Morgunblaðið - 18.10.1997, Blaðsíða 37

36 LAUGARDAGUR 18. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
IjAUGARDAGUR 18. OKTÓBER 1997 37
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
HARALDUR
HÁRFAGRI
ENDURBORINN?
EKKI VERÐUR betur séð, en að samsteypustjórn Kjells
Magnes Bondeviks í Noregi ætli að efna til óvinafagn-
aðar við íslendinga á hafinu. Lesa má úr stjórnarsáttmál-
anum, að hún hyggist grípa til allra leiða til að flæma ís-
lenzk fiskiskip frá veiðum í Norður-Atlantshafi. Nýi sjávarút-
vegsráðherrann hefur hnykkt á þessum áætlunum í viðtölum
og fer ekki milli mála, að hann lítur á íslendinga sem höfuð-
óvini Norðmanna í norðurhöfum. íslenzk stjórnvöld verða
því að vera viðbúin að mæta aðgerðum norsku ríkisstjórnar-
innar af hörku.
í stjórnarsáttmála samsteypustjórnar Kristilega þjóðar-
flokksins, Miðflokksins og Vinstriflokksins segir, að hún
muni beita sér fyrir því, að fiskveiðilögsaga Noregs verði
færð út í 250 sjómílur í því skyni að stöðva hina umfangs-
miklu rányrkju í Smugunni. Úthafsveiðisamningur Samein-
uðu þjóðanna hafi ekki dugað til að binda enda á hana.
Stefnir stjórnin að nánara samstarfi við Rússa til að koma
í veg fyrir veiðar íslendinga.
Nýi sjávarútvegsráðherrann, Peter Angelsen, sem er fyrr-
um skipstjóri frá Norður-Noregi, segir, að ríkisstjórnin muni
beita öllum ráðum til að minnka Smuguna í samvinnu við
Rússa og segir íslendinga eiga að hluta sök á hruni veiða
þar. „íslenzkir sjómenn hafa engin söguleg réttindi til veiða
í Barentshafi. Það er með öllu útilokað, að íslenzkur sjávarút-
vegur fái kvóta á svæðinu," segir Angelsen.
Það er til marks um hörku nýju ríkisstjórnarinnar í garð
íslendinga, að hún undirbýr ólöglegar aðgerðir á hafinu.
Noregur hefur undirritað Hafréttarsáttmála SÞ, þar sem 200
mílna efnahagslögsaga er kjölfestan. Norska ríkisstjórnin
getur með engum hætti hunzað sáttmálann og þess vegna
efast margir um, að ráðagerð norsku stjórnarinnar verði
nokkru sinni hrint í framkvæmd. Tilgangur hennar með út-
færslunni í 250 mílur er þó augljós og er ætlað að hrekja
Islendinga úr Smugunni, sem er alþjóðlegt hafsvæði. Til-
gangurinn er einnig sá að takmarka mjög veiðar íslendinga
í Síldarsmugunni. Síldveiðar íslendinga þar eru þó bundnar
í samningum milli Norðmanna, Færeyinga, Rússa og Evrópu-
sambandsins.
Útþenslustefna Norðmanna í norðurhöfum er orðin slík,
að ástæða er fyrir íslendinga, og reyndar aðrar þjóðir í þess-
um heimshluta, að taka höndum saman um að stöðva hana.
Ástæða er t.d. til þess, að aðildarþjóðir Svalbarðasamnings-
ins endurskoði afstöðuna til stjórnunar og yfirgangs Norð-
manna á því svæði.
Engu er líkara en Haraldur hárfagri sé endurborinn í
Noregi. Norðmenn þurftu á sínum tíma að flýja undan hon-
um og gerast íslendingar. Vonandi endar útþenslustefna
Norðmanna ekki með því, að ísland verði eyland í norsku
hafi og íslendingar þurfi að taka sig upp og flytja enn vestar.
HEMJUM HÖFT
MEÐ aðild okkar að samningnum um Evrópska efnahags-
svæðið hefur höftunum, er lengi voru snar þáttur í
íslenzku viðskiptalífi, fækkað. íslenzk fyrirtæki hafa sömu-
leiðis fengið fijálsan aðgang að einu mikilvægasta markaðs-
svæði veraldar fyrir vörur sínar og þjónustu.
Það er hins vegar áhyggjuefni, ef aðild okkar að EES
verður til að torvelda og jafnvel hindra viðskipti okkar við
önnur ríki. Löng hefð er ekki sízt fyrir blómlegum viðskipt-
um við Bandaríkin og skipa bandarískar vörur veglegri sess
í vöruúrvali á íslandi en í flestum öðrum Evrópuríkjum.
