Morgunblaðið - 16.12.1997, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 16. DESEMBER 1997 65 '
FRÉTTIR
Islenskir jólasveinar
ájólakorti
Hjá forsetanum
LANDSBÓKASAFN íslands - Há-
skólabókasafn - gefur fyrir jólin
út jólakort með teikningum úr safni
handritadeildar af íslenskum jóla-
sveinum eftir Tryggva Magnússon
(1900-1960).
í myndaröðinni eru 15 teikningar
sem upphaflega voru gerðar sem
myndskreyting við jólasveinavísur
Jóhannesar úr Kötlum í bókinni
Jólin koma sem kom fyrst út 1932.
Ætlunin er að gefa út allar mynd-
irnar í röðinni. Um þessi jól eru
komin út fimm kort. A hinu fyrsta
er teikning af jólasveinunum 13 á
leið til byggða en síðan koma þeir
einn af öðrum Stekkjastaur, Gilja-
gaur, Stúfur og Þvörusleikir.
í fréttatilkynningu segir: „Þótt
hugmyndir um jólasveina eigi sér
fornar rætur í íslenskri þjóðtrú voru
fyrstu myndir sem vitað er um af
íslenskum jólasveinum ekki gerðar
fyrr en á þriðja áratug þessarar
aldar. Myndir Tryggva eru á meðal
þeirra fyrstu og samræmast þær
hugmyndum sem ríktu um útlit jóla-
sveinanna um og eftir síðustu alda-
mót. Tryggvi teiknar jólasveinana
í mannsmynd og íklæðir þá göml-
um, íslenskum bændabúningi.
Hingað til hafa teikningarnar
einungis birst sem myndskreytingar
í bókum sem misjafniega vel hefur
verið vandað til. Við vinnslu jóla-
kortanna var hins vegar lögð
áhersla á að ná fram eiginleikum
blýantsteikninganna. Myndirnar
birtast nú í fullri stærð sem ná-
kvæm eftirmynd frumteikning-
anna.“
Jólakortin eru með texta þar sem
gerð er stuttlega grein fyrir lista-
manninum og íslenskri jólasveina-
hefð bæði á íslensku og ensku.
Kortin eru fáanleg í afgreiðslu
Landsbókasafns í Þjóðarbókhlöðu
og í nokkrum bókaverslunum.
Samkeppnisstofrmn
Alit sent
samgöngu-
ráðuneyti
SAMKEPPNISSTOFNUN hefur
óskað eftir að koma á framfæri
athugasemd vegna ummæla Hall-
dórs Blöndal samgönguráðherra í
Morgunblaðinu á sunnudag. Þar
sagði ráðherra að álit stofnunarinn-
ar vegna innheimtu eldsneytisgjalds
hefði ekki borist samgönguráðu-
neytinu.
Álit stofnunarinnar var boðsent
til samgönguráðuneytisins og var
kvittað fyrir móttöku þar fyrir há-
degi föstudaginn 12. desember.
Fjölmiðlar fengu álitið í hendur síð-
degis þennan dag. Er það í sam-
ræmi við þá reglu hjá stofnuninni
að reyna að birta aðilum máls niður-
stöður áður en þær fara til fjölmiðla.
---------» ♦ ♦----
Jólahald
á Hótel Örk
HIÐ árlega jólahald verður haldið
á Hótel Órk yfir jólin og verður
boðið upp á fjölbreytta dagskrá.
Hin hefðbundna skata verður á
Þorláksmessu, á aðfangadag verður
gengið til kirkju og að því joknu
tekur við veislukvöldverður. Á jóla-
dag verður margt á dagskrá og þá
sérstaklega fyrir börnin. 2. í jólum
verður hefðbundið jólaball fyrir
börnin, jólasveinar koma og dansað
verður í kringum jólatréð. Um
kvöldið verður síðan jóladansleikur
fyrir fullorðna fólkið. Boðið verður
upp á hinar ýmsu kynnisferðir um
nágrennið eftir óskum gesta alla
dagana.
í TILEFNI útgáfu bókarinnar
Stafakarlarnir ámargmiðlunar-
diski tók forseti Islands á móti
Bergljótu Arnalds höfundi verks-
ins á Bessastöðum.
-,Bergljót kynnti verkið fyrir
■ NYR eigandi hefur tekið við
Hársnyrtistofunni Hjá Stellu,
Hraunbæ 102, og heitir hún nú
Hársport. Við stofunni tók Díana
Ólafi Ragnari en þetta er fyrsta
íslenska margmiðlunarbókin sem
lifnar við með hreyfimyndum,
tónlist og leik,“ segir i fréttatil-
kynningu.
Vera Jónsdóttir. Auk þess að
bjóða hársnyrtingu býður stofan
upp á ásetningu gervinagla og förð-
un.
STARFSFÓLK Hársports, Hraunbæ 102.
Islendingarnir þnr
á heimsmeistaramótinu í skák í
Groningen allir fallnir úr keppni
Johann tapaði
í bráðabana
SKÁK
Groningcn
HEIMSMEISTARAMÓTIÐ
Heimsmeistaramótið í skák fer
fram í Hollandi 8.-30. desember.
