Morgunblaðið - 21.11.1998, Síða 14

14 LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Gefa 4.000
slökunar-
diska
GEÐHJÁLP og íslensk erfða-
greining hafa tekið höndum sam-
an um að gefa 4.000 geisladiska
til félagsmanna og stuðningsaðila
Geðhjálpar og sýna á þann hátt
þakklætisvott til þeirra sem stað-
ið hafa að baki félaginu.
Á diskunum, sem eru tveir í
setti, eru leiðbeiningar í slökun
og sjálfstyrkingu. Sigríður Hrönn
Bjarnadóttir hjúkrunarfræðingur
er höfundur efnis ásamt Hirti
Howser, sem samdi tónlist. Sig-
ríður Hrönn gaf Geðhjálp sína
vinnu og leituðu samtökin til IE
um stuðning við að gefa diskana.
Kári Stefánsson, forstjóri IE,
sagði þegar diskarnir voru
kynntir, að þrátt fyrir ágreining
milli Geðhjálpar og íslenskrar
erfðagreiningar um íslenskan
gagnagrunn næði sá ágreiningur
ekki til læknisfræðilegs forvarn-
arstarfs. Fyrirtækið leggur fram
um tvær milljónir til stuðnings
verkefninu.
FRÉTTIR
íbúar í nágrenni við byggingarreit við Laugaveg 53b
Ottast að deiliskipulag verði
lagað að nýbyggingunni
ÍBÚAR á Laugavegi 53a segjast fagna þeim úr-
skurði úrskurðarnefndar skipulags- og bygging-
armála að fella úr gildi ákvörðun byggingar-
nefndar Reykjavíkurborgar um byggingarleyfi
fyrir verslunar-, þjónustu- og íbúðarhús við
Laugaveg 53b, en þeir segjast hins vegar óttast
að deiliskipulag lóðarinnar verði lagað að ný-
byggingunni í þeirri mynd sem samþykkt hafði
verið í byggingarnefnd.
Hjónin Jón Kjell Seljeseth og Elín Ebba Ás-
mundsdóttir búa á Laugavegi 53a og hafa þau
verið í forsvari fyrir þá sem búa í næsta ná-
grenni við nýbygginguna. Jón sagði í samtali við
Morgunblaðið að samkvæmt úrskurðinum
þyrfti nýtt byggingarleyfí fyrir húsið og annað-
hvort þurfi að minnka húsið þannig að það verði
nýtt í samræmi við aðalskipulag eða vinna
deiliskipulag fyrir byggingarreitinn.
„Það er auðvitað langt ferii og tekur marga
mánuði, en við óttumst að það verði reynt til
hins ýtrasta hjá borginni að finna einhverja leið
sem er forsvaranleg lagalega til að vinna
deiliskipulag sem aðlagast húsinu eins og það er
í núverandi mynd. Auðvitað hefði maður gjam-
an viljað geta litið á þetta mál jákvæðum augum
eingöngu, en reynsla okkar af borgaryfii'völdum
hingað til hefur kennt okkur að þessi ótti sé
ekki ástæðulaus,“ sagði Jón.
Hefði átt að finna einhverja
sáttalausn
Elín Ebba sagði að eins og fram hefði komið í
viðtali í Morgunblaðinu við Jón Sigurjónsson,
einn byggingaraðila við Laugaveg 53b, hefði
Reykjavíkurborg verið mjög hlynnt byggingu
þessa húss og reynt að hjálpa honum, en þetta
væri einmitt sú tilfinning sem íbúar í nágrenn-
inu hefðu alla tíð haft og þeir væru ekki að vinna
með stofnun sem kostuð væri af almannafé og
ætti að brúa bil beggja.
„Okkur fannst að borgin ætti alveg eins að
vinna með okkur eins og honum og reyna að
fmna einhverja sáttalausn, en það höfum við
aldrei orðið vör við,“ sagði Elín Ebba.
Hún sagði að íbúarnir hefðu farið fram á það
á sínum tíma að unnið væri deiliskipulag fyidr
byggingarreitinn en þvi verið neitað. Nú væri
hins vegar allt í einu hægt að gera deiliskipulag-
ið og það kæmi á óvart.
„Það má ekki mismuna fólki svona beint
framan í það. Við óttumst það líka núna að ef
það verður gert deiliskipulag þá verði það al-
gjör sýndarmennska, en deiliskipulag er
einmitt unnið til að taka alla með sem búa í
hverfinu til að láta alla hagsmuni koma fram.
Við óttumst að þessi bygging eigi að fara alveg
eins í gegn og það verður til þess að við trúum
ekki á lýðræðið. Ef sú leið verður farin er það
mín tilfinning að þetta sé að verða valdníðsla,"
sagði hún.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
SIGRIÐUR Hrönn Bjarnadóttir hjúkrunarfræðingur, Ingólfur H. Ingólfsson, framkvæmdastjóri Geðhjálp-
ar, og Kári Stefánsson, forstjóri Islenskrar erfðagreiningar.
