Morgunblaðið - 06.06.1998, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 6. JUNI1998 VIKI m H MORGUNBLAÐIÐ

j
FYRIR skömmu hóf göngu sína nýr mat-
reiðsluklúbbur á vegum Vöku-Helga-
fells, sem ber nafnið „Af bestu lyst“.
Umsjónarmenn klúbbsins eru þau Björg Sig-
urðardóttir, sem er ritstjóri uppskrifta, Hörð-
ur Héðinsson matreiðslumeistari og Margrét
Þóra Þorláksdóttir klúbbstjóri. Þá starfar
Bryndís Eva Þorláksdóttir næringarfræðingur
með klúbbnum, aðstoðar við samsetningu upp-
skrifta og veitir klúbbfélögum ráðgjöf.
Björg segir að það sé algengur misskilningur
þegar fólk heyri minnst á klúbbinn að í honum
sé boðið upp á uppskriftir að grænmetisfæði
eingöngu. Það sé misskilningur. Hugmjmda-
fræðin byggi miklu frekar á því að taka „hefð-
bundna“ rétti og afflta þá. „Það eru miklir for-
dómar í gangi gagnvart hollri fæðu. Alltof
margir halda að hollustufæði sé grænmeti og
búið,“ segir Björg um leið og hún ber
fram fyrsta réttinn, reykt urriðapaté
og með því ástralskt hvítvín, Lindem-
ans Padthaway Chai-donnay, valið með
það í huga að ná jafnvægi við reyktan
fískin og mýkt patésins.
En hvernig er réttur affitaður?
„Dýrafitan er til dæmis skorin í burtu
og í stað þess að nota rjóma í upp-
skriftirnar er yfirleitt notaður sýrður
rjómi. Þá er dregið úr saltnotkun, til
dæmis með notkun á natríumskertu
salti þess í stað.“
Þetta á til dæmis við um urriða-
patéið, þar sem sýrður rjómi með 10%
fituinnihaldi kemur í stað rjóma án
þess að það komi að sök.
Hún segir að í sumum tilvikum sé
erfitt eða ómögulegt að sleppa sumum
hráefnum án þess að það bitni á bragð-
gæðum. Þá sé hægt að minnka skammta og
einnig beri að passa upp á steikinguna þegar
sú eldunaraðferð er notuð. Hörður bendir á að
ef notuð sé nýleg teflon-steikingarpanna, sé yf-
irleitt hægt að komast af með dropa af ólívuol-
íu þegar steikt er.
Bryndís bætir því við að næringarfræðin sé í
raun skammtafræði. Það sé í sjálfu sér hægt að
borða rjómasósu upp á hvern dag ef menn
sætti sig við eina til tvær matskeiðar í stað des-
ilíters. „Það er ekkert sem er alveg bannað að
nota þótt markmiðið sé að passa upp á hollust-
una. Um leið og rjómi eða smjör er komið inn í
uppskriftina eru menn hins vegar fljótir að ná
efri mörkum varðandi hitaeiningafjölda og fitu-
magn.“
Segjast þau Björg, Hörður og Bryndís bera
saman bækur sínar allt frá upphafi til að sam-
ræma réttina. Til að auðveldara sé að átta sig á
Lystug hollusta
Hollur matur þarf ekki að vera óspennandi og hann
getur auðveldlega verið ljúffengur. Raunar er
nauðsynlegt að hann sé bragðgóður segja
aðstandendur nýs matreiðsluklúbbs í samtali við
Steingrím Sigurgeirsson yfír hollri veislumáltíð því
annars er hætta á að fólk endist ekki lengi í hollustunni.
Morgunblaðið/Þorkell
HORÐUR setur lambaréttinn á pönnu... og gengur
frá léttum marengsnum.
MARGRÉT Þóra, Björg og Hörður segja
að hollustufæði þurfl ekki að vera ein-
hæft og éspennandi.
uppskriftunum og innihaldi þeirra eru notuð
fimm tákn á öllum spjöldum til skýringar á
kostum þeirra. Eitt tákn er fyrir rétti er inni-
halda fáar hitaeiningar, annað fyrir rétti með
lítilli fitu, hið þriðja fyrir rétti með lágu kól-
esterólmagni, hið fjórða fyrir trefjaríka rétti
og hið fimmta táknar saltsnauða rétti.
