Morgunblaðið - 27.03.1999, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 27. MARZ 1999 53
+ Jón Líndal
Franklínsson
fæddist á Litla-
Fjarðarhorni í
Kollafirði í Stranda-
sýslu 3. júní 1919.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Suðurlands 16.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Franklín Þórð-
arson, f. 11.12.
1879, d. 17.7. 1940,
bóndi á Litla-Fjarð-
arhorni, og kona
hans Andrea Jóns-
dóttir, f. 20.9. 1881,
d. 20.1. 1979, húsfreyja. Þau
eignuðust 13 börn. Þau eru:
Þórður, f. 30.6. 1903, d. 1989,
Sigurður, f. 30.6. 1903, d. 1983.
Hermína, f. 2.6. 1906, Eggþór, f.
1.9. 1908, d. 1994, Anna Mar-
grét, f. 15.6. 1910, Guðbjörg
Magnea, f. 19.10. 1912, Aðal-
heiður, f. 9.6. 1914, Guðinundur
Helgi, f. 28.5. 1915, Nanna, f.
12.5. 1916, Benedikt Kristinn, f.
17.5. 1918, Jón Líndal, sem hér
er minnst, Margrét, f. 10.1.
1922, og Guðborg, f. 5.5. 1924.
Hinn 30. desember 1945
kvæntist Jón Sveinborgu Jóns-
dóttur, f. 25.11. 1919. Hún er
kjördóttir Jóns Ingvarssonar
vegaverkstjóra á Selfossi og
Hann afi minn Jón Franklínsson
er látinn eftir langvarandi veikindi.
Þegai- horft er til baka er margs að
minnast og margt hægt að segja
um þennan merka mann sem bjó í
afa mínum. Þegar ég lít aftur til
æskuáranna man ég hvað gaman
var að koma að Núpi og heimsækja
afa og ömmu. Þar var ætíð tekið vel
á móti öllum. Oft hafði maður vini
meðferðis og þá var boðið upp á
mjólk og brúna köku. Afi ræddi þá
oft við okkur unga fólkið um lífið og
tilveruna. Hann sagði sögur frá
f'yrri tímum. Bæði af Ströndunum,
æskuslóðum hans, og einnig af
fyrstu árunum hér fyrir sunnan.
Það var gaman að heyra hann segja
frá, því betri sögumann var vart
hægt að hugsa sér. Hann sagði svo
vel og svo rétt frá öllu. Ég man vel
eftir því þegar ég var yngri, þá fór
maður stundum með afa í mjólkur-
bílnum í Landeyjarnar. Þegar kom-
ið var á bæina sá maður eftirvænt-
ingu meðal fólksins í sveitinni því
það beið eftir að geta rabbað og
rökrætt um öll heimsins mál við afa
yfir kaffibolla.
Skoðanir afa voru róttækar.
Hann kom til dyranna eins og hann
var klæddur og skóf ekki utan af
hlutunum. Þó að afa væri oft mikið
niðri fyrir þegar talið barst að
landsmálum og pólítík var hann
mjög léttur og skemmtilegur og oft
var hlegið mikið og lengi að hnyttn-
um og skemmtilegum skotum og
tilsvörum. Þegar ég gekk í fram-
haldsskóla átti ég það oft til að leita
til afa um aðstoð. Þegar ég bað um
aðstoð við betri og meiri skilning á
Laxnessbókum naut afi sín vel. Þar
var hann svo sannariega á heima-
velli, hann sagði mér frá öllu saman
og skemmti sér vel. Afi las gríðar-
lega mikið og átti mikið af bókum.
Mest hafði hann þó gaman af Lax-
ness og Þórbergi, enda átti hann
allar bækur þessara mestu rithöf-
unda þjóðarinnar.
Afi var afar greindui- maður og er
ég viss um hann hefði getað lært það
sem honum hefði dottið í hug. En á
hans yngri árum voru kannski ekki
miklir möguleikar á menntun. Á
þeim tíma var aðallega hugsað um
að fara að vinna og eiga í sig og á.