Nefnd SÞ um skýrslu Islands
Pyndingar ekki
sérgreint afbrot
í ATHUGASEMDUM nefndar
Sameinuðu þjóðanna gegn pynd-
ingum kemur fram að það er nefnd-
inni áhyggjuefni að pyndingar eru
ekki taldar vera sérgreint afbrot í
refsilöggjöf íslands. Hún lítur á
sama hátt á það að einangrunar-
vistun skuli vera beitt, sérstaklega
sem fyi’irbyggjandi ráðstöfun við
varðhald á undan dómsmeðferð.
íslensk stjórnvöld fullgiltu aðild
sína að samningi gegn pyndingum
og annarri grimmilegri, ómann-
legri eða vanvirðandi meðferð eða
refsingu 21. október 1996. Nefnd
Sameinuðu þjóðanna gegn pynd-
ingum ræddi efni fyrstu skýrslu ís-
lands um framkvæmd samningsins
hér á landi 12. nóvember sl. með
fulltrúum Islands.
Nefndin mælist til þess að kveð-
ið verði á um pyndingar sem sér-
greint afbrot í íslenskri . refsilög-
gjöf, að íslensk yfirvöld endurskoði
reglur um einangi'unarvistun með-
an á varðhaldi stendur fyrir dóms-
meðferð, að löggjöf um sönnunar-
færslu í dómsmálum verði aðlöguð
ákvæðum 15. gr. samningsins og að
skýrt verði frá höftum sem beitt er
í geðsjúkrahúsum í næstu reglu-
legu skýrslu Islands.
Forstjóri Landsvirkjunar segir orkuforða nýtast betur með virkjun vatnsafls á undan jarðhita
Aðeins 15% frumorku
jarðhita nýtast til
raforkuframleiðslu
HALLDÓR Jónatansson, forstjóri
Landsvirkjunar, segir að sé jarðhit-
inn nýttur eingöngu til raforku-
framleiðslu nýtist aðeins um 15% af
frumorku hans. Því hafi verið til-
hneiging til að nýta vatnsaflið til
raforkuframleiðslu á undan jarðhit-
anum og nýta þannig orkuforðann
almennt betur en ella. Nýting jarð-
hitans til raforkuframleiðslu sé hins
vegar mjög hagkvæm þegar unnt
sé að nýta hann jafnframt í þágu
húshitunar eða iðnaðar, en þá skipti
markaðurinn sem virkjað er fyrir
venúegu máli.
„Ef virkjað er fyrir almennan
markað einan sér, sem vex um
50-60 GWst/ári, gæti þannig verið
hagkvæmast að byggja tiltölulega
litlar einingar, t.d. 30 MW jarðgufu-
vii’kjanir, enda þótt ekki fari á milli
mála að stórar virkjanir í þágu stór-
iðju jafnt sem hins almenna mark-
aðar eru hagstæðastar að því er
snertir raforkuverð til almennings.
Af þessu má sjá að samanburður af
því tagi sem Hreinn gerir á hag-
kvæmni jarðgufuvirkjana og vatns-
aflsvirkjana er mjög vandasamur,"
sagði Halldór þegar borin voru und-
ir hann ummæli Hreins Hjartarson-
ar, bæjarverkfræðings á Húsavik, í
Morgunblaðinu á sunnudaginn var,
en hann sagði meðal annars að
Landsvirkjun hefði alla tíð lagt höf-
uðáherslu á vatnsaflsvirkjanir og
sýnt gufuaflsvirkjunum lítinn
áhuga. Telur hann vafasamt að fara
út í vatnsaflsvirkjanir, ekki síst ef
þær eru umdeildar frá náttúru-
verndarsjónarmiðum, á meðan til
séu svo góðir kostir sem gufuafls-.
virkjanir. Eru meðal annars nefnd-
ar gufuaflsvirkjanir í Öxarfirði og á
Þeistareykjum, þar sem Hreinn tel-
ur að sé mun æskilegra að virkja út
frá náttúrverndarsjónarmiðum en
við norðanverðan Vatnajökul.
3 milljarðar fremur en 2,5
Halldór sagði að sérfræðingar
Landsvirkjunar teldu réttara að
reikna með að 30 MW jarðgufu-
virkjun kostaði um 3 milljarða kr.
en ekki 2,5 milljarða, eins og kæmi
fram í viðtalinu. „Landsvirkjun tel-
ur mjög vafasamt að gera því skóna
að virkjun jarðhita á Öxaríjarðar-
svæðinu geti komið í stað virkjana
norðan Vatnajökuls ef ráðist yrði í
byggingu álvers á Norðausturlandi.