A borðið koma nú lambalundir og segir
Hörður að í réttinum sé gert ráð fyrir 100
grömmum af kjöti á mann. „Ef ætlunin er að
fara út í aðra línu í matargerð þá er auðvitað
grundvallaratriði að draga úr vægi kjöts,“ seg-
ir hann og Margrét Þóra bætir við að mark-
hópur klúbbsins sé einmitt fólk er vilji breyta
um lífsstíl en gerir kröfur um að maturinn sé
góður jafnframt því að vera hollur. Þau eru öll
sammála um að það séu mörg ólík trúarbrögð
og kreddur í gangi varðandi hollustufæði. Hið
mikilvæga sé hins vegar að maturinn sé rétt
samsettur og skynsamlega næringarfræðilega
séð. Þannig séu til dæmis flestir réttir í ind-
verskri, ítalskri og mexíkóskri matarhefð mjög
heppilegir.
Lambalundfrnar bragðast einstaklega vel og
ekki spillir mjúkt og bragðmikið rauðvínið,
Montes Alpha Cabernet Sauvignon, frá Chile
fyrir. Öflugt og djúpt vín í Bordeaux-stíl sem á
einstaklega vel við lamb. Linsusalatið og vor-
laukurinn mynda þægilega umgjörð um kjötið,
sem verður í raun að hálfgerðu aukaatriði. Það
truflar ekkert þótt kjötmagnið sé af skornum
skammti. Balsamedikssósan gerir þyngri sósu
alfarið óþarfa.
Talið snýst aftur að kreddum varðandi holl-
ustufæði og segir Bryndís að mjög algengt sé
að fólk spyrji hvort að brauð og pasta sé ekki
fitandi. Það sem hins vegar geri pastarétti fit-
andi sé yfirleitt feit rjómasósa og mikill ostur.
Að sama skapi er það yfirleitt smjör og álegg
sem gera mikla brauðneyslu fitandi. „Það er
skynsamlegast að vera með engar öfgar,“ segir
Bryndís. „Það skilar mestum árangri. Fólk
verður að lifa góðu lífi og borða góðan mat. Sé
maturinn jafnframt hollur getur það lifað leng-
ur og borðað meira. Það er lykilatriði að fólk
líki maturinn, þá er lítið mál að venja sig á holl-
an lífsstíl. Aðaláherslan á heldur ekki að vera á
það að léttast heldur hollustu fæðunnar."
Þau benda á að það að „láta sig hafa það“ í
þágu heilsunnar sé ekki líklegt til ái'angurs til
lengri tíma litið. Þá geti það verið varasamt að
setja samansemmerki á mOli grænmetis og
léttmetis. Grænmetisréttir geti verið löðrandi í
olíu og þai’ með fitu. Grænmetisfæði einvörð-
ungu sé sömuleiðis ekki endilega hollt.
Eftirrétturinn er svo sannarlega ekkert
grænmetisfæði. Ljúffengur marengs
eða „pavlova“ með ferskum jarðaberj-
um og kiwi. Sannkallaður sælkerarétt-
ur en kannski ekkert heilsufæði við
fyrstu sín. Björg og Hörður segja
„galdurinn“ á bak við réttinn vera að
halda sykurmagni í marengsinum í lág-
marki, enda sé algjör óþarfi að hafa of
mikið af honum, þótt ákveðið magn sé
nauðsynlegt til að ná stífleika. I stað
þess að nota hreinan rjóma er jafn-
framt notuð blanda af rjóma og súr-
mjólk, sem síuð hefur verið í gegnum
kaffisíu til að ná mysunni úr. Björg og
Hörður segja þetta sniðuga aðferð til
að fá ódýra mjólkurafurð er nota megi
í bland við rjóma eða í staðinn fyrir
jógúrt í öðrum uppskriftum, t.d. ind-
verskum.
Með þessu freyðandi hálfsætt (démi-
sec) kampavín, Mumm Cordon Vert. Kampa-
vín eru einmitt með hitaeiningasnauðustu vín-
um sem fáanleg eni og léttleiki þess leikur við
ferskan ávöxtin.