Þrír Islendingar tóku þátt i mótinu
en eru allir fallnir úr keppni.
JÓHANN Hjartarson féll úr
keppni á heimsmeistaramótinu á
laugardaginn. Hann tefldi tvær
atskákir við Hvítrússann Alexej
Alexandrov, eftir að tvær kapp-
skákir þeirra höfðu endað með
jafntefli. Fyrri atskákin var jafn-
tefli, en í síðari skákinni teygði
Jóhann sig of langt og mátti játa
sig sigraðan.
Einvígi Jóhanns og Alexandrovs
gekk þannig fyrir sig, að í fyrstu
skákinni, þar sem Jóhann hafði
svart, komst hann í endatafl, með
peði meira, sem dugði ekki til vinn-
ings. Önnur skákin varð stutt jafn-
tefli. Á laugardaginn varð að knýja
fram úrslit, með því að tefla skák-
ir með styttri umhugsunartíma.
Fyrst skyldu tefldar tvær atskákir,
þar sem hvor keppandi hafði 25
mínútur til að Ijúka skákinni, en
auk þess bættust við 10 sekúndur
fyrir hvern leik.
Þessi háttur á tímatöku í skák
er hugmynd Roberts Fischer, fyrr-
um heimsmeistara, og er ætlað að
draga úr vægi klukkunnar á skák-
mótum. Keppendur geta þannig
unnið sér inn tíma með því að leika
hratt, ef svo ber undir. Það getur
hins vegar verið nokkuð varasamt
að treysta á þetta.
Eyddi of miklum tíma
Fyrri atskák Jóhanns og Alex-
androvs lauk með jafntefli, eftir að
Jóhann hafði haft eitthvað betra
tafl. Þá var komið að hinni örlaga-
ríku skák. Jóhann hafði svart og
fékk strax betra tafl og hafði betri
tíma. Ekki tókst honum þó að auka
yfirburðina, enda var staða Alex-
androvs að vanda nokkuð traust.
Jóhann eyddi miklum tíma í að
reyna að finna vinningsleið. Hann
missti þolinmæðina og lagði út í
tvísýnar aðgerðir með mjög lítinn
umhugsunartíma, ef til vill í trausti
þess, að hann fékk 10 sekúndur til
baka við hvem leik.
Alexandrov er greinilega mjög
agaður skákmaður, eins og títt er
um skákmenn frá Sovétríkjunum
sálugu. Hann hafði fram að þessu
í einvíginu haldið sér fast og gætt
þess að eyða ekki of miklum tíma.
Nú nýtti hann sér tækifærið, sem
bauðst. Hann komst út í drottning-
arendatafl með peði meira, sem
reyndist vonlaust fyrir Jóhann að
halda jafnvæginu í, a.m.k. með svo
lítinn umhugsunartíma. Þar með
var Jóhann fallinn úr keppni, og
þátttöku íslendinga á heimsmeist-
aramótinu lokið.
Af öðrum úrslitum í bráðabana
í 2. umferð má nefna þessi: Short-
Kortsnoj, 3Vi - 2‘/2; Andersson-
Milov, 3-4; Salov-Tkatsíjev, 0-2;
Ehlvest-Sadler, 1-2; Slobodjan-
Azmajparsvílí, 'h - IV2.
Meðal þeirra skákmeistara, sem
máttu sætta sig við sömu vonbrigði
og Jóhanni í 2. umferð eru Tim-
man, Kortsnoj, Topalov, Andersson,
Georgadze, I. Sokolov, Salov, Ivan-
sjúk, Nikolic, Júdít Polgar og
Ehlvest.
Eftirfarandi úrslit í 3. umferð
lágu fyrir, þegar þetta er ritað:
Lautier-Gelfand, 1-1; Oll-Tkatsíjev,
1-1; Zvaginsjév-Seirarwan, 1-1;
Vaganjan-Akopjan, 1-1; Azmajp-
arsvílí-Alexandrov, IV2 -‘/2;
Barejev-Krasenkov, >/2- U/2;
Beljavskíj- Rúblevskíj, 1-1; Adams-
Tiviakov, 1 ‘/2 -‘/2; Svidler-Epísjín,
U/2 -‘/2, Jusupov -Almasi Vi - U/2;
Short - -Sokolov, W2-V2; Dreev -
Sadler, IV2-V2; Khalifman - Anand,
1-1; Milos - Shirov, 1-1; Georgiev
- Milov, 1-1.
Hvítt: Alexandrov
Svart: Jóhann Hjartarson
Nimzoindversk vörn
I. d4 - Rf6 2.c4 - e6 3.Rc3 -
Bb4 4.e3 - 0-0 5.Rf3 - d5 6.Be2
- b6 7.0-0 - Bb7 8.a3 - Bd6
9.b4 — dxc4 10.Bxc4 — a5
II. Hbl?! - -
Fram til þessa hefur skákin fylgt
troðnum slóðum. Að undanförnu
hefur hvítur oftast leikið 11.b5 og
hefur það gefist honum vel, t.d.
