Morgunblaðið - 10.02.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1999 49
í MORGUNBLAÐINU sunnudag-
inn 7. febrúar sl. er að finna opnu-
viðtal við Guðmund Kjærnested
um sjóflutninga fyrir vamarliðið á
Keflavíkurflugvelli undir yfírskrift-
inni „Kapteinn Kjærnested". Þar
sem í viðtalinu koma fram rang-
færslur og aðdróttanir í garð utan-
ríkisráðuneytisins vill ráðuneytið
koma eftirfarandi á framfæri um
aðkomu þess að málinu:
Samkvæmt samningi milli Is-
lands og Bandaríkjanna og sam-
komulagi honum tengt, er undirrit-
uð voru 24. september 1986, skal
sjóflutningum fyrir varnarliðið
skipt milli íslenskra skipafélaga
annars vegar og skipa er sigla und-
ir bandarískum fána hins vegar.
Úthlutun fer fram á grundvelli út-
boðs með þeim hætti að sá flutn-
ingsaðili er á lægsta tilboð fær allt
að 65% hluta flutninganna, en sá
flutningsaðili frá hinu ríkinu er á
næstlægsta tilboð fær a.m.k. 35%
hluta flutninganna.
í janúar 1998 voru flutningamir
fyrir vamarliðið boðnir út að nýju.
Hinn 13. maí sl. barst ráðuneytinu
bréf frá Guðmundi Kjæmested
fyrir hönd Transatlantie Lines -
Iceland ehf. þar sem m.a. var leitað
eftir áliti ráðuneytisins á því hvort
samningurinn og samkomulagið
milli Islands og Bandaríkjanna
mæltu gegn því að notuð væm skip
sem sigldu ekki undir íslenskum
fána í íslenskum hluta flutning-
anna. Ráðuneytið svaraði bréfinu á
þann veg að samkvæmt túlkun ís-
lenskra stjórnvalda heimiluðu
samningurinn og samkomulagið
ekki að skip, er sigldi undir banda-
rískum fána, væri notað í íslensk-
um hluta flutninganna. Að öðra
leyti voru ekki taldar forsendur til
að svara spurningum Transatlantic
Lines - Iceland ehf.
Bandaríska utanríkisráðuneyt-
inu var jafnframt gerð gi'ein fyrir
þessari túlkun íslenskra stjórn-
valda með orðsendingu utanríkis-
ráðuneytisins dags. 8. júlí sl. A
grandvelli þessarar túlkunar hafn-
aði bandaríski útboðsaðilinn því að
taka til greina eitt tilboða Transatl-
antic Lines - Iceland ehf. og
Transatlantic Lines LLC sem
gerði ráð fyrir að fyrirtækin tvö
önnuðust alla flutningana í samein-
ingu með bandarísku skipi.
Bandaríkjaher tók ákvörðun um
úthlutun flutninganna 18. septem-
ber sl. Var þeim skipt á milli
Transatlantic Lines - Iceland ehf.
og Transatlantic Lines LLC, en
Handboltinn á Netinu
újr> mbl.is
_/\L.L.TAf= eiTTH\Sf\£> AfÝTT
FRÉTTIR
Athugasemd frá utanrrkisráðuneytinu
Stöndum vörð um rétta túlk-
un og framkvæmd samninga
Islands við önnur ríki
þessi tvö félög era í eigu og undir
stjóm sömu aðila. Taldi utanríkis-
ráðuneytið þessa úthlutun ekki
geta staðist samkeppnisákvæði áð-
umefnds samnings og samkomu-
lags og enn fremur að Transatlant-
ic Lines - Iceland ehf. gæti ekki
talist vera íslenskt skipafélag í
skilningi samningsins og sam-
komulagsins. Því var úthlutuninni
mótmælt við bandarísk stjómvöld
með trúnaðarorðsendingu utanrík-
isráðuneytisins til utanríkisráðu-
neytis Bandaríkjanna 28. septem-
ber sl.
Þau skipafélög er töldu ranglega
á sig hallað vegna úthlutunar
Bandaríkjahers á flutningunum til
Transatlantic-fyrirtækjanna, Eim-
skipafélag Islands hf. og Van
Ommeren Shipping (USA) LLC,
kærðu úthlutunina til ríkisendur-
skoðunar Bandaríkjanna (General
Accounting Office - GAO). Sú
kæra var lögð fram án nokkurs
samráðs þessara skipafélaga við
utanríkisráðuneytið.
Er ljóst varð að GAO myndi taka
málið til umfjöllunar og í athugun
sinni hugsanlega leggja mat á túlk-
un fyrrnefnds samnings og sam-
komulags milli Islands og Banda-
ríkjanna um þessa flutninga taldi
utam-íkisráðuneytið óhjákvæmilegt
að afhenda GAO orðsendingu sína
frá 28. september sl. Orðsendingin
var lögð fram í trúnaði af sendiráði
f slands beint til GAO þannig að af-
staða íslenskra stjómvalda lægi
ljós fyrir ef til þess kæmi að GAO
tæki afstöðu til túlkunar samnings-
ins og samkomulagsins. Önnur af-
skipti hafði utanríkisráðuneytið
ekki af athugun GAO á lögmæti út-
hlutunarinnar.
