Morgunblaðið - 01.04.1999, Blaðsíða 52

-A52 FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SOFFANÍAS
CECILSSON
tSoffanías Cecils-
son fæddist á
Búðum undir
Kirkjufelli í Grund-
arfirði 3. maí 1924.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Akraness 24.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Kristín Run-
ólfsdóttir húsmóðir,
f. 21.2. 1898 að
Spjör í Grundar-
fírði, d. 16.11. 1972,
og Cecil Sigurbjam-
arson sjómaður, f.
23.8. 1896 í Garðs-
horni við Grundarfjörð, d. í sjó-
slysi 21.2. 1932. Soffanías var í
hópi fimm systkina. Hin em:
Kristín, f. 20.6. 1921, Bæring, f.
24.3. 1923, Guðbjartur, f. 7. 3.
1927, d. 4.9. 1994, og Páll, f.
20.1. 1932.
Hinn 4. febrúar 1960 kvæntist
Soffanías Huidu Vilmundardótt-
ur, f. 27. nóvember 1936. For-
eldrar hennar vom Bára Hall-
grímsdóttir, f. 12.2. 1914, d.
17.7. 1988, og Vilmundur Guð-
, i. brandsson, f. 4.6. 1913, d. 25.4.
1981. Uppeldisfaðir Huldu var
Magnús Jóhannsson,
f. 6.4. 1911, d. 5.2.
1995. Börn Soffanías-
ar og Huldu era : 1)
Bára Bryndís Vil-
hjálmsdóttir er dóttir
Huldu fyrir hjóna-
band og ólst upp hjá
Soffaníasi og Huldu.
2) Magnús, f. 5.6.
1961, í sambúð með
Brynju Guðnadóttur,
þau slitu samvistir.
Börn þeirra eru:
Berglind, f. 18.8.
1984, og Hulda, f.
18.10. 1985. Magnús
kvæntist Sigríði Finsen. Börn
þeirra em: Guðbjörg Soffía, f. 7.5.
1992, og Marta, f. 8.11. 1993. 3)
Kristín, f. 27.6. 1963, gift Rúnari
Sigtryggi Magnússyni. Böm
þeirra em: Kristinn Soffanías, f.
2.7. 1981, og Rut,, f. 7.7. 1983. 4)
Sóley, f. 20.1. 1966, gift Sigurði
Sigurbergssyni. Börn þeirra em:
Elín, f. 25.4. 1991, Sonja, f. 29.11.
1992, og Jóhanna Kristín, f. 14.3.
1997.
Soffanías missti föður sinn ung-
ur. Hann og bræður hans hófu
sjósókn á unga aldri og 12 ára
gamall hóf Soffanías útgerð
þegar hann ásamt Bæring bróð-
ur sínum keypti bátinn Óðin.
Arið 1949 keyptu bræðurnir 38
tonna bát, Gmndfirðing, og
hófst þar með óslitin saga út-
gerðar og fiskvinnslu undir for-
ystu Soffaníasar.
Soffanías tók fiskimannapróf
frá Stýrimannaskólanum í
Reykjavík árið 1954. Hann var
um skeið formaður Samtaka
fiskvinnslustöðva, sat 22 ár í
sljórn SÍF, sat í stjórn félags
rækju- og hörpudisksframleið-
enda, var um skeið formaður
Vinnuveitendafélags Breiða-
fjarðai’, Útvegsmannafélags
Brciðafjarðar og Bátatrygging-
ar Breiðafjarðar. Soffanías var
sæmdur riddarakrossi hinnar ís-
lensku fálkaorðu árið 1987.
Hann tók virkan þátt í félags-
málum í Grundarfirði, sérstak-
lega innan Lionshreyfingarinn-
ar.
Soffanías hætti daglegri um-
sýslu fyrirtækis síns árið 1993
og tóku þá börn hans og tengda-
börn við rekstrinum. Soffanías
greindist með krabbamein
haustið 1997 og dvaldi síðan ým-
ist heima eða á Sjúkrahúsinu á
Akranesi.
Útför Soffaníasar fer fram frá
Grundarfjarðarkirkju laugar-
daginn 3. apríl og hefst athöfnin
klukkan 14.