Nú bendir hins vegar flest til, að þessar vörur muni hækka
töluvert í verði vegna krafna um að merkingar á umbúðum
verði í samræmi við evrópskar tilskipanir. Samtök matvöru-
kaupmanna á íslandi, í Noregi og Svíþjóð hafa sent frá sér
ályktun til forsætisráðherra þar sem þessu er mótmælt.
Benda samtökin réttilega á að þessi tilskipun jafngildi í raun
viðskiptahindrunum.
Á málinu eru tvær hliðar því í Bandaríkjunum eru auðvit-
að gerðar kröfur um að vörumerkingar fylgi bandarískum
stöðlum. Um nokkurt skeið hafa staðið yfir viðræður evr-
ópskra og bandarískra stjórnvalda er miða að því að finna
lausn á þessu vandamáli. í ljósi þeirrar sérstöðu er ísland
hefur í þessum efnum er vonandi að íslenskum stjórnvöldum
takist að semja um undanþágu frá reglunum þar til að sú
lausn finnst.
Stækkun álversins í Straumsvík tekin formlega í notkun
Stjómvöld gættu ekki meðalhófs í meðferð valdheimilda
ÓLAFUR Ragnar gangsetti hleifavélina og tók þar með nýja áfangann formlega í notkun.
Morgunblaðið/Ásdís
UM 1.500 gestir voru viðstaddir opnunarathöfnina.
Kostnaður við framkvæmdir
var 15% undir áætlun
Framkvæmdum við stækkun álversins í
Straumsvík lauk þremur mánuðum á undan
áætlun og var kostnaður um 15% minni en
upphafleg áætlun gerði ráð fyrir. Nýi áfangi
álversins var formlega tekinn í notkun í gær
að viðstöddu fjölmenni. Egill Olafsson fylgd-
ist með opnuninni.
RIÐJI kerskáli álversins í
Straumsvík var formlega
tekinn í notkun í gær að
viðstöddu miklu fjölmenni.
Verkinu lauk þremur mánuðum á
undan áætlun og framkvæmdakostn-
aður reyndist 15% lægri en upphafleg
áætlun gerði ráð fyrir. Áætlað er að
í nýja skálanum verði framleidd u.þ.b.
14_þúsund tonn af áli á þessu ári.
í tilefni opnunarinnar bauð ÍSAL
um 1.500 gestum til veislu. Öllum
starfsmönnum og mökum þeirra var
boðið, einnig fyrrverandi starfsmönn-
um. Allir sem komu að byggingu
kerskálans var sömuleiðis boðið, svo
og helstu viðskiptavinum álversins.
15 erlendir blaða- og fréttamenn
komu til landsins í boði Alusuisse-
Lonza til að kynna sér stækkun ál-
versins.
Sterk samkeppnisstaða
Rannveig Rist, forstjóri ISAL,
sagði við opnunina að það væri fagn-
aðarefni fyrir starfsmenn ÍSAL að
eigendur Alusuisse-Lonza hefðu
treyst þeim að vera aðalálframleið-
andi samsteypunnar. Að lokinni þess-
ari stækkun hæfist nýtt tímabil með
nýjum verkefnum. Nú væri það
starfsmanna fyrirtækisins að nýta
þá möguleika sem stækkunin gæfí
til að styrkja enn frekar samkeppnis-
stöðu fýrirtækisins.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði við opnunina að þessi glæsilega
opnun nýja hluta álversins í Straums-
vík væri í samræmi við mikilvægi
álversins fyrir íslenskt atvinnulíf.
Þeir fjármunir sem starfsemi ÍSAL
hefði á liðnum árum skilið eftir sig
í íslensku samfélagi hefði auðveldað
okkur að byggja hér upp velferðar-
kerfi. Rekstur álversins hefði sömu-
leiðis gegnt mikilvægu hlutverki í að
auka stöðugleika í íslensku atvinnu-
lífi.
Það var síðan Rolf Wiirgler, verk-
efnisstjóri með stækkun ISAL, sem
afhenti Rannveigu Rist lykil að nýja
kerskálanum sem tákn um að bygg-
ingaframkvæmdum væri lokið. Að
því búnu ræsti forseti íslands nýja
alsjálfvirka hleifavél með aðstoð Pét-
urs I. Ólafssonar, elsta starfsmanns
ÍSAL, og Gunnars Ingvarssonar,
flokksstjóra og yngsta yfirmanns
ÍSAL.
