Morgunblaðið - 24.05.1997, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 24. MAÍ 1997 37
AÐSENDAR GREINAR
*
Ohagstæður
rekstur
þjóðarbúsins
GETUR það verið að alþingis-
mennirnir okkar og ríkisstjórn séu
að vinna leynt og ljóst að því að
menga landið og stuðla að hærri
rekstrarkostnaði fyrir þjóðina en
nauðsynlegur er? Ailavega er ekkert
sem bendir til þess
gagnstæða.
Astæða þess að ég
nefni þetta, er að þegar
skoðuð eru atriði sem
snúa að einu mikilvæg-
asta atriði í samfélag-
inu, þ.e. samgöngun-
um, mætti halda að
alþingi hafi hag af því
að auka rekstrarkostn-
að þjóðfélagsins og
setji það ekki fyrir sig
þótt mengun verði auk-
in afleiðing af því.
Þarna er ég að vísa til
eldsneytisins sem við
notum á samgöngu-
tæki okkar. Þess utan
virðist sem svo að ríkis-
stjórnin sé að koma óorði á þjóðina,
sem kennir sig við hreinleika og
ferskleika (allavega þegar kemur
að matvælaframleiðslu), með því að
draga lappirnar oft og iðulega hvað
varðar alþjóðlega samninga í stað
þess að vera í fararbroddi þeirra
þjóða sem láta sig varða náttúru-
vernd og önnur slík göfug málefni.
Eldsneyti
Það er vitað mál að bensín er
afskaplega slæmur kostur þegar
leitað er eftir eldsneyti með sem
minnstri mengun og koma þar aðal-
lega til eitraðar lofttegundir sem
myndast við brunann, en þarna
stendur t.a.m. dísilolía mun betur
að vígi þótt ekki virðist vera mikill
munur á þessu tvennu við fyrstu
sýn. Þótt dísilolía sé kennd við þykk-
an reykjarmökk og vonda lykt
myndast verulega minna af eitruð-
um lofttegundum við bruna dísilolíu
og náttúran á tiltölulega auðvelt
með að eyða mengun frá dísilvél.
Það sama er ekki hægt að segja
um mengun bensínvéla.
Ég hef lengi verið aðdáandi raf-
magnsnotkunar sem orkugjafa i far-
artækjum, ekki síst í bilum, en ég
geri mér samt fulla grein fyrir ann-
mörkum slíkrar notkunar. Hún var
fyrst og fremst bundin við geymslu
orkunnar, því það vafðist fyrir mönn-
um að finna leið til að geyma raf-
magnsorkuna án þess að þyngja bíl-
ana verulega, en á því hafa nýlega
orðið breytingar til hinns betra. Það
sem hins vegar kveikti verulega í
mér til þess að setjast niður og skrifa
þessa grein var önnur grein sem birt-
ist í DV Bílablaði laugardaginn 25.
janúar sl., en hún fjallaði um það,
hvað það er óhagstætt að eiga dísil-
bíl samanborið við bensínbíl (á ís-
landi en ekki erlendis), en rökin bens-
íninu í hag eru engin, ekki í dag,
e.t.v. fyrir einhveijum áratugum, en
ekki í dag. Málum er nefnilega þann-
ig farið að það er dísilbílnum allt í
hag ef bera ætti saman kostina.
Engu að síður leggur alþingi og ríkis-
stjórnin ekkert upp úr því að auð-
velda aðgengi að dísilorkunni með
hóflegri skattlagningu heidur gerir
dísiiolíuna dýrari í notkun en bensín
(munar verulegu eins og kemur fram
í greininni í DV) en þó eru kostir
dísilolíunnar verulega fleiri en meng-
unin ein og sér og skal ég nefna
nokkra þeirra en aðeins af takmark-
aðri þekkingu því ég er
áhugamaður um þessi
mál en ekki sérfræðing-
ur.
