Morgunblaðið - 10.02.1999, Blaðsíða 42

M2 MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Gunnlaugur
Pétursson var
fæddur á Háafelli í
Hvítársíðu 7. maí
1915. Hann lést 31.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Pétur Jakob
Jónsson, f. 9. ágúst
1884, d. 21. október
1949, frá Fljóts-
tungu í Hvítársíðu,
bóndi síðast í Sel-
haga í Staf-
holtstungum, en frá
1930 verkamaður í
Reykjavík, og kona
hans Halldóra Jónsdóttir, f. 21.
maí 1887, d. 25. maí 1963, frá
Háreksstöðum í Norðurárdal.
Uppeldissystir Gunnlaugs er
Lára Þórðardóttir, f. 4. ágúst
1922. Foreldrar hennar voni
Þórður L. Jónsson, bróðir Hall-
Hann Gunnlaugur, frændi minn
og fósturbróðir hennar mömmu, er
látinn 83 ára gamall. Hann dó í
svefni í veiðihúsinu við Norðurá í
Borgarfírði. Hann var þar með góð-
um vinum sínum að ditta að og und-
—fírbúa allt fyrir komandi veiðitíma-
bil. Fyrirvarinn á andlátinu var nær
enginn, hjartað gafst skyndilega
upp. Friðsælla og betra gat það
ekki verið. Ekkert vesen, honum
líkt.
Ljúf er minningin um hann
frænda minn og mikið var hann mér
alltaf góður. Hann var kominn
nokkuð yfir þrítugt þegar ég man
fyrst eftir mér. Þá mótaður maður.
Mér fannst hann á sama aldri alla
tíð. Hann var kominn af bláfátæk-
^um leiguliðum uppi í Borgarfirði
sem urðu að bregða búi í kreppunni
vegna jarðnæðisleysis. Hann hafði
horfst í augu við alvöyu lífsins löngu
áður en ég fæddist. Atján ára veikt-
ist hann af berklum, lá á Landspít-
alanum í tæp tvö ár og varð að
hætta námi í menntaskóla.
Gunnlaugur frændi minn var
skarpgreindur maður og sérstakur.
Hann var í grunninn skapríkur
maður, gat verið fyrirtektarsamur
og þrár. Við bræðurnir gerðum
stundum grín að því. Piparsveinn
snemma. Islendingur góður, hag-
yrðingur af guðs náð og framsókn-
armaður af gamla skólanum. Hann
lærði aldrei að aka bíl og fór aldrei
til útlanda. Gekk mikið og hratt með
*■ fálpahúfu á höfði og setti svip á bæ-
inn. Vissi meira um ísland en flestir
aðrir, málamaður góður og heima í
alþjóðapólitík. Hann færðist lengra
til vinstri með árunum og gaf lítið
fyrir vaxandi alþjóðahyggju og
frjálsræðistal. Sá að ekki hafa allar
breytingar orðið okkur til góðs.
Kom oft auga á misrétti og stóð
gjarnan með lítilmagnanum. Is-
lenska þjóðin á allt of fáa hans líka.
Hann var nægjusamur með afbrigð-
um. Veitti sér fátt nema að fara til
laxveiða. Hann var hjálparhella
allra ungra manna og kvenna í ætt-
inni. Með afbrigðum mikill dýra- og
barnavinur. Tryggur og trúr. Hann
lærði snemma að temja mikið skap
T*og var með eindæmum ljúfur í við-
kynningu.
Hann hjálpaði mér við lærdóminn
framan af ævi og undir handleiðslu
hans veiddi ég minn fyrsta lax á
Iðu. Hann kenndi mér þær óskráðu
og ströngu reglur sem gilda hjá
sómamönnum við laxveiðar og góð-
um drengjum í lífsbaráttunni. Varla
mun ég renna færi eða hnýta flugu
án þess að nýta eitthvað af því sem
hann kenndi mér í þeim efnum og
minnast hans á einhvern hátt.