Soffanías Cecilsson er fallinn eftir
harðvítuga baráttu sem hann háði við
illkynja sjúkdóm - mest heima á
heimili sínu í Grundarfírði - með
ómetanlegri hjálp og aðstoð eigin-
konu og barna. Dauðinn hafði beitt
ljánum - baráttan var búin. Þó var
þetta ekki ósigur. Soffanías vissi vel
að hverju stefndi og var viðbúinn að
taka dauðanum.
jt. Einn af máttarstólpum uppbygg-
ingar í Grundarfírði er nú fallinn frá.
Soffam'asi auðnaðist að brjótast úr
sárri fátækt, eftir að hafa misst fóð-
ur sinn bam að aldri, í það að reka
stórt útgerðarfyrirtæki og fískverk-
un sem böm þeirra hjóna hafa nú
tekið við og ber nafn hans, Soffanías
Cecilsson hf.
Þess má geta að í mörg ár var
Soffanías hæsti skattgreiðandi á
Vesturlandi. Þegar minnst var á það
hversu mikið hann greiddi í skatta
vora svör hans svipuð og Þorvalds í
Síld og físki, sem lengi var hæsti
skattgreiðandi í Reykjavík: „Rekstur
minn gengur vel og þá er ánægjulegt
að geta látið nokkuð renna til samfé-
lagsins." Fyrir utan sína beinu skatta
"*Vora þeir ómældir styrkimh- sem
hann lét renna til góðra mála í
byggðarlaginu svo sem til kirkjunnar
o.fl. Og það vora ekki eingöngu félög
og sérstök verkefni í byggðarlaginu
sem nutu góðvildar Soffaníasar því
margur einstaklingurinn naut hjálp-
ar hans, sem þó átti alls ekki að vitn-
ast um, og vora þau þar samtaka
hjónin eins og í mörgu öðra.
Um eða innan við fermingu fóra
Soffanías og bræður hans að róa til
fiskjar og þóttu heldur djarftækir
eins og hann lýsir í ævisögu sinni
sem Hjörtur Gíslason skráði. Strax
þá, vart kominn af barnsaldri, ákveð-
ur hann með sjálfum sér að framtíðin
skuli verða að bjarga sér á sjónum,
^’-eignast sinn eigin knöm svo sem
minnst þyrfti til annarra að sækja.
Með ótrúlegum dugnaði og elju tókst
honum að láta draum sinn rætast.
Fyrsti báturinn var ekki stór en þeir
stækkuðu og þeim fjölgaði þannig að
nú gerir fyrirtækið Soffanías Cecils-
son hf. út þrjá báta. Um 1960 fer
Soffanías einnig að verka fískinn af
bátum sínum. Þá er hafinn einn
stærsti þátturinn í rekstri fyrirtækis-
ins. Fyrst var það saltfiskverkun, síð-
an ftysting og svo skel- og rækju-
vinnsla. Þar með var hann orðinn
einn stærsti atvinnurekandi í Grund-
- : arfirði. Það var og mikils virði fyrir
byggðarlagið að mjög margir ung-
lingar byrjuðu sína fyrstu launuðu
vinnu hjá Soffa. Þeir komu beint úr
skólanum og í vinnu þar og var þetta
ómetanleg starfsþjálfun, eins og nú
er sagt. En ábyggilega hafa afköst
ekki verið í samræmi við tímakaupið
^hjá sumum svona í íyrstu, en um það
*var ekki fengist heldur unglingunum
tekið með góðvild.
Já, saga Grandarfjarðar verður
ekki skráð án þess að Soffanias eigi
þar stóran kafla um uppbyggingu
þéttbýlisins þar.
Soffanías tók mikinn þátt í félags-
málum, bæði heima í héraði og svo
var hann í stjórnum samtaka í sjáv-
arútvegi. Hann var lengi í stjórn
SÍF, í stjórn og um tíma formaður
Samtaka fiskvinnslustöðva, svo og í
stjórn Félags rækju- og hörpuskels-
framleiðenda. Einnig var hann í
ýmsum öðrum félögum og nefndum
varðandi sjávarútvegsmál. Fyrir
þetta og brautryðjandastörf sín var
hann sæmdur íslensku fálkaorðunni.
