Morgunblaðið - 06.06.1998, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
KRISTINN B.
JÚLÍUSSON
3 Kristinn B. Júlí-
I usson var fædd-
ur á Eskifirði 22.
mars 1914. Hann
andaðist í Sjúkra-
húsi Suðurlands 30.
maí síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru hjónin Júlíus
Guðmundsson, f.
30.6. 1876, d. 31.3.
1941, trésmiður á
Eskifirði, og Kristín
Björg Þórðardóttir,
f. 9.11. 1879, d. 21.4.
1914, húsfreyja á
Eskifirði. Fóstur-
foreldrar voru þau Jóhann Þor-
valdsson, f. 9.6. 1882, d. 27.7.
1961, útvegsbóndi og vélbáta-
formaður á Eskifirði, og kona
hans, Halldóra Helgadóttir, f.
30.12. 1884, d. 7.6. 1980, hús-
freyja. Bræður Kristins voru
Ásgeir, f. 6.4. 1906, d. 1983,
giftur Hjördísi Helgadóttur, og
Ingvar, f. 2.7. 1907, d. 1963,
giftur Guðrúnu Ágústsdóttur.
Kristinn kvæntist 1.1. 1944
Brynhildi Stefánsdóttur, f. 12.8.
1911, húsmóður. Foreldrar
hennar voru Stefán Guðmunds-
, * son, f. 30.5. 1883, d. 3.9. 1961,
trésmiður í Reykjavík, og kona
hans, Guðrún Jóhannsdóttir, f.
17.4. 1884, d. 15.7. 1958, hús-
freyja. Börn Kristins og Bryn-
hildar eru: Halldór, f. 28.8.
1945, sýslumaður á Húsavík,
hans kona er Guðrún Hjördís
Björnsdóttir, f. 24.5. 1945,
kennari og ljósmóðir. Börn
þeirra eru: Ingibjörg, Kristinn,
Björn og Brynhildur. Dóttir
Halldórs og Steinunnar Guð-
mundsdóttur er Áslaug. Arndís,
f. 14.3. 1947, kennari og nú
bankafulltrúi í Reykjavík, henn-
ar maður er Konráð Jónas
Hjámarsson, f. 27.9. 1943, vél-
fræðingur. Börn þeirra eru:
Brynhildur, Kristín og Snæ-
björn. Barnabarnabörnin eru
nú fjögur.
Kristinn stundaði barna- og
unglingaskólanám á
Eskifírði og varð
stúdent frá Mennta-
skólanum á Akur-
eyri 1934. Hann
varð cand. juris frá
Háskóla Islands
1941 og fékk rétt-
indi sem héraðs-
dómslögmaður sex
árum síðar. Hann
varð starfsmaður
Landsbanka Islands
á Eskifirði 1934,
fyrst til sumar-
afleysinga, bókari
(skrifstofustjóri)
bankans 1937-1957, að undan-
skildu leyfi frá störfum frá
október 1939 til mars 1941 til
að ljúka lögfræðiprófí og 1943-
1947 til að gegna sýslumanns-
og bæjarfógetaembættum.
Hann stundaði almenn lög-
fræðistörf samhliða aðalstarfí
1947-1958. Kristinn var útibús-
stjóri Landsbanka Islands á
Eskifirði 1958-1971 og síðan
útibússtjóri sama banka á Sel-
fossi 1971-1983 er hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Hann var settur sýslumaður í
Suður-Múlasýslu 1943-1946 og
settur bæjarfógeti í Neskaup-
stað í 6 mánuði 1947, hvort
tveggja í fjarveru viðkomandi
embættismanna. Kristinn
gegndi báðum þessum embætt-
um oftar um skemmri tíma.
Kristinn var framkvæmdasljóri
Bátaábyrgðarfélags Eskifjarð-
ar og nágrennis 1947-1948.
Hann var í yfírskattanefnd Suð-
ur-MúIasýslu 1947-1962. Krist-
inn var formaður stjórnar hér-
aðsbókasafns Suður-Múlasýslu
á Eskifirði 1956-1962. Hann var
sáttasemjari í vinnudeilum á
Austurlandi 1960-1972. Kristinn
var sæmdur riddarakrossi hinn-
ar íslensku fálkaorðu 1969.
Útför Kristins verður gerð
frá Selfosskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Ég kynntist tengdafóður mínum
á sólríkum sumardegi á Eskifirði í
júní 1971. Ég var nýtrúlofaður og
þekkti hann ekki þá. Frá sveitung-
um mínum hafði ég heyrt af honum
fjölmargar sögur hversu vel hann
N hefði tekið ótrúlegustu mönnum
með lánveitingar, borið traust til
þeirra og þeir í engu brugðist þvi.
