Morgunblaðið - 08.10.1998, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 1998 43
bF^AINl/íURENT
40 ára starfsafmæli lÍL^AINl/AUITNf - seinni hluti. Ævintýri Austurlanda.
Gréta Boða, förðunarmeistari, kynnir nýju hnustlitino, __ ^irt'wöruverslun,-.
í dng og á morgun frá kl. 12.
Glæsilegir litir og frábærnr nýjungnr, í jpi ■ 11 iS
þor á meðol nýr farði Teint Singulier.
Verið velkomin
ríusturstræú 3
gerðarmanna Þorsteins til fisk-
veiða. Þann einkarétt má íslenskur
almenningur aldrei leyfa sér að
viðurkenna, þrátt fyrir gerðir um-
bjóðenda sinna á Alþingi, því að
það er einmitt í honum og hvergi
annars staðar, sem afleiðingarnar
af sofandahætti þeirra og sérhags-
munaþrælkun koma fyrst og
fremst fram. Það er með honum,
sem gróflega hefur verið brotið
gegn öðrum borgurum í hinu svo-
kallaða íslenska jafnréttissamfé-
lagi. Það er nefnilega að verða
aukaaatriði, að almenningur hafi
verið látinn gefa þröngum hópi
fólks svo og svo marga milljarða
fyrir ekkert. Þiggjendurnir mega
brátt hrósa sigri hvað það snertir.
Þá þjóðargjöf rekur hvort sem er
aftur inn í samfélagið smám sam-
an, til hins skattlagða íslenska al-
múga, að því marki sem henni er
ekki sólundað í vitleysu eða hún
flutt úr landi. Eins og nú er komið
er hið viðvarandi mein fremur fólg-
ið í því, að réttur Islendinga inn-
byrðis til að mega stunda atvinnu
sér til framfæris er ekki sá sami
fyrir þá alla. Það er einkarétturinn
og afleiðingar hans, sem verður að
afnema, til að breyta þeirri skipan,
að sumir Islendingar eigi forgang
til starfsemi á sviði helsta og mikil-
vægasta atvinnuvegs þjóðarinnar.
Það er fráleit tilhögun, að þeir sem
sækja vilja sjó þurfi að greiða
handhöfum einkaréttar gjald fyrir
það. Slíkt gjald ber að gi-eiða þjóð-
inni allri.
Hugmyndin urn árlegt aflaheim-
ildauppboð á vegum hins opinbera
var viðruð áður en mistökin voru
gerð, en hún hentaði ekki hags-
munum þeirra sem stjórnmála-
mönnunum stjórna, og því fór sem
fór. Þegar rætt hefur verið um
hana síðan hafa þeir og handlang-
arar þeirra fundið henni helst til
foráttu að slíkt ylli byggðaröskun,
og myndi opna útlendingum leið til
nýtingar fiskimiðanna í krafti fjár-
magns síns. Hvorugt er rétt, og er
einungis fyrirsláttur þeirra í við-
leitni sinni til að halda þeirri þjóð-
areign, sem þeir ráðskast nú með -
fyrirsláttur af sama tagi og Þor-
steins, þegar hann byggir óra sína
um ofnýtingu, fátækt og gengis-
fellingar á þeirri röngu forsendu
að núverandi forréttindakerfi sé
það eina sem þjóðin eigi kost á.
Þegar á allt er litið er það engum
íslendingi í hag, hvar sem hann
býr, að verða að kaupa sér hlut-
deild í sérréttindum einstakra
samborgara sinna til að fá aðgang
að arfleifð sinna eigin forfeðra. Ef
til vill hefur engin ógæfa á þessari
öld valdið hinum mörgu sjávar-
þorpum landsins meira tjóni en
einmitt það kvótakerfi, sem Al-
þingi var látið lögleiða á sínum
tíma. Og vitanlega er unnt að
fylgjast með því hvaðan það fjár-
magn væri upprunnið, sem notað
yi'ði til kaupa á aflaheimildum á
opinberu uppboði, ef menn teldu í
raun ástæðu til þess, sem þegar
allt kemur til alls er harla lítil.
Deilur um kvótakerfið verða
einungis leystar á __ grundvelli
tveggja meginkrafna: I fyrsta lagi
verður að vernda hina sameigin-
legu auðlind landsmanna, og í öðru
lagi verða landsmenn allir að eiga
jafnan rétt til að nýta hana. Með
kvótakei-fi þeirra sem fengu stimp-
il Alþingis á núverandi tilhögun er
hin fyrri uppfyllt, en hin síðari fót-
um troðin. Þar er meinið, sem
verður að bæta úr. Opinbert upp-
boð á rétti til að veiða þann sjávar-
afla, sem á hverju ári er talið
óhætt að veiða, myndi uppfylla
báðar þessar kröfur.
Hvernig verður það annars
gert?
Höfundur er lögfræðingur
Islendingar, blekkjum okkur
ekki með veiðileyfagjaldi
um dómum keypt af meðlimum
þess hóps hlutdeild í þessari þjóð-
argjöf, sé veittur einkaréttur til
sóknar í fiskimið landsmanna. Það
nægir mér ekki, að heyra þær rök-
semdir Þorsteins Pálssonar og
annarra tilhangenda þessa kerfis,
að allur almenningur njóti góðs af
því í formi launatekna, atvinnu eða
hlutabréfagengis - að almenningur
fái á þann hátt að glefsa í þá bita,
sem falla af borðum hinnar nýju
stéttar. Mér nægir það eitt, að Is-
lendingar hafi hver og einn jafnan
rétt til nýtingar íslenskra auð-
linda.
