Morgunblaðið - 08.04.1999, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1999 33
MENNTUN
Hagnýt náttúrufræði
í víðtækum skilningi
stofn-
LANDBUNAÐARHASKOLINN á
Hvanneyri verður stofnaður 1. júlí
1999 um leið og Bændaskólinn á
Hvanneyri verður lagður niður
eftir 110 ára sögu. Síðastliðin
50 ár hefur þó verið
rekin háskóladeild við
skólann. Eigi að síður
markar formleg stofn-
un háskóla í landbún-
aðarvísindum þátta-
skil þar sem háskóla-
nám og rannsóknh’
verða aðalviðfangsefni
unarinnar.
Björn Þorsteinsson, kennari
við Bændaskólann, segir að
háskólanám í búvísindum á
Hvanneyri sé 90 eininga B.S.-
nám sem taki þrjú ár.
„Hægt er að lýsa því sem
hagnýtri náttúrufræði í mjög
viðum skilningi. Allt nám sem lýtur
að nýtingu náttúruauðlinda, eins og
landbúnaður er dæmi um, snertir
þrjú svið, en það eru náttúrufræði,
tækni og hagfræði.
Til að nýta land með búskap þarf
að þekkja auðlindirnar frá vísinda-
legu sjónarhorni en þar eru fræði-
greinarnar líffræði, jarðvegsfræði,
efnafræði, tölfi’æði o.fl. Það þarf að
hafa vald á tækninni við nýtingu auð-
lindanna sem ki-efst innsýnar í
vinnuaðferðir, vinnuumhverfi, vélar
og verkfæri. Það þarf að
va^ a efnahagslegum
m ' forsendum auðlindanýting-
(A^ arinnar bæði almennt frá
sjónarmiði samfélagsins og
. einnig frá sjónarmiði fyrh’-
tækis í búrekstri.“
En hvernig er námið
byggt upp? „Fyrsta ár námsins er að
meginstofni til grunngreinar raun-
vísinda. Annað ár eru það grundvall-
argi’einar búvísinda, þ.e. sérhæfðari
líffræðinámskeið eins og kynbóta-
fræði, beitai’vistfræði, fóðui’fræði og
áburðarnotkun. Þá eru grunnnám-
skeið tæknigreina, hagfræði og
rekstrargreina einnig á öðru ári.“
Skyldugreinar fyrstu tvö árin
Fyi-stu tvö árin er algerlega um að
ræða skyldugreinar, að sögn Bjöms.
Þriðja árið eru valgreinar þar sem
nemendum gefst kostur á að sérhæfa
sig í búfjárræktar-, bútækni-, hag-
fræði-, landnýtingar- eða jarðræktar-
greinum. Valgreinar þriðja árs er
hægt að taka við aðra háskóla en
Landbúnaðarháskólann á Hvanneyri
að fengnu formlegu samþykki nefnd-
ar sem sett er til að fjalla um per-
sónubundna samsetningu valgreina.
Væntanlegur Landbúnaðarháskóli
á Hvanneyri hefur ræktað fagleg
tengsl við norrænar systurstofnanir
sínar og rekur ásamt þeim Norræna
dýralækna- og landbúnaðarháskól-
ann - NOVA sem er samræmingar-
og samstarfsvettvangur háskólanna.
Nemendur með íslenska BS-gi’áðu í
búvísindum geta gengið beint inn í
mastersnám í mörgum greinum við
þessa háskóla.
Jafnframt geta nemendur á þriðja
ári BS-námsins á Hvanneyri tekið
sérhæfð valnámskeið aðra önnina í
þeim greinum sem ekki er gi’und-
völlur til að bjóða vegna takmark-
aðrar þátttöku eða skorts á sérfræði-
þekkingu hérlendis. Einnig er Land-
búnaðarháskólinn í samstarfi við
menntastofnanir vestanhafs og má
þar nefna Agricultural College of
Nova Scotia og University of Prince
Edward Island í Kanada.
„Eitt fyrsta verkefni nýs háskóla-
ráðs verður að marka stefnu í nýjum
viðfangsefnum. Gera má ráð fyrir að
nýjar námsbrautir verði teknar til
sérstaki-ar skoðunar, t.d. styttri,
hagnýtar brauth’ fyi’ir nemendur
sem hyggjast takast á við sérhæfðan
búrekstur fremur en lengra nám.
