Morgunblaðið - 12.04.1997, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 12. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Innflutningur
mj ólkurkúaky ns
KOSTNAÐURINN við að skipta
um mjólkurkúakyn í landinu hefur
ekki verið áætlaður. í tilraun í
Færeyjum hallaði ekki á íslenskar
kýr í arðsemi í samanburði við
rauðar norskar kýr. Þær búfræði-
stofnanir, sem ráða yfir mestri
kunnáttu, Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, háskóladeild bænda-
skólans á Hvanneyri og Hagþjón-
usta landbúnaðarins, hafa ekki
verið kvaddar til málsins. Sérfræð-
ingar þessara stofnana hafa ekki
mælt með innflutningi. Sennilega
er meirihluti kúabænda andvígur
innflutningi. Ætla má, að hann sé
almenningi lítt að skapi.
I
Búnaðarþing 1996 fól stjórn
Bændasamtakanna að undirbúa
innflutning gripa til mjólkurfram-
leiðslu í tilraunaskyni. Stjórnin
lagði fyrir búnaðarþing 1997 álit
nautgriparæktarnefndar samtak-
anna um það, hvernig standa
mætti að innflutningn-
um. Nefndin hafði
ekki kvatt nefndar
sérfræðistofnanir til
aðstoðar. Andstæð-
ingur innflutnings á
þinginu lagði til, að
málið yrði borið undir
atkvæði kúabænda.
Formaður Landssam-
bands kúabænda, sem
situr búnaðarþing og
hefur lengi verið
kappsfullur um inn-
flutning, beitti sér hart
gegn því, taldi sam-
þykkt tiilögunnar yfir-
gang við Landssam-
band kúabænda, hét á fulltrúa
annarra búgreinafélaga að standa
vörð um réttindi þeirra innan
Bændasamtakanna með því að

greiða atkvæði gegn
henni og hafði í hótun-
um við Bændasamtök-
in, ef hún yrði sam-
þykkt. Tillagan var
felld með 13 atkvæð-
um gegn 11, en þingið
sitja 39. Á flutnings-
manni var að heyra,
að tillagan ætti stuðn-
ing þingsins vísan. Ég
spurði hann eftir þing-
ið, hvers vegna úrslitin
hefðu orðið önnur.
Hann kvað svo marga
fulltrúa búgreinafé-
Björn S. laga hafa snúist, þeg-
Stefánsson ar formagur Lands-
sambands kúabænda hét á þá til
stuðnings. Þingið samþykkti svo
með 15 atkvæðum að beina því til
stjórnar Bændasamtakanna og
Landssambands kúabænda að
vinna að innflutningi með hliðsjón
af greinargerð nautgriparæktar-
nefndar. Ágreiningur er um skipu-
lag Bændasamtakanna. Þing
þeirra skipa 28 fulltrúar héraðs-
sambanda og 11 fulltrúar bú-
greinafélaga. Forystumenn sumra
búgreinafélaga vilja, að samtökin
OUTIQUE
listinn er kominn út
Vandaðargjafavörur á góðu verði.
Kynntu þcr verð og vöruúrval áður en þú heldur að heiman.
Saga Boutique listinn liggur frammi á söluskrifstofum
Flugleiða og á ferðaskrifstofunum.
SpgfgWpP
Summer
1997
FLUGLEIDIR
Traustur tslenskur ferðafélagi
Bændur mega
varast, segir Björn S.
Stefánsson, að óvirða
almenningsálitið með
vanreifuðu stórmáli.
verði byggð upp af þeim einum,
en ekki héraðssamböndunum, og
meðal þeirra er Landssamband
kúabænda. Til þessa valdastríðs
vísaði formaður þess í baráttu sinni
gegn því, að Bændasamtökin
stæðu að atkvæðagreiðslu kúa-
bænda um innflutning.
2
N autgriparæktarnefnd
rökstyður, að ekki séu skilyrði til
að halda uppi ræktun á tveimur
kúastofnum í landinu, til þess séu
of fáir gripir í heild. Þótt nefndin
kalli ráð sín tilraun, eru með þeim
í raun hafin full skipti á kúastofni
og þar með útrýming íslenska
kúastofnsins, eins og sýna má
fram á. Nefndin telur rauðu
norsku kýrnar álitlegasta kynið
og mælir með því að standa þann-
ig að innflutningi að flytja fóstur-
vísa til Hríseyjar í einangrunar-
stöðina þar, láta íslenskar kýr
bera þá og nota sæði úr nautum,
sem þannig verða til, á 80-120
kúabúum, þar sem gefist saman-
burður við íslenskar kýr. Að feng-
inni reynslu árið 2004 skuli
ákveða, hvort útrýma eigi kyn-
blendingunum. Formaður Lands-
sambands kúabænda hélt því fram
á þinginu, að það sé hin eiginlega
ákvörðun um innfiutning, en ekki
ákvörðun um að sæða kýr á
80-120 kúabúum með norskum
nautum. Að lögum er innflutningi
lokið, þegar gripir, sæði eða fóst-
urvísar eru fluttir úr einangrun í
Hrísey til lands. Ljóst er, að allt
ræktunarstarf íslenska stofnsins
lamast, meðan á þessari stórfelldu
tilraun stendur, og verðmæti
fjósa, sem ekki henta kúm af
norskri stærð, er teflt í tvísýnu.