„Gæði náttúru jarðar, heilbrigði
mannsins eru verðmæti sem á okkar
tíð eru einnig sett á vogarskálar þeg-
ar ákvarðanir um atvinnuþróun fram-
tíðar eru dagskrárefni. Sambúð iðn-
aðar og náttúruauðlinda, samspil
framfara og lífríkis eru vissulega
meðal brýnustu viðfangsefna okkar
tíma. Samtíð reynir núna að finna
lausnir og viðmiðanir sem sátt getur
skapast um með öllum þjóðum. Á
þeim vettvangi þurfum við Islending-
ar að sýna í sátt gott fordæmi og
trúverðugan málflutning," sagði Ól-
afur Ragnar i ávarpi sínu.
ISAL barust margar góðar gjafir
í gær. Halldór Jónatansson, forstjóri
Landsvirkjunar, færði álverinu gamla
vatnshjólið úr Búrfellsvirkjun. Það
snerist þar í rúm 30 ár u.þ.b. 3.786
milljón hringi. Halldór sagði að þetta
hjól hefði framleitt rafmagn sem
nægði til að framleiða 500 þúsund
tonn af áli.
Verklok þremur mánuðum á
undan áætlun
Sú stækkun sem formlega var tek-
in í notkun í gær hefur í för með sér
að framleiðsla álversins í Straumsvík
fer úr 100 þúsund tonna framleiðslu
á ári í 162 þúsund tonna framleiðslu.
Raforkusala Landsvirkjunar til ÍSAL
mun aukast um 950 GWst. Til saman-
burðar má geta þess að Landsvirkjun
seldi árið 1996 4.550 GWst.
Rolf Wiirgler, verkefnisstjóri með
framkvæmdum við stækkun álvers-
ins, sagði á blaðamannafundi í gær
að framkvæmdir við stækkun álvers-
ins hefðu gengið mjög vel. Álfram-
leiðsla í nýja skálanum væri núna
komin í fullan gang, þremur mánuð-
um á undan upphaflegri verkáætlun.
Hann sagði að allan tímann hefði
Samkeppnishæfni
álversins í Straumsvík
1995 1996 1997 1998
Meðaltal framleiðslu
kostnaðar á tonn áls
í heiminum árið 1996, \
1.252 dollarar tonnlð
Framleiðslukostnaður
ISAL í Straumsvík 1997,
1.132 dollarar á tonn áls

RANNVEIG Rist stjórnaði
vígsluathöfninni og tók við
lykli frá Rolf Wurgler verk-
efnisstjóra til merkis um að
framkvæmdum væri lokið.
verið unnið hratt og örugglega að
verkefninu, allt frá því að samningar
um stækkun voru undirritaðir 6. nóv-
ember 1995. Vandamál hefðu verið
leyst í tíma áður en þau ollu vandræð-
um.
Wurgler sagði að áætlaður kostn-
aður við framkvæmdir hefði verið um
12,2 milljarðar íslenskra króna.
Heildarkostnaður yrði hins um 10,5
milljarðar eða um 15% lægri en áætl-
anir gerðu ráð fyrir. Ástæður fyrir
minni kostnaði væru m.a. lægri hönn-
unarkostnaður, samkeppni milli verk-
taka, sem skilaði sér í lægri tilboðum
og veður hefði einnig verið gott á
verktímanum. Þá hefði mun stærri
hluti verksins verið unninn af íslensk-
um verktökum en gert var ráð fyrir
og það hefði sömuleiðis reynst hag-
kvæmara fyrir ÍSAL. Wtirgler sagði
að gengisþróun hefði ekki haft áhrif
á byggingakostnað, enda væri sviss-
neski frankinn einstaklega stöðugur
gjaldmiðill.
Sergio Marchionne, forstjóri
Alusuisse-Lonza, sagði að lægri
byggingarkostnaður skilaði sér einn-
ig í lægri fjármagnskostnaði. Það
skipti einnig máli fyrir ISAL að koma
framleiðslu á markað þremur mán-
uðum fyrr en ella. Þetta væri þó
ekkert aðalatriði í málinu. Meginatr-
iðið væri að vel hefði verið staðið að
framkvæmdum og vel hefði gengið
að koma framleiðslunni í gang.
