Morgunblaðið - 08.04.1999, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1999 37
Samvist
lögð niður
FYRIR þremur ár-
um eða nánar tiltekið
hinn 29. mars 1996
var undirritaður á
Kjarvalsstöðum sam-
starfssamningur milli
Mosfellsbæjar og
Reykjavíkurborgar
um að stofna til
rekstrar fjölskyldu-
ráðgjafar sem til-
raunaverkefnis til
tveggja ára. Mark-
miðið var forvarna-
starf og markhópur-
inn fjölskyldur með
böm á aldrinum 0-18
ára. Starfsemin hófst
haustið 1996 og hefur
verið í gangi í tvö og hálft ár.
Nú hefur verið tekin sú ákvörð-
un að framlengja ekki samstarfs-
samning sveitarfélaganna. Jafn-
framt hefur Reykjavíkurborg
hafnað tilboði af hálfu fagteymis
Samvistar um áframhaldandi
rekstur þjónustunnar á eigin veg-
um með þjónustusamningi.
Tildrög þessa verkefnis voru til-
boð félagsmálaráðuneytisins til
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæð-
inu um fjárframlag til að koma á
fót fjölskylduráðgjöf. Þetta tilboð
var lagt fram í kjölfar breytinga á
skipan barnavemdarmála þegar
Unglingaráðgjöfin var lögð niður.
Mosfellsbær og Reykjavíkurborg
vora einu sveitarfélögin sem tóku
tilboðinu og gerðu með sér sam-
starfssamning þann sem áður er
getið um.
Segja má að sveitarfélögin tvö
hafi með þessum samningi stigið
mikilvægt skref sem markar á
vissan hátt tímamót í ráðgjafar- og
meðferðarstai-fi.
Oft hefur verið talað um hversu
meðferðarþjónusta getur verið
þung í vöfum í flóknum stofnana-
kerfúm. Hjá Samvist hefur þjón-
ustan verið opin og milliliðalaus og
hugsuð fyrir hina svokölluðu
venjulegu fjölskyldu þ.e.a.s. allan
almenning hvernig sem högum er
háttað með tilliti til efnahags,
menntunar, starfa eða sambúðar-
forms. Hið faglega- og rekstrar-
lega sjálfstæði Samvistar ásamt
einföldu aðgengi hefur gert fólki
auðveldara um vik að fjalla um
einkahagi sína. Þessi vettvangur
ásamt vissri meðferðamálgun sem
markvisst hefur verið beitt hefur
leitt til þess að oft sjáum við já-
kvæðar breytingar í lífi fjölskyldna
eftir tiltölulega skamman tíma í
meðferðinni. Meðferðarnálgunin
er meðal annars fólgin í því að
mæta fjölskyldunni þar sem hún
er stödd hverju sinni án þess að
dæma. Meginmarkmið ráðgjafar-
innar hafa verið að skapa betri
starfshæfni í fjölskyldunni í heild
og að styrkja foreldra í hlutverki
sínu sem uppalendur.
Þrátt fyi'ir að sveitarfélögin hafi
nú tekið þessa ákvörðun hefur
enginn ági'einingur verið um góð-
an árangur af þjónustunni en
rekstraraðilum hefur fundist hún
of dýr. Barnaverndarstofu var
falið í samvinnu við sveitarfélögin
að annast úttekt á starfsemi fjöl-
skylduráðgjafarinnar. Matið er
unnið af dr. Sigurlínu Davíðsdótt-
ur sálfræðingi. Hún fór þá leið að
nota forpróf sem meðferðaraðilar
lögðu fyrir fjölskylduna í byrjun
meðferðar. Að ári liðnu var tekið
eftirpróf á þann veg að hringt var
til þeirra sem samþykkt höfðu að
taka þátt í rannsókninni og þeir
spurðir um ástand fjölskyldunnar,
líðan sína, skoðun á þjónustunni
hjá Samvist og álit þeirra á því
hvort hún hefði breytt einhverju í
fjölskyldunni. Úrtakið var 100 fjöl-
skyldur. Niðurstöður
úr hluta rannsóknar-
innar vom í stuttu máli
á þann veg að 79%
sögðu líðan sína mun
betri eða aðeins betri
eftir viðtölin og 84%
töldu að mikil eða ein-
hver breyting til batn-
aðai- hefði átt sér stað í
fjölskyldulífinu.
Þegar þetta er ritað
veit undirrituð ekki
með hvaða hætti sveit-
arfélögin eða aðrir aðil-
ar munu veita sam-
Rannveig bærilega þjónustu í ná-
Guðmundsdóttir inni framtíð og hefúr
það valdið óöryggi hjá
mörgum þeirra fjölskyldna sem til
okkar hafa leitað. Fjölskylduþjón-
usta kirkjunnar er eini aðilinn sem
Fjölskylduráðgjöf
Nú hefur verið tekin sú
ákvörðun, segir Rann-
veig Guðmundsdóttir,
að framlengja ekki
samstarfssamning
sveitarfélaganna.
starfað hefur með svipuðum hætti
en annar um þessar mundir engan
veginn eftirspurn.