Rannsóknir á Öxarfjarðarsvæðinu
eru á byrjunarstigi og það mun því
taka nokkur ár að ganga úr skugga
um hagkvæmni jarðgufuvirkjana á
því svæði. Auk þess er óráðlegt að
ráðast í virkjun 200-400 MW í ein-
um áfanga á svæðinu, eins og nauð-
synlegt yrði vegna 120-140 þúsund
tonna álvers. Nú er talið eðlilegt að
byggja jarðgufuvirkjanir í 20-30
MW þrepum og kanna á hverju
stigi viðbrögð svæðisins áður en
ákvörðun er tekin um næsta þrep,“
sagði Halldór.
Hann sagði að Landsvirkjun
hefði lagt fram verulegan skerf í
þágu jarðhitanýtingar eins og sjá
mætti af því að fyrirtækið hefði ný-
lega lokið stækkun Kröfluvirkjunar
úr 30 í 60 MW og í undirbúningi
væru rannsóknir á enn frekari
orkuöflun á Kröflusvæðinu. Þá
hefði Landsvirkjun einnig látið
verkhanna 2x20 MW jarðgufuvirkj-
un í Bjarnarflagi.
„Nýting háhitasvæðanna er í
raun námuvinnsla þar sem við
vinnslu jarðhitans er venjulega
numinn mun meiri varmi úr jarð-
hitageyminum en svarar til hins
stöðuga varmastraums að honum.
Þetta verða menn að hafa í huga
þegar verið er að bera saman jarð-
gufu- og vatnsaflsvirkjanir. I fyrra
tilvikinu gengur náman smám sam-
an til þurrðar, þannig er algengt að
orkuvinnslutölur miðist við 50 ára
nýtingu jarðhitageymis á meðan
vatnið streymir endalaust, og
vatnsaflsvirkjanir geta með eðli-
legu viðhaldi og endurbótum fram-
leitt raforku í 50-100 ár eins og
dæmin sanna. Nokkur mengun
fylgir líka nýtingu jarðgufunnar og
óhjákvæmilega fylgir jarðgufu-
virkjunum líka nokkurt rask, lagn-
ir, stöðvarhús, borplön og vegir, há-
spennulínur, hávaði og gufustrók-
ar,“ sagði Halldór.
Skylt að halda uppi
verðjöfnun
Fram kom að samkvæmt núver-
andi lögum um Landsvirkjun er
orkuveitusvæði hennar landið allt
og ber henni skylda til að sjá fyrir
orkuþörf almenna markaðarins á
öllum tímum. Landsvirkjun verði
því að rannsaka og undirbúa nýjar
virkjanir og annast flutning raf-
orkunnar í heildsölu til allra lands-
hluta. Þessum skyldum fylgi veru-
legur kostnaður sem bætist við
kostnað orkunnar við stöðvarvegg.
Ýmsum hætti til að bera þetta
tvennt saman, sem sé eins og að
bera saman epli og appelsínu.
„Landsvirkjun er lögum sam-
kvæmt skylt að halda uppi verð-
jöfnun í heildsölu sinni til almenn-
ingsrafveitna og getur því að
óbreyttum lögum ekki boðið ein-
staka landshlutum eða notendum
orkuverð í samkeppni við aðra
orkuframleiðendur, enda þótt fyrir-
tækið búi yfir virkjunarkostum sem
fyllilega eru samkeppnishæfir við
t.d. jarðgufuvirkjanir á vegum ann-
aira fyrirtækja. Landsvirkjun get-
ur því ekki látið einn aðila umfram
aðra njóta góðs af hagkvæmasta
virkjunarkostinum hverju sinni,
heldur verður heildin að fá að njóta
hans vegna fyrrnefndrar verðjöfn-
unar. Eigi að gera breytingar á
þessu skipulagi raforkuiðnaðarins
er það stjórnvalda og Alþingis að
gera slíkar breytingar. Komi til
samkeppni á grundvelli slíkra
breytinga er Landsvirkjun óhrædd
við að taka þátt í samkeppni í fram-
tíðinni á jafnréttisgrundvelli, sem
mundi þá verða að fela í sér að
Landsvirkjun yrði ekki lengur
skylt að sjá almenningsrafveitum
fyrir nægu rafmagni á öllum tím-
um, eins og fyrirtækinu er skylt að
gera í dag, og hvorki að annast
áfram flutning raforkunnar í heild-
sölu landshornanna á milli né axla
þá verðjöfnun sem nú er við lýði.
Eg hefi hins vegar bent á að ávinn-
ingur almennings af samkeppni í
öflun og sölu raforku sé ekki aug-
ljós og því beri að fara með varúð í
að gera breytingar á núverandi um-
hverfi,“ sagði Halldór að lokum.