Morgunblaðið - 12.04.1997, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 12. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEINIDAR GREINAR
Hvað er að gerast í
hestaíþróttum?
ALLMÖRG undanfarin ár hafa
birst í Morgunblaðinu greinar um
hesta og menn undir heitinu „Hest-
ar“. Þar hefur komið fram margs-
konar fróðleikur og yfirleitt á já-
kvæðum nótum. Ber að þakka
Morgunblaðinu og blaðamanninum
fyrir þeirra framlag.
Það hefur þó borið við, einstaka
sinnum, að blaðamaðurinn (lausráð-
inn?) virðist hafa hlaupið útundan
sér eins og hestur, sem einhver
kergja hefur hlaupið í. Á ég sérstak-
lega við neikvæð skrif um hindrun-
arstökk, sem honum er afar uppsig-
að við. Skulu fá dæmi nefnd.
„í Morgunblaðinu þ. 13. ág. ’96
skrifar blaðamaðurinn um Islands-
mótið í hestaíþróttum, sem fram fór
í ág. sama ár. Þar segir m.a.:
„Keyrði nú um þverbak að þessu
sinni og má hiklaust nota orð eins
áhorfanda frá Borgarnesi í fyrra,
sem sagði að líkast hefði verið sem
jarðýtur hefðu farið um svæðið þeg-
ar keppendur höfðu farið brautina."
í sömu grein segir hann. „ ... og
nú er mál til komið að hestamenn
kasti hindrunarstökkinu fyrir róða
því það er löngu sannað mál að
þessi grein á ekkert erindi inná ís-
landsmót frekar en á önnur mót í
sömu grein.“
Hér eru stór orð viðhöfð og mikl-
ar fullyrðingar. Það að svæðið hafi
litið út eins og jarðýtur hefðu farið
yfir svæðið er rangt og út í hött.
Hitt skal viðurkennt að margir
keppendanna hefðu mátt standa sig
betur. Gagnrýni er sjálfsögð en hún
verður að vera byggð
á staðreyndum.
í Morgunblaðinu 29.
jan. sl. er sami nei-
kvæði tónninn í hon-
um. Þar segir m.a:
„Svo kann að fara að
hindrunarstökkkeppni
syngi sinn svanasöng á
þessu þingi því lagt er
til í einni tillögunni að
þessi lítt vinsæla grein
verði ekki tekin með í
stigasöfnun. Ef svo
verður má ætla að stutt
verði í endalok grein-
arinnar og þykir víst
að ekki muni margir
fyllast söknuði," Enn
vantar ekki stóru orðin og fullyrð-
ingar, sem ég tel hæpnar og órök-
studdar. Hér má bæta við að honum
varð að ósk sinni hvað varðar
stigagjöf, sem var felld niður í sti-
gaútreikningi í opnum flokki og
ungmennaflokki. Þetta gæti þýtt í
raun að líkurnar minnka á að keppt
verði í hindrunarstökki í efri flokki
á næsta íslandsmóti og getur þá
biaðamaðurinn glaðst yfir því.
Svona ítrekuð neikvæð skrif í víð-
lesnasta biaði landsins geta haft
áhrif, en hvort það var í þessu til-
felli veit ég ekki.
Það má segja að knapar og hest-
ar hafi almennt ekki verið nægjan-
lega þjálfaðir til keppni í grein, sem
er jafn erfið og hindrunarstökk er,
þó með undantekningum.
Aðstaða tii þjálfunar hefur verið
hverfandi. Það er því
ekki hægt að búast við
miklum árangri. Þó má
geta þess að hindrun-
arstökk er kennt í
Hólaskóla og í nokkr-
um reiðskólum.
íþróttadeildir hesta-
mannafélaganna ættu
að beita sér fyrir
kennslu og þjáifun og
skapa viðeigandi að-
stöðu með því að koma
upp stöðluðum hindr-
unum á keppnis- eða
æfingasvæðum sínum
t.d. innan hringvalla.
Sem dæmi um að-
stöðuleysi má nefna að
þegar ég var beðinn um að sýna
hindrunarstökk, bæði einhesta og
með tvo til reiðar á Degi hestsins
á Melavellinum árið 1978, var
hringt í mig íjórum dögum fyrir
sýningu og jafnframt tekið fram
að ég yrði að sjá um mig sjálfur.