Il.b5 - Rbd7 12.Bb2 - e5
13.Rxe5 — Rxe5 14.dxe5 — Bxe5
15.De2 - De7 16.Hacl o.s.frv.
Leikur Alexandrov er slakur, því
að með honum gefur hann eftir
yfírráð á a-línunni og bindur menn
sína við að valda peðið á b4.
11.-- — axb4 12.axb4 — Rbd7
13.Be2 - De7 14.Rb5 - Be4
15.Bd3 - c6 16.Rxd6 - Dxd6
17.Bxe4 - Rxe4 18.Dc2 - Dd5
19.Rd2 - Rxd2 20.Bxd2 - Ha2
21.Hb2 - Hfa8 22.Hcl - b5
23.Bel - Hxb2 24.Dxb2 - Rb6
25.Hal - Hxal?!
Það virðist sjálfsagt fyrir Jóhann
að leika 25... — Ha4!?, því að hvít-
ur getur ekki drepið hann, vegna
þess að þá fær svartur frípeð á
a-línunni. Eftir þann leik getur
svartur betur notfært sér holuna á
c4, annað hvort með því að leika
þangað drottningu eða riddara.
26.Dxal - Ra4 27.Dcl - f5
28.Dc2 - Kf7 29.h3 - g6 30.f3
- Ke7 31.Kfl - Kd7 32.Bg3 -
Dc4+!?
Hvítur hefur stillt mönnum sín-
um upp á besta máta og staða
hans er traust, þótt óvirk sé. Jó-
hann sér ekki aðra leið en að fara
í drottningakaup, en eftir það er
erfitt að benda á vinningsleið fyrir
hann.
33.Dxc4 - bxc4 34.Ke2 - Kc8
35.Kd2 - Kb7 36.Kc2 - Ka6
37.Bd6 - Kb5 38.e4 - fxe4
39.fxe4 - Kb6 40.Be5 - Ka6
41.Bc7 - Kb5 42.Bd6 - -
Þessi leikur lítur vel út, en reyn-
ist illa. Jóhann hugsaði sig lengi
um áður en hann fór út í þessa
leið. Hann hafði af þeim sökum
engan tíma til að leysa þau vanda-
mál, sem upp komu á borðinu í
framhaldinu. Varlegra hefði verið
að taka jafntefli með þrátefli, en
Jóhann hafði fengið nóg af þeim
skotgrafahernaði, sem ríkt hafði í
einvíginu til þessa. Því má bæta
við hér, að óskastaða svarta ridd-
arans væri á f6, en hvítur kemur
auðveldlega í veg fyrir það með
Be7 eða g2-g4-g5.
43.Kb3 - c2 44.Bf4 -Rb6
45.Rxc2 - Kc4 46.Be5 - Ra4
47.Kd2 - Kxb4 48.Kd3 - Rb2+
49.Ke2 - Rc4 50.Bg7- Kb3
51. Kd3 - Rb2+
Öruggara hefði verið að láta
riddarann ekki standa á skálín-
unni, sem hvíti biskupinn er á.
Riddarinn á b2 veldur því, að hvít-
ur hótar í vissum tilvikum að leika
d4-d5.
52. Ke3 - Rc4+ 53.Kf4! Kc2
54.Kg5 - Kd3 55.Kh6 - Kxe4
56.Rxh7 - e5
Jóhann eyddi því, sem eftir var
af umhugsunartímanum á þennan
leik og átti aðeins 35 sekúndur
eftir, þegar hann lék. Eftir leikinn
lendir hann í drottningaendatafli,
sem hann tapar, þótt hann verjist
af alefli. Vandinn er sá, að svartur
getur ekki komið í veg fyrir, að
g-peðið renni upp í borð og verði
að nýrri hvítri drottningu. Ein að-
alástæðan er sú, að hann má aldr-
ei fara í drottningakaup. Eina von
svarts í þessari stöðu er að leika
56. - g5 57.Kg6 g4!? með þeirri
hugmynd, að reyna að fórna ridd-
aranum fyrir bæði hvítu peðin á
kóngsvæng og ná síðan uppskipt-
um á síðasta peði hvíts.
57. dxe5 — Rxe5 58.Bxe5 — Kxe5
59.Kxg6 - c5 60.h4 - c4 61.h5
- c3 62.h6 - c2 63.h7 - elD
64.h8D+ - Ke6 65.Df6+ - Kd7
66.g4 - Ke8 67.Df7+ - Kd8
68.g5 - Dd2 69.Df6+ - Ke8
70.De6+ - Kd8 71.Df5 - Ke8
72.Df7+ - Kd8 73.De6 - Dcl
74.De5 - Dbl+ 75.Df5 - Dcl
76.Kg7 - Ke8 77.De6+ - Kd8
78.g6 - Dbl 79.Kf7 - Db7+
80.Kg8 - Dbl 81.g7 - Dal
82.Kf7 - Da7+ 83.Kf6 - Dal +
84.De5 Dfl+ 85.Kg6 Dbl+
86.Df5 - Da2 87.Df8+ Kd7
88.Df7+ og svartur gafst upp.
Bragi Kristjánsson
l'