Morgunblaðið - 23.01.1999, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Þegar lífið elt-
ir okkur uppi
ÞAÐ KOMA þær
stundir hjá okkur flest-
um að okkur langar til
að hlaupa frá öllu sam-
an. Flytja upp í sveit,
ganga í klaustur, flýja
upp á fjöll og koma
aldrei aftur, flytja til
Astralíu, taka okkur
árshlé og sigla umhverf-
is hnöttinn eða bara
detta í það og muna
ekkert hvert við fórum
fyrr en visareikningur-
inn kemur. Sumir láta
til skarar skríða, láta
jafnvel gamla drauma
rætast, aðrir halda
áfram að láta sig
dreyma.
Það er þó eitt sem ég er alltaf að
reka mig á aftur og aftur. Það er ein
manneskja sem virðist elta mig hvert
sem ég fer. Ég sjálf.
Lífið eltir okkur uppi
Flest höfum við okkar „flóttaleið-
^ ir“ frá erli dagsins - hvort sem þær
teljast hollar eða óhollar - leiðir sem
okkur finnst að haf! reynst okkur vel
og gefið okkur að minnsta kosti tíma-
bundna hvíld og innblástur til að
halda áfram að lifa. En svo tekur
alltaf „lífíð“ við, og öll orkan virðist
fara í að halda sér á floti og láta allt
ganga upp og við hættum fjótlega
aftur að njóta þess sem við erum að
gera og forum að þjóta milli staða og
verkefna.
En er víst að þetta sé „lífið“ sjálft?
» Þegar allt siglir í strand
Ég las nýlega bók sem heitir
„When things fall apart“ sem mætti
þýða; „Þegar allt siglir í strand", eða
„Þegar allt fer í vaskinn"! Og hún
fjallar um það hvernig við getum
leyft erfiðu stundunum í lífi okkar
að lifa með okkur í stað þess að
vera alltaf að reyna að komast fram
hjá þeim, reyna að gleyma sorgum
okkar og erfiðleikum.
Töfrar andartaksins
Okkur er innrætt að vera alltaf
jákvæð og „standa okkur“. Samfé-
lagið býður upp á ótal möguleika til
að gera okkur glaðan dag og láta
okkur líða vel. En hvað ef okkur líð-
f \
BIODROGA
jurtasnyrtivörur
ur ekki vel? Getum við
leyft okkur að vera
bara sorgmædd eða
reið eða misheppnuð
eða einmana og finna
það? Það getur verið
óþægilegt en samt er
enn óþægilegra til
lengdar að reyna að
finna það ekki. Um leið
og við hættum að
streitast á móti opnast
nýjar dyr inn í heima
óendanlegrar dýptar
tilfinninga og nýrra
möguleika á að njóta.
Ef við getum leyft okk-
ur að finna og fara í
gegn um það sem er
óþægilegt þá hefur það ekki lengur
vald yfir okkur og við getum raun-
verulega notið þess þegar okkur
líður vel. Við sjáum töfrana í líðandi
stundu eins og börnin.
Líföndun - að lifa andartakið
Þarna kemur líföndun inn í. Hvað
er það? Líföndun er eins konar
spegill á lífið sjálft og þau viðhorf
Líföndun
Það er þó eitt sem ég
er alltaf að reka mig á
aftur og aftur, segir
Guðrún Arnalds. Það
er ein manneskja sem
virðist elta mig hvert
--------------3>--------
sem ég fer. Eg sjálf.
sem við höfum til lífsins. Það hvem-
ig við öndum segir mikið um okkur.
Sumir anda mjög lítið og grunnt og
láta líka fara lítið fyrir sér og láta
alla aðra sitja fyrir. Aðrir eiga erfitt
með að anda inn og eiga líka erfitt
með að taka á móti ást og véra
elskaðir. Enn aðrir anda grunnt og
taka síðan andvörp inn á milli eins
og einhver ógrátin sorg hvíli á
hjartanu. Öll eigum við það sameig-
inlegt að anda of lítið og njóta þar af
leiðandi ekki andartaksins til fulls.
Byrjendanámskeið
í karate að hefjast.
Upplýsingar í síma 551 4003
www.itn.is/thorshamar
Guðrún
Arnalds
r-
sœtir sófar*
HÚSGAGNALAGERINN
• Smiðjuvegi 9 • Sími 564 1475 *
Líföndun
Að anda er að lifa
Guðrún Arnalds verður með helgarnámskeið í líföndun
30. og 31. janúar
Hvernig væri að byrja nýtt ár með því að fylla þig af orku?