Það er vissulega þakkarvert að
sveitarfélögin tvö, Mosfellsbær og
Reykjavíkurborg, sáu sér fært að
verða við tilboði félagsmálaráðu-
neytisins um rekstur fjölskyldu-
ráðgjafar og greiða þannig niður
sérhæfða meðferðarþjónustu fyrir
almenning. Við sem starfað höfum
að tilraunaverkefninu erum
reynslunni ríkari og þakklát fyrir
að hafa fengið þetta tækifæri.
Hins vegar er alveg ljóst að gefa
þarf svona verkefni lengri tíma til
að sanna ágæti sitt. Þjónusta af
þessu tagi er ný af nálinni og hún
þarf að vinna sér þannig sess að
hún þyki sjálfsögð og að það sé al-
mennt viðurkennt að allir geti
þurft á leiðsögn að halda einhver
tíma á lífsleiðinni. Þá er því enn
fremur ósvarað hvað forvamastarf
í þágu fjölskyldna getur sparað í
dýrum úrræðum þegar til lengri
tíma er litið.
Sú er von mín að ekki líði á
löngu þar til heilbrigðisyfirvöld líti
á það sem arðbæra fjárfestingu að
greiða niður meðferðarþjónustu
hjá fleirum úr heilbrigðisstétt en
læknum. Þjónusta í þágu fjöl-
skyldna sem felst i því að veita
stuðning í flóknu samfélagi sem sí-
fellt er að breytast, skilar sér í
heilbrigðari fjölskyldu og þar með
heilbrigðara þjóðfélagi.
Höfundur er félagsráðgjafi og for-
stöðunmður Samvistar.
100%
baömullarnærföt
I:ást í öllum
betri verslunum
um land allt
WHITE
SWA N
Dreifing: Engey ehf. Hverfisgata 103
s: 552 8877 fax: 552 0060
Máttlaust stúdentaráð og
misheppnaður ráðherra
NÝVERIÐ fóru
fram kosningar til
stúdentaráðs innan
Háskóla íslands. Þar
fór fram skrúðsýning
tveggja valdagráðugra
íylkinga sem báðar
höfðu hagsmuni stúd-
enta að leiðarljósi að
eigin sögn. Skníðsýn-
ingu kalla ég þetta því
það er eina orðið sem
fær lýst þessari ómál-
efnalegu kosningabar-
áttu. Onnur fylkingin
lofaði betri lykt á sal-
emum skólans og hin
persónugerði Björn
Bjamason sem óvin
námsmanna. Stúdentar fámenntu
til kosninganna og innan við helm-
ingur sýndi þeim áhuga. Það er þó
ekki hægt að ásaka stúdenta fyrir
að sýna hagsmunum sínum engan
áhuga, vanvirða lýðræði eða leyfa
formönnum tveggja sirkushópa að
tefla um völdin. Það er aðgerðar-
leysið og vantrúin á stúdentaráð
sem skiptir hér máli. í landinu
okkar era mörg hagsmunasamtök.
Þ.á m. era samtök bænda, verka-
fólks, kennara og hagsmunasam-
tök stúdenta: Stúdentaráð. Öll
þessi hagsmunasamtök eiga það
sameiginlegt að berjast fyrir sjálf-
sögðum framfærslurétti og bætt-
um kjöram félagsmanna. Eg leyfi
mér að fullyrða að engin hags-
munasamtök hafa verið jafn mátt-
lítil og veik undanfarin ár og hags-
munasamtök stúdenta. Aðgerðar-
leysið er algjört og tryggt að stúd-
entar fái enga sneið af góðær-
iskökunni. Þetta er ekki sagt í öf-
und út í aðra þjóðfélagshópa held-
ur til að undirstrika aðgerðarleysi
stúdentaráðs og yfii'valda. Það rík-
ir einhugur meðal Islendinga um
að mennta börnin sín. Foreldrar
vilja gjaman sjá á eftir bömum
sínum í framhaldsskóla og háskóla
og stjómvöld tala um mikilvægi
menntunar fyrir þjóðfélagið. Einn
af stærstu vinnustöðum lansdsins
er Háskóli Islands þar sem um
fimm þúsund nemendur stunda
nám. Fimm þúsund era um 2% ís-
lensku þjóðarinnar. 2% íslensku
þjóðarinnar fara að kröfum þjóðfé-
íagsins og sækja menntun sér og
þjóðfélaginu til framdráttar. Þeim
til viðbótar era stúdentar í öðram
skólum á háskólastigi. En stúdent-
ar era líka fólk og þeir þurfa að
lifa. Þetta er staðreynd sem sum-
um finnst erfitt að skilja. Fyrst
koma allir aðrir og svo koma stúd-
entar. Þetta er vinnuferill ríkis-
stjórnarinnar. Einhver sagði
menntamálaráðherra að Sjálfstæð-
isflokkurinn fengi fá atkvæði frá
stúdentum svo ráðherra fór í vörn,
setti upp svip og gerði sjálfan sig
að óvini stúdenta. Röskva, önnur
fylkinganna innan háskólans, not-
færði sér svo þetta og persónu-
gerði Björn Bjarnason sem óvin
allra námsmanna.