Margir góðir drengir munu sakna
hans við Iðu næsta sumar en ef til
"^vill verður söknuður hundsins
Skugga vinar hans mestur.
Fáir menn fá að deyja eins og þú,
frændi minn, í sátt við allt og alla og
algjörlega skuldlaus við guð og
menn. Eg sakna þín og finnst við
miklu fátækari að hafa þig ekki hjá
okkur en gleðst um leið yfir því að
bú skyldir fá að halda þínu andlega
^atgervi og ljúfu framkomu allt til
dóru, og Gunnvör
Magnúsdóttir, hjón
á Kirkjubóli í Hvít-
ársíðu.
Gunnlaugur varð
gagnfræðingur frá
Menntaskóianum f
Reykjavík 1933 en
hætti námi sökum
veikinda. Gunnlaug-
ur starfaði á dag-
blaðinu Tímanum í
tvö ár en starfaði
hjá ríkinu eftir það.
Arið 1939 hóf harin
störf á Skömmtun-
arskrifstofunni og
starfaði meðai annars hjá Fjár-
hagsráði, Efnahagsstofnuninni,
Framkvæmdabankanum og síð-
asthjá Þjóðhagsstofnun.
Útför Gunnlaugs fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
enda. Sérstaklega þakka ég þér
nærfærnislegan stuðning þinn og
umhyggju meðan ég átti það sem
erfiðast og hversu góður þú varst
börnunum mínum þá og alla tíð síð-
an.
Þórarinn Tyrfingsson.
Fuglar vorsins munu í þetta sinn
ekki sefa söknuð sveitadrengsins á
mölinni og bjóða honum faðm móð-
ur náttúru. Hljómkviða árinnar
mun ekki framar veita sálinni ró og
fjallasýnin smalanum fögnuð. Síð-
asta vísan hefur verið kveðin og
veiðistönginni lagt hinsta sinni.
Gunnlaugur frændi minn er látinn.
Að loknum degi í hópi góðra félaga
sinna gekk hann til hvílu á bökkum
Norðurár og sofnaði í fullkomnum
friði. Allt lífið hef ég fundið fyrir ná-
lægð Gunnlaugs frænda míns og
gengið að honum vísum. Kröfur
bamsins beindust jafnt að honum
sem foreldrum mínum. Angist, for-
vitni og frekja unglingsins heimtuðu
sitt af frænda rétt eins og pabba og
mömmu. Fram á fullorðinsár naut
ég umhyggju hans og aðstoðar ekk-
ert síður en foreldra minna; og mik-
ils þurfti ég með framanaf. Því set-
ur mig hljóðan á kveðjustund. Eng-
um orðum verður komið að þeim til-
finningum sem bærast í brjósti mér
þegar leiðir okkar skiljast. Engar
lýsingar á ég sem hæfa þessum
ljúfa vini mínum sem var mér svo
kær - nema segja frá því hvernig
hann reyndist mér á erfiðri rauna-
stund. Það fékk mikið á aldraðan
frænda minn fyrir tæpum tólf árum
þegar Svava mín lést skyndilega og
ég stóð einn uppi með drengina
mína tvo. Við áttum fjölskyldur á
báðar hliðar sem vernduðu okkur
og sáu til þess að aldrei var neins
vant. Öll ástúð og umhyggja Gunn-
laugs frænda míns beindist að litla
nafna hans sem þá var aðeins fjög-
urra ára. Um tveggja ára skeið gat
ég áhyggjulaus farið til vinnu minn-
ar og skilið litla drenginn eftir í um-
sjá frænda síns, sem þá var hættur
að vinna sökum aldurs. Þá fékk
Gulli litli að sofa og hvílast eins og
þurfti. Síðan vaknaði sá stutti, þeir
klæddust, spjölluðu, léku sér og
mötuðust. Loks lölluðu þeir saman
af Ásveginum og inn allan Lang-
holtsveg í leikskólann. Læðan
Loppa fylgdi þeim inn á Sunnutorg.