Þó kerskálinn sé stórt og mikið
mannvirki er bygging hans aðeins
lítill hluti af heildarkostnaði við fram-
kvæmdina. í máli Wúrglers kom fram
að 35% af kostnaði við verkið félli til
á íslandi. Hann hældi íslenskum verk-
tökum og iðnaðarmönnum og tók
sérstaklega fram að ISAL hefði ekki
orðið fyrir neinu tjóni á verktímanum
vegna gjaldþrota verktaka.
40 km langir rafmagnskaplar
Við stækkun álversins voru 98
þúsund rúmmetrar af jarðvegi fluttir
úr stað. Um 18 þúsund rúmmetrar
af steypu fóru í byggingar. Notuð
voru um 2.000 tonn af stáli í kerskál-
ann og um 38 þúsund fermetrar af
klæðningu. Ríflegá 10 þúsund tonn
af stáli liggja í keijum og búnaði sem
þeim tengjast. Þá voru lagðir raf-
magnskaplar í kerskálann og aðveitu-
stöð sem samtals eru um 40 km að
lengd.
Um 160 menp unnu við fram-
kvæmdir þegar mest var, að lang-
stærstum hluta íslendingar. ÍSAL
hefur ráðið u.þ.b. 80 nýja starfsmenn
til starfa í nýja áfanganum. Nú vinna
um 500 starfsmenn hjá fyrirtækinu,
þar af 61 kona.
Aðspurður sagði Marchionne að
sú staðreynd að Island væri hluti af
Evrópska efnahagssvæðinu væri
mikilvæg og því væri ekki að leyna
að það hefði verið erfiðara fyrir
Alusuisse-Lonza að fara út í stækkun
ef ísland hefði staðið utan EES.
Hann sagði að engin umræða hefði
farið fram innan Alusuisse-Lonza um
frekari stækkun álversins í Straums-
vík.
Bjart framundan í áliðnaði
Alusuisse-Lonza rekur í dag þijú
álver, á íslandi, í Noregi og Sviss.
Heildarframleiðsla samsteypunnar er
áætluð 250 þúsund tonn á árinu
1998. Rætt hefur verið um að loka
álverinu í Sviss, en það framleiðir
30 þúsund tonn. Kurt Wolfensberger,
framkvæmdastjóri álsviðs Alusuisse-
Lonza, sagði að engin ákvörðun hefði
verið tekin um að loka álverinu. Því
hefði verið lýst yfir að álverið yrði
rekið út árið 1999, en hvað þá tæki
við væri óvíst. Þess má geta að árið
1980 nam álframleiðsla Alusuisse
800 þúsund tonnum á ári. Fyrirtækið
hefur á þessu tímabili breyst úr því
að vera álframleiðandi í að vera ál-
kaupandi með fjölbreytta starfsemi.
Dr. Wolfgang Stiller, yfirmaður
ál- og kolaskautaframleiðslu Alusu-
isse-Lonza, sagði að eftir stækkun
ÍSAL væri fyrirtækið mjög vel sam-
keppnishæft. A.m.k. 2A álframleiðsl-
unnar í heiminum byggju núna við
hærri orkukostnað en ISAL. Fram-
leiðslukostnaður væri núna vel undir
meðaltalsframleiðslukostnaði í heim-
inum.
Wolfensberger sagði að Alusuisse-
Lonza horfði björtum augum til fram-
tíðarinnar. Notkun á áli hefði vaxið
um 5% á ári að undanförnu og gert
væri ráð fyrir svipuðum vexti á næstu
árum. Ljóst væri að notkun á áli í
bílaframleiðslu ætti eftir að vaxa
hröðum skrefum á komandi árum.
Alusuisse-Lonza tæki stöðugt meiri
þátt í framleiðslu á bílahlutum, eink-
um í Þýskalandi og Bretlandi. Fyrir-
tækið hefði m.a. tekið upp náið sam-
starf við Audi, sem legði mikla
áherslu á að nota ál við bílafram-
leiðslu í framtíðinni.
Hanes-hjónin verða
ekki framseld
Morgunblaðið/Kristinn
CONNIE Jean Hanes og Donald Hanes.
Hæstiréttur dæmdi í gær
að ekki væru fyrir hendi
lagaskilyrði til að verða
við beiðni um framsal
hjónanna Connie Jean
Hanes og Donald Hanes
til Bandaríkjanna.
