Morgunblaðið - 12.04.1997, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 12. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Um veg og pósthús á Heklu
Er hugmyndin galin eða gullið
tækifæri f atvinnusköpun? Hver
yrðu viðbrögðin ef vegur yrði lagð-
ur á Heklu, þar yrði staðsett póst-
hús og ferðamenn fengju stimpil
um að þeir hefðu komið .að fordyri
Guðni Agústsson
ÞETTA er alveg brilljant Guðni minn, okkur vantar einmitt að láta grilla smávegis . .
NOKKRIR stigar, sem leiðangursmenn nota til að komast yfir Khumbu skriðjökulinn, féllu niður í
sprungur í fyrrinótt og þess vegna var ekki hægt að komast yfir hann í gær.
Enginn komst upp hlíðar Everest í gær
Leiðin yfir Khumbu
skriðjökul lokaðist
EVERESTFARARNIR urðu að
hætta við ferð sína upp hlíðar Ever-
estíjalls í gær eftir að leiðin yfir
Khumbu skriðjökulinn lokaðist
vegna hruns í jöklinum. Þeir vonast
eftir að komast af stað í dag, en
þeir fyrirhuga að vera þrjá daga
uppi í fjallinu við undirbúning næstu
áfanga ferðarinnar. Þeir koma nið-
ur í grunnbúðir aftur eftir helgi.
„Við lögðum af stað upp jökulinn
kl. 4.30 eftir að hafa hámað í okkur
morgunmat," sagði Björn Ólafsson
í samtali við Morgunblaðið. „Það var
heldur rysjótt veður en ágætt göngu-
færi. Það tekur um hálftíma að
ganga að jöklinum og þegar þangað
var komið spenntum við á okkur
brodda og lögðum á jökulinn. Fljót-
lega heyrðum við hins vegar hróp
og köll ofan af jöklinum. Við hittum
síðan sherpa sem sagði okkur að
það hefði orðið mikið hrun ofar í
jöklinum og leiðin væri lokuð. Þrátt
fyrir það gengum við aðeins áfram
til að skoða leiðina og hittum þá
Babu, sem er í forystu fyrir sherpun-
um, og hann sagði að 3-4 stigar
hefðu hrunið niður og leiðin væri
ófær. Það var því ekki um annað
að ræða en að fara aftur niður.
Erfitt að bíða
Það var því ekki mjög létt yfir
okkur í morgun. Okkur þykir þessi
bið orðin nokkuð löng. Fyrst biðum
við eftir búnaðinum, síðan tókum
við þátt í trúarathöfnunum og svo
þetta. Núna er hópur sherpa uppi
í jöklinum að koma fyrir nýjum stig-
um og gera leiðina örugga. Við
vonumst því eftir að komast upp á
morgun. Það þýðir hins vegar ekk-
ert að vera óþolinmóður. Fjallið fer
ekki neitt og við höfum góðan tíma
fyrir okkur, en samt er ekki laust
við að maður sé hálfpirraður."
Björn sagði að þetta sýndi að
leiðin yfir Khumbu skriðjökulinn
væri ekki hættulaus, en reynt væri
að leggja leiðina yfír hættuminnsta
svæðið. Leiðin væri skoðuð á hveij-
um morgni til að kanna hvort hún
væri fær. Hann sagði þetta nokkuð
óvenjulegt ástand því að af þeim
átta dögum sem þeir væru búnir
að vera í grunnbúðunum hefði jök-
ulinn verið lokaður í þijá.
Sjá Everestsíðu Morgunblaðsins:
h ttp://www. mbh is/everest/
Textaleit í tölvum
Að finna nál
í heystakki
Hjálmtýr Hafsteinsson
JÁLMTÝR Haf-
steinsson dósent í
tölvunarfræði
fljdur í dag fyrirlesturinn
„Að finna nál í heystakki:
Textaleit í tölvum." Fyrir-
lesturinn er sá fimmti í
fyrirlestraröðinni „Undur
veraldar" sem haldinn er
á vegum Raunvísinda-
deildar Háskóla íslands
og Hollvinafélags hennar
í sal 3 í Háskólabíói kl.
14..,
„Ég ætla að hafa fyrir-
lesturinn í nokkrum hlut-
um. I fyrsta lagi ætla ég
að ræða um leitaraðferð-
irnar, hvernig þær vinna
og lýsa þeim á einfaldaðan
hátt. Einnig kem ég inn á
notkunina á þeim. Leitar-
vélarnar á alnetinu þurfa
að leita í miklu magni að
texta sem liggur um heim
allan. Sérstaklega ætla ég að
beina sjónum mínum í erindinu
að einni vél sem ég þekki betur
en aðrar og fara yfir hvernig hún
vinnur í grófum dráttum og hveij-
ar eru helstu tölur.
