Morgunblaðið - 12.02.1999, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ

Hertar
refsingar
Um raunverulega og tilbúna glœpamenn
Tveir þingmenn, þeir
Ágúst Einarsson og
Gísli S. Einarsson,
hafa lagt fram á Al-
þingi frumvarp um
hertar refsingar við fíkniefna-
brotum. Lagt er til að lág-
marksrefsing við alvarlegum
brotum verði tvö ár. Á netsíðu
Ágústar Einarssonar segir að
kannanir hafi leitt í ljós að mik-
ill meirihluti almennings telji að
fíkniefnabrot séu alvarlegust
allra afbrota og að refsingar séu
of vægar.
Þetta er heldur undarlegur
málflutningur og lítt sannfær-
andi. Vafalaust ríkir um það
sátt í samfélaginu að refsingar
við alvarlegri fíkniefnabrotum
séu óhóflega vægai-. Fráleitt er
hins vegar að taka slík afbrot
sérstaklega fyrir. Þá er það sér-
kennileg full-
VIÐHORF yrðing að telja
Eftir~Ásgeir beri þess hátt-
Sverrisson ar afbrot al-
varlegust allra.
Slík flokkun stenst ekki skoðun
og er aukinheldur skaðleg.
Nærtækara er að hefja skipu-
lega umræðu um þá staðreynd
að refsingar við alvarlegum af-
brotum eru svo vægar á Islandi
að furðu sætir. Skal í því við-
fangi vísað til þeirra mildu
dóma sem kveðnir hafa verið
upp að undanfórnu yfír illvirkj-
um, sem ráðast að meðbræðrum
sínum, limlesta þá, berja eða
niðurlægja þannig að sá hinn
sami ber ör þessa verknaðar
alla ævi. Ætla verður að krafan
um að setja beri þjáningar og
hagsmuni fórnarlambanna ofar
„réttindum" þeirra sem voða-
verkin vinna taki að hljóma af
auknum krafti í samfélaginu.
Hefðir, sem þarfnast endur-
skoðunar, hafa verið innleiddar
á Islandi hvað refsingar varðar.
Þannig er viðmiðunarreglan sú
að þeir sem dæmdir eru fyrir
ofbeldis- og kynferðisafbrot af-
pláni einungis 2/3 af refsivist-
inni. Enn fráleitari er sú speki
að æskilegt sé að dæma menn
til skilorðsbundinnar refsingar
við fyrsta afbrot. Með því móti
er afbrotamönnum hlíft við rétt-
mætum afleiðingum gjörða
sinna í stað þess að þeim sé
beint og milliliðalaust kynnt
hvernig samfélagið refsar fyrir
slíkt athæfi. Augljóslega fæst
engin „forvörn" með þessu fyr-
irkomulagi.
Sú linkind sem einkennir
dómskerfíð er gagnrýnisverðari
en ella fyrir þær sakir að á und-
anliðnum misserum hafa stjórn-
völd skipulega unnið að því
draga úr þeim greinarmun, sem
hingað til hefur verið viðtekið
að gera á glæpamönnum og
venjulegu fólki. I krafti forræðis
og reglugerðahyggju ráðandi
stjómmálamanna, sem þjóðinni
hefur tekist að dæma yfír sig,
hafa þau viðmið verið innleidd
við löggæslustörf að „ekkert
umburðarlyndi“ skuli viðhaft.
Menn eru sektaðir þunglega
fyrir minniháttar yfirsjónir,
gleymsku og klaufaskap í um-
ferðinni og hátækni af ýmsum
toga er beitt til að fanga þá hina
sömu. „Forvarnarstarf" lögregl-
unnar felst í hótunum við al-
menna borgara.
Við þetta bætist síðan að lög-
reglan fær ekkert aðhald utan
frá en breyting í þá veru í formi
nefndar leikmanna og fræðinga
er mikilvægasta framfaramál
þessarar stofnunar.
Á meðan þessu fer fram
eykst ofbeldið í samfélaginu.