Losa um það gamla og búa til pláss fyrir meiri gleði og kærleika?
Líföndun hjálpar við að ná djúpri slökun, takti við okkur sjálf og
er um leið góð leið til að kynnast okkur sjálfum.
Guðrún Arnalds, símar 551 8439 oq 896 2396.
Sjá grein I blaðinu „Lífið eltir okkur alltaf uppi“.
Við notum öndunina til að halda aft-
ur af lífinu - við höldum niðri í okk-
ur andanum þegar lífið verður of
mikið fyrir okkur - hvort sem það
er of mikil gleði eða sorg. Á sama
hátt getum við nálgast bældar til-
finningar í gegn um öndunina.
Hvernig nálgast ég líföndun?
Lífóndun er afar einföld öndunar-
tækni sem allir geta lært og nýtt
sér. Best er að hafa reyndan lífönd-
unarkennara við hlið sér, sérstak-
lega fyrst og til að fá sem mest út úr
líföndun er gott að fara á námskeið
og eða fara reglulega í einkatíma.
Einn tími í líföndun er líka heilmikil
upplifun fyrir þá sem finnst gaman
að kynnast nýjum víddum í sjálfum
sér.
Leið til að létta á farangrinum
Líföndun er ein fljótvirkasta leið
sem ég þekki til að losa um tilfinn-
ingar og gömul mynstur sem við er-
um búin að bera innra með okkur
lengi og eru að hamla okkur í lífinu.
Við getum náð mjög djúpu slök-
unarástandi - margir segjast aldrei
hafa slakað jafn vel á eins og eftir
lífóndun. Hún hjálpar okkur að
finna fyrir okkur sjálfum og lífinu
og því sem er að bærast innra með
okkur. Við lærum að kynnast sjálf-
um okkur í gegn um líföndun og
varnarmynstrin sem við notum í líf-
inu verða skýrari. Líföndun getur
hjálpað okkur að vera hreinskilin
við okkur sjálf svo við getum betur
tekið ábyrgð á tilfinningum okkar í
stað þess að varpa þeim á aðra.
Svörin þurfa ekki
að vera flókin
Ég vil ekki gefa þá mynd að
líföndun sé einhver stórisannleikur,
svarið við ölium okkar spumingum.
Svörin búa innra með okkur sjálf-
um, við vitum það allt. Við viljum
stundum festast í því að reyna að
bæta okkur, gera betur, gera meira,
eignast meira og í öllu því vill
gleymast að njóta ferðarinnar og
útsýnisins. Líföndun er aðstoðar-
tæki sem undir góðri leiðsögn getur
hjálpað okkur að njóta lífsferðalags-
ins og létta á farangrinum sem við
erum að burðast með.
Ótjáðar tilfinningar
lita samskipti okkar
Við erum flest með í grunninn
einhvers konar ótta sem litar öll
okkar samskipti við annað fólk, sér-
staklega náin samskipti. Þetta get-
ur t.d. verið ótti við höfnun eða ótti
við nánd. Þótt við séum ekki sjálf í
tengslum við tilflnningar okkar geta
aðrir í kring um okkur skynjað þær
meðvitað eða ómeðvitað. Böm em
sérstaklega opin fyrir ótjáðum til-
finningum, drekka þær í sig og gera
sér enga grein fyrir hvort þetta em
þeirra eigin tilfmningar eða ann-
arra. Þannig getum við borið fram á
fullorðinsár, tilfínningar foreldra
okkar og eigum erfitt með að sund-
urgreina þær frá okkar eigin tilfinn-
ingum. Því meira sem við gerum af
því að finna tilfmningar okkar og
verða meðvitaðri um mynstrin okk-
ar, þeim mun auðveldari og heil-
brigðari verða öll samskipti og við
fömm oftar að fmna fyrir gleði og
kærleika sem er okkar eðlilega
gmnnástand.
Lífíð bíður ekki
Við erum oft í lítilli tengingu við
hvað það er sem veitir okkur gleði.
Hvað er það sem nærir okkur og
fyllir okkur af lífsþrótti og löngun
til að skapa og prófa nýja hluti? Við
getum verið svo bundin af því hvað
okkur ætti að finnast skemmtilegt
og endum oft á að skapa okkur líf
sem lítur bara vel út utan frá en
veitir okkur enga gleði eða fyllingu.
Líföndun hefur reynst mér vel sem
leið til að hrista upp í mér þegar ég
tapa áttum, losa um það sem stopp-
ar innra með mér og verður að
vöðvabólgu eða líkamlegum sárs-
auka ef ég veiti því ekki athygli og
til að læra að njóta þess að anda og
vera til.
