Morgunblaðið - 04.09.1998, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 4. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Sjónþing í Gerðubergi
Laumufarþegi
og lykilmaður
Sjónþing í Gerðubergi eru orðin fastur lið-
ur í menningarlífí Reykjavíkur. Pað er að
þessu sinni helgað Kristni G. Harðarsyni
myndlistarmanni. Geir Svansson heyrði of-
an í stjórnanda og spyrla um viðfang
þingsins og væntanleg þingstörf.
Morgunblaðið/Þorkell
KRISTINN G. Harðarson myndlistarmaður, Ingólfur Arnarsson myndlistarmaður, Hildur Helga
Sigurðardóttir blaðamaður og Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur.
HANN er eOíft að setja
mann í bobba og ekki
nokkur leið að festast í
einhverju einu fari þegar
maður er að skoða myndirnar hans.
Maður verður alltaf að vera tilbúinn
að skipta um skoðun og sjá nýja
vinkla. Það heldur manni svolítið við,
svona krítískt séð, að hafa siíkan
listamann í samfélaginu." Þannig
kemst Aðalsteinn Ingólfsson list-
fræðingur að orði aðspurður um
myndlistarmanninn Kristin Guð-
brand Harðarson en honum er helg-
að Sjónþing, það 11. í röðinni, sem
sett verður á morgun, laugardaginn
5. september, ld. 14 í Menningarmið-
stöðinni Gerðubergi.
Jafnframt sjónþinginu, sem stend-
ur til kl. 17, verða opnaðar sýningar
á verkum Rristins. I Gerðubergi er
yfirlitssýning á eldri verkum sem
stendur til 25. október en í Galleríi
Sævars Karls í Bankastræti verður
opnuð sýning á nýjum verkum kl. 17
og stendur til 30. september. Ai-
menningi gefst þar með, líkt og Að-
alsteini, tækifæri til að komast úr
skorðum, við að kynnast lífshlaupi og
-verki Kristins en hann hefur verið í
framvarðasveit listrænna hræringa
undanfarna áratugi.
Sjónþingin í Gerðubergi er nánast
óþarft að kynna en það fyrsta var
sett árið 1996 með umfjöllun um
Braga Asgeirsson myndlistarmann.
Þingin eru hugarfóstur Hannesar
Sigurðssonar listfræðings. Hann er
umsjónarmaður þinganna sem eru
samstai'fsverkefni Islensku menn-
ingarsamsteypunnar art.is og
Gerðubergs. Tilgangur sjónþinga er
að „veita persónulega innsýn í feril
þekktra íslenskra samtímalista-
manna,“ eins og segir í tilkynningu
Menningai'miðstöðvai'innar.
Fram til þessa hefur Hannes
stjórnað þingum en nú er gesta-
stjórnandi í hans stað, Hildur Helga
Sigurðardóttir blaðamaður. Spyrlai',
auk hennar, verða Aðalsteinn Ing-
ólfsson listfræðingur og Ingólfur
Arnarsson myndlistarmaður. Þeirra
hlutverk er að spyrja Kristin út úr
og koma fram með athugasemdir um
líf hans og list, inn á milli þess sem
myndlistarmaðurinn fer í gegnum
feril sinn á skyggnum. Áhorfendum
er einnig ft-jálst að tjá sig.
Fjölhæfur listamaður
Kristinn G. Harðarson er fæddur
árið 1955 og er einn af þekktari
myndlistarmönnum sinnar kynslóðar
á íslandi. Þeim sem fjalla um list
hans verður tíðrætt um fjölhæfni
Kristins og fjölbreytni í vali á efni og
vinnsluaðferðum í verkum. Hann
hefur verið kenndur við „uppákom-
ur“, „nýja málverkið" og „innsetn-
ingar“ og útsaum svo eitthvað sé
nefnd. Hann hefur ætíð „stefnt í
margar áttir“ eins og hann hefur
sjálfur sagt. Kristinn varð á sínum
tíma fyrir áhrifum af hugmyndum
Fluxus-hópsins alþjóðlega sem vildi
upphefja hið hversdagslega, tilvilj-
unarkennda og „ólistræna" og þaðan
kemur ef til vill sú vinnuaðferð að
fást við margs konar hugmyndir
samtímis.