Menntamálaráðherra
getur sjálfum sér um
kennt og honum er
engin vorkunn. En
ráðherra er alls ekki
sá eini sem ekki hefur
staðið sig. Það er
stúdenta að hafa
framkvæði og vett-
vangur stúdenta er
stúdentaráð. Undan-
farin ár hefur ríkt
góðæri á íslandi og
flest hagsmunasamtök
hafa náð fram bættum
kjörum félagsmanna.
Hagsmunasamtök
hafa verið sýnileg og
lýst skoðunum sínum opinberlega
og þannig gert almenning meðvit-
aðan um stöðu sína. Öryrkjar hafa
verið háværir í kröfum sínum und-
Stúdentar
Sjónarmið stúdenta-
ráðs virðist vera að
vinna bak við tjöldin,
segir Kjartan Orn
Sigurðsson, og vera
ósýnilegt almenningi.
anfarið og lætur þar hæst krafa
þeirra um bætt kjör og afnám
tekjutengingar maka. Raunar hef-
ur verið gengið yfir öryrkja und-
anfarin ár en þeir geta líkt og
stúdentar ekki farið í verkföll.
Þannig er auðvelt fyrir yfirvöld að
horfa framhjá hagsmunum þess-
ara hópa nema því aðeins að hags-
munasamtök hópanna séu sterk,
hávær og sýnileg. Það á sannar-
lega við um hagsmunasamtök ör-
yrkja en öðra máli gegnir um
hagsmunasamtök stúdenta.
Sjónarmið stúdentaráðs virðist
vera að vinna bak við tjöldin og
vera ósýnilegt almenningi. Fram-
setning krafna er litlaus og kröfur
litlar og vanmáttugar. Ef kennarar
vildu 20% hærri laun og væra bún-
ir að láta í ljós þá skoðun sína er
nokkuð víst að þeir samþykktu
ekki ö% launahækkun. Öðra máli
gegnir um stúdenta. Þeir geta að
vísu ekki farið í verkföll til að ná
fram vilja sínum en þeir geta
samið eins og allir aðrir. Þegar
stúdentum bauðst nýverið 5%
hækkun námslána þá fagnaði stúd-
entaráð líkt og aldrei fyrr. En
hverju var stúdentaráð að fagna?
Ekki var það að fagna áfangasigri
sínum. Þetta var ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar og stúdentar komu
hvergi nærri. Stúdentar áttu eng-
an hlut að máli og það kaldhæðnis-
legasta af öllu var að raunhækkun-
in sem ríkisstjórnin lagði fram var
meiri en hið veika stúdentaráð
hafði gert kröfu um. Stúdentaráð
brást skyldu sinni, lét yfirvöld
ganga yfir sig og var ekki sá
málsvari stúdenta sem stúdentar
vilja að það sé. Það era þessi
vinnubrögð stúdentaráðs sem hafa
lamað hinn venjulega nemanda og
gert erfiða lífsbaráttu erfiðari.
Stúdentar eiga ekki að þurfa að
lifa við vesæl kjör undir fátæktar-
mörkum. Það er ekkert róman-
tískt við það að vera fátækur
námsmaður. Námslánakerfið á
ekki að heita byrði á íslensku þjóð-
inni heldur fjárfestingarbanki hug-
vits íslendinga. Fáir vinnustaðir á
Islandi era jafn fjölmennir og Há-
skóli íslands en á sama tíma er
óskiljanlegt hvað málsvarar stúd-
enta bera litla virðingu fyrir hags-
munum stúdenta og hvað yfirvöld
bera litla virðingu fyrir fólkinu
sem erfir landið. Mönnum er nauð-
synlegt og skylt að breyta um hug-
arfar. Stúdentaráð verður að vera
sterkur og trúverðugur málsvari
stúdenta og menntamálaráðherra
á ekki að líta á sig sem óvin stúd-
enta heldur málsvara allra ís-
lenskra námsmanna.
Höfundur er nemi við Háskóla
fslands.
Kjartan Örn
Sigurðsson
BETRA ÚTLIT
AUKIN VELLÍDAN
SNYRTISTOFAN
Gueklain
Óðinsgata I • Sími: 562 3220