Einnig er mikill áhugi fyrir að kanna
möguleika á auknu framboði náms
sem snertir landnýtingu og umhverf-
ismál, þar með talið á sviði skóg-
ræktar og landnýtingar.
Að lokum verður lögð áhersla á að
koma á fót meistaranámi í búvísind-
inum sem tengt yrði rannsóknum
sem fara fram á Hvanneyri, hjá
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
og víðar. Þetta er nauðsynlegt til
þess að gefa rannsóknastarfseminni
það afl sem hún þarf að hafa við há-
skóla sem ber að stunda rannsóknir."
Hvernig er aðstaða til náms á
Hvanneyri? „Kennslustofur eru bún-
ar öllum nýtískubúnaði, bókasafn,
rannsóknastofur og tilraunabú innan
seilingar,“ segir Björn. „Nemendur
njóta ýmiss hagræðis af því að búa
og starfa á sama svæði. Þessi háttur
gefur góða nánd milli nemenda inn-
byrðis og nemenda og kennara.
Undanfarin ár hafa verið byggðn
upp nýtískulegir nemendagarðar á
Hvanneyri með einstaklingsher-
bergjum og fjölskylduíbúðum. Búið
er að tengja þessi hús við tölvunet
stofnunarinnar þannig að nemendur
eiga kost á háhraðasambandi við
Netið og önnur tölvusamskipti.“
A staðnum er leikskóli og bai-na-
skóli. Nemendur eiga einnig mögu-
leika á að hafa hross í skólahesthúsi.
Næsti þjónustukjarni er Borgarnes
en þangað era 16 km. Til Reykjavíkur
era um 74 km um Hvalfjarðargöng.
Ung o g metnað-
arfull stofnun
HÁSKÓLINN á Akureyri hóf starf-
semi sína 5. september árið 1987 með
kennslu á iðnrekstrarbraut og hjúkr-
unarbraut. Núna era
fjórar deildir í háskól-
anum með um það bil
500 nemendum.
Í heilbrigðisdeild
era væntanlegh’ hjúkr-
unarfræðingar og iðju-
þjálfai’ menntaðh’ til starfa. I
kennaradeild eru nemendur
sem ætla að verða kennarar í
grannskóla eða leikskóla. Nem-
endui’ í rekstrardeild skipa sér
í rekstrarfræði eða tölvu- og
upplýsingatækni. I sjávarút-
vegsdeild era nemendur að
mennta sig í sjávarútvegsfræð-
um og matvælaframleiðslu.
Sólveig Hrafnsdóttir náms-
ráðgjafi segir að spár um nemenda-
fjölda geri ráð fyrir að 700-900 nem-
endur stundi nám við háskólann árið
2004 og að fjöldi nemenda gæti orðið
1.500-2.000 þegai’ líða tekur á næstu
öld.
Við háskólann staifar ein rann-
sóknarstofnun og er hún þverfagleg,
þ.e. hún sinnh- rannsóknum á fræða-
sviðum allra deilda háskólans. I
stjórn hennar sitja bæði háskóla-
kennarar og frumkvöðlar úr atvinnu-
lífínu. Rannsóknir á vegum stofnun-
arinnai’ spanna mjög víðfeðmt svið og
era viðfangsefnin oft nátengd at-
vinnulífinu. Háskólinn hefur svo náið
samstaif um kennslu og rannsóknh’
við rannsóknastofnanh’ atvinnuveg-
anna, þ.e. Hafrannsóknarstofnun,
Iðntæknistofnun, Rannsóknarstofnun
fískiðnarins, Rannsóknarstofnun
landbúnaðai’ins og Orkustofnun.
Háskólinn á Akureyri er til húsa á
allmörgum stöðum á Akureyri. í
Þingvallastræti 23 eru til húsa heil-
brigðisdeild, kennaradeild og skrif-
stofur kennara. I Glerárgötu
36 era rekstrai’deild, sjávar-
útvegsdeild, skrifstofur
kennara og útibú samstarfs-
stofnana. Einnig er kennt á
Fjórðungssjúkrahúsinu á
Akui-eyri og í Oddfellow-hús-
inu við Sjafnarstíg.