Þannig var það reyndar oftar.
Hindrunarstökk og skeiðsprettir
hafa verið ein vinsælustu atriðin
meðal áhorfenda, þegar vel hefur
tekist til. Á Reiðhallarsýningu fyrir
fáum árum fór fram hindrunar-
stökkseinvígi milli nemenda Hóla-
skóla og Sigurbjörns, þáverandi ís-
landsmeistara í greininni. Vakti
þessi keppni það mikinn áhuga fólks
að húsfyllir var þijú kvöld í röð.
Ég held að það hafi einmitt verið
þetta atriði, sem dró fólk að. Það
er tæplega hægt að segja það sama
um sýningu, sem fram fór í Reið-
höllinni nýlega (mars sl.). Hér má
bæta við að mörgum börnum, ungl-
ingum og reyndar fullorðnum finnst
hindrunarstökk skemmtileg og
spennandi íþrótt, en þar reynir á
getu knapans.
Fimikeppni, hindrunarstökk og
víðavangshlaup eru keppnisgreinar
á Ólympíuleikunum og njóta vin-
sælda meðal áhorfenda. Nú hefur
stigasöfnun verið felld niður fyrir
hindrunarstökk. í fimikeppni hefur,
því miður, verið lítil þátttaka enda
krefst hún góðrar þjálfunar. Með
svipuðu áframhaldi er hugsanlegt
að hún verði einnig felld út úr sti-
gaútreikningi. í víðavangshlaupi
hefur ekki verið keppt á íslandsmót-
um undanfarin ár. Á ársþingi HÍS
var samþ. tillaga um slaktaumatölt
sem keppnisgrein sem gæti gefið
allt að 70 stig, sem telst þó ekki í
stigasöfnun.
Hindrunarstökk og
skeiðsprettir, segir Há-
kon Jóhannsson, hafa
verið ein vinsælustu atr-
iðin meðal áhorfenda.
Slaktaumatölt. Hvað er nú það?
Ætli að það sé eitthvað, sem útlend-
ingar hafa fundið upp? Keppnin
felst m.a. í því að ríða tölt á milli-
ferð með niðurhangandi taum þ.e.
án taumsambands við hestinn.
Þetta getur hentað miðlungs knöp-
um, lítt viljugum og þægum hest-
um. Trúlega er það ekki þetta, sem
íslenskir hestamenn sækjast eftir.
Að fulltrúar á ársþingi HÍS skuli
hafa samþykkt að stigagjöf í hindr-
unarstökki skuli falla út í heildarút-
reikningi, en taka upp stigagjöf í
slaktaumatölti, að vísu án stiga-
söfnunar, undrar mig. Þetta tel ég
þinginu til skammar, óvirðingu við
hestaíþróttir og skref aftur á bak.
Hvort vegur þyngra knapinn eða
hesturinn?
Þannig spyr móðir 10 ára barns
í ritstjórnarpistli í marshefti tíma-
ritsins Eiðfaxa. Fram kemur í
greininni að 10 ára sonur hennar
hafí komið tii hennar með tárin í
augunum vegna þess að hann vann
ekki í töltkeppni barna. Hann hafði
æft sig vel fyrir keppnina og bund-
ið miklat' vonir við hestinn sinn.
Vonbrigðin urðu ntikil, þegar hann
horfði uppá suma jafnaldra sína
mæta á fangreistum og hágengum
gæðingum foreldra sinna og nirða
öll verðlaunin. Hestarnir skiptu
meira máli segir móðirin. Þetta er
efnislega innihald greinarinnar, en
margt fleira kemur þat' fram. Orð
í tíma töluð.
Þegar ég vann að stofnun
íþróttadeildar Fáks fyrir rúmum 20
árum, var ég með þtjá meginþætti
í huga.
1. Að vinna að eflingu hesta-
íþrótta.
2. Áð stuðla að aukinni þátttöku
áhugamanna í hestaíþróttum.
3. Innganga í ÍSÍ í gegnum
íþróttabandalag Reykjavíkur.
Að lokum. Það ber vissulega að
fagna einni tillögu, sem kom fram
á ársþinginu og var samþykkt.
Reyndar hefði hún mátt koma fram
löngu fyrr.
