-
uðu auðlind," sagði hún. „Þegar
um er að ræða kvótakerfi ætti að
leigja það samfélaginu með ein-
hvetjum hætti. Ein leið, sem ríkis-
stjórnin gæti farið, til að draga
úr tekju- eða virðisaukaskatti væri
að láta þá, sem hafa kvóta, leigja
hann af stjórninni í stað þess að
hann sé hrein og bein eign þeirra.
Þetta er gert á Falklandseyjum
og ég held að þegar fram líði stund-
ir verði þetta tekið upp víðar.
I Bretlandi er um þessar mundir
mikið rifist vegna þess að Spán-
vetjar veiða í okkar lögsögu. Ef
Spánveijum væri leigður kvótinn
væri ekki jafn mikil spenna vegna
þessa máls vegna þess að við fengj-
um eitthvað í staðinn."
Aíslandi er nokkuð hár
virðisaukaskattur, fremur
hár tekjuskattur og leið
til að ná þessu niður
væri að leigja auðlindina. Þið eruð
í raun í sömu stöðu og olíuframleið-
andi á borð við Kuwait. Þið eruð
með takmarkaða náttúrulega auð-
lind, sem reyndar endurnýjast önd-
vert við olíu, og þið verðið að
ákveða hvernig er skynsamlegast
að /íota hana.
Ég er þeirrar hyggju að það
þurfi að fága íslenska kvótakerfið.
Það ætti til dæmis að taka frá um
tíu prósent kvótans, sem aðeins
yrði leigður litlum bátum. Þið haf-
ið í raun búið til markað, sem er
of frjáls. Á vissan hátt eruð þið
eins og Rússar eftir hrun kommún-
ismans, hafið gengið svo langt í
einkavæðingu að það hefur
gleymst að það þarf eitthvert að-
hald. Þetta er ónumið land og þið
Morgunblaðið/Kristinn
VILHJÁLMUR Þ. Vilhjálmsson, formaður Sambands íslenskra
sveitarfélaga, og Ögmundur Jónasson, formaður BSRB, undirrit-
uðu samkomulagið i gær.
Sveitarfélögin og BSRB
Samkomulag um
meðferð lífeyrismála
20 flugmenn
höfðu ráðisttil FÍ
FÍ A ver
hag sinna
manna
FÉLAG íslenskra atvinnuflug-
manna, FÍA, mun standa vörð
um hagsmuni rúmlega tuttugu
félagsmanna sem höfðu ráðið
sig til Flugfélags íslands. Krist-
ján Egilsson, formaður FÍA,
segir félagið ekki hafa aðstöðu
til þess að tjá sig um úrskurð
samkeppnisyfirvalda, sem sett
hefur skilyrði fyrir samruna
innanlandsflugs Flugleiða og
Flugfélags Norðurlands.
Kristján segir þó ljóst að
úrskurður samkeppnisyfir-
valda snerti mjög hagsmuni
félagsmanna. „Við erum hins
vegar lítið fyrir að reyna að
leysa vandamál áður en við
vitum hver þau eru. Við eigum
einskis annars úrkosti en að
sitja hér og fylgjast með því
sem gerist. Við fundum ekki
fyrr en ljóst liggur fyrir hvern-
ig málið þróast," sagði Krist-
ján.^
„Ég velti því hins vegar fyr-
ir mér hvetjar skuldbindingar
þeirra eru sem hafa ráðið fjöld-
ann allan af flugmönnum til
nýs flugfélags. Líðst þeim að
segja bara: „Bless, bless, allt í
plati“,“ sagði Kristján. Hann
segir að þarna sé um að ræða
flugmenn sem hafi sagt upp
störfum hjá öðrum félögum og
eigi ekki afturkvæmt til fyrri
starfa.
SAMKOMULAG hefur tekist milli
Sambands íslenskra sveitarfélaga og
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja um skipan sex manna nefndar
sem hefur það hlutverk að koma
með tillögur um framtíðarskipulag
lífeyrismála starfsmanna sveitarfé-
laganna. Formaður BSRB og for-
maður Sambands sveitarfélaga und-
irrituðu samkomulagið í gær.
Ný lög um Lífeyrissjóð starfs-
manna ríkisins kallar á að sveitarfé-
lögin bregðist við breyttri stöðu í Iíf-
eyrismálum opinberra starfsmanna.
Níu sveitarfélög starfrækja lífeyris-
sjóði, en starfsmenn annarra sveitar-
félaga greiða í LSR. Á vegum Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga hefur
verið starfandi nefnd um lífeyrismál
og hefur hún lagt fram tillögu um
að öll sveitarfélögin í landinu stofni
sameiginlegan lífeyrissjóð. Viðræður
hafa farið fram milli sveitarfélaganna
og BSRB um þessi mál í tengslum
við gerð nýrra kjarasamninga og
hafa þær leitt til samkomulags um
stofnun lífeyrisnefndar.
Á að ljúka störfum fyrir
haustið
Hlutverk nefndarinnar er að fjalla
um framtíðarskipan lífeyrissjóðs-
mála sveitarfélaganna. í öðru lagi
að tryggja að lífeyrisréttindi starfs-
manna sveitarfélaganna rýrni ekki
frá því sem nú er og verði jafngild
þeim réttindum, sem breytingar á
LSR hafa haft í för með sér. I þriðja
lagi að fjalla um kosti og galla mis-
munandi lífeyriskerfa og kynna nið-
urstöðu þeirrar umfjöllunar fyrir
sveitarstjórnum og aðildarfélögum
BSRB. Nefndin á að ljúka störfum
eigi síðar en 1. október 1997.