Kostir
dísilvélarinnar
í fyrsta lagi ber að
skoða annars vegar
hvernig dísilvél vinnur
og svo hinns vegar
bensínvél. Til að brenna
eldsneyti þarf þrennt
til: Hita, súrefni (loft)
og að sjálfsögðu elds-
neytið. Það eru alla-
vega tvær leiðir til að
Þorvaldur brenna eidsneytinu eft-
Geirsson ir að Því hefur verið
blandað saman við súr-
efni (loft). Annars vegar að leggja
til hitann með eldi eða neista eins
og bensínvélin (þar er ókosturinn
að bæta þarf við flóknu rafkerfi til
að bruninn eigi sér stað á réttum
tíma) eða hins vegar sú leið að nota
eðlisfræðina til að hjálpa okkur við
að mynda hitann, en hún segir okk-
ur að hægt sé að mynda hita með
þrýstingi og það er sú leið sem far-
in er með dísilvélar og þar af leið-
Hættuleg mengun kem-
ur frá bensínbílum. Þor-
valdur Geirsson telur
dísilolíu vænlegri kost.
andi þarf ekkert rafkerfi (kostur
dísilolíunnar). Þessari aðferð er ekki
hægt að beita með bensínvélar
vegna þess að olían myndar meiri
hita við þrýsting en bensín og að-
ferðin virkar ekki á bensínvélum,
þetta er ástæða þess að olía má
aldrei koma nálagt súrefnis þrý-
stikútum. En kostir dísilvélarinnar
eru fleiri, brennslumark olíunnar er
lægra en bensíns og þar af leiðandi
hitnar dísilvélin minna - og hveiju
skiptir það nú? Minni hiti veldur því
að slit vélarinnar verður minna, en
einnig er snúningshraði vélarinnar
minni og þ.a.l. endast dísilvélar
u.þ.b. tvisvar sinnum lengur en
bensínvélar (mælt í km), og eru
þ.a.l. ódýrara fyrir þjóðfélagið.
M.ö.o. allt í samanburði dísil- og
bensinvéla er dísilvélinni í hag. Samt
virðist þetta ekki ná eyrum hæstv-
irtra alþingismanna og ráðherra
sem setja lög um að greiða skuli
fyrir bensínnotkun.
Hvernig lög setja alþingis-
menn og ráðherrar?
Rafmagnsbílar hafa líka verið í
mikilli þróun og það er kostur sem
ég undrast að hafi ekki fengið meiri
meðbyr hér á landi en raun ber vitni
(í landi rafmagnsins) en ástæða
þess að þessir bílar eru ekki þróaðir
hraðar en raun ber vitni i heiminum
Handrið, stálstigar, stálsmíði,
álsmíði, rústfrí stáismíði
og stálmannvirkjagerð.
BLÁEY EHF
Álafossvegi 40, 270 Mosfeilsbæ, sími 566 8999, fax 566 8833
Gerum verðtilboð.
er sú að fá lönd hafa eins gott að-
gengi að rafmagnsframleiðslu og
Islendingar. Hér er kjörið tækifæri
til að nýta sér þetta og spara gjald-
eyri við að kaupa olíu og ýmsa vara-
hiuti sem fylgja bensín- og dísilbíl-
um (rafmagnsmótorar endast mun
lengur en dísilvélar, auk þess sem
mengun er verulega minni bæði í
eldsneyti og smurningu), en í stað
þess gera alþingismenn og ráðherr-
ar enga tilraun til að marka ein-
hveija stefnu í þessum málum held-
ur stuðla frekar að bensinnotkun á
allan hátt og það virðist ekki vera
í deiglunni að breyta þessari stefnu
ef marka má súrdoðaeinkenni þeirra
manna sem stjóma landinu.
Hvar spörum við mest?
Það er þó nokkuð dýrara að reka
og eiga dísílbíl samanborið við bens-
ínbíl á íslandi miðað við núverandi
aðstæður og ef taka má mið af af-
köstum alþingismanna og ráðherra
síðastliðinn áratug verða lög og
reglur um þessi mál óbreytt að
minnsta kosti næsta áratug. Ég
velti því fyrir mér hvort þessir menn
hafi hag af núverandi ástandi bæði
hvað varðar þetta mál og reyndar
líka hvað varðar innflutning eitur-
lyfja, en það er önnur saga og
kannski efni í aðra grein síðar.