Þess vegna var enginn beygur í
brjósti mínu og mér vel fagnað af
tilvonandi tengdaforeldrum. I des-
ember sama ár fluttu þau til Sel-
foss, þar sem hann tók við öðru úti-
bússtjórastarfi. í fór með þeim var
fóstunnóðir Kristins. Halldóra
Helgadóttir þá 87 ára gömul og
dvaldi hún á heimili þeirra í 6 ár.
Hún var stórfróð kona, minnisgóð
og ræðin. Hún sagði mér sögu
tengdafóður míns, í eyðurnar fyllti
hann sjálfur og aðrir ættingjar.
Kristinn Björgvin Júlíusson var
, fæddur á Eskifirði 22. mars 1914.
Hann var þriðja barn foreldra
sinna, eldri voru Stefán Ásgeir og
Ingvar Guðmundur. Ljósmóðir
kauptúnsins var upptekin við aðra
fæðingu og fór svo að Kristín Björg
fékk barnsfararsótt og lést mánuði
síðar. Litli drengurinn var látinn
heita eftir móður sinni, Kristinn
Björgvin. Júlíus smiður stóð nú
uppi með 3 unga drengi, en sem
betur fer komu góðir grannar til
hjálpar. Ingveldur í Melbæ bar
Kristin litla í fang Halldóru Helga-
dóttur og Jóhanns Þorvaldssonar.
> Þau hjónin áttu þá 2 böm lifandi,
Ingvar Ara og Þórlaugu, og eina
fósturdóttur, Guðrúnu Guðjóns-
dóttur, öll voru börnin á svipuðu
reki, tæpra 10 ára. Halldóra og Jó-
hann höfðu eignast fjölda barna
sem létust við fæðingu. 7 árum síð-
ar fæddist síðan Víkingur sonur
þeirra, frá honum eru komnir einu
afkomendur Halldóru og Jóhanns.
A þessu góða menningarheimili
ólst Kristinn upp við prýðilegt at-
læti, lengi vel yngsta barn og taldi
sjálfur að fósturmóðir hans, sem
mat menntun meira en veraldar-
gæði, hefði gert hann að því sem
hann síðar átti eftir að verða. Gott
samband var alla tíð við föður,
bræður og Vilborgu ömmu, sem
bjuggu að segja má í næsta húsi,
Kirkjubæ. í Jóhannshúsi, sem á
þess tíma mælikvarða þótti stórt
hús, rak Richard Beck síðar doktor
í Ameríku unglingaskóla, mundi
Kristinn eftir sér undir borði að
hlýða á kennslu Richards. Hvort
þetta eða annað vakti námsþorsta
Kristins var hann orðinn læs 4 ára
og bætti á þekkinguna allt sitt líf.
Það duldist hvorki fóstru hans né
kennurum á Eskifirði að þarna var
afburðanámsmaður, fór því svo að
hann var sendur haustið eftir ferm-
ingu til að þreyta inntökupróf í
Menntaskólann á Akureyri, sem
hann stóðst með mikilli prýði.
Skóladvalarinnar í MA minntist
Kristinn með mikilli ánægju. Hann
var mjög góður námsmaður og lauk
stúdentsprófi 1934 tvítugur að
aldri. í skólanum gat hann jafn-
framt iðkað sitt helsta áhugamál,
skákina, ásamt harðsnúnu liði
bekkjarfélaga sinna. Á sumrin vann
hann hjá fóstra sínum við landbún-
að og sjósókn.
Að loknu stúdentsprófi gerðist
Kristinn sumarstarfsmaður í
Landsbanka Islands en hóf nám um
haustið í Háskóla Islands, þetta var
á kreppuárunum og litla atvinnu að
hafa. Því fór svo haustið 1937 er
Kristni bauðst bókarastarf í Lands-
banka Islands á Eskifirði, sem var
eitt af 4 útibúum bankans, hvarf
hann um hríð frá lögfræðináminu
en fékk síðar 18 mánaða leyfi frá
Landsbankanum og lauk námi
1941.
Meðan Kristinn var við nám í
Háskólanum hélt hann góðu sam-
bandi við fóðurfólk sitt sem ættað
var úr Árnesþingi. Þetta var hans
gæfa því í vinahópi þeirra var
Brynhildur Stefánsdóttir, skrif-
stofustúlka hjá Ellingsen.
