Morgunblaðið - 27.03.1999, Síða 60

60 LAUGARDAGUR 27. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Menntun í sjávarútveg’i
og alþjóðavæðing
Sjávarútvegur er at-
vinnugrein sem býr við
þá takmörkun að auð-
lindir hafsins eru af
skornum skammti og
reyna verður eftir
fremsta megni að tak-
marka veiðar við það
sem hagkvæmast er.
0^ Islensk sjávarútvegs-
fyrirtæki hafa staðið
sig einkar vel í að
bregðast við takmörk-
un veiða. Þau hafa m.a.
aukið verðmæti út-
fluttra sjávarafurða
með aukinni framleiðni
og taka virkan þátt i
samkeppni á alþjóða-
vísu með því að fjárfesta í erlend-
um sjávarútvegsfyrirtaekjum og
afla sér fískveiðiheimilda á fjarlæg-
um miðum.
Mikilsverður þáttur í alþjóðavæð-
ingu sjávarútvegsfyrirtækja er
menntun stjómenda og annarra
starfsmanna. Augljóst er að mennt-
— un í faginu eykur forskot fyrirtækja
í alþjóðlegri sam-
keppni. Hæfnin til að
gera betur kemur með
aukinni þekkingu. Hér
á landi er menntunar-
stig innan sjávarút-
vegsfyrirtækja sífellt
að aukast. Það var mik-
ill ávinningur fyrir
greinina þegar sjávar-
útvegsdeiid Háskólans
á Akureyri var stoöiuð
og þegar boðið var upp
á meistaranám í sjávar-
útvegsfræðum við Há-
skóla Islands árið 1995.
Helsta áhyggjuefnið nú
er skortur á iðnmennt-
un í greininni.
Segja má að útflutningur á þekk-
ingu sé liður í alþjóðavæðingu ís-
lensks sjávarútvegs. Sá útflutning-
ur birtist m.a. í starfí Sjávarút-
vegsskóla Sameinuðu þjóðanna
sem er staðsettur hér á landi. Nú
hafa fyrstu nemendur skólans út-
skrifast. Þeir nýta þá þekkingu
sem þeir hafa öðlast hér á landi í
Sjávarútvegsfræði
Meistaranám í sjávar-
útvegsfræðum við Há-
skóla Islands, segir
Dagmar Sigurðardótt-
ir, er mjög fjölbreytt
og hagnýtt nám sem án
efa á eftir að nýtast ís-
lenskum sjávarútvegi.
þágu sjávarútvegs sinna landa og
verða án efa mikilvægur tengiliður
við Island í framtíðinni þegar þörf
verður á ráðgjöf eða tæknibúnaði.
Nemar í meistaranámi í sjávar-
útvegsfræðum við Háskóla Islands
eru nú orðnir tólf talsins og greini-
legt er að áhugi á þessum valkosti
fer vaxandi. Meistaranám í sjávar-
útvegsfræðum er ólíkt meistara-
námi í hverri deild fyrir sig að því
Dagmar
Sigurðardóttir
Hugsað blákalt
ELLERT B. Schram
skrifaði hér í Morgun-
blaðið fyrir allnokkni
grein, sem hann kallaði
„hugsað upphátt" og
j fjallaði meðal annars
um þrælsótta. Eg vil
byrja á því að þakka
Ellerti sérstaklega fyr-
ir þessa góðu grein og
því til viðbótar vildi ég
koma eftirfarandi á
framfæri.
Það mun aldrei um
mig spyijast, að ég sé
haldinn einhvers konar
þrælsótta, eða að ég sé
hræddur við að styggja
valdhafa. Ég þori yfir-
leitt að tjá skoðanir mínar. Þrælsótti
samræmist því ekki lífsviðhorfi
mínu frekar en hins fíjálsa manns -
yfirleitt. En ekki meira um það. Nú
- '• eru kosningar framundan og ef allt
fer á versta veg og sama stjórnar-
mynstur heldur áfí-am eftir þær vil
ég hafa hreinan skjöld gagnvart eijg-
in samvisku og réttlætiskennd. Eg
vil geta sagt stoltur við sjálfan mig
og aðra: „Ég lagði mitt lóð á vogar-
skálamar til að vinna að lagfæring-
um á því ranglæti og óréttlæti, sem
viðgengst í íslensku þjóðfélagi." En
ég vil hins vegar viðhafa hógværð og
nægjusemi, ef hlutimir færa á besta
veg með því að Fijálslyndi flokkur-
inn fengi gott brautargengi.