Talið er að það séu rúmlega
60 milljónir vefsíðna með texta á
netinu og talið er að þessi vél
lesi þær allar á einni viku og búi
til orðaskrá. Þannig að hvert ein-
asta orð sem er á þessum 60
milljón síðum er til á diskum hjá
þeim sem eru með hana. Af því
leiðir að er notandi biður um eitt-
hvað ákveðið orð flettir tölvan
því upp. Vél- og hugbúnaðar-
tæknin, sem notuð er, er í fremstu
röð og er nokkurskonar þróunar-
verkefni.
- Þú kemur inn á fleira í erindi
þínu; ekki satt?
„Ég kem líka inn á það hvað
gert er þegar ieitað er að líkum
strikum, það er að segja fundin
orð sem eru svipuð. Til dæmis
þegar leitað er eftir villum í rit-
vinnsluforriti leitar villuleitarpúk-
inn í orðasafni sínu og finni hann
ekki tiltekið orð leitar hann að
orði í safninu sem er sem líkast
því orði sem upphaflega er leitað
að. Þá kemur upp vafinn um það
hvaða orð er líkast og það geta
verið ýmsar forsendur sem lagðar
eru þar til grundvallar. Ef ritað
er með einum fingri er líklegt að
gerðar séu margar villur en noti
menn venjulega fingrasetningu
er ekki óalgengt að menn ruglist
á v og b svo dæmi sé tekið. Þar
af leiðir að þau orð sem vitlaust
eru slegin inn miðað við þessar
forsendur eru lík af því að púkinn
veit að maðurinn gerir þessi mi-
stök.“
- Einnig segir þú frá gagna-
bönkum þar sem born-
ar eru saman DNA-
sameindir lífvcra og
aðgangi að þeim?
„Það er einmitt einn
hluti erindisins að nota
líka strengi við að leita í gagna-
söfnum varðandi erfðaefnisrann-
sóknir. Hingað til hefur aðeins
tekist að finna hluta og hluta úr
erfðaefnum og þá eru þeir settir
í gagnasöfn þar sem rannsókna-
raðilar í líffræði eða sameindalíf-
fræði geta gengið að upplýsing-
um um hvort einhver hafi fundið
sama hluta eða einhvern líkan.
Tökum dæmi um menn sem vinna
rannsóknir hvor á sinni dýrateg-
undinni. Annar finnur eitthvað
varðandi virkni þess dýrs sem
rannsókn stendur yfir á. Þá reyna
menn að finna sambærilegar
merkingar eða virkni.
►Hjálmtýr Hafsteinsson er 37
ára gamall dósent í tölvunar-
fræði við Háskóla Islands.
Hann lærði tölvunarfræði við
sama skóla og tók síðan dokt-
orspróf frá Cornell-háskóla í
Bandaríkjunum árið 1988. Eft-
ir það hefur hann verið kenn-
ari við Háskóla Islands.
Í dag eru margar vefsíður á
netinu sem leyfa mönnum að
kippa inn til sín ákveðnum DNA-
streng. Þetta er aðgengileg þjón-
usta fyrir hvern sem er og mikið
notuð. Þessar upplýsingar hafa
lengi verið til en verið óaðgengi-
legar, en síðastliðin eitt til tvö
ár hefur hver sem er haft tök á
að nálgast þær upplýsingar sem
hann þarf á að halda.“
- Eru þetta margirgagnabank-
ar?
„Þeir eru nokkuð margir. Einn
er með svo til alla DNA-strengi
sem hafa fundist og upplýsingar
um þá. Annar er sérhæfður í
erfðaefni úr manninum og er að
reyna að finna allan erfðaefnis-
strenginn, en á talsvert í land
ennþá. I þessum efnum gilda
önnur lögmál í leit en í ritvinnsl-
unni eins og gefur að skilja. Þar
þarf að leita að því hvaða breyt-
ingar verða við stökkbreytingu.“
- Eru aðferðirnar við leit marg-
ar?
„Ég ætla að sýna tvær aðferð-
anna. Önnur aðferðin er einföld
og kannski sú fyrsta sem kemur
upp í hugann er leita skal að orði
í ritvinnsiuforriti og hvernig hún
kemur út í tölvu. Hin aðferðin
er ólíklegri tii að koma upp í
hugann í fljótu bragði, en hún
nýtist mjög vel. Sú aðferð er
kennd við Boyer og More sem
uppgötvuðu hana árið
1977 og er þekkt í tölv-
unarfræðinni. Með
henni vil ég gefa
áheyrendum hugmynd
um að það eru til ýms-
ar þægilegar en öðruvísi aðferðir
en maðurinn notar alla jafna.“
- Á netinu er að finna mikið
magn upplýsinga, hefur þú trú á
því að það sé að hrynja eins og
haldið hefur veríð fram?
„Ég var einmitt að lesa grein
eftir mann sem hafði spáð því
fyrir tveimur árum að netið myndi
gefast upp árið 1997. Hann viður-
kennir að það verði ekki raunin.
Það hefur tekist, og ég held að
það muni alltaf takast, að sníða
þá vankanta af sem upp koma
og netið haldi áfram að þróast.
Þetta er reynsla undanfarinna
ára.“
Rúmlega 60
milljónir vef-
síðna á netinu