Kristinn og Brynhildur giftust 1.
janúar 1944 og varð tveggja barna
auðið. Hjónabandið var ákaflega
farsælt. Kristinr. var að eðlisfari
hlédrægur maður en Brynhildur
opin, starfsöm og áræðin. Hvatti
hún eiginmann sinn til að láta hæfi-
leika sína njóta sín og stóð sem
klettur við hlið hans, hvaða störf
sem hann tók sér fyrir hendur og
annaðist fósturmóður hans árum
saman. Þetta launaði hann henni
ríkulega þegar veikindi herjuðu á
hana. Hann var í senn læknir,
heimilishjálp og síðast en ekki síst
skemmtikraftur og ástin þeirra á
milli var einstök allt til hinstu
stundar. Um Kristin má segja að
hann var ekki einungis ástríkur
eiginmaður, faðir, tengdafaðir og
afi. Hann var umfram allt góður
maður, sem sá alltaf einhverja kosti
hjá öllum og hvatti til dáða. Hann
var líka einstaklega skemmtilegur,
spaugsamur og fróður. Áttum við
löng samtöl um mannkynssögu og
ættfræði Austfirðinga. Á okkar
kynni féll aldrei neinn skuggi.
Kæra tengdamóðir, þinn missir
er mestur, höfum hugfast orð þjóð-
skáldsins:
Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda, sem unnast,
fær aldregi
eilífð að skilið.
(Jónas Hallgrimsson.)
Konráð Jónas Hjálmarsson.
Ég tengi mínar bestu æskuminn-
ingar afa og ömmu. Þau áttu heima
í höll að mér fannst, Landsbanka-
húsinu. Garðurinn var sá stærsti
sem ég hafði séð. Við systkinin vor-
um í pössun og þar fengum við
kvöldkaffi. Veit ég að afi hefur að-
stoðað við uppþvottinn eftir að við
vorum farin að sofa, því oft sá ég
hann þvo upp. Ekki get ég ímyndað
mér marga karla fædda um svipað
leyti og hann við slík störf. Á dag-
inn röltum við í sundlaugina sem
okkur fannst nokkurn spöl í burtu
en er næstum því við hliðina á hús-
inu. Það var ævintýri að vera í
þessu húsi hjá afa og ömmu og mik-
il upplifun þegar við fengum að fara
í salinn á efstu hæðinni. Því mun ég
aldrei gleyma.
Ég hef alltaf litið mikið upp til
afa og ömmu. Af hverju?
Allt sem ég hef gert hafa bæði afi
og amma sýnt mikinn áhuga. Þegar
ég æfði knattspyrnu spurði afi
hvernig hefði gengið. Þegar ég var
að tefla á skólaskákmótum spurði
hann líka út í skákirnar og hrósaði
mér þegar vel gekk en hvatti áfram
ef illa gekk. Bæði gaf hann mér
skákbækur og skákklukku af bestu
gerð þegar ég hafði unnið skákmót
innan skólans.
Bæði afi og amma hafa hvatt mig
áfram við það sem ég hef haft fýrir
stafni án þess þó að setja á mig
nokkra pressu.
Mér hefur alltaf liðið vel í návist
þeirra beggja. Það var aldrei neinn
asi á þeim og það er notalegt íyrir
krakka og í raun alla því það veitir
ákveðið öryggi.
Nú í seinni tíð þegar ég þurfti að
vita eitthvað, allt frá ljóðum til
kappleikja af ýmsu tagi, var hægt
að spyrja og svarið var ávallt á
reiðum höndum.
Afi var afar athugull og greindur
og ætla ég að nefna eitt dæmi sem
átti sér stað fyrir rúmu ári. Ég var
þá nýbúinn að gera risa hönnunar-
skýrslu í Tölvuháskólanum. Afi var
að lesa yfir skýrsluna og sá þá
skýi’ingarmynd. Eftir stutta stund'
sá hann nokkuð sem enginn hafði
tekið eftir, hvorki kennarar né hóp-
urinn. „Er ekki búið að víxla mynd-
unum,“ sagði hann og það kom á
daginn, textarnir sem voru fyrir
neðan myndirnar höfðu víxlast.
Ekki var hann lengi að læra að
nota tölvuna, því eftir fimm mín-
útna sýnikennslu var hann farinn
að tefla við Chess Master 2000.
Svokölluð tölvuhræðsla átti ekki við
hann. Það þarf náttúrulega ekki að
taka það fram að hann vann skák-
ina.
Afi var yfirvegaður og rólegur en
samt skemmtilegur. Mér er minnis-
stætt þegar við systkinin vorum í
bílnum hjá afa og ömmu að hann
átti til að brýna raustina og syngja
„Gjáin í Þjórsárdal". Þá tókum við
systkinin undir og sungum af öllum
lífsj og sálarkröftum.