Aðalsteinn Ingólfsson segist hafa
fylgst með Kristni frá upphafú
„Bæði skeptískur og sem aðdáandi. I
upphafi voru viðbrögð mín mjög var-
færin og jafnvel neikvæð. Ég skildi
ekki alveg hvað hann og hans kyn-
slóð voru að fara með verkum sínum.
Þessum hráu óvönduðu verkum;
vondar ljósmyndir, klastursteikning-
ar, þetta allt saman. En smám sam-
an fór ég að skynja og skilja hvað
hékk á spýtunni. Það sem kannski á
endanum snerti mig í verkum Kidda
var samspil mynda og orða, þessi
persónulegi frásagnarlegi þráður í
myndlist hans.
Kiddi er svo óhræddur við að gera
mistök, vera væminn, ófyndinn,
klaufskur - að vera mannlegur. Og
það er í honum mjög sterk skáldleg
æð, hvaðan sem hún kemur. Það er
reyndar einkenni á hans kynslóð
hvað hún tjáir sig mikið í orði og
myndum. Kiddi, Helgi Þorgils, Þor-
valdur Þorsteinsson, Hallgrímur
Helgason ... Ég held jafnvel að menn
eins og Kristinn og Helgi séu svolitl-
ir guðfeður þessarar orðsæknu, mál-
vísu myndlistarkynslóðar.“
Raunverulegur skilningur
Ingólfur Ai'narsson myndlistar-
maður er vinur Ki'istins og sam-
ferðamaður. „Ég hef þekkt Kidda
alveg frá því við vorum í listaskóla.
Við höfum oft rætt myndlist í gegn-
um áratugina og þekkjumst vel.
Hann vinnur reyndar allt öðru vísi
en ég geri en mér fínnst ég samt
hafa ákveðinn skilning á því sem
hann er að gera. Vegna kynna okk-
ar og líka vegna áhuga á myndlist
almennt.“
Ingólfur telur sjónþingin mikilvæg
ekki síst út frá sjónarhóli myndlist-
armanna. „Þó fagmenn fjalli um verk
viðkomandi listamanns þá fæst raun-
verulegur skilningur með því að tala
við listamanninn sjálfan. Því hlýtur
þetta að teljast nauðsynleg viðbót að
heyra beint frá listamanninum hvað
hann er að pæla; það er einnig
áhugavert að hans eigin viðmiðanii'
komist á prent.“
Ingólfur mun að líkindum nálgast
Ki'istin á annan hátt en hin. „Ég hef
á tilfinningunni að Aðalsteinn setji
þetta í meira listsögulegt samhengi.
Sem listamaður ætla ég að reyna að
koma því að í umræðunni hvernig
maður skilur svona myndir út frá al-
mennum myndlistarlegum forsend-
um, útfrá hugmyndum um kompósi-
sjón (uppbyggingu), lit og línu og því
um líkt. Ekki út frá merkingarlegum
forsendum eða út frá því hvað er
verið að segja.
Hugmynd um kompósisjón kemur
upp í hugann þegar maður horfir á
svona myndlist eins og Kiddi gerir. í
eldri merkingu þess orðs var oft tal-
að um uppbyggingu verks sem
ákveðið samræmi lita og forma.
Þetta styðst Kristinn við en inn í hef-
ur bæst að hann kompónerar líka
með texta. Hann notar texta og stíl-
brigði úr listasögunni og huglægar
og tilfinningalegar merkingar hluta
og hann kompónerai' með þetta allt
saman. Tilfinningaleg nálgun við lit á
myndfletinum getur breyst vegna
nálægðai' einhvers orðs. Kompóner-
ingin er því í víðari merkingu heldur
en áður.“
Vopn sem duga
Stjórnandi þingsins, Hildur
Helga Sigurðardóttir, hefur
ákveðnar hugmyndir um sitt hlut-
verk. „Vonandi tekst að draga það
fram í dagsljósið að listamannsferill
Kristins er áhugverður bæði frá
mannlegu og listrænu sjónarmiði.