Maður er vel mettur og ánægður eftir þessa
máltíð en þrátt fyrir það segir Bryndís að hita-
einingafjöldinn í máltíðinni hafi einungis verið
rúmlega þúsund hitaeiningar og um þrettán
hundruð ef vínin eru tekin með í dæmið. „Hefð-
bundin" veislumáltíð sprengdi hins vegar auð-
veldlega 2000 hitaeiningamörkin og það án
vína. Meðaltalseinstaklingurinn þarf 2.400
hitaeiningar á dag að sögn Bryndísar, en sú
tala liggur á milli meðaltals karla og kvenna,
en að jafnaði er orkuþörf karla nokkuð meiri.
Þá höfum við ekki snætt meira en um 30
grömm af fitu hvort fyrir sig en venjuleg veisla
getur auðveldlega skilið eftir sig 250 grömm af
fitu.
Draumar lesenda
DRAUMSTAFIR Kristjáns Frímanns
Mynd/Kristján Kristjánsson
HANN vakir yfir draumum þínum.
DRAUMSTÖFUM berast mörg
bréf, svo mörg að lesendur mega
bíða tvo til þrjá mánuði eftir birt-
ingu drauma sinna og ráðningu
þeirra. En pistlinum er ætlað tak-
markað rúm í blaðinu og setur það
skorður við fjölda þeirra bréfa sem
birtast, sem er einnig háð lengd
bréfanna og lengd ráðninganna.
Hvert bréf sem berst fer í sína
draumaröð því hvert bréf er merki-
legt þó draumarnir séu ólíkir og
öllum er svarað að því tilskildu að
fullt nafn, fæðingardagur og ár
ásamt heimilisfangi og dulnefni
fylgi. Bréfin sem berast koma víða
að af landinu og sum þarf að stytta
en kjarninn heldur sér. Þá koma
bréf frá Norðurlöndunum og
enskumælandi löndum, frumtexta
þeirra bréfa er ekki hægt að birta
svo þýðing verður að nægja.
Draumar lesenda spegla flestir
þeirra eigin hag og umsýslu en
einnig koma draumar sem höfða til
heildarinnar, líkt og draumur
„Blóma“ sem birtist 22. nóvember
1997.
Ég var staddur á Austurvelli í
Reykjavík, á gangstéttinni við Al-
þingishúsið. Allur völlurinn var
þakinn grænlitu vatni, það djúpu
að hvergi sást í grasið né stétt.
Yfirborðið var vel gárað og stund-
um hvítfyssandi öldufall. Svo var
ég kominn inn í Alþingishúsið, á
jarðhæðinni var einn minni forsal-
ur og tveir stórir. Það var fundur í
salnum sem snýr að Landakoti.
Sætin í salnum voru hvít. Ég og
aðrir sem voru þar, vorum beðnir
að færa okkur í fremri salinn svo
við trufluðum ekki fundinn. Við
gerðum það án mótþróa. Svo var
ég kominn á efri hæðina sem snýr
að Austurvelli. Þar voru þrír lög-
reglumenn í bláum skyrtum, án
höfuðfats og með vélrituð blöð í
höndunum. Einn þeirra spurði mig
hvort ég hefði farið út í bæ. Ég
játti því og sagðist hafa farið gang-
andi upp Þingholtin. Hann sagði þá
að það væri bannað nema með
leyfi. Það kom mér á óvart, var
ekki búinn að frétta um þetta bann.
Lögreglumaðurinn heldur áfram
að skoða blöðin, fer að hlæja og
segir „nei, heyrðu nú, það er sagt
hér að þú sért ofstækisfullur og
hættulegur“.
Ráðning
Draumurinn talar um grósku í
pólitík (grænlita vatnið) og samflot
þriggja flokka/afla (salirnir þrír)
sem bjóða munu fram eða íhuga
framboð, þessu framboði sem virð-
ist óþekkt í dag (sætin voru hvít)
fylgja létt innri átök (færðuð ykkur
án mótþróa) og vissar ytri væring-
ar (vatnið var gárótt og stundum
hvítfyssandi), þar sem reynt verð-
ur að gera menn tortryggilega
(lögreglumaðurinn segir „nei,
heyrðu nú, hér er sagt að þú sért
ofstækisfullur og hættulegur“). En
öllum breytingum fylgja átök (lög-
reglan), sérstaklega þegar vegið er
að gömlum gildum (bannað að
ganga um Þingholtin) líkt og þessi
draumur lýsir.