Háskólanum hefur verið afhent
3000 m2 húsnæði á Sólborg og hafa
yfirstjórn háskólans, bókasafn, rann-
sóknarstofnun og félög stúdenta
þegar flutt í hluta þess húsnæðis. A
Sólborgarsvæðinu, sem er framtíð-
araðsetur háskólans, eru hafnar
framkvæmdir við byggingar viðbót-
arhúsnæðis fyrir háskólann.
Háskólinn á Akureyri er ung og
metnaðarfull stofnun í stöðugri upp-
byggingu. Væntanlegir nemendur
takast á við fjölþætt og krefjandi
verkefni á hinum ýmsu fræðasviðum
háskólans.
Bæjai-félagið er oft kallað skóla-
bærinn Akureyin enda vinnur um
þriðjungur íbúanna í skólunum. A
þessu skólaári hefur verið biyddað
upp á nokkram nýjum möguleikum í
námi eins og skipulögðu námi fyiir
starfandi leikskólakennai’a, kennslu-
réttindanámi fyrh’ leiðbeinendur, nám
í tölvu- og upplýsingatækni, ferða-
málasviði rekstrarfræðinga, iðjuþjálf-
un og meistaranámi í hjúkranarfræði.
Stefna Háskólans á Akureyri er að
hafa námið hagnýtt og að búa nem-
endur undir líf og starf í nútíma
þjóðfélagi - ekki hvað síst á lands-
byggðinni. I ljós hefur komið að
flestir útskrifaðir nemendur skólans
fara til starfa á landsbyggðinni.
Rekstur og
viðskipti í
háskólaþorpi
SAMVINNUHÁSKÓLINN á Bifröst er byggður á
grunni Samvinnuskólans. Haustið 1988 hófst kennsla á
háskólastigi og í ársbyrjun árið 1990 var skólinn gerður
að sjálfseignarstofnun og nafni hans breytt í núver-
andi heiti.
Samvinnuháskólinn er fagháskóli sem
miðar starfsemi sína við eitt tiltekið svið,
þ.e. undirbúning námsmanna til starfa við
rekstur, viðskipti og stjórnun í atvinnulíf-
inu ásamt þátttöku og forystu í félags-
stai’fi. Sérstaða hans er fólgin í áherslu á stutt
verklegt og hagnýtt nám, þjálfun með virki’i aðild
og framlagi námsmanna sjálfra í stöðugri verk-
efnavinnu og hópvinnu ásamt stöðugu námsmati.
Skólinn er fámennur, um 120 nemendur að jafn-
aði. Hann býður nemendum sínum heimavist, bú-
setu í nýjum nemendagörðum eða í orlofshúsum á
svæðinu. Bifí’astarsvæðið myndar því lítið skóla-
þorp byggt nemendum og starfsmönnum skólans,
sem þýðir að samskiptin verða persónuleg.
Deildh’ skólans eru frumgreinadeild, sem veith’ eins
árs sérhæfðan undirbúning fyrir nám í rekstrarfræða-
deild. Umsækjendui’ þurfa að hafa lokið a.m.k. þriggja
ára námi á framhaldsskólastigi eða fá metna starfs-
reynslu að hluta séu þeir orðnh’ 25 ára eða eldri.
Rekstrarfræðadeild er tveggja ára áfangi á háskóla-
stigi. Samvinnuháskólapróf í rekstrarfræðum er lokapróf
undirbúnings fyrir atvinnuþáttöku og starfsferil.
Rekstrarfræðadeild II er eins árs framhaldsnám fyrir
rekstraifræðinga og veitir B.Sc. gráðu.
Auk þess eru starfræktar starfsfræðsludeild og rann-
sókna- og ráðgjafarstöð í skólanum.
Háskólabyggðin á Bifröst er í fógru umhverfi í
miðju Grábrókarhrauni í Norðurárdal. Svæðið er
í alfaraleið, rétt við hringveginn. Bifraust er í
Borgarbyggð. Reistar hafa verið margar íbúðir í
nemendagörðum. Borgarbyggð starfrækir leikskólann
Hraunborg í háskólaþorpinu og grunnskólinn Varma-
landsskóli er í 15-20 mínútna akstursfjarlægð.