Það ætti engum að leiðast á þessu
sjónþingi. Þarna eru góðir menn í
hlutverki spyi'la. Kannski verður
mitt hlutverk svolítið að draga um-
ræðuna niður á jörðina ef hún sýnir
einhver merki um það að verða eins
og stjórnlausi kanadíski loftbelgur-
inn sem ógnaði flugvélum í ís-
lenskri flughelgi nýverið. Það gekk
nú eitthvað illa að skjóta hann nið-
ur en vonandi verða fyrir hendi
vopn sem duga,“ segir Hildur
Helga brosandi.
Sjónarhorn Hildar er án efa mikil-
vægt í umræðunni. Hún hefur fylgst
með ferli Kristins um langt árabil.
„Rristinn er aðeins eldri en ég en
vegna þess að við erum af sömu kyn-
slóð þá þekki ég aðeins til hans og
þessarar kynslóðar af listamönnum.
Maður kom á Suðurgötu 7 og í
Nýlistasaínið þegar „uppákomur" og
„gjörningar" voru upp á sit hress-
asta. Þetta var mjög frjór tími. Þar
var auðvitað misjafn sauður í mörgu
fé.
Sjónþingin eru skemmtileg fyrir-
bæri og mér finnst það áhugaverð
nýbreytni hjá Hannesi að víkka
þetta út með þvi að fá gestastjórn-
anda. Umfjöllun um listir vill festast
í þröngum hópi og getur virkað frá-
hrindandi á suma. Það er mikilsum-
vert að opna hugarheim viðkomandi
listamanns fyrir almenningi, ekki
bai-a einhverjum hópi sem stendur
honum næst. Það er mjög gaman að
fara með listamanni í gegnum feril-
inn á þennan hátt.“
Beint og umbúðalaust
Aðalsteinn er einnig á því að sjón-
þingin færi almenning nær lista-
manninum. „Þó við séum ekki stór
þá virðist vera komin einhvers konai-
fjarlægð milli myndlistarmanna og
almennings sem var ekki héma í
gamla daga. Þá þótti sjálfsagt að
banka upp á hjá myndlistarmönnum
ef menn vantaði verk eða vildu
„diskútera“. Þessu þora menn ekki í
dag. Þessai' sýningar og sjónþingin
gera fólki kleift að nálgast lista-
manninn beint og umbúðalaust. Að
vissu leyti koma þingin í stað yfirlits-
sýninga sem segja má að liststofnan-
ir hafi lengi forsómað og ekki sinnt
sem skyldi.
Ég er á því að Rristinn sé lykil-
maður í íslenskri myndlist frá því
upp úr 1980, en jafnframt nokkurs
konar laumufarþegi líka. Hann er
svo hæglátur sjálfur og lítið fyrir að
trana sér fram. Hann er að gera
hluti sem eru stórmerkilegir þegar
maður kemst að þeim og finnur þá.
En það er ekki verið að reka þá upp í
nefið á manni.
Þessi margræðni sem kemur fram
í verkum hans, hvað hann getur haft
mai'ga hluti í takinu og gjörólíka í
einu er mögnuð. Það er örugglega
hægt að reisa á þessum verkum
mjög lærðar kenningar í anda póst-
módernisma, ef menn vilja. Mig
snei'ta verkin áfturámóti persónu-
lega án þess að maður þurfi að smíða
mikið í kringum þau.“
Alvöru blómálfar
Tvær kynslóðir íslenskra
listamanna sýna saman
á Kjarvalsstöðum
KVIKMYIVPIR
Rpgnboginn
FAIRYTALE
Leikstjóri: Charles Sturridge. Hand-
ritshöfundur: Ernie Contreras. Aðal-
hlutverk: Florence Hoat.h, Elizabeth
Earl, Harvey Keitel, Peter O’Toole.
Icon Films. 1997.