Hún heimilar að styrkleikaskipta
opnum flokki í 3 flokka þannig: 2.
fl. Eingöngu áhugamenn. 1. fl. Þeir
sem vilja og atvinnumenn. Meistar-
afl. Fyrir þá sem hafa náð ákveðn-
um lágmarksárangri, en þar koma
atvinnumenn helst til greina.
Ef til vill væri nóg að hafa tvo
fyrstu flokkana, til einföldunar,
allavega á meðan þetta er að þróast.
Höfundur er stofnandi
íþróttadeildar Fáks.
Hákon
Jóhannsson
Hvers virði er
sjálfstæð hugsun?
SJALFSTÆÐ
hugsun virðist ekki
vera mikils metin í ís-
lenska skóiakerftnu í
dag. Samkvæmt að-
alnámskrá grunnskóla
á hver einstaklingur
að hafa tileinkað sér
ákveðna þekkingu og
öðlast ákveðna hæfni
í lok hvers skólaárs.
Öll áhersla er lögð á
að komast yfir ákveðið
námsefni og gera
nemendurna hæfa í
því að taka próf sem
annaðhvort byggist á
ákveðinni staðreynda-
þekkingu eða þá að
leysa dæmi í samræmi við ákveðn-
ar gefnar formúlur. Þannig þjálfast
minni og rökhugsun og gerir ein-
staklingana hæfa til að takast á
við lífið. Eða hvað? Hvers virði er
þekkingin ef einstaklingurinn hef-
ur hvorki getu né þor til að nota
hana?
/
Hún Ufilcli
slcartgripi
frá Silfurbúðinni
(9) SILFURBÚÐIN
Niy Kringlunni 8-12 • Sími 568 9066
- Þar fœröu gjöfina -
Síðastliðið haust
stóð ég í fyrsta sinn
frammi fyrir tuttugu
og fimm fjórtán ára
einstaklingum, sem
voru jafn misjafnir að
upplagi og þeir voru
margir, og var ætlað
að kenna þeim sögu
mannkynsins. Sagn-
fræðin tilheyrir hinum
svokölluðu hugvís-
indagreinum sem fást
við tilveru mannsins í
tíma og rúmi. I sagn-
fræði er enginn algild-
ur sannleikur til. Þess
vegna fannst mér
sjálfsagt að ieiða ungl-
ingum í níunda bekk fyrir sjónir
að það hefði ekki endilega ríkt
mikill fögnuður á Spáni þegar þau
ísabella og Ferdínand höfðu loks
sigrað Mára og lagt undir sig land
þeirra árið 1492 eins og stendur í
kennslubókinni. Þetta voru blóðug
átök sem kostuðu miklar fórnir.
Sigrún
Sigurðardóttir
Börnum er hollt,
segir Sigrún Sigurð-
ardóttir, að temja
sér sjálfstæða og
gagnrýna hugsun.
Fjölskyldur sem höfðu búið á sömu
jörðinni í meira en sjö hundruð ár
voru hraktar burt frá heimilum
sínum ef ekki drepnar svo að hinn
kaþólski meirihluti Spánar gæti
fullnægt valdagræðgi sinni. Fyrir
mér var þetta tilvalið tækifæri til
að vekja ungmennin til umhugsun-
ar um það hvernig skoðanir og
stundum fordómar sagnfræðinga
settu svip á söguna. Þess vegna
væri öllum hollt að gera sér grein
fyrir því að sagnfræði getur aldrei
lýst fortíðinni eins og hún raun-
verulega var og skoða verk sagn-
fræðinga í gagnrýnu ljósi. Stað-
reyndir í sagnfræði eru einskis
Óskalisti
! ;: y -
brúðhjónanna
Gjafaþjónustafyrir
brúökaupið
yii
(9) SILFURBÚÐIN
Vly Kringlunni 8-12 • Sími 568 9066
- Þarfœrðu gjöfina -
virði ef þær eru ekki settar í sam-
hengi, þess vegna á ekki að kenna
sögu eins og hvern annan sann-
leika. Sagnfræði er ólík landafræði
og ýmsum öðrum samfélagsgrein-
um að því leyti að svið hennar er
fyrst og fremst heimspekilegt en
ekki félagsvísindalegt og því á að
kenna hana sem slíka grein. Að
því leyti á hún í raun meira sam-
eiginlegt með kristinfræði og
trúarbragðafræði. Siðfræði er ríkj-
andi þáttur í kristinfræðifræðslu
og ætti einnig að vera það í sögu-
kennslu. Til hvers að kenna um
stríð og morð ef orsakir þess og
afleiðingar eru ekki skoðuð út frá
siðferðislegu sjónarmiði?