Ég mun alltaf hugsa til afa með
söknuði og minnast samverustund-
anna. Blessuð sé minning hans.
Snæbjörn Konráðsson.
Horfinn er af veraldarvelli holl-
vinur minn og áður húsbóndi Krist-
inn Júlíusson fyrrverandi útibús-
stjóri Landsbanka Islands á Sel-
fossi, með honum er genginn einn
sá maður sem ég tel hvað mætastan
af mörgum góðum samferðamönn-
um sem ég hef kynnst á lífsleiðinni.
Kristinn fluttist hingað að Selfossi
með fjölskyldu sína 1971 og má því
með sanni segja að hann hafi verið
kominn að sínum fornu föðurtún-
um, en afi hans Guðmundur í Mið-
engi í Grímsnesi, mætur bóndi þar,
og merkur, og jafnan við þann bæ
kenndur, var fæddur á bænum
Helli, hér rétt utan við ána. Guð-
mundur í Miðengi var sonur Jóns
Einarssonar, Þorleifssonar á Sel-
fossi og Aldísar Vigfúsdóttur í
Helli, en hún var systir Ofeigs ríka
í Fjalli á Skeiðum. Kristinn stóð því
á sterkum sunnlenskum rótum þó
alltaf teldi hann sig fýrst og fremst
Austfirðing þegar ættfræðin barst í
tal. Enda fæddur og uppalin á
Eskifirði, stofnaði þar sitt heimili
og á Eskifirði bjó hann og starfaði
meiri hluta æfi sinnar. Á Austfjörð-
um gegndi Kristinn fjölda ábyrgð-
ar- og trúnaðarstarfa, annarra en
útibústjórstöðunni í Landsbankan-
um og óhætt er mér að fullyrða að
hann naut þar virðingar og trausts,
og hafði almannahylli, og leyfi ég
mér í því sambandi að vitna til um-
mæla Aðalsteins Jónssonar útgerð-
armanns á Eskifirði en um Kristin
segir hann m.a. svo í bók sinni, Líf-
ið er lotterí. Hann var stórkostleg-
ur maður, Kristinn, bráðgreindur
og velviljaður. Hann reyndist pláss-
inu mikil lyftistöng og var einstak-
lega jákvæður í öllu, sem staðnum
mátti vera til framfara. Kristinn
reyndist öllum Austfjörðum hinn
besti maður, ómetanlegur þegar
síldarbresturinn varð, því umdæmi
hans var allt Austurland frá Vopna-
fírði til Hornafjarðar. Til annarra
þarf ekki að vitna um álit Austfírð-
inga á Kristni, enda sáu þeir mikið
eftir honum, það vissi ég fyrir víst,
þegar hann fór hingað suður, og tók
við Landsbankanum hér á Selfossi.
Ég held þó ég vilji engan lasta, að
með Kristni fengum við réttan
mann á réttum tíma. I allri sinni
framgöngu var hann fyrst og
fremst hinn prúði og hógværi
drengskaparmaður. Hann gaf sér
góðan tíma til að ræða við menn
sem til hans leituðu í bankann og
kynnti sér vel aðstæður þeirra og
uppruna. En eitt hafði Kristinn líka
til að bera, sem oft kom sér vel og
það var minnið, það var með ólík-
indum hvað hann mundi eftir
mönnum og málefnum, sem höfðu
verið til umræðu jafnvel mörgum
árum fyrr, hann hafði það sem ég
heyrði stundum sagt um menn, svo
kallað stálminni.
Hann hafði sínar skoðanir á mál-
um sem voru til umfjöllunar og
kynnti sér vel alla málavexti, og lit-
ist honum á málefnið og mennina
sem héldu um taumana, þá var lið-
sinni hans óskorað. Kiistinn var
þaulreyndur bankamaður og á
margan hátt vil ég segja, á undan
sinni samtíð í þeim efnum. Hann
gat átt það til eftir að hafa skoðað
mál til hlítar, að benda mönnum á
að þessi eða hinn framkvæmdaþátt-
urinn væri hugsanlega vanreiknað-
ur og meira fé þyrfti til að koma,
ætti fullur árangur að nást, hér var
algjörlega nýr siður í bankafyrir-
gi-eiðslu á Suðurlandi.