Greinarhöfundur starfar sem nudd-
ari, hómópati og leiðbeinandi í
hTóndun og Iwldur reglulega ndm-
skeið f liföndun.
Oryggis- og
ríkislöggæsla
LOGGÆSLAN sér
um að lögum og reglum
sé framfylgt í landinu í
samræmi við fyrirmæli
dóms- og lögregluyfir-
valda. AUgóð sátt virðist
vera í þjóðfélaginu um
framkvæmd og verklag
löggæslunnar og að hún
nái í meginatriðum fram
settum markmiðum lög-
regluyfirvalda. Vissulega
mætti bæta skipuiag og
ýmsa verkþætti lögregl-
unnai-, einkanlega er lýt>
m’ að stærri rannsóknar-
verkefnum s.s. meintu
fjármálamisferli, fíkni-
efnamálum o.fl. En eru
einhver önnur rannsókn-
arverkefni utan þessai-a hefðbundnu
verksviða löggæslunnar sem liggja
utangarðs og engir hérlendfr rann-
sóknaraðilar sinna, sem séu í reynd
miklu umfangsmeiri og geta valdið
ómældum skaða fyrfr land og þjóð? Á
því leikur enginn vafi og afbrotin taka
til alþjóðlegra afbrota og glæpa.
Einn af veigamestu þáttum hvers
ríkis er að tryggja sem best öryggis-
mál sín með her- og öryggissveitum
og öflugum rannsóknardeildum. Með
gerð vamarsamningsins við Banda-
ríkin 8. maí 1951 var þeim ótímabund-
ið falið að sjá um vamarmál þjóðar-
innar í samvinnu við önnur NATO-
ríki. Sú ákvöðran Islendinga á sínum
tíma og síðan kalda stríðsins að
tryggja þannig öryggi þjóðarinnar og
styrkja vamarmátt NATO gegn út-
þenslu og yffrgangi Varsjárbanda-
lagsins var skynsamleg og ábyrg
ákvörðun stjómvalda og hefur í tím-
ans rás reynst þjóðinni vel, einnig á
fjárhags- og viðskiptalegum gmnd-
velli. Hins vegar er það persónuleg
skoðun mín, að við hefðum átt fyrir
áratugum að endurskoða vamar-
samninginn við Bandaríkin til að ná
fram aukinni hlutdeild, ábyrgð og
áhrifum á rekstri vamarstöðvarinnar.
íslendingar gætu hæglega annast all-
ar þær starfsgreinar á vamarsvæð-
inu, sem ekki krefjast beinnar hern-
aðarlegrar sérþekldngar þar á meðal
veigamikilla þátta öryggisgæslu. Slík
breyting hefði það í fór með sér að
ekki væri þörf á nema fámennu liði
herfræðimenntaðra manna. Hemað-
arlega myndi staða vamarstöðvarinn-
ar eftir sem áður geta fullnægt vam-
arhlutverki sínu innan NATO vegna
fullkomnari viðvömnar- og fjar-
skiptatækni. Fjárhagslega ætti að
vera hægt að semja við önnur NATO-
ríki um að greiða þann kosnað sem
breytingin hefði í fór með sér, enda
að langstærstum hluta rekin í þágu
þeirra. Sjálfsagt er að gera þetta í
tímasettum áfóngum m.a. til að að-
laga byggðarlögin á Reykjanesi að
breyttri skipan m.a. er lýtur að at-
vinnumálum. Vegna hemaðarlegs
vægis okkar innan NATO verða Is-
lendingar að gera sér fulla grein fyrir
þeirri staðreynd að vamarliðið verð-
ur hér áfram, nema við taki af okkar
hálfu varnarkerfi, sem önnur NATO-
ríki telja fullnægjandi.
Við höfum að mestu í blindni
treyst Bandaríkjamönnum fyrir
þessu vamarhlutverki í hartnær
hálfa öld enda hernaðarþekking ís-
lendinga afar lítil. Samskipti risans í
vestri og eyþjóðarinnar hafa verið í
megindráttum góð, enda hefur þjóðin
notið þess bæði á sviði vamar- og ör-
yggismála, viðskipta- og fjármála.
