Morgunblaðið - 08.04.1999, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Tónleikar „K & K Experimentalstudio“ í Norræna húsinu
Samtal milli leikinnar tón-
listar og hljóða af bandi
Morgunblaðið/Þorkell
CAMILLA Söderberg með stærstu flautuna sína, kontrabassablokkflautuna, ásamt hjónunum Dieter Kauf-
mann og Gundu König. 011 koma þau fram á tónleikum undir yfirskriftinni „Hljómar frá Vín“ í kvöld.
AUSTURRÍSKA tónskáldið Dieter
Kaufmann, leikkonan Gunda König
og Camilla Söderberg blokk-
flautuleikari flytja verk eftir þann
fyrstnefnda á portrett-tónleikum
undir merkjum „K & K Ex-
perimentalstudio“ í Norræna hús-
inu í kvöld kl. 20.
Yfirskrift tónleikanna er
„Hljómar frá Vín“ og þar verða
flutt fimm verk eftir tónskáldið;
fyrir rödd, blokkflautur, tónband,
skyggnur og píanó. „Petta er nýtt
listform, eins konar samtal milli
leikinnar tónlistar og hljóða sem
spiluð eru af bandi,“ segir Dieter
Kaufmann.
Fugl fyrir utan glugga
kallast á við hljóðfærin
Samvinna þeirra Kaufmanns og
Gundu König hófst á áttunda ára-
tugnum. Saman stofnuðu þau „Das
K & K Experimentalstudio" árið
1975, með það fyrir augum að gera
tilraunir með ýmis tjáningarform á
sviði tónlistar og leiklistar. „Við
byrjuðum á því að búa til tónlistar-
leikhús á grundvelli raftónlistar,"
segir hann og bætir við: „svo giftist
ég leikkonunni!" Allar götur síðan
hafa þau hjónin unnið saman að því
að tefla saman þessum listgreinum.
Þau hafa einnig fengið til liðs við sig
fjölda annarra listamanna; tón-
skáld, tónlistarmenn, rithöfunda og
myndlistarmenn, sem hafa unnið
með þeim að framleiðslu og úr-
vinnslu verka sem þau hafa flutt í
fiestum löndum Evrópu og í Norð-
ur- og Suður-Ameríku.
Verkin sem hljóma á tónleikun-
um í Norræna húsinu í kvöld
spanna tímabilið frá upphafi sam-
starfs þeirra hjóna og fram til
dagsins í dag. Kaufmann segir að
gegnumgangandi í verkunum séu
andstæðurnar menning og náttúra.
Eitt þeirra, Camilla, fyrir blokk-
flautur og tónband, varð til árið
1977 þegar Camilla Söderberg og
eiginmaður hennar, Snorri Snorra-
son, voru gestkomandi á heimili
tónskáldsins og leikkonunnar í
Kárnten í Austurríki. „Við vorum
að taka upp flautu- og gítarleik
þeirra í stúdíóinu. Glugginn var op-
inn og fyrir utan var fugl sem kall-
aðist á við hljóðfærin," segir Kauf-
mann, en auk þess blandaðist inn í
upptökuna hljóð úr flugvél sem
flaug yfir meðan á víxlsöng fugls-
ins og hljóðfæranna stóð. Á tón-
leikunum í kvöld mun Camilla
einnig spila á sex flautur, stórar og
smáar.
Fyrirlestur um raftónlist í Tón-
listarskólanum í Reykjavík
Vinskapur þeirra Camillu og
Kaufmanns nær enn lengra aftur en
hún var á sínum tíma nemandi hans í
raftónlist í Tónlistarháskóla Vínar-
borgar. Síðan hafa þau haldið sam-
bandi en þetta er í fyrsta sinn sem
hann kemur hingað til lands. Camilla
segii- skemmtilegt að fá loks tæki-
færi til að kynna þessa hlið raftón-
listar íyrir íslenskum áheyrendum.
Dieter Kaufmann er virt tónskáld
í heimalandi sínu og hefur samið
fjölda tónverka, m.a. hljómsveitar-
verk, kórtónlist, píanókonsert og
óperu en sérgrein hans er raftón-
list. Hann er yfirmaður raftónlistar-
deildar Tónlistarháskóla Vínarborg-
ar og prófessor í tónsmíðum við
sömu stofnun. Á morgun, fóstudag,
heldur hann fyrirlestur í Tónlistar-
skólanum í Reykjavík um raftónlist
og starfsemi deildarinnar sem hann
veitir forstöðu. Fyrirlesturinn ber
heitið „On acusmatic art“.
Styrktartón-
leikar fyrir
Töfraflautu
Mozarts
TIL stendur að setja upp Töfra- |
flautu Mozarts á Austurlandi í júní 1
næstkomandi. I fi-éttatilkynningu I
segir að þetta sé gífurlegt fi-amtak
og þurfi margar viljugar hendur og
hálsa til að vinna svo mikið þrek-
virki. Ekki síst þurfi að afla fjár til
þess að geta borgað þeim atvinnu-
listamönnum og iðnaðarmönnum '
sem að sýningunni koma.