Við Soffanías vorum jafnaldrar og
áttum alltaf heima í Eyrarsveit. Þó
höguðu atvikin því þannig að við
unnum ólík störf. Hann við sitt stóra
fiskvinnslufyrirtæki en ég í sveitar-
stjómarmálum og við bankastörf í
nær 40 ár. Auðvitað áttum við mikil
samskipti. Ég alltaf í opinbera stússi
og hann í sínu fyrirtæki. Það var
gott og oft skemmtilegt að hitta
Soffa. Hann var mjög hreinskilinn og
sagði skoðanir sínar óhikað, t.d. um
sveitarstjórnarmál, sérstaklega ef
honum fannst við ekki fara bestu
leiðina í fjármálum og honum fannst
hlutimir gerðir dýrari en nauðsyn-
legt var. Ég sagði stundum honum
til hróss að hann væri þessi ekta
„íhaldsmaður“ sem hverju byggðar-
lagi væri nauðsynlegur til þess að
vekja athygli á óþarfa eyðslu í öllum
rekstri. Það sýndí sig líka best á fyr-
irtæki hans hversu glöggur íjár-
málamaður hann var, það óx og
dafnaði vel á þessum árum.
Soffanías var hamingjusamur í
einkalífi. Hann kvæntist Huldu Vil-
mundardóttur 1960 og eiga þau þrjú
börn, sem nú hafa tekið við fyrirtæk-
inu. Fyrir átti Hulda dóttur sem ólst
upp hjá þeim. Heimili þeirra Huldu
og Soffa er ákaflega myndarlegt og
hefur verið gott til þeirra að koma,
enda var gestkvæmt á heimili þeirra.
Hulda mín, Guð styrki þig og
bömin í sorginni. Við öll þökkum
fyrir að hafa kynnst og starfað með
Soffaníasi. Guð blessi minningu
hans.
Halldór Finnsson.
Hin öra framþróun og bætt lífs-
skilyrði íslendinga síðastliðna hálfa
öld er ævintýri líkust, þegar fram-
stæðum atvinnurekstri til sjávar og
sveita hefur verið breytt á þann veg
sem best gerist meðal fremstu þjóða
heims. Snar þáttur þessa ævintýris
er líf og starf manna, víðsvegar um
landið, sem með dugnaði, áræði og
góðum gáfum í veganesti hófust upp
úr sárri fátækt til mikilla umsvifa og
athafna. Einn þessara manna var
Soffanías Cecilsson. Þann starfsvett-
vang, sem hann valdi sér, sem skip-
stjóri, útgerðarmaður og fiskverk-
andi rækti hann með mikilli sam-
viskusemi og dugnaði alla tíð, fram-
sækinn og varkár í senn. í vaxandi
umsvifum taldi hann ávallt nauðsyn-
legt að hafa borð fyrir báru, sem
reynslan sýndi oft að borgaði sig, og
vildi eiga fyrir næstu skrefum á upp-
byggingarbrautinni, stór stökk
skyldi ekki taka. Að vera á þann hátt
íhaldsmaður var dyggð og hólyrði að
mati hans.
Fæðingarsveitin, Grandaifjörður,
var alla tíð starfssvæði hans. Staðn-
um unni Soffanías mjög mikið og
vildi veg hans sem mestan, og raunar
er eftirtektarverð ti-yggð hans og
fleiri innfæddra stólpa í atvinnulífinu
við uppbyggingu þessa unga, fallega
staðar. Það rnunar um minna. At-
hygli vakti náin samvinna þeirra
Huldu um rekstur fyrirtækisins sem
stöðugt stækkaði og efldist og gagn-
kvæmt traust ríkti milli hjónanna og
hefur án efa átt sinn þátt í velgengn-
inni, eins og Soffi minntist ósjaldan á.
Nú hafa dugmiklir afkomendur tekið
við blómlegu búi.
