Morgunblaðið - 10.07.1997, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Vaxandi spenna
í Tsjetsjníju
Moskvu. Reuter.
Viðræður
um
Kýpur
LEIÐTOGI Tyrkja á Kýpur,
Rauf Denktash, t.v., heilsar
forseta Kýpur, Glafcos Cleri-
des, við upphaf fundar þeirra
í bústað Kofis Annan, fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna, sem stendur á milli
þeirra. Þetta var í fyrsta sinn
í þrjú ár sem leiðtogarnir hitt-
ust til viðræðna um lausn á
deilunni um Kýpur. Sagði Ann-
an við upphaf fundarins að nú
væri lausn deilunnar innan
seilingar, en ef tilraun til
lausnar nú mistækist gætu af-
leiðingarnar orðið verri en
orðið hefur í áratugi. Viðræð-
ur Denktash og Clerides munu
standa í fimm daga og fara
fram í Bandaríkjunum,
skammt norður af New York.
NÍU rússneskir lögreglumenn létust
þegar sprengja sprakk undir bifreið
þeirra í Dagestan, nágrannaríki
Tsjetsjníju, á þriðjudag. Starfsmanni
franskrar hjálparstofnunar var rænt
og einnig fimm Tsjetsjenum, sem
voru á leið til landsins frá Norður-
Ossetíu.
Fremur kyrrt hefur verið í
Tsjetsjníju og nálægum héruðum að
undanförnu og samskiptin við Rússa
hafa farið batnandi. Þessir atburðir
hafa hins vegar aukið spennuna á
nýjan leik.
Talsmaður frönsku hjálparsam-
takanna Læknar án landamæra
sagði, að ókunnir menn hefðu rænt
einum starfsmanni þeirra, aðfara-
nótt 2. þessa mánaðar í bænum
Nazran, höfuðstað rússneska sjálf-
stjórnarhéraðsins Íngúshetíu.
í Dagestan, sem einnig liggur að
Tsjetsjníju, sprakk sprengja á þriðju-
dag undir bifreið með 15 lögreglu-
mönnum og létust níu þeirra en hin-
ir slösuðust mikið. Störfuðu lög-
reglumennimir við gæslu á landa-
mærum Dagestans og Tsjetsjníju.
Aslan Maskhadov, forseti
Tsjetsjníju, sagði, að mannránin og
morðin væru verk þeirra, sem vildu
koma í veg fyrir sjálfstæði landsins,
óg kenndi „erlendum sérsveitum“
um.
Fréttir um hungursneyð og versnandi efnahagsástand í Norður-Kóreu
Tugþúsundir
barna gætu dá-
ið úr sulti
Seoul, Genf. Reuter.
Reuter
VANNÆRÐ systkini á barnaheimili i Pyongyang héraði í N-Kóreu.
SEÐLABANKI Suður-Kóreu til-
kynnti í gær að efnahagsástand í
Norður-Kóreu hefði farið versn-
andi árið 1996, sjöunda árið í röð.
Yfírmaður Matvælastofnunar
Sameinuðu þjóðanna segir að
hungursneyð ríki í landinu og tug-
þúsundir bama bíði dauðans verði
ekkert að gert.
Samkvæmt mati seðlabanka
Suður-Kóreu minnkaði verg lands-
framleiðsla í Norður-Kóreu um
3,7% á síðasta ári, eftir að hafa
farið niður um 4,6% árið 1995.
Iðnframleiðsla minnkaði til muna
vegna skorts á rafmagni og hrá-
efnum.
Þjóðarframleiðsla á mann
minnkaði úr 70 þúsund íslenskum
krónum árið 1995 í tæplega 64
þúsund krónur árið 1996, og út-
flutningsverðmæti minnkaði um
700 milljónir króna milli ára.
Yfirvöld í Norður-Kóreu viður-
kenna ekki að síversnandi efna-
hagsástand sé lélegri hagstjórn
að kenna, og segja ástæðuna ein-
göngu vera uppskerubrest vegna
flóða og slæmra veðurskilyrða
undanfarin þrjú ár.