Drjúgur hluti af söngnemendum
Keith Reed mun syngja hlutverk í
sýningunni og eru nokkrir þeÚTa nú
að leggja af stað í söngferðaleg um
Austfirði um næstu helgi, bæði til að I
kynna sig, Töfraflautuna og afla fjár
í fyi'irtækið.
Söngdagski-áin verður fyrst flutt í
Hafnarkirkju á Hornafirði á föstu-
dagskvöldið kl. 20. Á laugardeginum
verða tvennir tónleikar, fyrst í
Djúpavogskirkju kl. 14, síðan í
Stöðvarfjarðarkirkju kl. 18. Á
sunnudeginum syngur hópurinn í
Valhöll, Eskifirði, kl. 14 og lýkur l
þessari tónleikaferð með tónleikum í
Egilsstaðakh-kju kl. 18.
----------------
Fyrirlestur um
ljósmyndun
EFNT verður til fyrirlestrar um
„pinhole" ljósmyndun á Ljósmynda-
safni Reykjavíkur, Borgartúni 1, á
morgun, föstudag, kl. 19.30.
í þessum fyi’irlestri verður greint
frá því, sem og rætt um sögu „pin- j
hole“-ljósmyndunar, tæknilegar hlið- »
ar hennar, hvernig hægt er að smíða
sér slíkar vélar og sýnd dæmi um
„pinhole“-ljósmyndir.
Fyrirlesari er Vilmundur Ki’ist-
jánsson en hann hefur fengist við
ljósmyndun í áratugi og sérstaklega
tekist á við „pinhole“-ljósmyndun
síðastliðin 12 ár. Hann hefur haldið
einkasýningu með „pinhole“-ljós- L
myndum og jafnframt tekið þátt í
fjölda samsýninga.
Aðgangur er ókeypis.
Frammistaða Kristins Sigmundssonar
í Kölnaróperunni
„Hann fókk öll
húrrahrópin“
„PAÐ var svo greinilegt að um leið
og Kristinn kom einn á sviðið þegar
klappað var upp þá ætlaði allt að
tryllast í salnum. Hann fékk öll
húrrahrópin - fólk gerði sér alveg
grein fyrir hans stórkostlegu
frammistöðu," segir Gerður Gunn-
arsdóttir, fiðluleikari í Giirzenich-
hljómsveitinni, sem leikur í upp-
færslu Kölnaróperunnar á Parsífal
eftir Richard Wagner.
Eins og fram kom í Morgunblað-
inu í gær fékk Kristinn Sigmunds-
son bassasöngvari betri viðtökur en
nokkru sinni fyrr þegar hann
þreytti frumraun sína í hlutverki
Gúrnemanz í Parsífal, þegar verkið
var frumsýnt í Köln á páskadag.
Aftur á móti var leikstjórinn bók-
staflega púaður niður þegar hann
gekk á sviðið.
Ákveðnir óperugestir sem láta
skoðanir sínar óspart í ljósi
Leikstjórinn, Gúnter Kramer,
sem jafnframt er óperustjóri, er að
sögn Gerðar mjög umdeildur.
„Hann er ekki tónlistarmaður, held-
ur leikhúsmaður - og góður sem
slíkur - en hann hefur ekkert vit á
tónlist." Hún segir þetta raunar
ekki í fyrsta skipti sem hann fái
slíkar viðtökur óperugesta í Köln,
sem hún segir afar ákveðna í sínum
dómi og láti hann óspart í ljósi. „Það
var fyrir um einu og hálfu ári að það
var verið að flytja Elektru eftir
Strauss. Þá mynduðust hreinlega
tvær fylkingar í salnum, þeirra sem
voru óánægðir og hinna sem voru
hrifnir af sýningunni. Hinar ósam-
mála fylkingar púuðu hvor á aðra,
önnur hrópaði að hin ætti ekkert
með að hrópa húrra og öfugt,“ segir
hún.
Mikil vinna að baki
Sjálf segist Gerður ekki vera
dómbær á hvemig til hafi tekist
með uppfærsluna, því þar sem hún
spilar í henni hefur hún jú ekki séð
hana á sviði. Hún segir þó alveg
greinilegt að Kristinn hafi lagt
mikla vinnu í sitt hlutverk. „Og nú
var hann að uppskera. Ég óska hon-
um þess að hann komist að með
góðum mönnum og fái virkilega
verðuga meðhöndlun - og ég sé al-
veg að það eigi eftir að koma,“ segir
hún.
Mikil spenna hefur ríkt að undan-
förnu milli hljómsveitarinnar og
stjómandans, Graeme Jenkins, sem
nýlega var ráðinn sem aðalstjórn-
andi. Gerður segir langa sögu þar
að baki, sem hún sjái ekki ástæðu til
að rekja. I stuttu máli sagt þyki
hljómsveitinni hann einfaldlega
ekki nógu góður stjórnandi og því
sé hún á móti ráðningu hans.