Elsku afi, ég kveð þig með mikl-
um söknuði og það gera allir sem
þig þekktu. Ég mun aldrei gleyma
því þegar við Jón Ragnar vöktum
með þér síðustu nóttina þína hér
með okkur. Ég talaði við þig og
þótt þú svæfir er ég viss um að þú
heyrðir í mér.
konu hans Helgu
Jónsdóttur húsmóð-
ur. Börn Jóns og
Sveinborgar eru:
Oddrún Helga, f.
2.3. 1946, gift Gunn-
ari Guðmundssyni,
eiga þau þrjú börn
og fimrn barnabörn;
Andrea, f. 7.4. 1949,
á hún eina dóttur og
eitt barnabarn; Ás-
rún, f. 3.3. 1952, gift
Ólafi Ragnarssyni,
eiga þau þrjú börn
og tvö barnabörn,
sonur Sveinborgar
og stjúpsonur Jóns er Axel Þór
Lárusson, f. 25.10. 1937, kvænt-
ur Róslín Jóhannsdóttur, eiga
þau tvö börn og fjögur barna-
börn.
Jón ólst upp í foreldrahúsum
við öll almenn sveitastörf til 16
ára aldurs, en fór þá til Reykja-
víkur og vann þar við bygging-
arvinnu. Hann fluttist til Selfoss
árið 1942 og hefur búið þar síð-
an. Á Selfossi varð hann bíl-
stjóri, fyrst hjá Kaupfélagi Ár-
nesinga en síðan hjá Mjólkurbúi
Flóamanna þar til hann Iét af
störfum fyrir aldurs sakir 1989.
Jón verður jarðsunginn frá
Selfosskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Elsku amma, mamma og systkini
og öll skyldmenni okkar. Ég veit að
söknuðurinn er mikill, en þar sem
afi er núna líður honum vel og við
munum ætíð geyma minninguna
um hann. Elsku afi Jón, hvíl þú í
friði.
Elvar Gunnarsson.
Kæri afi minn, nú ert þú farinn
frá okkur, þú varst búinn að vera
svo veikur, en þú lést næstum
aldrei vita af því, en þannig varst
þú, þú talaðir sjaldnast um hvernig
þér leið.
Þegar ég var lítil var alltaf svo
gott að koma til þín og ömmu að
Núpi, þar sem þið áttuð alltaf
heima. Þú gafst þér alltaf tíma til
að tala við mig um allt og ekkert, ég
man þegar þú kenndir mér að spila
og yfirleitt var spilað Olsen Olsen
en líka stundum Manni ef amma
var með. Það var líka svo gaman
þegar þú varst niðri í kjallara eitt-
hvað að gera, þar var svo mikið af
skemmtilegum hlutum til að skoða.
Þegar ég var orðin eldri þá glæddir
þú áhuga minn á sögu og bók-
menntum og þar kom ég ekki að
tómu húsi þvi lestur góðra bóka var
þitt áhugamál, Halldór Laxness og
Þórbergur Þórðarson voru meðal
þinna uppáhalds skálda, og mér
fannst svo gaman þegar þú varst að
segja mér frá þessum sögum og
lesa fyrir mig upp úr þeim, og ef ég
þurfti að gera ritgerð í Fjölbrauta-
skólanum í sögu eða íslensku þá
gast þú alltaf sagt mér eitthvað um
efnið sem ég gat svo notað í rit-
gerðirnar mínar.
Nú í seinni tíð þegar þú og amma
voruð flutt í Seftjörn þá hefur mér
og manninum mínum þótt gott að
koma til ykkar og strákurinn okkar
hann Gunnar Oddur var mjög hrif-
inn af þér. Þótt hann sé bara
þriggja ára þá man hann eftir afa
dósa eins og hann kallaði þig alltaf.
Ég var mjög glöð yfir því að þú
gast vitað áður en þú fórst að við
skírðum dóttur okkar Sigrúnu Jónu
í höfuðið á þér og þú varst ánægður
yfir því. Ég mun segja henni frá
þér þegar hún hefur aldur til.
