Morgunblaðið - 23.01.1999, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 23. JANTJAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
NÝSKÖPUNARVERÐLAUN FORSETA ÍSLANDS
Viðurkenning fyrir
framúrskarandi vinnu
N ýsköpunarverðlaun
forseta Islands voru veitt
20. janúar síðastliðinn en
valið var úr sex verkefnum
sem tilnefnd voru. Rætt var
við nemendur og fulltrúa
hvers verkefnis.
NÝSKÖPUNARVERÐLAUN forseta íslands voru af-
hent í fjórða skipti við hátíðlega athöfn á Bessastöðum
á miðvikudaginn var. Verkefnin sem valið er úr eru
styrkt af Nýsköpunarsjóði námsmanna. Viðurkenning-
ar þemra sex verkefna sem tilnefnd voru og verðlaunin
sem eitt þeirra hlaut eru veitt fyiir framúrskarandi
vinnu nemenda og nýsköpunargildi.
„ . ..... Morgunblaðið/Ásdís
Harpa Birgisdottir
Fokgirni og bindieig-
inleikar foksands
Það verkefni sem verðlaunin hlaut að þessu sinn var frum-
athugun Hörpu Birgisdóttur á því hvernig hefta megi sand-
fok og auka árangur landgræðslu með því að auka rakastig
jarðvegs með því að blanda í hann ákveðinni efnablöndu.
Leiðbeinandi Hörpu var Hafsteinn Helgason en verkefnið
var unnið hjá Verkfræðistofunni Línuhönnun í samráði við
Landgræðslu ríkisins.
Harpa segir verðlaunin mikla hvatningu. „Þetta er vís-
bending um að maður sé á réttri leið. Ég held að þetta þetta
eigi tvímælalaust eftir að hafa mikil áhrif fyrir mig og verk-
efnið.“ Verkefnið stóð í tvo mánuði síðasta sumar. „Þetta
voru tilraunir með sáningu, þess vegna þurfti það að vera
hnitmiðað og ganga upp á stuttum tíma. Það mátti ekkert út
af bera. Og það gerði það heldur ekki.“
Tiraunir Hörpu voru tvíþættar: Annars vegar fóru fram
mælingar í vindgöngum við Verkfræðideild Háskóla Islands
þar sem gerðar voru tilraunir með fokgirni sands. Niðurstöð-
umar vom afgerandi að sögn Hörpu: „Það þarf ekki að auka
rakastig sands nema um lítið magn, kannski bara 5%, til að
fokgimi minnki til muna. Hin tilraunin fór fram á tilraun-
areitum við Þorlákshöfn en þar er einmitt mikið uppblásturs-
svæði. Þar yar ég með tilraunir á sáningu með vökvun og án
vökvunar. I báðar gerðir reita notaði ég efni sem heitir Bent-
onít en það er eins konar leirkennt efni sem bindur vatnið í
sandinum. Það kom greinilega fram að eiginleikar efnisins
em mjög góðir og það bindur bæði vatn og áburð.“
Harpa á eftir eitt og hálft ár eftir af námi sínu í umhverfís-
verkfræði sem hún leggur nú stund á úti í Danmörku. Hún
segir verkefnið því bíða í bili. „Þróunarvinna heldur áfram
hjá Línuhönnun út frá niðurstöðum verkefnisins. Ég mun ör-
ugglega halda áfram í þessu næsta sumar. Svo fer að líða að
lokaverkefninu mínu og aldrei að vita nema þetta verði haft í
huga.“
Guðrún Laufey Guðmundsdóttir
Rannsókn á íslensk-
um tónlistararfi
Verkefni Guðrúnar Laufeyjar Guðmundsdóttur felst í
skoðun á 200 kvæðahandritum en þau sem innihalda nótur
eru tekin til sérstakrar rannsóknar. I ljós kom að 20 handrit
innhéldu nótur að alls 120 sálmum en eftir er að skoða um
100 verkefni. Nótnahandritin voru öll áður óþekkt. Leiðbein-
andi Guðrúnar er Kári Bjamason, handritavörður á Lands-
bókasafni, en bakhjarlar, auk Nýsköpunarsjóðs eru einnig
Collegium Musicum í Skálholti sem Guðrún Laufey segii- að
hafí ýtt verkefninu úr vör.
Guðrún Laufey er sagnfræðinemi á 3. ári. Hún segist vera
búin að vinna við verkefnið í eitt ár. „Ég var búin að vera ár í
sagnfræðinni þegar ég datt inn á þetta verkefni. Ég skrifaði
ritgerð í valáfanga um Ólaf Jónsson á Sandi sem var óþekkt
íslenskt sálmaskáld. Ég fór á Handritadeild til að kynna mér
öll gögn um Ólaf. Þá var þetta verkefni að fara í gang og Kári
Bjamason kom að máli við mig og spurði hvort ég væri til inn
í þetta verkefni. Ekki þótti verra að ég hef tónlistarnám að
baki.“
Guðrún Laufey kveður verkefnið ákaflega áhugavert og
því sé fráleitt lokið. „Ég mun vinna þetta áfram. Þetta er
gríðarieg vinna. í raun er um að ræða týndan fjársjóð sem
liggur þama. Hugmyndin er að halda áfram og þenja verk-
efnið út, finna meira út um sálmana; hvaða sálmar vom ís-
lenskir, hverjir skrifuðu þá, hver er guðfræðin, hugsunin í
þessu, breytist þetta eftir trúarlífi landsmanna?