Ég vona sannarlega að hugsanir
Ellerts B. Schram stappi nú stálinu
í sem flesta kjósendur svo þeir sýni
dug og þor til að afneita þeim starf-
andi stjómmálamönnum - hvort
sem þeir era í stjóm eða stjómar-
andstöðu - sem ekki finna hjá sér
löngun og/eða skyldu til að vinna
gegn óréttlæti hins íslenska þjóðfé-
lags. Við í Frjálslynda
flokknum boðum
breytingar og viljum
sjá þær fyrst og
fremst koma fram í
fjóram höfuðmálum og
þau era sjávarútvegs-,
samfélags-, landbúnað-
ar- og umhverfismál.
AUt tal um veiði-
leyfagjald í sjávarút-
vegi ber að varast, því
það er blekkingin ein.
Veiðileyfagjald gerir
það eitt að festa núver-
andi gjafakvótaeign í
Björgvin Egill sessi og það vita þeir
Arngrímsson sem halda því á lofti.
Því ég er viss um, að ef
veiðileyfagjald verður sett á, þá
mun það verða frádráttarbært til
skatts og þjóðin mun að lokum fá
Fiskveiðistjórnun
Ég vil viðhafa hógværð
og nægjusemi, segir
Björgvin Egill Arn-
grímsson, ef hlutirnir
færu á besta veg
með því að Frjálslyndi
flokkurinn fengi gott
brautargengi.
minni tekjur í ríkiskassann. Strax
eftir kosningar vill Fjálslyndi flokk-
urinn skapa öruggan grandvöll fyr-
ir krókabátaútgerð í öllum sjávar-
byggðum landsins, fengi flokkurinn
á annað borð til þess pólitískan
styrk. Þetta kemur skýrt fram í
sjávarútvegskaflanum „Höíúðgallar
og lausnir". Flokkurinn vill fá besta
hráefnið á land fyrir fiskvinnsluna,
þannig að hjól atvinnulífsins fari af
stað - eða snúist hraðar. Að loknum
kosningum rennur upp sá tími, að
skólafólk fer í atvinnuleit. Horfum-
ar era hvorki bjartar á landsbyggð-
inni né í þéttbýli. Þess vegna, meðal
annars, er lífsnauðsynlegt fyiTr
sjávarbyggðimar, að krókabátarnir
fái að róa án mikilla takmarkana yf-
ir sumartímann, því fiskvinnslunni í
landi þarí' að tryggja nægilegt hrá-
efni svo hún geti bætt við sig starfs-
fólki. Það að skólafólk fái vinnu yfir
sumarið getur skipt sköpum fjár-
hagslega fyrir margar fjölskyldur.
Þetta þekki ég af eigin raun.
Það er grátlegt að verða vitni að
þeim misskilningi hjá mörgum, að
uppspretta peninga sé í bönkum,
fjárfestingarfélögum og afþreying-
argeiranum, en ekki hjá sjómönn-
um, fiskiðnaði, ferðaþjónustu og
t.d. í hugbúnaðargerð. Hvað hefur
eiginlega skapað þessa skynvillu
hjá fólki? Er það lífsgæðakapp-
hlaupið eða andúð á störfum verka-
fólksins eða er það einfaldlega
þekkingarieysi. Er menning okkar
á villigötum? Sá spyr sem ekki veit.
Það er í sjálfu sér umhugsunar-
vert, að öll störf verkafólks era í
reynd gjaldeyrisskapandi eða spar-
andi. En svona hugarvilla getur or-
sakað blindu fyrir öllu því ranglæti
sem öryrkjar, sjúkir og aldraðir era
beittir með ömuriegu lífsviðurværi.
En hvað er þá til ráða? Að breyta
hugarfari fólks tekur allt of langan
tíma. Að breyta fiskveiðistjómun-
inni er augljóslega fljótvirkari leið.
Það ætti að stoppa strax allt brott-
kast og braskið ætti að vera á burt
sem allra fyrst. Slíkt mundi auka
tekjur þjóðarinnar og flýta fyrir
bættum kjöram þeirra sem era
verst settir í íslensku þjóðfélagi.