Elsku amma, mamma, Adda
Sigga, Ásrún og Axel, við Hafliði
vottum ykkur okkar innilegustu
samúð.
Jenný Dagbjört Gunnarsdóttir.
Mig langar í fáum orðum að
minnast afa míns, Jóns Franklíns-
sonar, sem er látinn eftir hetjulega
baráttu við illvígan sjúkdóm. Margs
er að minnast frá ótal ferðum sem
ég fór með afa í mjólkurbílnum
austur í sveitir á bernskuárunum.
Þá er mér í fersku minni ferð á
æskuslóðir hans norður á Strandir
ásamt Benna bróður hans á sl. ári.
Orka afa míns í þessari ferð og
glaðværð þeirra bræðra var nánast
eins og ki'aftaverk, svo sjúkur sem
afi þá var orðinn.
Álltaf var jafnljúft að heimsækja
afa og ömmu að Núpi þar sem þau
bjuggu lengstaf og síðar í Seftjörn-
ina. Þar réðu hlýjan og manngæsk-
an ríkjum og snyrtimennskan í fyr-
irrúmi. Laugardaginn 13. mars átt-
um við afi langt spjall á heimili
hans og verður það mér ævinlega
mjög minnisstætt. Ekki gi-unaði
mig að komið væri að endalokun-
um. Um kvöldið var afi fluttur á
sjúkrahús, þaðan sem hann átti
ekki afturkvæmt.
Ég kveð afa minn með söknuði
og þakkíæti fyrir allt sem hann var
mér. Megi hið góða styrkja elsku
ömmu og alla aðra sem nú syrgja
góðan mann.
Ég er einn á gangi og hugsanir mínar hljóðar
hverfa inn í rökkvaðan skóg þess, sem liðið er.
Mitt stolt er að vera sonur þessarar þjóðar.
En þjóðin er ekki líkt eins stolt af mér.
I þögulli auðmýkt og tilbeiðslu stend ég og
stari:
Hér stendur það skráð, sem þeir ortu hver
fyi'ir sig
hinir þjóðfrægu menn og hinn þungbúni nafn
lausi skari.
En þjóðin kann ekki nokkurt ljóð eftir mig.
Og andspænis samstilltum verknaði huga og
handa
í hrifni og undrun ég stansa við fótmál hvert.
Sjá, þannig skal vandað til þess, sem á lengi
að standa.
En þjóðin veit, að ég hef ekkert gert.
Og samt er mitt líf aðeins táknmynd af þess
ari þjóð,
og þjóðin sem heild er tengd við mitt ókunna
ljóð.
(Steinn SteinaiT.)
Jón Ragnar Ólafsson.
Þau voni 14 systkinin í Litla-
Fjarðarhorni við Kollafjörð, börn
Aridreu Jónsdóttur og Franklíns
Þórðarsonar. Þau byi'juðu stórt við
lítil efni með tvíburunum Sigurði og
Þórði, strákunum, og svo komu
börnin hvert af öðru. Yngra
strákaparið voru Benni og Jón. Ég
var svo heppinn að eignast þá báða
að vinum á ungum aldri. Nú er Jón
genginn. Það var eftirminnilegt að
koma að Litla-Fjarðarhorni; þar
var niður aldanna saman kominn
hjá þeim Þórði og Imbu og Frank-
lín. Svandís dóttii' mín var svo ljón-
heppin aðeins sjö ára að fá að vera í
sveit í Litla-Fjarðarhorni í nokkrar
vikur. Það var hluti af þeirri upp-
eldisstefnu að börn í kaupstað ættu
að vera í sveit. Sú stefna var víst
umdeild um tíma; aldrei hefur
flögrað að mér efi um að bömin
mín hafi haft gagn og gaman af
þeimi uppeldisstefnu. Að minnsta
kosti byrjaði hún vel hjá Svandísi.
Það eru nokkur misseri liðin síðan
þeir Þórður og Siggi dóu og nú eru
þau reyndar öll farin sem við forð-
um gistum í Litla-Fjarðarhorni.