Oftast urðu menn að biðja um
meira en þeir þurftu, því alsiða var
að bankastjórar lánuðu aðeins
helming þess sem um var beðið. En
hann benti mönnum líka á hvað
dýrt gæti verið að taka lán og
skulda, og vissi ég þess dæmi að
hann, með hyggjuviti sínu og fóður-
legum ráðleggingum, bjargaði
mönnum frá fyrirsjáanlegum vand-
ræðum, með því að láta þá ekki
hafa peninga, leita fyrst annarra
leiða og vora þeir menn margir
hverjir þakklátir honum fyrir síðar.
Þessir siðir eru nú alþekktir í dag
og verið teknir upp í öllum bönkum
og þykja sjálfsagðir hjá bankastjór-
um og hjá þjónustufulltrúum í
Vörðum og Vildarklúbbum.
En þó Kristinn nyti strax í upp-
hafi ferils síns hér á Selfossi óskor-
aðs trausts og virðingar viðskipta-
manna Landsbankans, sem og yfir-
stjórnenda bankans í Reykjavík, þá
naut hann ekki síður virðingar og
trausts sinna starfsmanna enda var
hann með afbrigðum sanngjarn og
góðviljaður og bar hag okkar fyrir
brjósti. Öll hans daglega stjórn í
bankanum einkenndist af nærgætni
og æðraleysi, þar sem engum var
mismunað á kostnað annars. Hann
var dagfarsprúður, léttur og laun-
fyndinn og hlátur hans var smit-
andi af græskulausri glettni. Og í
öllum málefnum leitaðist hann við
að finna þá lausn að allir væru sátt-
ir. Ég veit að ég mæli fyrir hönd
allra starfsmanna hans nú við leið-
arlok, að við elskuðum hann öll og
virtum, og eigum í sjóði dýrmætar
minningar um hann. En þó Krist-
inn hafi megin hluta sinnar
starfsæfi gegnt opinberum ábyrgð-
ar- og trúnaðarstörfum, þá var
hann ekki maður sviðsljósanna og
vildi lýtt láta á sér bera, en kæmi
það fyrir sem ekki gerðist oft að
hann stæði upp á fundi eða í mann-
fagnaði, þá var á hann hlustað, og
hljóður salur meðan hann flutti mál
sitt. Hann var hins vegar í eðli sinu
sannur fræðimaður og grúskari.
Ættfræðin var honum hugstæð og
mikil og góð afþreying ekki síst hin
síðari ár og mikill fróðleikur mun
eftir hann liggja á því sviði. Einnig
var hann mikill áhugamaður um
safnamál og vann mikið björgunar-
og þarfaverk við uppbyggingu Hér-
aðsskajalasafns Ái’nesinga. Þá var
hann mikill unnandi skáklistarinnar
og gjörþekkti sögu þeiiTar íþróttar,
sérstaklega um og fyi-ir miðja öld-
ina. Hann hafði gaman af að tefla
og var talinn snjall skákmaður og
má í því sambandi nefna að hann og
Vilhjálmur Þór Pálsson bankamað-
ur og þekktur skáksnillingur náðu
bestum árangri fh. Umf. Selfoss á
Héraðsskákmóti Suðurlands á Sel-
fossi 1973. Þó enn mætti miklu á
bæta um einkenni og áhugamál
Kristins þá var hann ekki síst mikill
heimilisfaðir og ljúfur heim að
sækja. Þegar þau Brynhildur flutt-
ust úr bankanum 1983 keyptu þau
sér einbýlishús að Vallholti 34 hér á
Selfossi. Þar byggðu þau sér sann-
kallaðan unaðsreit þar sem snyi’ti-
mennskan, hagsýnin og einkar fal-
legur smekkur þeirra hjóna, var
einkennandi fyrir hvern hlut inni
jafnt sem úti. Hann naut sín vel við
hvers kyns ræktun og uppeldi í
garðinum og lagði líknandi hönd að
hverju smáu blómi. I fjórtán ham-
ingjurík ár fengu þau að vera þar
samvistum í þessu síðasta sameig-
inlega skjóli hér á jörð og oft
minntust þau á það hrærðum huga
hversu þakklát þau voru fyrir
hvern dag sem þeim var gefinn.
Hjónaband þeirra Kristins og
Brynhildar var eitthvert fegursta
og einlægasta samband karls og
konu sem ég hef kynnst, að heim-
sækja þau og verða vitni að svo
djúpri og fólskvalausri virðingu og
umhyggju hjóna hvort fyrir öðru
fyllir mann lotningu fyrir mann-
legri tilfinningu.
Og ég trúi því að slíka ást geti
dauðinn ekki einu sinni sundur slit-
ið.
Ég nefndi Kristin í upphafi þess-