Líkamsárásum fjölgar og fram
hafa komið traustar vísbending-
ar um að í vöxt færist að menn
taki lögin í eigin hendur og beiti
ofbeldi í hefndarskyni í stað
þess að treysta á að mál þeirra
fái eðlilega afgreiðslu af hálfu
lögreglu og yfirvalda. Á sama
tíma og venjulegu fólki er hótað
og því tilkynnt að „ekkert um-
burðarlyndi" verði auðsýnt ger-
ist það sekt um smávægilegar
yfirsjónir er nauðgurum og of-
beldismönnum gert að taka út
refsidóma, sem eru svo vægir
að réttarvitund almennings er
gróflega misboðið. Á sama tíma
og myndavélum er komið upp á
gatnamótum með ærnum til-
kostnaði til að hafa eftirlit með
almenningi skortir yfirvöld
dómsmála þor til að þyngja
dóma yfir raunverulegum ill-
virkjum og glæpamönnum.
Þessi er sú forgangsröðun í
löggæslu- og dómsmálum sem
almenningur á Islandi stendur
fi-ammi íyrir. Er almennt
ástæða til að telja að hún sé fall-
in til að auðvelda lögreglunni að
sinna þeim erfiðu störfum sem
henni eru falin? Er ástæða til að
ætla að slík forgangsröðun verði
til þess að auka skilning á störf-
um lögreglunnar og virðingu
íyrir dómskerfinu? Og er
ástæða til að ætla að með þessu
móti séu hagsmunir almennings
og réttindi betur tryggð?
Helsta ástæða þessarar þró-
unar er sú tilhneiging manna að
vísa til sýnilegra mælikvarða til
að réttlæta störf sín og fram-
göngu. Umferðarsektir og önn-
ur „afbrot“ svo sem glæpsam-
legur innflutningur á erlendri
matvöru, símtækjum eða áfengi
eru sýnileg, unnt er að birta töl-
ur varðandi fjölda, fjölgun
þein-a eða fækkun. Áukinheldur
má leggja á þau fjárhagslegan
mælikvarða, sem er hinn eini er
almenn sátt ríkir um á Islandi
nú um stundir.
Illvirki ofbeldismanna og
nauðgara eru ekki sýnilegt með
sama hætti og ekki er unnt að
vitna til viðtekinna mælikvarða
til að sýna og sanna að löggæsla
og dómskerfi skili árangri.
Af þessum sökum er m.a.
ástæða til að efast um að hertar
refsingar við fíkniefnabrotum
komi að gagni. Þvert á móti
bendir reynslan á Islandi til
þess að breyting í þá veru muni
einungis verða til þess að fleiri
neytendur verði handteknir
þannig að fleiri sjúklingar verði
meðhöndlaðir eins og glæpa-
menn.
Vísast ríkir sátt um það í
þjóðfélaginu að dæma beri þá
sem flytja eiturlyf inn í landið í
auðgunarskyni til þungra refs-
inga. Hins vegar ber að harma
ef frumvarp þingmannanna
tveggja verður til þess að draga
athyglina frá þeim fráleitu dóm-
um, sem kveðnir eru upp yfir
ofbeldis- og kynferðisafbrota-
mönnum á Islandi.
Og ætla mætti að kjörnir full-
trúar almennings hefðu eitthvað
að segja um þá forgangsröðun,
sem felst í því að hafa í hótun-
um við venjulegt fólk í stað þess
að tryggja öryggi þess.
GUÐLAUG
JÓNSDÓTTIR
+ Guðlaug Jóns-
dóttir fæddist í
Reykjavík 23. sept-
ember 1948. Hún
lést á heimili sínu
að Bergstaðastræti
44 í Reykjavík mið-
vikudaginn 3. febr-
úar síðastliðinn.
Foreldrar Guðlaug-
ar voru hjónin Jón
Bjarnason hæsta-
réttarlögmaður í
Reykjavík, f. 1920
og Kristín Haralds-
dóttir, f. 1917. Jón
er sonur Bjarna
Jónssonar frá Vogi (f. 1863, _d.
1926) dósents við Háskóla Is-
lands, alþingismanns og rithöf-
undar og seinni konu hans,
Guðlaugar Magnúsdóttur
(f.1887 d. 1971). Kristín er
dóttir Haraldar Árnasonar,
kaupmanns í Reykjavík, (f.