Guðrún Laufey vinnur nú að verkefninu jafnframt náminu.
„Námið gengur aðeins hægar út af þessu." Hún kveðst
ánægð með að dómnefndin hafi viðurkennt hennar verkefni.
„Það er ánægulegt að þeir í dómnefndinni hafa skilið það
sem ég var að skrifa; þarna er ekki um tónlistarmenntað fólk
eða handritasérfræðinga að ræða en við eram einmitt ekki að
skrifa þetta fyrir sérfræðinga heldur fyrir venjulegt fólk.“
Þorsteinn Egilsson
Ishúðun
Arinbjörn Ólafsson og Þorsteinn Egilsson unnu að rann-
sókn á íshúðun sem notuð er sem geymsluaðferð á matvöra
til að varðveita ferskleika. Hingað til hefur ekki verið hægt
að segja nákvæmlega til um magn íshúðunar á hvert stykki
en markmið verkefnisins var að leysa það vandamál og þróa
aðferð til þess að ákvarða hvernig íshúðunarferlið þarf að
vera til að fá ákveðið magn íshúðunar á afurðina.
Þorsteinn segii- þá félaga hafa byrjað á verkefninu í júní á
síðasta ári. „Við sáum auglýsingu í blaði frá Marel um hug-
myndir að Nýsköpunarsjóðsverkefnum og ákváðum að slá til.
Við erum báðir á fjórða ári í Véla- og iðnaðarverkfræði við
Háskóla Islands. Við kláram BS-gráðu í vor en stefnum báð-
ir á meistaranám.
Dr. Páll Valdimarsson var leiðbeinandi Aiinbjarnar og Þor-
steins en Þorkell H. Valdimarsson tengiliður þeirra við Marel.
„Þeir hjá Marel skilgreindu vandamálið í upphafi en það
skiptir mjög miklu máli í sambandi við gæðamál. Við íslend-
ingar gefúm okkur út íýrir að vera með hágæða sjávarafurðir
og íshúðin varðveitir fiskinn og ver hann fyrir hnjaski."
Hugmyndir hafa komið fram um að halda áfram með verk-
efnið en Þorsteinn segir ekkert ákveðið í þeim efnum. „Við
eram tilbúnir og vildum gjarnan halda áfram. En það er óvist
hvort styrkur fáist í að þróa verkefnið áfram. En við eram
báðir ánægðir með viðurkenninguna og hún hlýtur að hvetja
okkur áfram.“
Hjalti Már Þórisson
Rannsókn á samhengi
milli arfgerða príon-
gensins og riðusmits
í einni riðuhjörð
Verkefni Hjalta Más Þórissonar er liður í stærra verkefni
sem unnið er að á íslenska sauðfjárstofninum við rannsókn-
arstöðina að Keldum. Rannsókn Hjalta snerist um að kanna
möguleika á að rækta sauðfé með tilliti til arfgerðar príon-
gens og minnka þannig næmi íslenska sauðfjárstofnsins fyrir
riðuveiki. Rannsóknarhópurinn á Keldum er undir leiðsögn
Astríðar Pálsdóttur og stýrði hún verkefni Hjalta Más ásamt
Stefaníu Þorgeirsdóttur.
Hjalti kveður það kost við verkefnið að það gefi nema
tækifæri á að fylgja rannsókn eftir, frá fyrsta degi, þangað til
niðurstöður era kynntar. „Niðurstöðurnar voru kynntar á al-
þjóðlegri vísindaráðstefnu um príon og riðusmit sem haldin
var í Reykjavík í ágúst í fyrra í tilefni af 50 ára afmæli
Keldna. Þarna töluðu nokkrir helstu sérfræðingar á sviðinu,
þ.á m. Stanley Prusiner."
Rannsókn Hjalta er m.a. merkileg fyrir þær sakir að í nið-
urstöðum hennar var í fyrsta skipti lýst tvennum stökkbreyt-
ingum á príon-geninu, sem ekki hafði verið lýst áður.
Hjalti segir viðurkenninguna einkar jákvæða og hvetjandi
fyrir sig. „Það má ekki vanmeta mikilvægi verðlaunanna fyr-
ir stúdenta og gagnvart atvinnulífinu. Það er svo mikil viður-
kenning sem í þessu felst.“ Hann er líka ánægður með að
grunnrannsókn eins og sín skuli hafa verið tilnefnd. „Ég
byrjaði á verkefninu sumarið 1997 og hélt svo áfram í fyrra-
sumar. Það er ekki útséð með það hvort ég haldi áfram með
rannsóknina. Niðurstöðurnar hafa verið kynntar og rann-
sóknin heldur áfram, í stærra samhengi.