I skólanum eru 15 vinnuherbergi til afnota fyi’ir nem-
endur og þeir hafa aðgang að 40 pentium-tölvum. Bóka-
safnið er vel búið fagbókum. Félög nemenda starfrækja
verslun og bóksölu.
„Nýjunar í Samvinnuháskólanum era t.d. fjamám fyrir
lengra komna og þátttaka í Símenntunarmiðstöðinni, sem
staðsett er í Borgamesi," segir Jónas Guðmundsson rektor
skólans, „nú geta nemendur stundað nám með fjölbreytt-
um og þægilegum hætti um Netið, frá heimili sínu eða
vinnustað, þar sem þeim hentar og þegar þeim hentar."
Námið sem boðið er í fjai’námi er 30 eininga nám til BS-
gráðu í rekstrarfræðum. Forsenda inntöku í námið er að
umsækjendur hafi að baki tveggja ára rekstrarfræðanám.
WM
Áhersla á
starfsmenntun
á háskólastigi
TÆKNISKÓLI íslands er fagháskóli á sviði tækni og
rekstrargreina. Skólinn hefm’ fi’á upphafi lagt áherslu á
starfsmenntun á háskólastigi. Hann hefur á undanfómum
áram verið í beinum tengslum við atvinnulífið og
hafa nemendur unnið verkefni í samvinnu við fyrir-
tæki og stofnanir. Það má því segja
að Tækniskólinn sé háskóli atvinnu-
lífsins. Námsframboðið hefm- aukist
með tímanum og auk tæknifræði er boðið upp á nám
í iðnfræði, meinatækni, röntgentækni, iðnrekstrai’-
fræði, alþjóðamarkaðsfi’æði og vörustjórnun.
Tæknifræði ei’ hagnýtt 7 anna nám og lýkur með
B.Sc.-gráðu. Þar er áhersla lögð á þarfir atvinnulífs-
ins og þjóðfélagsins fyrir tæknimenntað starfsfólk.
Iðnfræði er þriggja anna nám að loknu iðnnámi
og prófi úr undirbúningsdeild Tækniskólans. Pi’ófgráðan
er iðnfræðingur.
Meinatækni og röntgentækni er sjö anna nám og lýkur
með B.Sc.-gráðu. Töluverður hluti námsins er verklegur
og fer fram á rannsóknarstofum, sjúki’ahúsum og öðrum
stofnunum.
Iðnrekstrarfræði er 4 anna hagnýtt rekstrarnám og
síðan er hægt að bæta við tveggja anna námi í alþjóða-
markaðsfræði eða vörustjórnun og ljúka þá náminu með
B.Sc.-prófgráðu.
Tækniskóli Islands var stofnaður árið 1964 og hóf sama
ár kennslu í bygginga-, rafmagns- og véltæknifræði, auk
undirbúningsnáms. Núna eru fastfr kennarar við skólann
um 40 en stundakennarar eru hátt á ann-
að hundrað. Nemendui’ eru rúmlega 500
og deildfr skólans eru sex: frumgreina-
deild, byggingadeild, heilbrigðisdeild, rafmagnsdeild,
véladeild og rekstrardeild.
Innan heilbrigðisdeildar eru meinatækni og
röntgentækni. I rekstrardeild er hægt að læra iðnrekstr-
arfræði, rekstrarfræði og iðnaðartæknifræði. I bygginga-
, véla- og rafmagnsdeild er hægt að læra hvort heldur
iðnfræði eða tæknifræði á viðkomandi sviði.
Fyi’stu stárfsárin hafði skólinn aðsetur á ýmsum stöð-
um í Reykjavík, frá árinu 1975 hefur hann verið að Höfða-
bakka 9. Við skólann er starfandi gæðaráð og er rektor
formaður þess. Hlutverk ráðsins er að hafa yfirumsjón
með gæðastai’fi í skólastarfinu.
Skólinn starfar í deildum, sem hver um sig hefur nokk-
urt forræði eigin mála. Um er að ræða kennsludeildir,
þjónustudeildir og stoðstarfsemi.
t
tækniskóli islands
Tb* kádKJk CottQV d md T^cfnokvy