Tölur Suður-Kóreska seðla-
bankans benda þó til að land-
búnaður og fiskveiðar hafi verið
einu atvinnugreinarnar sem sýndu
bætta afkomu á síðasta ári. Engar
opinberar hagtölur eru gefnar út í
Norður-Kóreu.
Nauðsynlegt að auka
matvælaaðstoð
Verulegur skortur hefur verið á
matvælum í Norður-Kóreu undan-
farin þijú ár. Catherine Bertini,
yfirmaður Matvælastofnunar
Sameinuðu þjóðanna, segir að þó
hrísgijónauppskeran í ár virðist
verða góð muni það ekki duga til
að metta 24 milljónir landsmanna,
og að mikil nauðsyn sé á áfram-
haldandi aðstoð erlendis frá.
Stofnunin hefur farið fram á að
Sameinuðu þjóðirnar veiti framlög
fyrir 130.000 tonnum af matvæl-
um til viðbótar við þau 206.000
tonn sem þegar hafa borist í neyð-
araðstoð á þessu ári.
Talið er að um 800.000 böm
undir fimm ára aldri séu vannærð
og að hætta sé á hungurdauða í
landinu. Bertini sagði við frétta-
menn að ekki væri lengur um að
ræða yfirvofandi hungursneyð,
hún væri þegar hafin.
„Starfsfólk stofnunarinnar
áætlar að 50 til 80% barna sem
það hefur skoðað á bamaheimilum
séu of létt og töluvert of lítil mið-
að við aldur. Þau eru bókstaflega
að veslast upp. Við verðum að
auka matvælaaðstoðina, því heil
kynslóð er í hættu.“ Bertini sagði
einnig að starfsmenn Matvæla-
stofnunarinnar hefðu orðið vitni
að því að skip hlaðin brotajámi
hefðu látið úr höfn, augljóslega í
þeim tilgangi að selja brotajárnið
erlendis í skiptum fyrir mat.
Þessar aðgerðir hafi verið
skipulagðar að fmmkvæði héraðs-
stjórna á hveijum stað. Sérfræð-
ingar í málefnum Norður-Kóreu
telja að þetta geti verið merki um
að farið sé að slakna á miðstýr-
ingu kommúnistastjórnarinnar, en
utanríkisverslun hefur hingað til
alfarið verið stýrt frá höfðuborg-
inni Pyongyang.
Nýtt tímatal til heiðurs
„leiðtoganum mikla“
Stjórnmálaskýrendur telja að
yfírvöld í Norður-Kóreu verði að
láta af eingangranarstefnu sinni
ef koma eigi í veg fyrir að milljón-
ir manna deyi úr hungri og efna-
hagskerfið sigli algjörlega í strand.
Það virðist þó ekki vera á stefnu-
skrá stjórnvalda í bráð, því þau
tilkynntu í gær að tekið yrði upp
nýtt tímatal til heiðurs „leiðtogan-
um mikla“, Kim Il-sung, og ein-
angranarstefnu hans, sem byggði
á sjálfsþurftarbúskap.
Þriggja ára sorgartíma vegna
andláts þjóðarleiðtogans fyrrver-
andi lauk á þriðjudag. Hið nýja
tímatal hefst á fæðingarári Kims,
1912, „þegar hinn mikli leiðtogi
reis eins og sól sjálfsþurftarinnar“.
Búist er við að sonur hans, Kim
Jong-il, taki formlega við sem for-
seti og formaður kommúnista-
flokksins innan tíðar, en sérfræð-
ingar í málefnum Norður-Kóreu
telja þó að hann kæri sig varla
um að taka formlega við stjómar-
taumunum nú, þegar efnahagur
landsins er í rúst og hungurdauði
milljóna manna yfírvofandi.
Fjármál demó-
krata rannsökuð
Sá engar
vísbend-
ingar um
lögbrot
Washingfton. Reuter.
RICHARD Sullivan, fyrrver-
andi fjármálastjóri lands-
nefndar demókrata í Banda-
ríkjunum, sagði við yfír-
heyrslur bandarískrar þing-
nefndar í gær að hann hefði
aldrei séð vísbendingar um
að Kínveijar hefðu reynt að
hafa áhrif á bandarísk stjórn-
mál með því að leggja fram
fé í kosningasjóði demókrata.