Umfjöllun Kölner Stadt-Anzeiger um Parsífal
Sigur fyrir hljómsveit-
ina og söngvarana
„PÁSKASUNNUDAGS ársins 1999
mun verða minnzt í annálum Köln-
aróperunnar sem stórkostlegs dags
fyiTr Gúrzenich-hljómsveitina," seg-
ir í upphafi ýtarlegrar umfjöllunar
dagblaðsins Kölner Stadt-Anzeiger
um Parsífal-uppfærslu óperunnar,
þar sem Kristinn Sigmundsson var
meðal aðalsöngvaranna. Uppfærsl-
an er sögð sigur fyrir hljómsveitina
og söngvarana, en í umfjölluninni er
allmiklu púðri eytt í að reyna að
skilja hvers vegna áheyi’endur tóku
leikstjóranum eins illa og raun bar
vitni.
Túlkun hljómsveitarinnar á tón-
list Richards Wagners er sögð
magnþrungin. „Hvað sem nokkru
sinni hefur verið vert að vita, spenn-
andi og fallegt við tónlist Wagners,
hljómaði með undursamlega skýr-
um hætti úr [hljómsveitar-Jgryfj-
unni.“ Spilamennskan er sögð fram-
úrskarandi, bæði hvað varðar
tæknilega snilli hljómsveitarmeðli-
manna, tilfinningalega innlifun
þeirra og hæfni til að miðla undrum
tónsmíða Wagners til áheyrenda.
„Þetta var sannarlega stórmerki-
legur Wagner-heimur."
Á undan þessari frumsýningu
Parsífals í Köln munu hafa gengið
ýmsar sögur af samskiptum nýskip-
aðs aðalhljómsveitarstjóra Gúrzen-
ich-sinfóníuhljómsveitarinnar, Gra;
eme Jenkins, við meðlimi hennar. I
þessu samhengi ber að skilja orð
höfundar gi’einarinnar í Kölner
Stadt-Anzeiger, sem skrifar: „Þar
sem Gúrzenich-hljómsveitin bauð
upp á annan eins viðburð (...) hlýtur
manni að leyfast að spyrja ofurkurt-
eislega, hvort ekki hafi verið ein-
hver til viðbótar, sem rekinn var
áfram af ábyrgðar-, skyldu- og
frammistöðukrafti. Jú, víst kom
hljómsveitarstjóri við sögu: Graeme
Jenkins."
Af krafti og öryggi
í lok sýningarinnar uppskáru
hljómsveitarstjórinn og hljómsveit-
in flóðbylgjur fagnaðarláta, en mað-
urinn sem bar ábyrgð á uppfærsl-
unni sjálfri, leikstjórinn Gúnter
Krámer, þurfti að sætta sig við að
vera hrópaður niður. Og það víst
NÝVERIÐ var haldin listastefna í
Sollentuna, sem er 20 km fyrir utan
Stokkhólm. Nýlistasafnið í Reykja-
vík tók þátt í þessari stefnu óg fóru
2 fulltrúar safnsins, þau Magnús
Sigurðarson og Ósk Vilhjálmsdótt-
ir, út með kynningarefni. Ferðin
var styrkt af Nordisk Konst och
Konstindustri Kommitte (NKKK).
Kynningarefni Nýlistasafnsins var í
alls ekki í fyrsta sinn; slík hafi við-
brögð áheyrenda verið allt frá því
Krámer stýrði fyrst slíkri Parsifal-
uppfærslu í marz 1997. Eru þessi
neikvæðu viðbrögð útskýrð með því
að aðdáendur verka Wagners séu
minna opnir fyrir framúrstefnuleg-
um nútímasviðsetningum en aðdá- k
endur annarra meistara óperubók-
menntanna.
Miklu lofsorði er hins vegar lokið I
á söngvarana. í aðalhlutverkunum
voru Dalia Schlaechter, Han-y
Peeters, Heinz Kruse og Kristinn
Sigmundsson. Kristinn er sagður
hafa sungið hlutverk Gurnemanz
„af krafti og öryggi“. Loks fær kór-
inn sinn skammt af lofi, enda er
kraftmikill kór nauðsynlegur öllum
áhrifaríkum Wagner-uppfærslum.
formi listaverkakorta. Safnið gaf
öllum félögum sínum kost á að
kynna sig á þann hátt. 85 kort voru
prentuð og þeim dreift ásamt nýj-
um upplýsingabæklingi um safnið.
Tilgangurinn var tvíhliða, annars
vegar að kynna safnið og starfsemi
þess og hinsvegar að kynna þá lista-
menn sem að safninu standa. Fé-
lagar eru nú um 170 talsins.
Islenskir listamenn á
listastefnu í Stokkhólmi