Það sem vekur furðu mína er, að
í löndum eins og Bandaríkjunum,
nánar tiltekið í Kaliforníufylki, er
búið (fyrir nokkrum árum) að sam-
þykkja lög þess efnis að mengunar-
laus farartæki (rafmagn eða vetni)
eigi að vera orðin 10% af fólksbíia-
flota þar fyrir árið 2000, en engu
slíku er til að dreifa í lögum hér á
landi. Satt að segja er ekki hægt
að segja annað en að alþingismenn-
imir okkar dragi fæturna í þessu
máli svo ekki sé meira sagt og ekki
liggur fyrir nein áætlun um breyt-
ingar á þessum málum (að því ég
best veit). Á meðan hendum við
gjaldeyri í dýrasta eldsneytið og
annan óþarfa kostnað.
Stendur þetta til bóta?
Stjómvöld hafa klifað á því árum
saman að þau ætli að setja þunga-
skattinn á dísilbílum inn í verð dísil-
olíunar, en það hefur ekki fylgt sög-
unni hvort þeir ætli að nota tækifær-
ið og iaga stöðu dísilolíunar, sem
hefur verulega minni mengunar- og
kostnaðaráhrif fyrir þjóðfélagið eða
hvort þeir ætli sér að ná í auknar
skatttekjur þegar þeir útfæra þessi
atriði, ef nokkuð verður úr fyrirheit-
inu. Ég skora á þá alþingismenn
og ráðherra sem leggjast svo lágt
að lesa þessa grein að gera sjálfum
sér (með augljósum atkvæðagróða)
og þjóðinni greiða og skoða þessi
mál málefnalega með vænlegri nið-
urstöðu að takmarki en nú er.
Að lokum vil ég segja að eftir
höfðinu dansa limimir eins og kveð-
ið var til forna og það segir allt um
verk alþingismanna og annarra svo-
kallaðra ráðamanna í þjóðfélaginu.
Er spurningunni Hver ræður ferð-
inni enn ósvarað? Kannski, það
kemur í ljós.
Höfundur er áhugamaður
um umhverfisvernd.
Tíu kerti á köku
Hjallasafnaðar
UM ÞESSAR
mundir heldur Hjalla-
söfnuður í Kópavogi
upp á tíu ára afmæli
sitt. Á þeim árum sem
liðið hafa hefur sóknin
vaxið hratt og safnað-
arstarfið tekið örum
breytingum. Fyrstu
árin fór safnaðarstarf-
ið fram í húsakynnum
Digranesskóla og hélst
það til ársins 1993 er
Hjallakirkja var form-
lega vígð. Þá var að
vísu einungis aðalhæð
kirkjunnar tekin í
notkun en tæpum
þremur árum síðar var
neðri hæð safnaðarheimilisins
formlega opnuð. Við þær breyting-
ar breyttist starfsaðstaða presta
og starfsfólks kirkjunnar til munu
og jók möguleika á enn öflugra
safnaðarstarfi. Enn er ýmsu ólokið
innan kirkjunnar sem þó kemur
ekki í veg fyrir að safnaðarstarfið
vaxi og dafni.