Þannig byrjaði dagur sonar míns í
ró og næði undir öruggri hand-
leiðslu gamla frænda. Þegar ég kom
úr vinnu mætti ég litla snáðanum
mínum glöðum og ánægðum eftir
leiki dagsins, óþreyttum og skraf-
hreifnum. Mér lá ekkert á að koma
honum í svefn, þurfti ekki að stimp-
ast við uppeldi og ögun. Við máttum
njóta samvista hvor annars fram
eftir öllu kvöldi. Allt lífið munum við
feðgarnir búa að þessari samveru
sem frændi okkar bjó í haginn fyrir.
Með öllum auð heimsins verður slík
þjónusta ekki keypt. Slíkan greiða á
maður ekki inni hjá nokkurri mann-
eskju og gerir ekki tilkall til hans.
Gæfa sem þessi verður manni að-
eins gefin af góðum frænda eins og
Gunnlaugi móðurbróður mínum. í
huga mínum geymi ég myndina af
hinum milda vitringi - og barni sem
leikur sér við gamlan mann.
Pétur Tyrfingsson.
Ég kynntist Gunnlaugi frænda
mínum kornungur á Ásvegi 10 þar
sem ég bjó ásamt foreldrum mínum,
ömmu og afa og honum. Ég hændist
mjög fljótt að honum eftir því sem
tíminn leið og ég óx úr grasi. Hann
gaf sér tíma til að spila jatsí við mig,
systkini mín og frændfólk sem
einnig þótti mjög gott að vera í ná-
vist hans. Við börnin fengum öll
nammidagatöl frá honum fyrir jólin.
En svo leið tíminn og það var ekki
bara jatsí heldur ýmis heilræði,
hjálp í skólanum og oft gaf hann
mér seðil. Umburðarlyndi, miklar
gáfur, hógværð og hrein góð-
mennska voru það sem allir fundu
svo sterkt fyrir hjá honum Gunn-
laugi og trygglyndur var hann. Ég
skil það núna, sjálfur orðinn 29 ára
gamall, hvað það var við hann Gunn-
laug frænda minn sem sameinaði
alia þessa kosti: Hann var góður
maður.
Tyrfingur Þórarinsson.
Þótt einstaka samferðamenn hafi
safnað mörgum árum, kemur fyrir
að maður býst við ýmsu öðru en að
fá fregnir af andláti þein’a, og
þannig var er ég heyrði að Gunn-
laugur vinur minn Pétursson væri
allur. Þótt hann væri kominn vel á
níræðisaldurinn, þótti mér á stund-
um sem hann væri ódauðlegur, hann
breyttist lítið þótt árunum fjölgaði
og hafði ekki átt við alvarleg veik-
indi að stríða.
Vegna vinskapar og veiðimennsku
föður míns og Gunnlaugs, varð ég
þeirra forréttinda aðnjótandi strax á
barnsaldri að kynnast Gunnlaugi og
var vettvangur þeirrar kynningar
fyrstu árin við silungsveiðar við ósa
Ölfusár, á Sandinum eins og það var
ávallt kallað, og síðar við laxveiðar
þegar fram liðu stundir og ég þótti
hafa aldur til slíkra ferða. Og betri
lærimeistara en þá tvo hefði ég ekki
getað fengið.
Svo langt sem ég man aftur til
barnsáranna var Gunnlaugur
óþreytandi að segja nýja veiðimann-
inum til, og leiða hann áfram við
þetta sameiginlega áhugamál okkar.
Hann var, og það sá ég betur þegar
fram liðu stundir, einstakur barna-
vinur, og vildi allt fyrir unga mann-
inn gera. Og það var ekki nóg með
að tilsögn og aðstoð fengist ómæld
við að egna fyrir fiskana og ná þeim
á land, Gunnlaugur var óþreytandi
við að kynna unga manninn fyrir
nátttúrunni, fuglalífinu og öllu sem
var að gerast í umhverfinu. En
þannig var Gunnlaugur, einstakt
nátttúrubarn, svo einstakt að ég hef
aldrei kynnst öðru eins.