1886 d. 1949) og Arndísar Bar-
tels (f. 1886 d. 1950). Guðlaug
er elst systkina sinna sem eru:
Bjarni, flugumferðarstjóri í
Reykjavík, f. 1949, kvæntur
Ásthildi Helgu Jónsson, Har-
aldur, f. 1952 d. 1953, og Har-
aldur Orn, arkitekt í Reykja-
vík, f. 1954, sambýliskona hans
er Agla Ástbjörnsdóttir og
þeirra börn eru
Ástbjörn, f. 1993 og
Kristín, f. 1995.
Guðlaug giftist Ás-
geiri Pálssyni yfir-
kennara, f. 1928,
frá Hjálmstöðum í
Laugardal, árið
1975. Börn þeirra
eru Jón Páll, f.
1976, nemi í bók-
menntafræði við HI
og Rósa, f. 1978,
nemi á snyrtibraut
í FB. Þau bjuggu
lengst af að Flúða-
seli 52 í Seljahverfi
í Reykjavík.
Guðlaug tók landspróf við
Kvennaskólann í Reykjavík og
stúdentspróf frá máladeild MR
árið 1968, próf í forspjallsvís-
indum við HÍ 1969 og kennara-
próf (tveggja vetra) frá KÍ
1971. Guðlaug kenndi við
Barnaskóla ísafjarðar 1971-72,
Glerárskóla á Akureyri
1972-73 og við Breiðagerðis-
skóla í Reykjavík 1973-74. Við
Fellaskóla í Reykjavík kenndi
hún frá 1974-79 og við Selja-
skóla í Reykjavík frá 1981.
títför Guðlaugar fer fram frá
Seljakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Elsku vinkona mín Guðlaug, eða
Gulla eins og við kölluðum hana
alltaf, er látin langt um aldur fram.
Ég var hjá henni sunnudaginn 31.
janúar sl. og við gerðum mikið að
gamni okkar. Við spjölluðum um
gamla daga og rifjuðum m.a. upp
mörg áramót sem við fjölskyldur
okkar áttum saman. Dætur okkar
eru allar þrjár á svipuðum aldri og
það skemmtilegasta sem þeim
fannst þegar þær voru yngri var að
gleðja okkur foreldrana um áramót-
in. Þær fóru í fataskápa okkar Gullu
og fundu sér fót, skó, slæður o.fl. og
sýndu okkur dansa og tískusýningu,
sem var yndislegt að sjá, og mikið
klappað fyrir. Gulla og Ásgeir, eig-
inmaður hennar, áttu sér yndisleg-
an sælureit í Laugardal, þau voru
höfðingjar heim að sækja í litla
Kvist sem sumarhúsið var nefnt.
Öllum sem kynntust Gullu þótti af-
skaplega vænt um hana enda var
hún trygg og trú sínum vinum.
Mér er svo minnistætt einn laug-
ardag í september, en þá var Gulla
mín orðin veik. Ég hringdi í hana og
segi:“ Hæ elskan. ert þú til í að
koma upp í Perlu, það eru „konu-
dagar“ þar.“ Hún hélt það nú. Ég
sótti hana strax og í Perluna var
haldið og skoðað, en svo ákváðum
við að fara í Kringluna á eftir og á
endanum lentum við á kaffihúsi og
spjölluðum lengi saman, litum svo á
klukkuna og það er allt í einu komið
að kveldi. Við hringdum báðar heim
og létum vita að við værum að
koma, þetta var dásamlegur laugar-
dagur sem við áttum saman.
Nú er mín vinkona komin til æðri
heima og flyt ég henni alúðarþakkir
fyrir tryggð, vináttu, hjálpsemi og
allt sem hún sýndi okkur alla tíð.
Elsku Ásgeir, Rósa, Jón Páll og
aðrir ástvinir, þið eigið minninguna
sem svo gott er að eiga.
Alltaf finnst manni lífið svo stutt
þegar kvatt er.
Ég bið algóðan Guð að styrkja
ykkur og styðja á stundu sem þess-
ari.
Minning um Gullu er ljós í lífi
okkar.
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú nafni,
hönd þín leiði mig út og inn
svo allri synd ég hafni.
(H. Pétursson.)