Þegar GAO hóf rannsókn máls-
ins í lok september sl. var gildis-
töku nýrra flutningasamninga
Bandaríkjahers við Transatlantic-
fyrirtækin sjálfvirkt frestað á með-
an rannsókn málsins fór fram.
Bandaríkjaher ákvað hins vegar að
nýta heimild sína til þess að ógilda
þá frestun í því skyni að tryggja að
ekki yrðu tafir í flutningum fyrir
varnarliðið eftir að fyrri samningar
hersins við Eimskipafélag íslands
hf. og Van Ommeren Shipping
(USA) LLC rynnu út. Vegna þess-
arar ákvörðunar Bandaríkjahers
ákvað Eimskipafélag íslands hf. að
kæra úthlutunina til undirréttar í
Washingtonborg. Lauk þar með
ferli málsins hjá GAO og færðist
það að öllu leyti yfír til réttarins,
ásamt öllum málsskjölum, þ.m.t.
afrit af orðsendingu utanríkisráðu-
neytisins frá 28. september sl.
Utanríkisráðuneytið hefur ekki
haft bein afskipti af málaferlum
Eimskipafélags Islands hf. og
Bandaríkjahers. Hins vegar hefur
ráðuneytið allt frá því að ljóst varð
um úthlutunina til Transatlantie-
fyrirtækjanna freistað þess að eiga
viðræður við bandarísk stjómvöld í
því skyni að leysa þann ágreining
sem ríkt hefur um túlkun samn-
ingsins og samkomulagsins milli
landanna.
I árlegum viðræðum íslenskra
og bandarískra stjómvalda um
samstarf á sviði alþjóða- og varnar-
mála 17. nóvember sl. var m.a. rætt
um þetta mál. Fulltrúar banda-
rískra stjórnvalda sögðust þar
standa við þá túlkun á samningn-
um og samkomulaginu sem Banda-
ríkjaher hefði byggt á við úthlutun
vamarliðsflutninganna. Hins vegar
lögðu þeir jafnframt til að íslensk
stjórnvöld legðu fram í málaferlum
Eimskipafélags Islands hf. og Van
Ommeren Shipping (USA) LLC
gegn Bandaríkjaher svonefnt
amicus curiae skjal (skjal frá vini
réttarins) þannig að dómaranum í
málinu væri ljós afstaða íslenskra
stjórnvalda. Utanríkisráðuneytið
undirbjó slíkt skjal, en ákvað að
lokum að blanda sér ekki með svo
beinum hætti í málaferli einkaaðila
gegn bandarískum stjórnvöldum.
Ráðuneytið var og er þeirrar skoð-
unar að ágreining um túlkun og
framkvæmd milliríkjasamnings
eigi að leysa í beinum viðræðum
viðeigandi stjórnvalda en ekki fyrir
dómstólum annars ríkisins.
Bandarísk stjórnvöld hafa frá
upphafi hafnað því að eiga viðræð-
ur við íslensk stjórnvöld um lausn
ágreinings varðandi túlkun fyrr-
nefnds samnings og samkomulags
og úthlutun Bandaríkjahers á
flutningunum til Transatlantic-fyr-
irtækjanna sem utanríkisráðuneyt-
ið telur hafa verið skýlaust brot á
samningnum og samkomulaginu.
Því var eðlilegt að bragðist yrði við
fullyrðingum lögmanns bandaríska
dómsmálaráðuneytisins í munnleg-
um málflutningi vegna máls Eim-
skipafélags Islands hf. gegn
Bandaríkjaher, sem fram fór 6.
janúar sl., þess efnis að umfjöllun-
arefnið í málaferlunum væri til
diplómatískrar meðferðar banda-
rískra og íslenskra stjórnvalda og
af þeim sökum væri einkaaðila
óheimilt að höfða málið.
Eins og fram kemur í fréttatil-
kynningu utanríkisráðuneytisins
frá 29. janúar sl. taldi ráðuneytið
sér rétt og skylt að leiðrétta þessa
röngu fullyrðingu og fól sendiráði
íslands í Washington að hafa sam-
band við bandarísk stjórnvöld í því
skyni og óska eftir að þau leiðréttu
umrædd ummæli. Töldu bandarísk
stjórnvöld sér ekki fært að verða
við ósk sendiráðsins og bentu
sendiráðinu á að koma leiðréttingu
á framfæri við dómarann í málinu.
I ljósi þessa ritaði sendiherra Is-
lands í Washington dómaranum í
máli Eimskipafélags íslands hf.
gegn Bandaríkjaher bréf sam-
kvæmt fyrirmælum ráðuneytisins
þar sem umrædd fullyrðing lög-
manns bandaríska dómsmálaráðu-
neytisins var leiðrétt. Dómari
málsins, sem hefur samkvæmt
reglum dómsins nokkuð frjálsar
hendur varðandi viðtöku á bréfum
sem þessum, tók við bréfinu en
ákvað síðan að endnrsenda það. í
dóminum í málinu, sem kveðinn
var upp 3. febrúar sl., hafnaði
dómarinn reyndar þeirri málsá-
stæðu lögmanns bandaríska dóms-
málaráðuneytisins að einkaaðila sé •
ekki heimilt að höfða dómsmál á
grandvelli samningsins og sam-
komulagsins milli Islands og
Bandaríkjanna.