I áratugi var Gunnlaugur óað-
skiljanlegur hluti þess að fara í
veiðiferðir, og þótt víða væri farið,
var vettvangurinn oftast við Iðu í
Hvítá í Biskupstungum. Ég gleymi
aldrei fyrstu árunum þar, þegar
maður var vakinn eldsnemma á
morgnana og morgunmaturinn sem
samanstóð af eggjum, bacon og heit-
um flatkökum stóð tilbúinn á borð-
inu, eins og á hóteli. Það lýsti Gunn-
laugi vel að fara alltaf á fætur á und-
an öðrum til að hafa til morgunmat-
inn, og svo blasti allur dagurinn við
og ávallt var hann tilbúinn að miðla
af reynslu sinni og leiða mann áfram
á svo innilegan hátt og með svo mik-
illi alúð að það líður ekki úr minni.
En Gunnlaugur var ekki bara
mannvinur sem aldrei sagði styggð-
aryrði um nokkurn mann. Hann var
vinur alls umhverfisins, náttúrunnar
og dýranna, og reyndar furðulegt í
því samhengi að hann skuli hafa ver-
ið jafn mikill veiðimaður og raun bar
vitni. Dæmi um slíkt er, að ef hann
Skuggi, hundurinn sem heimsótti
veiðimenn í veiðihúsinu við Iðu und-
anfarin ár, vissi að Gunnlaugur
kæmi ekki oftar, þá myndi hann
sakna vinar í stað. Skuggi tók vel á
móti veiðimönnum vor hvert, en
Gunnlaugur fékk sérstakar móttök-
ur og þar þekkti málleysinginn vin
sinn. Én þannig var Gunnlaugur,
vinur allra og þeim sem kynntust
honum þótti samstundis afar vænt
um hann.
Láru, systur Gunnlaugs, sonum
hennar og öðrum aðstandendum
votta ég mína innstu samúð. Þeirra
styrkur í sorginni mun án efa felast í
góðum minningum um einstakan
mann sem munu lifa um ókomin ár.
Gylfi Kristjánsson.
Elsku besti frændi minn, hann
Gunnlaugur Pétursson, er nú látinn.
Mikill er missir okkar allra. Betri
maður var ekki til, heiðarlegur, þol-
inmóður, hjartahlýr og vinur allra
manna sem dýra. Kattavinur var
hann mikill og kannski hlaut ég þá
dyggð frá honum. Ég ólst upp fyrstu
æviárin sjö á Ásvegi 10 í Reykjavík,
þar sem hann einnig bjó. Þetta var
afar stórt hús og ættmenni á hverri
hæð. Og þá oft sem manni fannst að
maður fengi ekki næga athygli for-
eldra eða systkina, bankaði maður
einfaldlega uppá hjá Gunnlaugi
frænda og alltaf lét hann af iðju
sinni og. gaf manni tíma, hlustaði á
kvartanir, kom með ráðleggingar og
heilræði. Oftar en ekki tókst manni
að plata hann til að spila spil, allt frá
ólsen ólsen til skákar. Skemmtileg-
ast þótti mér þó að spila við hann
yatsy og oft spiluðum við 10-20
yatsy-leiki í einum beit án hvíldar.
Hef ég enn á tilfinningunni að hann
hafi eftir fremsta megni reynt að
tapa leikjunum oftar en að vinna,
bara til að kæta ungt hjarta. Á þess-
um tíma var heima hjá honum mikið
af litlum, framandi og litríkum fjöðr-
um, efnum og þráðum og komst ég
fljótt að því að þetta var notað til
fluguhnýtinga, en silunga- og lax-
veiði var eitt aðaláhugamálið hans.
Þegar ég síðar fór að bjástra við
þetta, þá gaf hann mér veiðistöng,
veiðihjól, og box fullt af túpum, flot-
holtum, spónum og sökkum. Fyrir
nokkrum árum bauðst hann til að fá
mikinn fluguveiðimann, frænda okk-
ar, til að kenna mér að kasta flugu.