Stór þáttur og einn sá veigamesti í
hernaði hverrar þjóðar er vel skipu-
lögð og virk löggæsla með víðtækt
rannsóknarsvið. Á tímum kalda
stríðsins, þegar umsvif sendiráðs
Sovétmanna og annarra austan-
tjaldsríkja vom hvað mest hér á
landi, kom það í hlut bandarísku
leyniþjónustunnar að hafa eftirlit á
þeim vettvangi. Nú em breyttir tím-
ar a.m.k.í bili, en hlutverk varnar-
stöðvarinnar er ennþá mikilvægt fyr-
ir þjóðina og önnur NATO-ríki. Er
ekki tímabært yfir okkur sem full-
valda ríki að koma á fót sérhæfðri ör-
yggis- og ríkislöggæslu, næg eru
verkefnin þótt ekki sé
verið að kfjást einungis
við hemaðarleg málefni.
Það á að vera metnað-
ur hverrar þjóðar að
reka vel skipulagða rík-
islöggæslu sem tryggir
sem best öryggismál
hennar í viðskiptum við
aðrar þjóðir og ekki síð-
ur að vera í stakk búin
að fylgjast vel með ólög-
mætum viðskipaháttum
við erlend fyrirtæki, ein-
staklinga og meint af-
skipti stjómsýslunnar.
Er ástæða til að ætla að
við íslendingar séum
eitthvað heiðarlegri í
viðskiptum og stjórn-
sýsluaðgerðum en aðrai- þjóðir? Það
held ég ekki. Erlend samskipti þjóð-
arinnar við umheiminn em sífellt að
verða umfangsmeiri og flóknari, m.a.
vegna aukinna viðskipta og fjárfest-
inga erlendis. Eru t.d. ekki nánast öll
flutningaskip skipafélaganna og hluti
af fiskiskipaflotanum skráð undir
hentifáum úti um víða veröld og hvað
ætli mörg hundruð íslendingar, ein-
Öryggismál
Einn af veigamestu
þáttum hvers ríkis,
segir Krisiján Péturs-
son, er að tryggja sem
best öryggismál sín
með her- og öryggis-
sveitum og rannsóknar-
deildum.
staklingar og fyrirtæki, eigi eða njóti
fyrirgreiðslu erlendis hjá svonefnd-
um „offshore" gervifyrirtækjum, til
að leyna starí'semi og umsvifum sín-
um til komast hjá lögboðnu eftirliti.
Þá era einnig uppi grunsemdir hér-
lendis um mútur manna á millum,
einkanlega í viðskiptum við erlenda
aðila sem má ætla að tengist beint
eða óbeint opinberri fyrirgreiðslu.
Afstaða manna til mála sem virðast
ganga gegn hagsmunum þjóðarinnar
hafa orðið til þess að ýta undir gmn-
semdir af þessu tagi. Svo miklir fjár-
munir geta verið í húfi (hundrað
milj.) í formi mútugreiðslna og óeðli-
iega hárrar „viðskiptavildar“ sem
fæstir myndu hafa siðferðislegan
styrk að hafna ef undankomuleiðir
væra taldar ömggar. Hér er um að
ræða umfang og eðli mála sem hæg-
lega geta stórskaðað veigamikla við-
skiptahagsmuni og jafnvel varðað
sjálfstæði þjóðarinnar.
I dag er engum aðila innan lög-
gæslunnar né annarra þátta stjórn-
sýslunnar ætlað að fara með rann-
sóknir af þessu tagi, enda hefur eng-
inn hlotið þá þjáflun og sérfræði-
kunnáttu á þessu sviði sem til þarf.
Því er löngu tímabært að hér verði
stofnuð öryggis- og ríkislöggæsla
með víðtækt og vel skilgreint verk-
svið, sem geti tekið á þessum málum.
Það er mikið ábyrgðarleysi og reynd-
ar ekki sæmandi fullvalda ríki að
meintir afbrotamenn sigli lygnan sjó
í skjóli þess að engin löggæsla í land-
inu er þess megnug að taka á þessum
málum. íslendingar era ekki lengur
afskipt eyþjóð frá umheiminum held-
ur hluti af samfélagi þjóðanna og
verða því að axla þá ábyrgð sem því
fylgir.
Sú nafngilft sem ég hef valið þess-
ari rannsóknarstofnun þ.e. öryggis-
og ríkislöggæsla byggist m.a. á því að
löggæsla er samheiti fyrir hinar
ýmsu deildir lögreglu, tollgæsu, land-
helgisgæslu og útlendingaeftirlits.
Stofnunin lúti sömu lögmálum um
sjálfstæði og dómstólar landsins og
gerðar séu strangar kröfur um hæfni
og siðferðisstyrk yfírmanna hennar.
Höfundur er fv. deildarstjóri.
Kristján
Pétursson