Með þeim hætti ætti einnig að vera
hægt að vinna gegn þrælsóttanum,
sem Ellert B. Schram skrifaði svo
réttilega um hér í Morgunb'aðinu.
Slíkt fellur afar vel að stefnu
Frjálslynda flokksins, því hann
boðar breytingar.
Höfundur er í miðstjórn
Ftjálslynda flokksins.
^oðek/iBrúðhjón
Allur borðbiínaður - Glæsileg gjafavara Brúðhjðnalistar
I Listhúsínu í Laugardal
ItnaJatalal 17-18 « gíml/Fax: 553 2886
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
leyti að það er þverfaglegt. í því
felst, að nemendur taka kjarnafög
sem snerta sjávarátveg í mismun-
andi deildum Háskólans.
Meistaranámið tekur tvo vetur
og skiptist þannig að einn vetur
sækja nemendur tíma í mismun-
andi deildum Háskólans og taka
þannig þrjátíu einingar, tuttugu í
kjarnafögum og tíu í valgreinum.
Sem dæmi um kjamagreinar má
nefna fiskihagfræði, rekstur sjáva-
útvegsfyrirtækja og útflutning og
markaðssetningu sjávarafurða í
viðskipta- og hagfræðideild, fisk-
iðnaðartækni og gæðastjórnun í
verkfræðideild, fiskifræði í raun-
vísindadeild, félagsfræði sjávarát-
vegs í félagsvísindadeild og hafrétt
í lagadeild.
Að loknum fyrsta vetri vinnur
hver nemandi að sínu rannsóknar-
verkefni, ýmist í samvinnu við fyr-
irtæki, stofnanir eða á eigin for-
sendum undir handleiðslu leið-
beinanda. Aherslur nemenda eru
mismunandi eftir því hvaða há-
skólagráðu þeir hafa að baki og
birtist það oft í vali þeirra á rit-
gerðarefni og valfögum. Samvinna
við fyrirtæki og stofnanir er mik-
ilsverð og er beggja hagur. Því
eru fyrirtæki hvött til þess að hafa
samband yið Sjávarútvegsstofnun
Háskóla Islands og koma á fram-
færi þörfum sínum fyrir rann-
sóknir og tillögum um rannsókn-
arverkefni sem þau eru reiðubúin
að taka þátt í.
Hér á landi er til staðar gífurleg
þekking á málefnum sjávarátvegs
og þrátt fyrir að nám erlendis geti
veitt nýja sýn er óhætt að fullyrða
að fræðimenn okkar á þessu sviði
era á heimsmælikvarða. Ekki eiga
allir þess kost að sækja framhalds-
nám erlendis og óvíst er að þar sé
boðið upp á eitthvað betra en hér á
þessu sviði. Víða um heim er litið til
Islands sem fyrirmyndar í sjávar-
útvegsmálum og fræðimenn héðan
era fengnir til að aðstoða við upp-
byggingu sjávarátvegs erlendis.
Sem dæmi má nefna að dr. Ragnar
Arnason, prófessor í viðskipta- og
hagfræðideild HI, er nú á fóram til
Argentínu í þeim tilgangi að að-
stoða við uppbyggingu fiskveiði-
stjómunarkerfis þar í landi.
Meistaranám í sjávarátvegsfí-æð-
um við Háskóla íslands er mjög fjöl-
breytt og hagnýtt nám sem án efa á
eftir að nýtast íslenskum sjávarát-
vegi. I þeiiTÍ alþjóðlegu samkeppni
sem nú dynur yfii- er þörf fyrir fólk
með framhaldsháskólamenntun á
þessu sviði. Sá fjölbreytti hópur sem
nú stundar meistai-anám í sjávarút-
vegsfræðum sér fram á að fá marg-
vísleg tækifæri til að spreyta sig.
Höfundur er lögfræðingur og
formaður Njarðar, félags meistara-
nema ísjávarútvegsfræðum.