„BÖRN búast ekki við neinu en sjá
allt,“ segir sjónhverfmgamaðurinn
frægi Houdini í þessari sannsögu-
legu mynd um tvær skoskar stúlkur
sem tekst að ná ljósmyndum af
blómálfum. Þessir litlu heimspek-
ingar hafa engar íyrirfram hug-
myndir eins og fullorðnir um hvað
sé til og hvað ekki. Börnin trúa því
sem þau sjá, en líka stundum því
sem þau ímynda sér. Það varð því
uppi fotur og fit hvarvetna í heimin-
um í upphafi nítjándu aldar þegar
tvær litlar skjátur stálust í ljós-
myndavél og mynduðu blómálfana
vini sína. Mikið var deilt um hvort
myndirnar væru raunverulegar, og
sá sem stóð mest með stúlkunum
var rithöfundurinn Sir Arthur Con-
an Doyle sem auðvitað rannsakaði
málið eins og sjálfur Sherlock
Holmes væri á ferðinni.
Þetta er yndisleg saga og það
gefur henni mikið gildi að hún er
sannsöguleg. Handritið er skrifað
út frá stúlkunum sem umgangast
blómálfana daglega í fallegu skóg-
arrjóðri. Þannig ræður fallegt
barnshjartað ferðinni og það gefur
myndinni hugljúfan blæ. Litlu
áhorfendurnir fá líka tækifæri til
að skreppa inn í fallegan ævintýra-
heim, þar sem ævintýrin eru sönn.
En börn búa í heimi þar sem full-
orðnir ráða og hafa rétt fyrir sér.
Þar liggur fallegasti punktur
myndarinnar; bilið á milli veröld
barnanna sem trúa með hjartanu
og þeirra fullorðnu sem trúa með
heilanum. Og þennan mun hefði
mátt sýna sterkar fram á í mynd-
inni. Það vill nefnilega svo
skemmtilega til að það er einmitt
fullorðið fólk sem gerir myndina,
og það gefur raunsæisruglinu í
stóra fólkinu of stóran sess og
þannig efast ég um að börnin skilji
alltaf framvindu mála. Annaðhvort
gerir maður mynd fyrir fullorðna
eða börn.
Myndin er vel leikin; stúlkurnar
eru heillandi og það er gaman að sjá
Harvey Keitel sem Houdini, og ekki
síður hann Peter O’Toole í hlutverki
Sir Arthurs. Tæknibrellur og aðrar
tilfæringar eru vel unnar, en
herslumuninn vantar á að myndin
grípi börnin, sem áttu að hafa mest
gaman af.
Hildur Loftsdóttir
í KVÖLD kl. 20 verður opnuð sýn-
ing á Kjarvalsstöðum sem ber yfir-
skiiftina - 30/60+. A sýningunni eru
leiddar saman tvær kynslóðir ís-
lenskra listamanna, annars vegar
listamenn sem komnir eru yfir sex-
tugt og hins vegar ungt fólk, þrítugt
og yngra. í fyn'nefnda hópnum eru
þekktir listamenn sem enn vinna af
fullum krafti við frjóa listsköpun:
Ásgerður Búadóttir, Erró, Guð-
munda Andrésdóttir, Jóhann Ey-
fells, Kristján Davíðsson og Magnús
Pálsson. í hinum hópnum eru ungir
og efnilegir listamenn sem mikils er
vænst af: Ari Alexander Ergis
Magnússon, Ásmundur Ásmunds-
son, Egill Snæbjörnsson, Erling
Þ.V. Klingenberg, Gabríela K. Frið-
riksdóttir, Hekla Dögg Jónsdóttir,
Helgi Hjaltalín Eyjólfsson, Hlín
Gylfadóttir, Hlynur Hallsson,
Hrafnhildur Arnardóttir, Hreinn
Stephensen, Margrét Blöndal, Nína
Magnúsdóttir, Særún Stefánsdóttir,
Valgerður Guðlaugsdóttir, Þorbjörg
Þorvaldsdóttir, Þóroddur Bjarna-
son og Gjörningaklúbburinn (Dóra
ísleifsdóttir, Elrún Sigurðardóttir,
Jóní Jónsdóttir og Sigrún Hrólfs-
dóttir). Sýningin vekur spurningar
um tengsl milli þessara kynslóða,
hvort aldur skipti máli, hvort og
hversu samfelldan þráð listasagan
myndi. Sýningin verður opin al-
menningi frá og með laugardegi 5.
september en lýkur 25. október.
Opið er á Kjarvalsstöðum alla daga
frá kl. 10-18, á sunnudögum kl. 16
er leiðsögn um sýningar safnsins.