Kveðja og þakklæti,
Sigþrúður Axelsdóttir, Helga,
Ragnheiður og Davíð Karl.
Kveðja frá samstarfsfólki
í Seljaskóla
Nú legg ég augun aftur, ó Guð
þinn náðarkraftur, mín veri vörn í
nótt. Nú hefur Guðlaug Jónsdóttir
Iagt augu sín aftur til hinstu hvíldar
og í dag kveðjum við hana.
Miðvikudagsmorguninn 3. febrú-
ar síðastliðinn eftir að fyrstu
kennslustund dagsins var lokið vor-
um við kölluð upp á kennarastofu
skólans þar sem presturinn okkar
flutti þær sorgarfréttir að Guðlaug
kennari hefði látist á heimili sínu þá
um nóttina eftir erfið veikindi.
Sorgin og söknuðurinn settust að í
hjarta okkar og við vorum sem löm-
uð. Skólinn okkar hefur starfað í
bráðum 20 ár og Guðlaug eða Gulla
eins og hún var alltaf kölluð í okkar
hópi, verið kennari við skólann nær
allan þann tíma. Missirinn er því
mikill og skarðið er svo stórt, þegar
einn úr hópnum er horfinn.
Við erum samstilltur hópur, hóp-
urinn sem starfar í Seljaskóla.
Mörg okkar eru búin að starfa sam-
an í 10-20 ár. Á hverju vori þegar
skóla lýkur höfum við kvatt hvert
annað með ósk um gott sumar og á
hverju hausti höfum við heilsast
hress yfir að byrja skólastarfið á ný
eins og ekkert væri sjálfsagðara en
allir í hópnum hittist aftur og ekk-
ert ami að. En okkur er það ljóst
núna að það er ekkert sjálfsagt. Það
er ekkert sjálfsagt að allt gangi vel í
lífinu. Gulla kom ekki til starfa í
haust. Bekkurinn hennar 2. G.J.,
sem hún hafði byrjað með haustið
áður fékk nýjan umsjónarkennara,
því Gulla var veik og barðist við al-
varlegan sjúkdóm, sem náði að lok-
um yfirhöndinni, sama hvað barist
var - og hvað sem hún barðist. Hún
átti svo mikið baráttuþrek og fyllt-
ist svo miklu æðruleysi og kjarki.
Og baráttuþrekið entist þar til yfir
lauk. Ymsir úr okkar hópi höfðu
samband eða heimsóttu hana eftir
að hún veiktist, allir dáðust að bar-
áttuþreki hennar og alltaf hélt hún
fallega brosinu sínu.
Ævistarfið var kennsla, síðustu
árin einkum yngri barna. Þeir eru
orðnir margir nemendurnir, sem
hún af alúð, kostgæfni, samvisku-
semi og trúmennsku hefur kennt
gegnum árin. Eiginmaður hennar
Asgeir Pálsson og hún höfðu sama
starfsvettvang, því hann var aðstoð-
arskólastjóri Seljaskóla frá því skól-
inn tók til starfa fyrir 20 árum og
þar til árið 1997 er hann lét af því
starfi fyrir aldurs sakir. Börnin
þeirra tvö, Jón Páll og Rósa, gengu
líka í skólann okkar þegar þau voru
á grunnskólaaldri. Þau eru einstak-
lega mannvænleg og vel gerð og við
vitum að Ásgeir stendur ekki einn
með þau sér við hlið.
Oft töluðu þau hjón um sælureit-
inn, fallega sumarbústaðinn sem
þau áttu í landi Hjálmsstaða í Laug-
ardal, þar sem Ásgeir er fæddur og
uppalinn. Þar áttu þau margar góð-
ar stundir og við starfsmenn Selja-
skóla vorum svo gæfusöm að koma
þangað til þeirra og dveljast um
stund í vorferð okkar, vorið sem Ás-
geir lét af starfi aðstoðarskóla-
stjóra. Minninguna um þá ferð
munum við alltaf geyma í hjarta
okkar.
Við biðjum góðan Guð að blessa
Ásgeir, Jón Pál, Rósu og fjölskyldur
Guðlaugar og Ásgeirs og veita þeim
styrk í sorginni. Blessuð sé minning
góðrar konu og samstarfsfélaga.