HÆSTIRÉTTUR segir að
íslenskum stjórnvöldum
hafi borið að ganga til
móts við réttmæt sjónar-
mið þeirra, annaðhvort með því að
beita sér fyrir samkomulagi hjón-
anna við bandarísk stjórnvöld eða
gefa fyrirheit um skilyrði fyrir fram-
sali, þar sem þess yrði gætt, að hjón-
in ættu þess kost að koma fyrir dóm
og veija sig þar án undangenginnar
handtöku. Með hvorri leið, sem valin
hefði verið, hefði verið unnt að ná
því meginmarkmiði framsals, að
hjónin sættu réttlátri málsmeðferð
vegna þeirra saka, sem á þau væru
bornar, fyrir óháðum og óhlutdræg-
um dómstóli. „Með því að halda að
sér höndum, þrátt fyrir skilmerkilegt
ákall varnaraðila, brugðust íslensk
stjórnvöld þeirri skyldu sinni að
gæta sjónarmiða um meðalhóf í
meðferð valdheimilda sinna,“ segir í
niðurstöðu meirihluta Hæstaréttur.
Tveir dómarar skiluðu hvor sínu sér-
atkvæði, en niðurstaða þeirra var
þó á sama veg.
Bandarísk yfírvöld óskuðu þess í
bréfi til íslenska utanríkisráðuneytis-
ins í mars sl. að Hanes-hjónin yrðu
framseld til Bandaríkjanna vegna
refsimáls sem höfðað var á hendur
þeim í Arizona-fylki. Meint brot
þeirra var brottflutningur barnsins
Zenith Elaine Helton, dótturdóttur
Connie Jean, frá Bandaríkjunum til
íslands, en yfirvöld höfðu falið barn-
ið í umsjá móður þess, Kelly Helton.
Rannsóknarlögreglu ríkisins var
heimilað að taka bamið úr vörslu
Hanes-hjónanna og var það síðar
afhent starfsliði bandaríska sendi-
ráðsins og fór með móður sinni úr
landi í kjölfar þess.
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi
í júlí að lagaskilyrðum til framsals
væri ekki fullnægt og vísaði til þess
að hætt væri við að ómannúðleg
meðferð biði hjónanna ytra.
Bréfum um vægari lausn
ekki sinnt
í dómi Hæstaréttar er rakið, að
Hanes-hjónin hafi lýst sig reiðubúin
til að fara sjálfviljug og á eigin kostn-
að frá íslandi til Bandaríkjanna og
gefa sig þar fram við dómstól, ef
alþjóðleg handtökuskipun, sem
bandarísk stjórnvöld gáfu út, yrði
felld niður, svo þau gætu ferðast
frjáls til ákvörðunarstaðarins í Ariz-
ona. Að öðrum kosti yrðu þau hand-
tekin strax við komuna til Bandaríkj-
anna og flutt í járnum til áfangastað-
ar. Sú meðferð fæli í sér margs kyns
óþægindi og lítillækkun. Þau kváðust
reiðubúin að samþykkja eftirlit eða
fylgd á ferð sinni og óskuðu eftir
að íslensk stjómvöld beittu sér fyrir
slíkri lausn.
Hæstiréttur vísar til þess, að lög-
maður hjónanna hafi tvívegis ritað
saksóknara í Arizona bréf með til-
mælum í þessa veru, en þeim hafi
ekki verið svarað. Þá hafi sama er-
indi verið lagt fyrir fulltrúa alríkis-
stjórnar Bandaríkjanna, sem hafi
tekið vel í að veita samþykki sitt,
væri ákæruvald í Arizona sammála.
Eftir dóm Héraðsdóms í júlí hafí
saksóknara í Arizona enn verið ritað
bréf. Þar hafí komið fram að Hanes-
hjónin væru sem áður reiðubúin að
gefa sig fram, að því gefnu að allar
handtökuskipanir yrðu felldar niður,
að samið yrði um hæfilega tryggingu
svo þau mættu ganga laus á meðan
ekki hefði verið dæmt í máli þeirra
og að þau þyrftu ekki að afplána
refsingu í Maricopa-sýslu í Arizona,
í ljósi úrskurðar Héraðsdóms um
ómannúðlega meðferð í fangelsum
sýslunnar. Að þessu sinni barst svar
frá ákæruvaldi í Arizona, á þá leið
að á þessari stundu væri ekki unnt
að ganga að skilyrðum hjónanna.