Jón Franklínsson sem er kvadd-
ur frá Selfosskirkju í dag bjó þar
besta part ævi sinnar frá ungum
aldri. Var einn af landnemum Sel-
foss og bjuggu þau Sveina lengst á
Núpi við Austui'veg. Þar bjuggu
þau sér og dætram sínum og fjöl-
skyldum þein-a fallegt heimili,
snyrtilegt og róttækt. Allt í senn!
Stelpurnar bera þess merki alla
ævi sem betur fer að það var borið
í þær mannvit og réttlætiskennd í
stórum stíl. Og niðjar þeirra líka
sem ég þekki til. Jón keyrði mjólk-
urbílinn austur um allt og þekkti
hvern einasta bónda í sveitum Suð-
urlands. Hann var því aufúsugest-
ur í röðum sósíalista til að ráðgast
um bændur og hagsmuni þeirra.
hann þekkti þá betur en bændur
sjálfir því hann hafði yfirleitt hitt
þá alla. Hann var alla tíð félagi í
Sósíalistaflokknum og síðar Al-
þýðubandalaginu; áskrifandi að
Rétti og öllum bókum Máls og
menningar á fyrri árum. Og þá
þarf ekki að sökum að spyrja:
Svona mann var gaman að hitta og
gott að vera með honum.
Jón Franklínsson og Benedikt
Franklínsson tengdafaðir minn í
þrjá áratugi bjuggu sinn hvorum
megin Olfusárinnar og gátu horfst í
augu. Þeir voru bræður í anda Is-
lendingasagnanna; strengurinn á
milli þeirara ótrúlega sterkur og
sýnilegur öllum þótt þeir segðu
aldrei hálft orð í þá átt að þeim
þætti mikið til hvors annars koma.
En vinátta þeirra var algerlega
óbrigðul og drengskapur eftir-
minnilegur og lærdómsríkur. Þeir
höfðu það skap sem ég kalla stund-
um með sjálfum mér víkingaskap;
ekki það skap sem lýst er í sögum
með öskrum og óhljóðum, heldur
það skap sem var óttalaust, æðru-
laust og hiklaust einkum er mest á
reyndi.
Þegar Jón Franklínsson er geng-
inn er ekkert fyrir mig að gera ann-
að en að þakka honum fyrir langa
tíð, uppeldi og aðhlynningu. Ég leit-
aði síðast til hans fyrir nokkra þeg-
ar við Guðrún komum okkur fyrir í
húsi einu á Eyrarbakka. Þar vant-
aði ljósakrónu. Hana átti Jón og
gekk að henni á aldeilis nákvæm-
lega vísum stað í bflskúrnum. Ná-
kvæmni og afburða snyrtimennska
einkenndi heimili þeiraa Jóns og
Sveinu yst sem innst. Þó var manni
alltaf tekið eins og það hefði lengi
staðið til að maður kæmi í heim-
sókn. Það verður eitthvað minna um
að við Jón hittumst á næstunni. Mér
finnst þó að við munum áfram vita
hvor af öðram ef lítið liggur við uns
fennt er í hverja slóð.
Með hlýjum samúðarkveðjum til
Sveinu, Helgu, Öddu Siggu, Ásrún-
ar og niðja.
Svavar Gesl sson.
Þjóðvegurinn beygir til hægri út
með firðinum að norðan. Þar uppi í
hlíðinni er smábýlið Litla-Fjarðar-
horn, nú nýlega í eyði.
Á fyrstu áratugum aldarinnar
rammaði þessi litli fjörður norður í
Strandasýslu inn líf fólks í litlu
samfélagi. Lífskjörin kröfðu um
langan vinnudag, allir dagar út-
heimtu starf og lífsbaráttan risti
rúnir í sálina. Oft haustaði snemma,
fjörðinn fyllti af ís og voraði seint.