Draumar „JSG“
I. Mér fannst ég og maðurinn
minn vera við stórt vatn. Við vatnið
var timburhús sem við bjuggum í,
frá húsinu lá pallur eða bryggja út
á vatnið. Við vorum að rækta end-
ur og gæsir og þurftum að kafa í
vatnið til að ná í æti fyrir þær. Við
fórum í vatnið án köfunartækja og
köfuðum niður á botn þar sem við
tíndum upp eitthvað brúnt og hvítt
sem mér fannst vera æti. Allt í einu
finnst mér ég verða að komast upp
á yfirborðið, gef manni mínum
bendingu og held upp, í því opna ég
munninn og byrja að anda en veit
að það má ég alls ekki gera og gríp
fyrir munninn. Þá gengur mér bet-
ur og ég segi við sjálfa mig að
slappa af og láta mig fljóta upp svo
ég drukkni ekki, ég segi við mig að
þetta geti virst sem heil eilífð en
taki bara augnablik og í því skýst
ég upp á yfirborið mér til léttis. Ég
sest á pallinn og horfi á sólina og
allt í kring og dáist að því hvað allt
sé friðsælt og fallegt, vatnið tært
og slétt en finn um leið kvíðaverk
vegna mannsins míns sem enn er
niðri.
II. Mér fannst ég vera stödd í
tveggja hæða timburhúsi ásamt
manninum mínum og yngsta syni.
Efri hæðin var fullbúin með viðar-
gólfum en á neðri hæðinni var
moldargólf í þvottahúsi og plast í
hurðum. Það var rok úti og gustaði
inn um hurðaropin því plastið var
laust frá gættinni að neðan öðrum
megin en hinum megin vantaði
stykki, þó fannst mér hlýtt inni. Úti
á miðju gólfi stendur gamall stóll
sem mér finnst ég hafa séð þegar
ég var barn, hann var blágrár með
brúnum fótum og bakið var lengra
en setan. Ég hugsa hvað þetta sé
fallegt af Ástu og Ásgeiri að skilja
stólinn eftir handa okkur. Ég tek
stólinn og fer með hann að hurðar-
opinu og ætla að setja hann fyrir
opið en finnst þá sem ég sökkvi upp
að hnjám í moldardrullu, en stóllinn
passaði fyrir gatið. Hinum megin
setti ég spýtu og var ánægð með
þessar lausnir. Ég sný mér að
manninum mínum og segi: „En
hvað allt hefur ræst hjá miðlinum
sem hann sagði þér, þetta var það
eina sem var eftir að við værum
flutt í annað hús áður en barnið
hennar dóttur okkar fæðist".
Ráðning
I. Draumurinn snýst um áhuga
þinn (og ykkar) á andlegum málum
(ræktuðuð endur og gæsir) og sál-
arrannsóknum (húsið/vatnið/köfun-
in). Þessi áhugi er kominn á það
stig að þú ert að snerta kjarna til-
veru þinnar (tínduð upp eitthvað
brúnt og hvítt af botninum) og þar
með opna ný vitundarsvið og skiln-
ing (fara upp á yfirborðið) sem
færir þér „sannanir" fyrir þeim
spumingum sem þú hefur spurt
um tilveruna, sálina og Guð. Þess-
ari opnun fylgir mikil spenna og
löngun til að sanna öðrum það
ósannanlega (opnaðir munninn á
leiðinni upp) og er draumurinn að
benda þér á að fara hægt í sakirnar
og velja hliðarveginn að sannleik-
anum sem mun opnast (þú sast á
pallinum og horfðir).
II. Seinni draumurinn talar um
ósamræmi milli anda og efnis (efri
og neðri hæð hússins), að þú (þið)
spinnið ekki nógu vel saman and-
legum og veraldlegum málum, en
treystið á lukku og vini (stóllinn frá
Ástu og Ásgeiri) í jarðefnum, nokk-
uð sem gustar um á næstunni þeg-
ar kaldur veruleikinn knýr á dyr.
# Þeir lesemhw sem vilja fá
drauma sína birta og ráðna sendi
þá með fullu nafni, fæðingardegi
og ári ásamt heimilisfangi og dul-
nefni til birtingar til:
Draumstafir
Morgunblaði
Kringlunni 1
103 Reykjavík