Sárt þykir mér að ég komst ekki til
að segja Gunnlaugi að ég hugðist nú
á komandi sumri fara með honum og
fóður mínum í Iðu að veiða, en það
var árlegur viðburður þeirra
tveggja. Hraustmenni var Gunn-
laugur og gleymi ég því aldrei er
hann var við Norðurá fyrir örfáum
árum þá u.þ.b. áttræður, og skrikaði
fótur við ána. Fór til Reykjavíkur
degi seinna, þá með stokkbólginn
fótinn og sagðist hafa tognað. Tók
það fjölskylduna, sérlega þó ömmu,
tvo daga að sannfæra hann um að
leita á slysadeildina og er það tókst
ætlaði hann _að ganga þangað úr
Skipholtinu! I ljós kom að ökklinn
var brotinn og þurfti hann að vera í
gifsi og á hækjum í nokkrar vikur.
Henti reyndar hækjunum eftir eina
viku og hoppaði um á hinum fætin-
um. Hans var aldrei siður að vera
með einhverja kveinstafi. Þannig að
fljótlega eftir slysið hóf hann göngu-
ferðir sínar að nýju en þær gátu oft
spannað rúma 5 km á dag. Enda var
hann maður grannvaxinn og hugsaði
mikið um sitt mataræði og kenndi
mér m.a. að ekki þyrfti að nota
smjör ofan á brauð, eða sykur út á
kaffi og skyr. Eins sorglegt og það
er að þetta mikla góðmenni sé nú
farið, þá er það þó huggun að and-
látið bar að á yndislegum stað, í
veiðihúsi við Norðurá. Eflaust hefur
hann heyrt fjarlægan, væran og
friðsælan árniðinn er hann lagðist til
hinsta svefns aðfaranótt sunnudags-
ins 31. janúar. Svo vært sofnaði
hann að veiðifélagar hans gátu ekki
vakið hann næsta dag. Ekki grunaði
mann að hans tími væri að renna út,
gönguferðir hans voru mældar í
kílómetrum á viku auk þess sem
hann réð ótal skákþrautir og kross-
gátur á viku hverri, milli þess sem
hann las hverja bókina á fætur
annarri. Þessi uppáhaldsfrændi
minn hefur með visku sinni, þolin-
mæði og manngæsku haft mikil
áhrif á mína persónu og þakka ég
honum það. Að lokum vil ég senda
þér, elsku frændi minn, innilegar
þakkir fyrir vísuna sem þú ortir til
mín fyrir allmörgum árum:
Ef að kvíða fyrir finn
færir yl að nýju,
lítil hönd í lófa minn
lögð með brosi hlýju.
Vísan mun vera með mér svo
GUNNLAUGUR
PÉTURSSON
lengi sem ég lifi til minningar um
þig. Guð geymi þig, kæri frændi, og
styrki jafnframt ömmu mína og upp-
eldissystur þína í sorg sinni og sökn-
uði.
Halldóra Kristín Þórarinsdóttir.
Ekki datt mér í hug að það yrði
minn síðasti fundur með Gunnlaugi
Péturssyni þegar ég hitti hann sem
snöggvast á tröppunum fyrir utan
heimili fóður míns nokkrum dögum
fyrir andlát hans. Glaður í bragði og
tilbúinn í enn einn göngutúrinn neit-
aði hann kurteislega boði um öku-
ferð heim til sín. Og enn einu sinni
undraðist ég hve léttur á fæti þessi
vinur minn var og heilsuhraustur
þrátt fyrir háan aldur. Fréttin um
brotthvarf þessa mikla náttúrubarns
kom mér í opna skjöldu. Minningar
um veiðiferðir, hverja annarri
skemmtilegii og fróðlegri, fylltu
hugann. Allur þessi fróðleikur. Þessi
endalausa þörf fyi’ir að meta stöð-
una, veðrið, vatnsmagnið, skýjafar-
ið, straumlag vatnsins, stöðu vatna-
skila Hvítár og Stóru-Laxár. Meira
að segja hátterni fuglanna. Hátterni
álftanna við Auðsholt náðu athygli
hans þótt í mikilii fjarlægð væru.