Soffanías var manna skemmtileg-
astur í allri viðkynningu, léttur og
kátur og hafði á góðri stund gaman
af að segja sögur af sér og samferða-
mönnunum og kasta fram kviðling-
um. Við kunningjar og vinir Soffa
minnumst með mikilli ánægju
margra stunda við ýmis tækifæri,
ekki síst í hópferðum erlendis, þar
sem hann hafði forastu og var hrókur
alls fagnaðar. Engum sem kynntust
Soffaníasi náið gat samt dulist að
innst inni fór alvöragefinn og tráaður
maður, svo sem löngum vill verða í
röðum þeirra sem óvæg örlögin
kynna alvöru lífsins á unglingsárum
og leggja mikla ábyrgð á ungar herð-
ar.
Soffanías tók mikinn þátt í félags-
málum atvinnurekenda og vora hon-
um á vegum þeirra falin mörg trán-
aðarstörf. Hann sat fjölda ára í stjórn
Samtaka fiskvinnslustöðvanna og var
um tíma formaður samtakanna, átti
um áratuga skeið sæti í stjóm SÍF
svo og í stjórn samtaka rækju- og
hörpudiskframleiðenda. Þá er ekki
síður vert að minnast starfa hans fyr-
ir samtök atvinnurekenda á heima-
slóðum en hann var einn af stofnend-
um Vinnuveitendafélags Breiðafjarð-
ar, var þar ávallt í stjórn og lengst af
formaður. Meira mæddi þá en nú á
landshlutafélögum atvinnurekenda
og samskipti þeirra við viðsemjendur
heima fyrir og stjórnvöld vora tíð og
oft annasöm. Öllum þessum tránað-
arstörfum sínum sinnti Soffanías af
mikilli alúð og áhuga, hann var sann-
gjam og lipur, en gat einnig verið
fastur fyrir og ákveðinn og talaði þá
tæpitungulausa íslensku og, ef með
þurfti, hlífði hvergi þeim sem hæst
tróna, er hann ræddi málefni íslensks
sjávarátvegs. Hann þekkti það líka
best af sinni eigin reynslu sem sjó-
maður, útgerðarmaður og fiskverk-
andi, að séu starfsskilyrði sjávarát-
vegsins eðlileg og sanngjöm stendur
hann traustum fótum og nær að skila
miklum afrakstri til þjóðarinnar.
Með Soffaníasi Cecilssyni er geng-
inn merkur athafnamaður og góður
félagi, sem sárt er saknað, en að leið-
arlokum era þakkir fluttar fyrir
ánægjulega samfylgd og forastu-
störf.
Huldu og bömum og öðram vanda-
mönnum sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur. Blessuð sé minning Soffaní-
asar Cecilssonar.
F.h. Vinnuveitendafélags Breiða-
fjarðar,
Ellert Kristinsson.
Þeim fækkar óðum þeim mönnum
sem hófu atvinnurekstur í sjávarát-
vegi fyrir miðja þessa öld. Við kveðj-
um nú einn af þessum framsýnu
mönnum, Soffanías Cecilsson fisk-
verkanda og útgerðarmann. Hann
hefur sett svip sinn á útgerð og fisk-
vinnslu í Grandarfirði í meira en
hálfa öld, enda einn frumkvöðlanna
þar og hefur staðurinn vaxið og dafn-
að með honum. í ágætri ævisögu eft-
ir Hjört Gíslason blaðamann sem
kom út árið 1996 segir Soffanías
meðal annai-s um upphaf þátttöku
hans í atvinnurekstri að fljótlega hafi
runnið upp íyi-ir honum, að bjargaði
maður sér ekki sjálfur gerði það lík-
lega enginn annar. Hann hafi því
ákveðið að verða sinn eigin herra og
verið það alla tíð síðan. Það hefur
þm'ft mikinn kjark og bjartsýni hjá
ungum mönnum að hefja atvinnu-
rekstur mitt í kreppunni á miðjum
fjórða áratug þessarar aldar. En með
góðum sameignaimönnum og sam-
hentri fjölskyldu tókst Soffaníasi að
byggja upp mjög öflugt sjávarát-
vegsfyrirtæki á Grandai-firði svo eft-
ir var tekið. Uppbygging fyrirtækis
Soffaníasar tók ávallt mið af því
hvaða kostir væru raunhæfir á hverj-
um tíma og var jafnan fjárfest af
mikilli fyiirhyggju. Rekstur fyrir-
tækisins hefur jafnan verið fjöl-
breyttur og gildir það jafnt um veið-
ar og vinnslu. Það er ekki algengt að
sama fyrirtækið stundi útgerð og
vinni bolfisk í frystingu og salt og
stundi jafnframt veiðar og vinnslu á
rækju og hörpudiski.