Samfélag kringum lítinn fjörð lyfti
sér upp frá amstri dagsins með
góðri bók, kveðskap eða heimsókn
á næsta bæ. London, París og New
York vora ekki til í orðaforða fólks-
ins, þessir miklu staðir voru svo
óralangt í burtu og framandi að
hugarflugið náði ekki einu sinni að
fanga þá í svip. Menn unnu að sínu,
uxu af sínu, lifðu og dóu á sama
stað og hurfu á vit eilífðarinnar.
Þannig hafði þetta verið um aldir
og þannig var þetta enn í upphafi
þessarar aldar.
Inn í þetta samfélag fæddist Jón
Franklínsson, einn af mörgum
systkinum. Hann ólst upp við glað-
værð, fátækt og vinnu eins og hlut-
irnir gerðust í þann tíma. Skóla-
gangan var stutt og fásinnið mikið
en tímarnir vora að breytast. Ný
öld var í nánd. Þessi mikla öld sem
umturnað hefur öllu sem var og
gefið flestum landsmönnum tæki-
færi sem áður vora óþekkt og orð
náðu ekki yfir. Ut í þessa nýju öld
gekk frændi minn, lifði og starfaði
alla sína ævi.
Oft sátum við og ræddum málin.
Hann talaði kjarngott íslenskt mál
svo engum gleymdist sem á
hlýddu. Frændi var vel lesinn,
skynsamm- og fróður. Hann hafði
afskaplega ríka réttlætiskennd og
sveið sárt hvernig sumt fólk varð
að gera sér að góðu bág kjör þrátt
fyrir alla velsældina sem samfélag-
ið hefur að bjóða. Á yngri árum
komst hann í kynni við sósíal-
ismann og hreifst af kenningum
hans, enda mótuðu þær afstöðu
hans til margra hluta alla tíð. Hann
ræddi oft um skiptingu velferðar-
innar og fannst skorta nokkuð upp
á að hún væri réttlát. Misskipting
gæðanna var það versta sem hann
þekkti. Hann fann til þess að að-
stæður æskunnar höfðu skammtað
naumt og skortur á skólagöngu og
þeirri menntun sem samfélagið
metur til verðs stóðu í vegi fyrir
því að hann gæti notið sín til fulln-
ustu. Þrátt fyrir að helstu bók-
menntir íslenskra rithöfunda væra
honum tamar á tungu og tilvitnun í
höfuðskáld þjóðarinnar eðlilegur
þáttur samræðunnar fannst honum
samt nokkuð skorta. En réttlætis-
kenndin og frelsishugsjónin í
brjóstinu var svo sterk að hann
bognaði aldrei og enginn átti inni
hjá honum ef því var að skipta.
Undir lokin þegar bæði hann og
allir aðrir vissu að hverju dró æðr-
aðist hann ekki. „Það er nú bara
svona, nafni minn,“ sagði hann
stundum við mig. Svo var löng þögn
og hvor hugsaði sitt.
Þeir era rótsterkir þessi gömlu
harðbalakvistir.
Jón Hjartarson.
+
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar og systir,
GERÐA ARNLEIF SIGURSTEINSDÓTTIR
Ijósmóðir,
sem iést af slysförum fimmtudaginn 18. mars
síðastliðinn, verður jarðsungin frá Fossvogs-
kirkju mánudaginn 29. mars, kl. 15.00
Guðmundur G. Bachmann,
Geir G. Bachmann,
Sigurður Örn Bachmann,
Unnar Þór Bachmann,
Rósa Sigursteinsdóttir,
Marteinn Steinar Sigursteinsson,
Jóna Lára Sigursteinsdóttir,
Guðrún Sigursteinsdóttir,
Elísa Júlía Sigursteínsdóttir.
+
Eiginmaður minn og faðir okkar,
HÖRÐUR EINARSSON
tannlæknir,
Faxatúni 9,
Garðabæ,
lést fimmtudaginn 25. mars.
Sigríður Antonsdóttir,
Guðfinna Harðardóttir,
Hrafnkell Harðarson.
JÓN LÍNDAL
FRANKLÍNSSON