Formaður þingnefndarinn-
ar, öldungadeildarþing-
maðurinn Fred Thompson,
sem er repúblikani frá Ten-
nessee, hóf yfírheyrslurnar á
þriðjudag og sagði að mark-
mið nefndarinnar væri að
rannsaka vísbendingar um að
Kínveijar hefðu reynt að hafa
áhrif á kosningarnar í fyrra.
Engin merki um íhlutun
Kínveqa
Sullivan var þá fjármála-
stjóri landsnefndar demó-
krata og hann kvaðst ekki
hafa orðið vitni að slíkum til-
raunum.
„Ég varð aldrei, og ég legg
áherslu á aldrei, var við nein-
ar vísbendingar eða tillögur
um vísvitandi lögbrot, íhlutun
erlendra ríkisstjórna, fjár-
framlög sem ganga í berhögg
við lög um kosningasjóði eða
önnur lagaleg vandamál af
því tagi,“ sagði Sullivan.
Evrópudómstóllinn um sænskt bann við sjónvarpsauglýsingum
Ekki heimilt að hindra út-
sending'ar frá öðru ESB-landi
Brussel. Reuter.
EVRÓPUDÓMSTÓLLINN í Lúx-
emborg úrskurðaði í gær, að Sví-
þjóð, sem bannar sjónvarpsauglýs-
ingar sem beint er að börnum, sé
ekki heimilt að hindra útsendingar
frá öðru aðildarlandi ESB.
En í lögum ESB um „sjónvarp
án landamæra" er ekki að finna
.*★★★.*.
EVRÓPA*
stöð sem hefur sitt aðsetur í öðru
ESB-landi þar sem slíkar auglýs-
ingar eru löglegar. Ennfremur var
dómurinn beðinn að kanna hvort
sænska bannið væri viðskipta-
hindrun og bryti þannig í bága við
grundvallarlög ESB, Rómarsátt-
málann.
neitt sem hindrar sænsku stjómina
í því að skylda sjónvarpsstöðvar
sem hafa sitt aðsetur í Svíþjóð til
að hlíta strangari reglum.
Hagsmunasamtök evrópskra
auglýsenda hafa litið á þetta dóms-
mál sem prófstein á það hvort
auglýsendur geti í raun útbreitt
sína þjónustu um allan innri mark-
að Evrópu. Dómurinn hafði verið
beðinn um að skera úr um hvort
evrópsk löggjöf meinaði sænskum
yfírvöldum að banna auglýsingar
sem sendar vora út af sjónvarps-
Svíar halda því fram að börn
geti ekki alltaf greint á milli sjón-
varpsþátta og auglýsinga. Svíþjóð
er eina landið í Evrópusamband-
inu, sem bannar alfarið auglýsing-
ar sem beint er að bömum undir
12 ára aldri.
írland missir
styrki
Dublin. Reuter.
JACQUES Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins (ESB), ætlar að leggja
til að dregið verði úr styrkjum
og efnahagsaðstoð til írlands úr
sjóðum ESB, en þessir styrkir
hafa átt mikinn þátt í hraðri
efnahagsuppbyggingu á írlandi
á undanförnum árum. Frá þessu
greindi írska ríkisútvarpið, RTE.
Samkvæmt frétt RTE mun
Santer kynna áætlun fram-
kvæmdastjórnarinnar um endur-
bætur á byggðasjóðum sam-
bandsins og á hinni sameiginlegu
landbúnaðarstefnu fyrir Evrópu-
þinginu hinn 16. þessa mánaðar.
EndurbótatiIIögurnar eru sagðar
tengjast fyrirhugaðri stækkun
sambandsins til Mið- og Austur-
Evrópu. Samkvæmt heimildum
RTE telur framkvæmdastjórnin
að efnahagur írlands sé nú orð-
inn það góður að landið uppfylli
ekki lengur skilyrðin sem sett
eru fyrir því að þiggja efna-
hagsaðstoð úr sameiginlegum
sjóðum sambandsþjóðanna.
Á undanförnum árum þáði ír-
land um sex milljarða ECU, um
480 milljarða króna, í aðstoð, sem
samsvarar um þremur prósentu-
stigum af vergri þjóðarfram-
leiðslu.