Ekkert var Gunnlaugi óviðkomandi
þegar umhverfið var annars vegar.
Af einstakri umhyggju og þekkingu
las hann í tilbrigði náttúrunnar
kvöldið fyiir komandi veiðidag. Það
var lán mitt að kynnast Gunnlaugi
barnungur. Aldrei gleymist óbilandi
áhugi hans á að miðla af áralangri
reynslu sinni við ána. Ég stóð hjá
honum fullur áhuga undir klettunum
við Iðu, alls ókunnugur þeirri list
sem átti hug hans allan. Síðar meir
undraðist ég oft hve áhugasamur
hann var að kenna mér leyndar-
dóma laxveiðinnar. Hve mikinn tíma
hann hafði aflögu fyrir mig. Fyrir
það vil ég þakka af heilum hug.
Þegar síðasti veiðitúrinn er að
baki, þar sem Gunnlaugur undir-
strikaði rækilega undraverða tilfinn-
ingu sína gagnvart náttúrunni og
leikni við að landa fiskum, sækir á
hugann tilhugsunin um öðruvísi
veiðitúra. Veiðitúra sem verða aldrei
sem þeir voru. Ég var lánsamur. Ég
átti því láni að fagna að aðstoða
þennan mikla veiðimann við að
landa stórum fiski á næstsíðustu
vertíð. Einbeittur og ákveðinn sem
aldrei fyrr afgreiddi hann bráðina,
með sínu lagi. Nú mátti ekkert fara
úrskeiðis. Hrósandi sigri, eftir langa
og stranga viðureign, sagði hann:
„Ég held bara að hann sé 22 pund
og þar með minn stærsti fiskur síð-
ustu 50 árin.“ Það var ekki oft sem
Gunnlaugur bar tilfinningar sínar á
torg. Undrandi horfði ég meira á
Gunnlaug en fiskinn. Ég hugsaði
með sjálfum mér: Þetta átti hann
svo sannarlega skilið. Og eins og
venjulega fór í hönd samtal um að-
draganda og afleiðingar tökunnar.
Glaður í bragði lýsti hann þessu öllu
eins og honum einum var lagið. Þeg-
ar ég hafði náð mér eftir þessa
kennslustund sannfærðist ég enn
frekar en áður. Það voru forréttindi
að þekkja slíkan mann. Ekki get ég
gleymt samskiptum hans við
Skugga, hundinn sem alltaf hefur
heimsótt okkur í veiðihúsið við Iðu.
Skömmu eftir að við komum í veiði-
húsið birtist Skuggi. Og það var eins
og hann leitaði að Gunnlaugi. Þegar
þeir hittust féllust manni hendur.
Þar fóru miklir vinir. Hundurinn
hreinlega talaði við Gunnlaug og
samband þeirra var stórkostlegt.
Get ég vart hugsað mér nánara sam-
band manns við dýr. Skuggi mun
sakna hans á komandi vertíð. Erfitt
verður að útskýra fyrir honum hvað
gerst hefur ef fundum okkar ber
saman á ný við Iðu. Veiðitúrarnir við
Iðu verða ekki aftur eins og þeii'
voru. Með þessum fátæklegu orðum
vil ég þakka Gunnlaugi Péturssyni
fyrir allan þann auð er hann færði
mér um margra ára skeið.
Ég votta aðstandendum Gunn-
laugs alla mína samúð. Guð blessi
minningu náttúrubarnsins mikla úr
Borgarfirði.
Stefán Kristjánsson.
Félagi okkar og fyi'irmynd er
fallinn. Hann sofnaði að kveldi laug-
ardagsins á þeim stað sem hann