Milliganga ekki hlutverk
ráðuneytisins
Þá bendir Hæstiréttur á, að veij-
andi hjónanna hafi í upphafi kynnt
íslenska dómsmálaráðuneytinu af-
stöðu hjónanna og sendiráði Banda-
ríkjanna á íslandi einnig, í þeirri von
að þessir aðilar myndu beita sér fyr-
ir viðunandi lausn á málinu. Engin
svör hafi borist og hafi veijandinn
ítrekað erindi sitt við dómsmálaráðu-
neytið. Ráðuneytið hafi lýst yfir að
það hefði hvorki beint því til banda-
rískra yfirvalda að falla frá framsals-
beiðninni í því skyni að fínna aðra
lausn á málinu né öðrum tilmælum,
enda væri málið til meðferðar fyrir
Héraðsdómi. Verjandinn ritaði enn
bréf og óskaði sérstaklega atbeina
ráðuneytisins meðan málið væri rek-
ið fyrir dómi, en ráðuneytið svaraði
að það teldi ekki hlutverk sitt að
hafa milligöngu í viðræðum hjón-
anna við bandarísk stjórnvöld. Teldu
dómstólar hins vegar lagaskilyrði
vera fyrir framsali myndi ráðuneytið
leggja mat á röksemdir hjónanna um
að þeirra biði vanvirðandi meðferð
við flutning sem fanga til áfanga-
staðar innan Bandaríkjanna.
Hæstiréttur vísar til greinargerðar
Hanes-hjónanna, þar sem fram kem-
ur að þau telji eðlilegt að þau svari
til saka í Bandaríkjunum, en íslensk-
ir dómstólar ættu ekki að dæma að
skilyrði framsals væru fyrir hendi
fyrr en fullreynt væri að stjórnvöld-
um hér á landi væri ókleift að verða
við eðlilegum kröfum, sem miðuðu
að lausn málsins með öðrum og
vægari úrræðum.
I greinargerð ákæruvaldsins til
Hæstaréttar sagði, að ekkert lægi
fyrir um að hætta væri á að hjónin
fengju ekki réttláta málsmeðferð
fyrir óháðum og óhlutdrægum dóm-
stóli vestanhafs. Væri ekki sýnt fram
á að málið hefði mótað afstöðu lög-
reglu og ákæruvalds, þótt það hefði
fengið umfjöllun { fjölmiðlum. Því
síður ætti það við um dómstóla.
Engu máli skipti heldur, hvort hjónin
yrðu í haldi fram að réttarhöldum í
máli þeirra eða ekki. Þá hefði ekki
verið sýnt fram á hlutdræga eða
ómálefnalega afstöðu lögreglustjór-
ans í Maricopa-sýslu til hjónanna.
Vísar til meðalhófsreglu
Hæstiréttur vísar í niðurstöðu
sinni til þess, að í stjórnsýslulögum ■
sé að finna svokallaða meðalhófs-
reglu. Samkvæmt henni skuli stjórn-
vald því aðeins taka íþyngjandi
ákvörðun þegar lögmætu markmiði,
sem að sé stefnt, verði ekki náð með
öðru og vægara móti. Skuli þess þá
gætt að ekki sé farið strangar í sak-
irnar en nauðsyn beri til. „Regla
þessi er reist á því meginsjónarmiði,
að stjórnvald skuli ekki einungis líta
til þess markmiðs, sem starf þess
miðar að, heldur beri því einnig að
taka tillit til hagsmuna og réttinda
þeirra, sem athafnir og valdbeiting
stjómvaldsins beinist að,“ segir
Hæstiréttur og að „hafi stjórnvald
val um leiðir til að ná því markmiði,
sem að er stefnt með töku ákvörðun- r
ar, ber því að velja það úrræði, sem
vægast er og að gagni getur komið.
Því þungbærari, sem sú skerðing er
sem leiðir af ákvörðun stjómvalds,
því strangari kröfur verða gerðar
um sönnun á nauðsyn hennar. Á það
sérstaklega við um þá hagsmuni
manna, sem lúta að frelsi þeirra og
friðhelgi og njóta verndar í stjórnar-
skránni og alþjóðlegum mannrétt-
indasáttmálum, sem ísland er aðili
að. Á meðalhófsreglan ótvírætt við
um störf íslenskra stjómvalda, sem
miða að því að verða við framsals-. .
beiðni frá öðru ríki.“
Dóminn kváðu upp hæstaréttar-
dómararnir Haraldur Henrysson,
Gunnlaugur Claessen, Hjörtur Torfa-
son, Hrafn Bragason og Pétur Kr.
Hafstein. Hjörtur og Hrafn skiluðu
sératkvæðum, en komust báðir að
þeirri niðurstöðu að ekki væru skil-
yrði fyrir framsali. s-