Það hefur ætíð verið stefna
sóknarnefnda, presta og starfs-
fólks kirkjunnar að koma upp
öflugu starfi meðal bama, ungl-
inga og fullorðinna og reyna þann-
ig að ná til sem flestra með fagnað-
arerindi kristinnar trúar. Gott að-
hald í fjármálum og rekstri kirkj-
unnar hefur gert henni kleift að
halda uppi starfi á þessum vett-
vangi með góðum árangri. í kirkj-
unni fer fram öflugt barna- og
æskulýðsstarf fyrir alla aldurs-
hópa. Yfir vetrartímann mæta
a.m.k. 250 börn í hverri viku í
kirkjuna, í barnaguðsþjónustur, tíu
til tólf ára starfið og æskulýðsfélag
Hjallakirkju. Markmiðið er að ná
til barnanna með boðskap Krists
og láta hann móta líf þeirra frá
fyrstu stundu. í hverri guðsþjón-
ustu og á hveijum fundi fer fram
boðun sem reynir að miða við skiln-
ing og getu hvers aldurshóps fyrir
sig. Þar gefst börnunum einnig
tækifæri til að fá útrás fyrir at-
hafnaþrá sína og er reynt að virkja
orku þeirra í leiki og skemmtun
af ýmsu tagi. Ný aðstaða á neðri
hæð kirkjunnar hefur hentað ein-
staklega vel fyrir fundi með eldri
bömum og unglingum og er ljóst
að þessi bætta aðstaða gefur mikla
möguleika í öllu starfi.
Ekki er langt síðan sú er þetta
ritar kom til starfa í Hjallakirkju,
en sá tími hefur reynst ákaflega
lærdómsríkur. Það er ómetanlegt
fyrir nývígðan og ungan prest að
hefja störf sín við góðar aðstæður,
góð vinnuskilyrði og með góðu
samstarfsfólki. Allt þetta hef ég
fengið að upplifa á nýafstöðnum
vetri. Það er ósk mín að Hjallasöfn-
uður fái einnig notið kirkju sinnar
íris
Kristjánsdóttir
B.törgunarskip í hvern landshluta
Tvö ný björgunarskip
Slysavarnarfélags fslands,
sem staðsett verða á fsafirði og
Siglufirði, verða til sýnis við
Ægisgarð, Reykjavík,
í dag frá kl. 11-16.
Slysavarnarfélag íslands
á þennan hátt og
kynni sér starfsemi
hennar nú á þessum
merku tímamótum, er
Hjallasöfnuður heldur
upp á tíu ára afmæli
sitt. Kirkjan er ekki
einungis staður fyrir
börn og unglinga og
eldra fólk - hún er
ætluð öllum mönnum,
á öllum aldri, á öllum
tímum. Fjölbreytni í
guðsþjónustu- og
messuformi sýna að
ailir geta í kirkjunni
fundið eitthvað við sitt
hæfi. Hjallakirkja hef-
ur á liðnum vetri reynt
að sýna fjölbreytni á þessu sviði
með því að hafa almennar guðs-
þjónustur og messur samhliða fjöl-
Hjallasöfnuður boðar til
afmælistónleika í dag,
segir íris Kristjáns-
dóttír, og jafnframt eru
þeir stofnhátíð orgel-
sjóðs kirkjunnar.
skylduguðsþjónustum og popp-
messum. Með því móti er reynt að
mæta ólíkum viðhorfum og vænt-
ingum til kirkjunnar og brúa bilið
milli hefðbundins messuforms og
nýrra áherslna.
í dag boðar Hjallasöfnuður til ■
afmælistónleika í Hjallakirkju.
Tónleikarnir eru hluti af þeim há-
tíðarhöldum sem fram fara um
helgina og eru þeir einnig stofnhá-
tíð orgelsjóðs við kirkjuna. Á morg-
un er eiginlegur afmælisdagur
safnaðarins og hefst hann með
hátíðarmessu kl. 11 og veislu að
henni lokinni. Síðar sama dag, kl.
16, verður poppmessa og er gest-
um hennar boðið til pylsuveislu á
eftir. Eins og sjá má er mikið um
að vera og hvet ég safnaðarfólk
til að taka fullan þátt í þessum
hátíðarhöldum. Ég óska söfnuðin-
um innilega til hamingju með tíu
ára afmælið og bið þeim Guðs
blessunar um alla framtíð.
Höfundur er aðstoðarprestur
í Hjallaprestakalli.
Stúdentamyndir
Passamyndir
PÉTUR PÉTURSSON
LJÓSMYNDASTÚDÍO
LAUGAVEGI 24 • SlMI 552 0624