Börn og unglingar sem alast upp
í heimi sem einkennist af sýndar-
veruleika og blekkingu tölvuleikj-
anna hafa þörf fyrir sannleika.
Þess vegna er mér ómögulegt sam-
visku minnar vegna að blekkja þau
með því að telja þeim trú um að
það sem stendur í sögubókunum
sé algildur sannieikur um fortíðina.
Markmið allrar sögukennslu ætti
að vera að þroska söguvitund nem-
enda. Söguvitund verður ekki
mæld eða prófuð með staðreynda-
spurningum. Með því að þroska
söguvitund barna og unglinga
stuðlum við að því að þau eigi
auðveldara með að skilja sig sjálf
og það samfélag sem þau eru hluti
af. Þau fara smám saman að skilja
líf sitt í tímasamhengi og eiga
þannig að geta myndað sér skoðun
um hluteild sína í heiminum. Þann-
ig á sagnfræðin að stuðla að sjálfs-
þekkingu. Maðurinn öðlast ekki
sjálfsþekkingu með því að láta
blekkja sig. Þess vegna get ég
ekki samvisku minnar vegna kennt
börnum staðreyndir úr bók og sagt
þeim að í þeim felist sannleikurinn
um það líf sem einu sinni var.
Þannig væt'i ég aðeins að blekkja
þau og vinna gegn því sem hlýtur
að vera markmiðið með allri sögu-
kennslu, þ.e. að þroska sjálfsvitund
einstaklinganna svo að þeir skynji
tilveru sína í tíma og rúmi. Til
þess að þessi þroski sjálfsvitundar-
innar geti átt sér stað verður að
þjálfa börn og unglinga í því að
temja sér sjálfstæða og gagnrýna
hugsun. Þannig á sögukennslan
að gera hvern einstakling hæfari
en hann var til að skoða sjálfan
sig sem hluta af mannkyninu og
skynja líf sitt í tímasamhengi. Þess
háttar þroska öðlast enginn með
því að leita að stöðiuðum svörum
í sögubókum.
Börnum er hollt að temja sér
sjálfstæða og gagnrýna hugsun.
An hennar dugar þekkingin
skammt. Þess vegna þarf öll sögu-
kennsla að miðast við að þjálfa
nemendur í að draga sjálfstæðar
ályktanir. Það er hægt að gera
með því að láta þá vinna söguverk-
efni sem miðast við að þeir setji
hluti í orsakasamhengi, dragi
ályktanir1 og myndi sér sjálfstæða
skoðun á viðfangsefninu. Þannig
er unnt að þjálfa þá í að rökstyðja
skoðanir sínar og gera þeim grein
fyrir því að allar fullyrðingar em
eru studdar með góðum rökum séu
í raun sannar. Þar af leiðir að allar
skoðanir eiga rétt á sér: Hvort þær
eru skynsamlegar er aftur á móti
annað mál. Börn og unglingar
verða að læra að skoða sig sjálf
og skoðanir sínar sem hluta af
stærri heild. Þar kemur sögu-
kennslan að góðum notum. Þess
vegna þarf sögukennarinn að j
þjálfa nemendur sína í því að skoða
sig sjálfa í gagnrýnu ljósi og. við-
horf sín út frá siðferðislegu sjón-
armiði. Á þennan hátt er hægt að
ýta undir sjálfstraust barna og
unglinga og þjálfa þau í að taka
sjálfstæðar ákvarðanir. Það er min
reynsla að unglingar með lítið
sjálfsálit eigi erfiðara með að láta
skoðanir sínar í ljós og tjá sig á
persónulegan hátt í skólanum. Ott-
inn við að gera vitleysu er allsráð- |
andi. Þessu á skólakerfið að breyta.
Það á að reyna að hlúa að jákvæð-
um eiginleikum hvers einstaklings.
Grunnskólanám á að byggja upp
sjálfstraust og heilbrigð lífsgildi
hjá hvetjum einstaklingi svo að
hann verði fær um að ganga upp-
réttur út úr skóla fimmtán eða
sextán ára gamall.
Höfundur er sagnfræðinemi og
stundakennari ísögu við
Hagaskóla.