Ég kynntist Soffaníasi árið 1986
þegar ég tók sæti í stjóm Samtaka
fiskvinnslustöðva. Ég vissi þó áður
ýmislegt um þátttöku hans í útgerð
og fiskvinnslu og af afskiptum hans á
vettvangi félagsmála í sjávarátvegi.
Soffanías átti sæti í stjórn Samtaka
fiskvinnslustöðva frá 1982 til 1994,
þar af formaður á árunum 1983 tií
1987. Soffanías vai- mjög ákveðinn
maður sem hafði sínar skoðanir á
hi-einu. Það var hollt og gott að vinna
með honum í hagsmunamálum fisk-
vinnslunnar og sjávarátvegsins í
heild. Skömmu eftir að ég tók sæti í
stjórn Samtaka fiskvinnslustöðva
tjáði Soffanías mér að hann vildi
hætta foimennsku, en væri tilbúinn
að sitja eitthvað áfram í stjóminni.
Það varð síðan að ráði að ég tók við
af honum og sátum við saman í stjórn
SF þar til hann dró sig í hlé þegar
hann varð sjötugur.
Soffanías Cecilsson var eftirminni-
legur maður. Lífsgleði hans og hrein-
skiptnar skoðanir eru okkur lifandi
vottur um hverju framsýni og dugn-
aður fá áorkað. Framlag hans og
samhentrar fjölskyldu hefur skipt
miklu fyrir atvinnnulíf og byggðina í
Grundarfirði.
Með Soffaníasi Cecilssyni er geng-
inn einn af þeim mönnum sem sett
hafa mikinn svip á einstaklingsfram-
takið í sjávarályegi á síðari hluta
þessarar aldar. Ég vil að leiðarlokum
þakka Soffaníasi íyrir heilladrjúg
störf í þágu Samtaka fiskvinnslu-
stöðva og fyrir framlag hans til félags-
mála í sjávarátvegi. Fjölskyldu hans
sendi ég innilegar samúðai-kveðjur og
óska henni Guðs blessunar.
Arnar Signrmundsson.
Nú er hann Soffi farinn í enn eitt
ferðalagið. Að þessu sinni snýr hann
ekki aftur, en afar ólíklegt er að
þetta sé síðasta ferðalagið hans. Það
væri afar ólíkt honum.
Soffi hefur í raun verið ferðamaður
allt sitt líf, frá því hann fæddist á
Búðum undir Kirkjufelli fyrir nær 75
áram. Hann hefur alla tíð verið á
undan öðrum, kappsamur, óhræddur
við nýjungar og séð hlutina í öðru og
nýrra ljósi en flestir samferðamanna
hans.
Ferðalag hans í gegn um lífið hef-
ur verið farsælt. Hann brauzt úi-
sárri fátækt ásamt systkinum sínum
og móður tíl hagsældar og áhrifa,
ekki aðeins í heimabyggðinni, heldur
einnig í íslenzkum sjávarútvegi og a1>
vinnumálum þjóðarinnar.
Aðgerðarleysi var Soffa eitur í
beinum. Hann varð alltaf að hafa eitt-
hvað fyrir stafni, allt annað var tíma-
sóun. Slíkt hugarfar skilja kannski
ekki allh-, en það skilja þeir, sem hafa
alizt upp við það að bjarga sér sjálfir,
bera sig eftir björginni. Soffi vissi
það, að bjargaði hann -sér ekki sjálf-
ur, gerði það enginn.
Með dugnaði sínum og hörku
brauzt Soffí áfram með systkinum
sínum, hóf eigin útgerð 12 ára gamall
og varð síðar einn af frumkvöðlum
uppbyggingar Grundarfjarðar sem
þéttbýlis, bæði sem útgerðarmaður
og fiskverkandi. Saga byggðar í
Grandarfirði og saga Soffa era sam-
ofin og eiga Grundfirðingar honum
mikið að þakka, allt frá því bærinn
hóf að byggjast upp.