I dóminum frá 3. febrúar sl. er
úthlutun Bandaríkjahers til
Transatlantic-fyrirtækjanna felld
úr gildi og mælt fyrir um að nýtt
útboð skuli fara fram. Niðurstaðan
er m.a. byggð á því að það sam-
ræmist ekki samkeppnisákvæðum
samningsins og samkomulagsins
að úthluta flutningunum til tveggja
svo tengdra fyrirtækja, í eigu og -
undir stjóm sömu aðila. Dómarinn
slær því föstu að Transatlantic-fyr-
irtækin tvö hafi haft með sér sam-
ráð við tilboðsgerðina. Hann taldi
hins vegar óþarft að taka afstöðu
til þess hvort Transatlantic Lines
Iceland ehf. gæti talist íslenskt
skipafélag í skilningi samningsins
og samkomulagsins þar sem hann
hafði fellt úthlutunina úr gildi á
öðrum forsendum. Aðrir þættir,
sem dómarinn byggir niðurstöðu
sína á, snúa að bandarískum út-
boðslögum. Lítur dómarinn m.a.
svo á að það hafí verið óábyrgt af
hinum bandaríska útboðsaðila,
byggt á gögnum málsins og fram-
lögðum upplýsingum fyrirtækisins
sjálfs, að telja að Transatlantic
Lines - Iceland ehf. hafí haft fjár-
hagslega burði og ábyrgð til þess
að takast flutningana á hendur og
uppfylla skilyrði útboðslýsingar.
Það er skylda utanríkisráðuneyt-
isins að standa vörð um rétta túlk-
un og framkvæmd samninga Is-
lands við önnur ríki. Samkvæmt
því hefur ráðuneytið komið á fram-
færi við bandarísk stjómvöld at-
hugasemdum við túlkun þeirra og
framkvæmd á áðurnefndum samn-
ingi og samkomulagi milli íslands
og Bandaríkjanna frá 24. septem-
ber 1986 um sjóflutninga fyrir
vamarliðið á Keflavíkurflugvelli.
Islensk stjórnvöld hafa lagt
áherslu á að túlka verði samning-
inn og samkomulagið, sem byggja
á varnarsamningnum frá 5. maí
1951, í fullu samræmi við texta
þeirra og markmið til þess að
tryggja öryggis-, varnar- og efna-
hagslega hagsmuni íslands. Þar
ráða heildar- og langtímahagsmun-
ir landsins, en ekki skammtíma-
hagsmunir einstakra fyrirtækja.
RAÐAUGLÝSINGAR
ATVIIMNUHÚSNÆÐI
Iðnaðarhús
Til leigu strax ódýrt 335 m2 iðnaðarhús, einnig
með vorinu til leigu 340 m2, 400 m2 og 500 mz
vel einangrað og upphitað. 80 km frá Rauðavatni
í Árnessýslu. Hentar undir margskonar starf-
semi. íbúð geturfylgt. S. 557 1194, 897 1731.
FÉLAGSSTARF
Aðalfundur
Sjálfstæðisfélag Gerðahrepps heldur aðalfund
sinn í Sæborg í Garði í dag, miðvikudaginn
10. febrúar, kl. 20.30.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Önnur mál.
Gestur fundarins verður Ólafur G. Einarsson,
forseti alþingis.
Stjórnin.
HEIMDALLUR
f U • S
Val landsfundar-
fulltrúa
Félagsmönnum í Heimdalli f.u.s., sem áhuga hafa á að vera fulltrúar
félagsins á landsfundi í mars, er bent á að senda umsókn til stjórnar
félagsins. Einnig má koma á framfæri umsóknum með því að senda
tölvupóst á eftirfarandi netföng: skh@simnet.is og ing-
vio@mmedia.is. Skilafrestur umsókna er til þriðjudagsins 16. febrúar.
Val landsfundarfulltrúa verður tekið fyrir á almennum félagsfundi,
sem fram mun fara í Valhöll miðvikudaginn 17. febrúar klukkan 20:00.
Heimdallur f.u.s.
SMÁAUGLÝSIMGAR
FÉLAGSLÍF
I.O.O.F. 9 = 1792108V2 - (Fl.)
SAMBAND (SŒNZKRA
KRISINIBOÐSFÉLAGA
Háaleitisbraut 58
Almenn samkoma í kvöld kl.
20.30. Norski predikarinn Gunn-
ar Hamnöy talar.
Allir hjartanlega velkomnir.
Samkomur einnig næstu daga.
Fylgist með auglýsingum.
□ GLITNIR 5999021019 II
□ HELGAFELL 5999021019 IVA/
I.O.O.F. 7 = 179021081/2 = F1.
I.O.O.F. 18 = 1792108 ■ F.L.
Hörgshlíð 12.
Boðun fagnaðarerindisins.
Bænastund í kvöld kl. 20.00.
mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl.is mbl