En hvernig er unnt að bæta úr
þeim mistökum, sem framin hafa
verið, og því ranglæti, sem þau
hafa leitt til? Mín skoðun er sú, að
hin eina réttláta og raunhæfa skip-
an, sem tii greina kemur, er að rík-
isvaldið setji aflaheimildir á opin-
bert uppboð á hverju ári, og selji
þær hæstbjóðanda. Grundvallar-
vandinn, einkaréttur fáeinna Is-
lendinga til nýtingar fiskimiða
þeirra allra, verður ekki leystur
með neinum sérskatti á útgerðar-
menn. Ef menn vilja nota orðið
„veiðileyfagjald" um það kaupverð,
sem greitt yrði á slíku uppboði, er
mér sama. Hins vegar virðist mér,
að þegar talað er um veiðileyfa-
gjald sé yfirleitt einfaldlega átt við
sérstakan viðbótarskatt, svipaðan
og hvern annan, sem útgerðar-
menn eigi að greiða vegna þess að
þeir eru útgerðarmenn. En slík
skattskylda snertir ekki aðalatriði
málsins. I henni væri öllu fremur
fólgin viðurkenning á einkarétti út-
ÞEGAR þú, lesandi
góður, sérð þessa fyr-
irsögn kemur þér lík-
lega í hug að hér sé
enn einn talsmaður
sægreifanna að taka
undir með Þorsteini
Pálssyni, sem nýlega
lét fjölmiðla enn hafa
eftir sér að afnám nú-
verandi kvótakerfis
myndi koma þjóðinni í
vítahring auðlindaarð-
ráns, gengisfellinga og
fátæktar. En lestu
áfram.
Það er þýðingar-
laust að mæla á móti
því, að takmörkun á
sókn í íslensk fiskimið er nauðsyn-
leg, og þess vegna varð ekki hjá
því komist að hefta frjálsan að-
gang að þeim á sínum tíma. En
þegar það var gert var hins vegar
ekki séð til þess að jafnrétti ís-
lendinga innbyrðis til nýtingar eig-
in auðlindar væri tryggt, með
skerðingu sem gengi jafnt yfír alla.
Það töldu alþingismenn ekki
ástæðu til að hugsa út í. Þess í stað
létu þeir hagsmunasamtök útgerð-
armanna reka sig eins og safn á
fjalli til að veita þeim einum einka-
rétt til nýtingar hennar framvegis,
sem fyrir tilviljun örlaganna nýttu
hana á þeim tíma. Sú ráðstöfun var
hvorki upphugsuð né útfærð af
kjörnum fulltrúum þjóðarinnar.
Það var gert af hagsmunasamtök-
um útgerðarmanna, og hlutverk
Alþingis var einungis að stimpla
hana sem landslög. Sú ógæfa okk-
ar, að búa við svo dáðlaust þing,
kann að hafa leitt til verstu og af-
drifaríkustu mistaka í sögu lýð-
veldisins - mistaka, sem áður-
nefndur Þorsteinn Pálsson gerir af
einhverjum ástæðum sitt ýtrasta
til að halda í.
Frá því að kerfinu var komið á
hafa þeir sem draga vilja fisk úr
sjó orðið að greiða þeim, sem í
þetta sinn nutu góðs af tilhögun
löggjafarstarfs á Islandi, gífurleg-
ar fjárfúlgur til að mega stunda þá
atvinnu, sem forfeður þeirra hafa
stundað frá ómunatíð,
og þá einu arðbæru
atvinnu sem völ er á í
fjölmörgum byggðum
landsins. Hvoi’t sem
landsmenn taka því
áfram þegjandi eða
ekki er víst að með
viðhaldi þessa kerfis
er brotið blað í sögu
þjóðarinnar. Það eitt,
að einstökum mönn-
um séu afhent hund-
ruð milljóna króna
fyrir ekkert, er ekki
hið versta. Það kemur
þeim auðvitað vel, og
er því fagnaðarefni
svo langt sem það
nær. En það er gert með því að
útiloka um leið aðra frá að nýta
auðlind, sem í eðli sínu hlýtur að
tilheyi'a öllum Islendingum. Og
það er ekki fallið til að auka sjálfs-
virðingu Islendinga sem þjóðar, né
álit þeirra meðal annarra, að verða
vitni að döngunarleysi, heimsku og
sérhagsmunaþjónkun stjórnmála-
Réttur íslendinga
innbyrðis til að mega
stunda atvinnu sér til
framfæris, segir
Lúðvík Kaaber, er ekki
sá sami fyrir þá alla.
manna sinna. Hvernig ætli þeim
líði, sem heyrir sagt að hver þjóð
eignist þá stjórnmálamenn sem
hún á skilið?
Vandamál okkar er ekki fólgið í
því, að takmarka verður aðgang að
fiskimiðunum. Við getum verið
Þorsteini sammála um, að það
verður að gera. En þá er eftir að
ákveða hvernig það skuli gert.
Fyrir mitt leyti fellst ég ekki á
það, hvorki fyrir mína hönd né
barna minna, að aðgreindum hópi,
sem fyrir tilviljun gerði út skip til
fiskveiða á fyrri hluta síðasta ára-
tugar, og þeim sem síðan hafa dýr-
Lúðvík
Kaaber
Kerti í lausu
HAGKAUP
kr/stk
r
*
\

Vinsamlego munið að panto tíma í förðun.
sími 551 4033
Alltaf betri kaup