Soffi var fljótur til flestra hluta
annarra en að festa ráð sitt. Hann
sagði sjálfur að hann hefði ekkert
mátt vera að því að eltast við kven-
fólk, allur tíminn fór í að eltast við
síld og þorsk. Sennilega hefur hann
ekki viljað rasa þar um ráð fram og
vanda makavalið eins og kostur væri.
Það tókst honum líka, þegar hann
fann lífsföranautinn Huldu Vilmund-
ardóttur í síldarsöltun á Raufarhöfn
á sjötta áratugnum. „Ætli ég hafi
nokkuð gert svo glöggan greinai'mun
á því hvað var síld og hvað var kona,“
sagði hann seinna.
Þau Soffi og Hulda gengu í hjóna-
band árið 1960 og var það þeim báð-
um mikið gæfuspor. Saman eignuð-
ust þau börnin Magnús, Kristínu og
Sóleyju, en fyrir átti Hulda dótturina
Bryndísi. Með atorku og eljusemi
stofnuðu þau fallegt og gott heimili
og hvíldi það að mestu á Huldu að sjá
um þá hlið mála, enda Soffi sofinn og
vakinn á sjónum fyrst og síðan í út-
gerð og fiskvinnslu, allt þar til börnin
tóku við rekstrinum fyrir fáum áram.
Soffi viðurkenndi að hafa alla tíð
legið of mikið yfir rekstrinum og
sagði að Hulda hefði enga leið aðra
séð til að ná honum úr vinnu en fara
með hann í ferðalög. Þau hjónin vora
miklir ferðagarpar og ferðuðust sam-
an um heimsbyggðina þvera og endi-
langa og áttu þar mai-gar ómetanleg-
ar stundir saman.
í einu þessara ferðalaga „ski’app"
Soffi meira segja yfir í annan heim
eitt augnablik, en ákvað að ekki væri
tímabært að yfirgefa þennan að svo
stöddu. Nú hefur hann tekið af skarið
eftir erfið veikindi og er sennilega
hvíldinni feginn. Meðan hann lá rúm-
fastur á sjúkrahúsinu á Akranesi, gat
hann samt ekki hætt að ferðast og að
morgni dags ræddi hann stundum við
Huldu sína um ferðalagið, sem þau
höfðu farið í saman nóttina áður. Nú
bíður hann rólegur í öðram heimi eft-
ir að Hulda hans komi til hans. Hann
veit að ekkert liggur á, því hann veit
að hann getur alltaf slegizt í för með
henni í þessum heimi. Þó hún verði
hans sennilega ekki vör, mun hann
halda áfram að vaka yfir velferð
hennar og barnanna þeÚTa.
Ég varð þeirra fon'éttinda aðnjót-
andi að fá að kynnast Soffa og fjöl-
skyldu hans nokkuð náið. Ég dvaldi
töluvert með þeim á Hlíðarveginum
er ég skráði endurminningar hans
fyrir fáeinum árum. Það var ánægju-
leg dvöl og ég minnist oft þeirra
stunda, þegar við Soffi sátum í eld-
húsinu og drakkum kaffi með mikl-
um rjóma og sykurmolum og borðuð-
um kalda lifrarpylsu með. Þá vorum
við báðir í essinu okkar og ég naut
þess að hlusta á sögui-nar hans.
Það eru líklega ekki margir sem
geta í raun ímyndað sér hvað er stutt
síðan fátækt og jafnvel örbirgð var
fylgifiskur flestra íslendinga og hve
mikinn dugnað þui'fti til að rífa sig
upp úr þeirri stöðu. Ég hugsa oft til
þeirra lýsinga frá æskuárum Soffa,
þegar hann og Bæring vora að draga
björg í bú, drápu sel með berum
höndum til að hafa í matinn og bundu
lifandi hvali saman á sporðunum,
þegar þeir villtust á land á sjávai'-
kambinum við Búðir. Slíkar aðstæð-
ur eru fjarri okkur í dag, en okkur er