Fyrir hönd starfsfólks Seljaskóla.
Margrét Sigursteinsdóttir.
Vinkona mín, Guðlaug Jónsdótt-
ir, er látin. Við kynntumst í stúd-
entadeild Kennaraskólans.
Skammt var milli heimilis míns og
foreldra hennar á Bergstaðastræti,
svo að leiðir okkar lágu ef til vill
meira saman en annars hefði orðið.
Stúdentadeildirnar voru tvær, en
okkar árgangur þurfti að taka tvö
ár til kennaraprófs. Það fór ekki
mikið fyrir Guðlaugu, hún tranaði
sér ekki fram, samt tók fólk fljót-
lega eftir henni. Hún var sérstök,
annars vegar kom hún með hnittin
tilsvör og flugskarpar athugasemd-
ir og hins vegar virtist hún stund-
um hálf utan við sig og daufleg.
Hún var alltaf háttvís og öguð í
framkomu, einbeitt og hjartahlý.
Fljótlega bað hún mig að fá far
með mér heim. Daginn eftir baðst
hún afsökunar á því að hafa sníkt
far. Ég hlustaði forviða. Um tíma
skiptumst við svo á þeim greiða að
hún vakti mig á morgnanna og ég
ók okkur í og úr skóla. Hún sagði
mér bráðlega frá hvaða krankleiki
hefði hrjáð hana frá barnsaldri.
Frásögnin var stutt og glettin og
endaði á því að þetta væri allt í
lagi, ef hún bara passaði sig að
þreyta sig ekki mikið og fara
snemma að sofa þá fyndi hún svo
sem ekkert fyrir þessu nema
kannski svona einu sinni í mánuði.
Þrátt fyrir þrjátíu ára vinskap
hef ég ekki nema litla vitneskju um
það hversu mjög þessi sjúkleiki
setti mark sitt á líf hennar. Verst
þótti henni hve foreldrar hennar og
seinna líka eiginmaður vildu hlífa
henni og vernda. Þá fannst henni
stundum þau ráðskast með sig eða
vantreysta. Hún einsetti sér að láta
sjúkdóminn ekki hefta sig neitt.
Brátt kynntist ég æskuheimili
hennar. Foreldrar hennar tóku
barnslegri framhleypni minni vel og
hefur alla tíð farið vel á með okkur.
Guðlaug hafði mikið dálæti á bræðr-
um sínum. Hún og Bjarni voru
perluvinir, bæði stillt og prúð og
nærri jafnaldra. Haraldur Órn var
meiri fjörkálfur og það tísti í Guð-
laugu, að pabbi hennar og mamma
hefðu nú orðið að leyfa honum eitt
og annað, sem aldrei hefði komið til
greina að þeim Bjarna hefði verið
leyft. Svo fer hver sína leið. Guð-
laug skrifaði mér meðan ég bjó úti á
landi og um leið og ég kom í bæinn
lágu leiðir okkar saman á ný. Böm
okkar eru á líkum aldri og við
kenndum um tíma við sama skóla
og við hjónin urðum heimilisvinir
þeirra hjóna. Þau byggðu sér rað-
hús við Flúðasel í Reykjavík og
sumarbústað í landi Hjálmstaða í
Laugardal. Ásgeir vann mikið að
þessu sjálfur. Þau bjuggu vel og
voru höfðingjar heim að sækja. Um-
hyggja þeirra hjóna og uppeldi á
bömum þeirra var einstakt. Þau
höfðu laust taumhald á þeim, en
beindu þeim samt ákveðið á farsæl-
ar brautir bæði í námi og leik.
Guðlaug var sífellt leitandi. Auk
þess að sækja námskeið starfs síns
vegna tók hún t.d. þátt í störfum
málfreyjanna og fleiri samtaka, svo
nokkuð sé nefnt. Hún hafði sótt
Bamamúsíkskólann og sungið í
Söngsveitinni Fílharmóníu á yngri
árum. Seinna meir sungu þau hjón-
in bæði í Árnesingakórnum og ferð-
uðust með honum. Þau dvöldu mikið
austur í Laugardal á æskuslóðum
Ásgeirs. Allt hans fólk þar var
henni einkar kært.