Viðbúið er, ef nú verður hafinn
innflutningur á þennan hátt að
bændum, sérfræðistofnunum og
almenningi forspurðum, að menn
láti ekki árið 2004 sitja við þá
reynslu, sem þá hefur fengist,
heldur haldi áfram, hver sem ár-
angurinn hefur orðið, og hug-
myndir um verðmæti fjósa og end-
urnýjun þeirra verða áfram í upp-
námi.
Norrænir búijárræktarmenn
hafa lengi átt samstarf. Meðalkýr-
nyt hér á landi er lítil hjá því sem er
í nágrannalöndum. Því má vera,
að samstarfið hafi ekki verið íslend-
ingum kinnroðalaust. Framleiðslu-
kostnaður mjólkur er allmikill hér
á landi miðað við sömu lönd. Því
er ekki nema von, að menn hafí
hugsað til þess að lækka hann með
því að bæta íslenska kúakynið með
rauðum nautum frá Noregi, enda
ályktaði aðalfundur Landssam-
bands kúabænda árið 1991 um að
stofna til innflutnings til saman-
burðar. Árið 1994 fengu Færeying-
ar kvígur frá íslandi til samanburð-
ar við norskar rauðar kvígur, sem
nú eru kúastofn þeirra. Samanburð-
urinn staðfesti það, sem vitað var,
að nyt íslensku kvígnanna var tals-
vert minni en norsku kvígnanna.
Hins vegar sýndu útreikningar á
arðsemi hverfandi lítinn mun á
stofnunum. Þegar ég heyrði þetta,
taldi ég auðvitað, að þeir, sem
meta búhætti til arðsemi, tækju
ráðin af þeim, sem meta búhætti
eftir afurðamagni á grip, og menn
leituðu annarra ráða til að lækka
framleiðslukostnað en að skipta út
kúakyninu með kyni, sem kallar á
milljarðakostnað við fjós. Hugsum
okkur, að reynslan árið 2004 sýndi
hverfandi lítinn mun á arðsemi
kúastofnanna, eins og tilraunin í
Færeyjum. Þá er ekki líklegt, að
menn tækju af skarið frekar en nú
að halda sig við íslensku kýrnar,
heldur vildu halda „tilrauninni"
áfram. Þá hefðu byggingar og bú-
rekstur mótast af þeirri hugmynd,
að dagar íslenskra kúa væru taldir
og menn eignast hagsmuni að veija
um að halda áfram að rækta inn-
flutta kynið. Munurinn á búrekstri
sýnist verða sá, að með norsku
kúnum þyrfti meira fjármagn og
meira innflutt fóður, en færri
sveitaheimili gætu haft afkomu af
mjólkurframleiðslu. Þetta eru
ábendingar, sem greinargerð kunn-
áttumanna á stofnunum landbún-
aðarins ætti að meta, áður en
lengra er haldið.
Formaður stjómar Framleiðnisjóðs
landbúnaðarins 1982-1996 flutti
erindi um íslenskan landbúnað í
tengslum við heimsmarkað á árs-
fundi Rannsóknarráðs ríkisins vorið
1996 og mælti m.a. mjög gegn inn-
flutningi kúakyns af ýmsum ástæð-
um. Hann kveðst aldrei hafa fengið
eins góðar undirtektir á þeim vett-
vangi. Fleiri dæmi mætti nefna um,
að afstaða almennings og ráða-
manna til innflutnings mjólkurkúa-
kyns er önnur en afstaða til inn-
flutnings kynbótagripa annarra
búfjártegunda, sem samstaða hefur
verið um undanfarið meðal bænda
og almenningur ekki fundið að.
Bændur mega varast að óvirða al-
menningsálitið með vanreifuðu
stórmáli.
Við gerð samnings bænda og
ríkisins um mjólkurframleiðslu rið-
ur á, að rekstrarskilyrði mjólkur-
framleiðslunnar verði traust með
því meðal annars að binda það, að
ekki verði flutt inn mjólkurkúakyn,
sem virðist geta raskað milljarða-
verðmætum meðal kúabænda,
nema búfræðistofnanir hafi gert
grein fyrir því, hvort og hvernig
innflutningurinn yrði til hagsbóta.
Höfundur er dr. scient. í
búnaðarhagfræði.
smáskór
Vorskórnir eru komnir.
í st. 20-30 og nú eru þeir flottir.
Erum í bláu húsi
við Fákafen.
St.
22
3S
290
Vero