Ar aldraðra í bæ
barna og bldma
ÞAÐ ER sólríkur en
kaldur mai'sdagur í
Kópavogi, sannkallað
„gluggaveður". Ég hef
nýlokið við að lesa
grein sem heitir
„Frumbyggjar í Kópa-
vogi“. I greininni er
lýst fádæma dugnaði
þess fólks sem byggði
þennan bæ. - Bæ sem
við, íbúamir, elskum
öll og höfum fylgst
með vaxa af ótrúlegum
hraða. I þessu sama
blaði er sagt frá fram-
kvæmdum í bænum.
Verið er að ljúka við
skipulagningu á íbúð-
arhverfum og „slegist um hverja
lóð“. Þá er verið að byggja skóla og
leikskóla. Margt fleira er á döfinni
og þess er getið sérstaklega að
Oldrunarmál
/
Eg hef stundum hugs-
að til kerlingarinnar
hans Davíðs Stefáns-
sonar í Gullna hliðinu,
segir Kristjana Emilía
Guðmundsdóttir, það
er varla erfiðara að
komast inn í Himnaríki
en fyrir aldraða í Kópa-
vogi að komast á hjúkr-
unarheimili.
„fjárhagsstaða bæjarins sé mjög
góð“ enda hagnist Kópavogur á
mikilli fjölgun íbúa.
En það er svo með „gluggaveðr-
ið“ að þótt það sé fallegt þá er það
oft mjög kalt. Og þó að flestum íbú-
um Kópavogs flnnist gott að búa
hér og félagsmál aldraðra séu til
fyrirmyndar þá syi-tir að þegar þeir
dagar koma að fólk þarf á hjúkran
eða vistun á sjúkradeild að halda.
Þorsteinn Valdimarsson skáld
nefndi Kópavog „Bæ bama og
blóma“. Ef til vill er það einmitt
það sem bæjaryfii-völd hafa í huga,
því einhverra hluta vegna virðist
mér sem ekki sé gert
ráð fyrir því að Kópa-
vogsbúar verði gamlir.
Hvergi er að finna
hjúkrunarheimili fyrir
sjúka aldraða í Kópa-
vogi, nema Sunnuhlíð
sem er sjálfseignar-
stofnun og getur ekki
tekið við öllum sjúkum
öldruðum í Kópavogi
bæði vegna plássleysis
og fjármagnsskorts.
Það er sorglegt til
þess að vita að fram-
byggjar Kópavogs eigi
ekki kost á því að
dvelja á hjúkrunar-
heimili í sinni heima-
byggð þegar þeir þurfa á hvfld að
halda eftir langan starfsdag við
uppbyggingu bæjarins.
Einn ellilífeyrisþegi í Kópavogi
sagði við mig að „eins gott væri
fyrir bæjaryfirvöld í Kópavogi að
selja skotleyfi á sjúka aldraða fyrst
hvergi væri gert ráð fyrir þeim lif-
andi í bænum“. Þetta era hörð orð
og mikill áfellisdómur enda sögð
eftir langa og stranga baráttu við
heilbrigðiskerfi bæjarins.
Ég hef stundum hugsað til kerl-
ingarinnar hans Davíðs Stefánsson-
ar í Gullna hliðinu, það er varla erf-
iðara að komast inn í Himnaríki
heldur en fyrir aldraða í Kópavogi
að komast á hjúkrunarheimili. Það
hvarflai’ að mér hvort undirstöður
heilbrigðiskerfisins hjá okkur séu
orðnar álíka morknar og húsið sem
veggjatítlurnar átu í sundur. Við
verðum að taka höndum saman og
vinna bót á þessu ástandi í bænum.
- Gleymum því ekki að við verðum
líka gömul. Lítil reisn er yfir því,
fyrir bæ af þeirri stærð sem Kópa-
vogur er, að þurfa að ganga með
betlistaf í önnur bæjarfélög eftir
vistun á sjúkradeildum fyrir aldr-
aða Kópavogsbúa þar sem vitað er
að langir biðlistar eru þar fyrir eftir
vistunarplássi fyrir sjúka aldraða.
Endurskoða verður áætlanir um
uppbyggingu Kópavogs og gera
stórátak í heilbrigðismálum bæjar-
ins. Gera verður þær kröfur að
aldraðir sjúkir fái viðunandi hjúkr-
un og eigi vísan samastað á sjúkra-
deildum í Kópavogi að loknum
starfsdegi.
Höfundur er hókbindtiri.
Kristjana Emilía
Guðmundsdóttir