Morgunblaðið/Kristinn
eruð frumheijar. En þið gætuð
búið til fyrirmynd fyrir aðrar þjóð-
ir. Það eru til dæmis mörg þróunar-
ríki í sömu stöðu.“
Cairncross kvaðst hafa tekið
eftir því, að hér á landi væri um-
ræða um það hvort heíja ætti hval-
veiðar að nýju.
Mín afstaða er sú að þið
séuð með sjávarútveg,
sem er rekinn með
sjálfbærum hætti,"
sagði Cairncross. „Þið eruð með
neytendur, sem eru í auknum
mæli áfjáðir í að vita hvaðan varan
kemur. Afleiðing kúariðufársins
verður til dæmis sú að fólk mun
fylgjast miklu nánar með uppruna
kjötsins, sem það borðar, og ekki
aðeins vilja vita frá hvaða landi
það er heldur hvaða bóndabæ. Það
er að minni hyggju hægt fyrir ís-
lendinga að markaðssetja fisk ekki
aðeins á þeirri forsendu frá hvaða
landi hann sé, heldur hvaða bátur
hafi veitt hann. Það er hægt að i
fara í þá átt.
Ef þið viljið auka verðmæti fisks
með því að segja að hann sé veidd-
ur með sjálfbærum hætti og um
Ieið heíja hvalveiðar munið þið
angra þá markaði, sem þið viljið
leggja undir ykkur. Ástæðan er sú
að það eru aðeins fáar þjóðir í
heiminum, sem telja að hvalveiðar
séu til góðs. Þegar Norðmenn, Is-
lendingar og Japanar hafa verið
nefndir hefur listinn nánast verið k
tæmdur.
Ef hvalveiðar væru stór hluti I
veiðanna, ef hvalur væri helmingur |
aflans úr hafi, væru ef til vill kom-
in rök fyrir því að fara í átök við
umhverfisverndarsinnana vegna
þessa máls, en þær munu alltaf
verða það lítill hluti að það er ekki
þess virði. Það stríðir gegn þeirri
fiskveiðistefnu, sem þið ættuð að
fylgja,“ sagði Frances Cairncross.
Samningur ísal gildir til 30. nóv 2000
Samið um starfs-
nám 1 áliðnaði
SAMNINGUR sá, sem gerður var
í fyrrakvöld um kjör 400 starfs-
manna Islenska álfélagsins, gildir
til 30. nóvember árið 2000, að
sögn Gylfa Ingvarssonar, aðaltrún-
aðarmanns starfsfólks hjá álver-
inu. Hann metur upphafs- og
áfangahækkanir samningsins til
16,5% hækkunar en önnur atriði
til 1,5% hækkunar að meðaltali.
Einnig var samið um starfsnám í
áliðnaði sem stefnt er að að hefjist
um næstu áramót.
Upphafshækkun samningsins er
4,7% og síðan hækka laun um 4%
um næstu áramót, um 3,5% 1. jan-
úar 1999 og um 3,25% 1. janúar
árið 2000. Að sögn Gylfa hafa
bónusar einnig verið felldir inn í
launatöflur og í tengslum við það
gert samkomulag um breytingu á
orlofs- og desembergreiðslum.
1 'A klst. fyrir hverja
klst. sem vantar á hvíld
Þá var samið um framkvæmd
hvíldartímaákvæða og hámark
yfirvinnu þannig að náist ekki 11
tíma lágmarkshvíld milli vinnu-
vakta komi 1 '/2 klukkustund í
hvíld fyrir hveija klukkustund sem
á vantar. Jafnframt var vöktum
fækkað um tvær hjá þeim sem
vinna þrískiptar sólarhringsvaktir
og vinnuskylda þeirra minnkuð
enda hefur orðið sú breyting á að
sögn Gylfa að næturvaktir eru
ekki lengur rólegar þjónustuvaktir
heldur er jöfn framleiðsla allan
sólarhringinn.
„Við gerðum einnig samkomu-
lag um að það yrði komið á starfs-
námi sem taki mið af starfsnámi
í áliðnaði í Noregi og byggist á
því að menn fái fagbréf í þessi
sérhæfðu störf,“ sagði Gylfi. Miðað
er við að samið verði sérstakiega
um greiðslur og sókn starfsnáms-
ins en undirbúningur en samkomu-
lag er um að hefja undirbúning
þess og miða við að það geti haf-
ist um næstu áramót.
Gylfi sagði að í þessum samn-
ingi hefði ekki verið tekið sérstak-
lega á málefnum hinna lægst laun-
uðu enda hefði samningur frá 1995
tekið á því en þann samning kallar
Gylfi einhvern mesta jafnlauna-
samning sem til er.
Sameiginleg
atkvæðagreiðsla
Samningurinn gildir fyrir um
400 starfsmenn ísal, og eru þeir
félagsmenn í 9 stéttarfélögum.
Kynningarfundir verða í fyrirtæk-
inu á mánudag og þriðjudag og
þar verða greidd atkvæði um
samningana en jafnframt verður
atkvæðagreiðsla haldin í fyrirtæk-
inu frá þriðjudegi til og með 21.
apríl næstkomandi en atkvæði
verða talin þann dag. Verður talið
sameiginlega fyrir alla starfsmenn
en ekki fyrir hvert stéttarfélag
fyrir sig.
i