Morgunblaðið - 08.04.1999, Blaðsíða 44

Morgunblaðið - 08.04.1999, Blaðsíða 44
44 FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1999 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN Stokkseyri HINN 8. febrúar 1998 skrifaði ég grein hér í blaðið sem hét Stokkseyri eftir Arnes, en þar var fjallað um sameiningu Glettings og Harðfrystihúss Stokkseyrar (Ar- nes hf.) og um við- skilnað stjórnvalda, þar á meðal þing- manna, gagnvart HS. Enginn af ráða- mönnum hefur svarað þeirri grein. Allir virð- ast þeir hafa talið að sjálfsagt væri að þégja málið í hel. Það væri eina ráðið við þeim sannleika sem þar var fluttur. Þessi mál tengjast fiskveiðistefn- unni og kvótabrask- inu. Þar sem þau mál eru ofarlega á baugi þessa stundina skal hér prjónað við. I nefndri grein kom fram hjá Sigurgeiri Bóassyni, lögg. endurskoðanda, sem vitnað var til, en hann skoðaði málið eftir samein- ingu, og úttekt ríkisendurskoðun- ar, að eignarhlutföll Glettings og > HS hefðu átt að vera 50% hjá hvoru fyrirtæki. Við sameiningu voru hins vegar notuð eignarhlutföllin Glettingur 64% HS 36%. Hvers konar útreikn- ingar voru þetta? Það munar um minna en þann mismun sem fram kemur í þessum samanburði. Og hvernig gátu „virtir aðilar" stundað svona talnaleik í jafn þýðingarmiklu máli sem sameiningu tveggja fisk- vinnslufyiirtækja og útgerðar? Málinu hafði verið vísað til ríkis- endurskoðunar fyrir tilverknað Árna Johnsen. Niðurstaða hennar var; eignarhlutfoll Glettings 52% HS 48%. Samkvæmt niðurstöðum Sigur- geirs Bóassonar og ríkisendur- skoðunar virðast útreikningsmeist- ararnir við sameininguna hafa ver- ið úti að aka í vinnu sinnu, viljandi eða óviijandi. Er ekki orðið mál að draga þá til ábyrgðar þó seint sé? Hér skakkar milljónatugum. Eg reyndi að fá málið skoðað en það virtist við ramman reip að draga. Meðan á úttekt Ríkis- endurskoðunar stóð skrifaði ég henni eftir- farandi bréf 8. maí 1992: Ríkisendurskoðun b.t. Sigurðar Þórð- arsonar Varðandi samein- ingu Hraðfrystihúss Stokkseyrar og Glett- ings samlcvæmt sam- tali okkar. 1. Nú stendur yfir hjá stofnun þinni rann- sókn á því hversu s.k. veiðireynsla á utan- kvótafiski frá Glettingi er hátt metin við end- anlega sameiningu Glettings og Hraðfrystihúss Stokkseyrar. Sýnist með ólíkindum hve Hraðfrystihús Stokkseyrar er þar hlunnfarið. 2. En þarf ekki líka að skoða og sýna fram á að staða Hraðfrysti- húss Stokkseyrar er m.a. miklu lakari í sameiningunni vegna þess að eignir þess voru ekki færðar upp til verðlags um langt árabil? 3. Skömmu áður en til samein- ingarinnar kom lýsti forstjóri Byggðastofnunar því yfir á Stokks- evri á fundi með hreppsnefndinni að það væri útilokað að sameina Hraðfi-ystihús Stokkseyrar og Gletting vegna skuldastöðu Glett- ings (1.200 milljónir). Taka þyrfti Meitilinn með til viðbótar, sagði hann. Þarf ekki í ljósi þessara orða forstjórans að skoða hvernig emb- ættismenn Byggðastofnunar unnu að sameiningunni? Af hverju var ekki Meitillinn með? Var númer eitt að hugsa um Gletting? Eggert Haukdal eftir Árnes Sldpti Stokkseyri engu máli? Auðvitað vora það mistök heima- manna að þeir sem fóru með at- kvæðin fyrir Stokkseyri sam- þykktu allt sam kom frá embættis- mönnum Byggðastofnunar. Að öðr- um kosti var þeim hótað gjaldþroti. Húsið gæti ekki staðið eitt og sér. En hvers vegna voru ekki aðrar sameiningarleiðir skoðaðar af hálfu embættismanna Byggðastofnunar? 4. Meðan á samningaviðræðum stóð báðu aðilar á Stokkseyri þing- menn Suðurlands um stuðning í málinu. Sá stuðningur er ókominn enn. Sameining Stokkseyrarkvótinn, segir Eggert Haukdal, var seldur í burtu. 5. Eigendur Bakkafisks á Eyrar- bakka skrifuðu Glettingi, Hrað- frystihúsi Stokkseyrar og Byggða- stofnun og minntu á sig og óskuðu samstarfs í sameiningarmálum þeim er Byggðastofnun vann að á Suðurströndinni. Engir þessir aðil- ar höfðu neitt við þá að tala. Engin svör bárust. Hvers vegna svöruðu ekki þessir aðilar og tóku Bakka- fisk með sér í sameininguna? Hver stjórnaði því? Vora það embættis- menn Byggðastofnunar? Hefði ekki verið hagkvæmast að vinna að sameiningu og/eða samvinnu Hrað- frystihúss Stokkseyrar og Bakka- fisks annars vegar og Meitilsins og Glettings hins vegar? (í dag sést best að horfa hefði átt til þeirra allra.) Er ekki frá- sögnin hér að framan um milljóna- tuga ónákvæmni í útreikningum, að ekki sé meira sagt, dæmi um hvað ráðamenn í þýðingarmiklum stofnunum og sinnulitlir þingmenn geta komið slæmu til leiðar fyrir heil byggðarlög? í frásögn Morgunblaðsins 29. ágúst 1992 af úttekt ríkisendur- skoðunar á sameiningu Glettings og HS segir undir fyrirsögninni „Hlutur Stokkseyrar hefði átt að vera stærri". Arni Johnsen sagði að meginmálið við sameiningu fé- lagnna tveggja væri að hún hefði tryggt byggðinni áfram lrvótann sem félögin höfðu og þar með at- vinnu. Ef Glettingur hefði verið seldur af eigendum sínum eru all- ar líkur á að kvóti þess félags hefði horfið úr byggðarlaginu. „Að öðru leyti má segja að þessar nið- urstöður eyði þeirri óvild og tor- tryggni sem upp var komin vegna sameiningarinnar," sagði Arni. Eru þessi orð Arna Johnsen frá 1992 orð að sönnu í dag? Nei, því miður. Stokkseyrarkvótinn var seldur í burtu. Fyrir löngu er eign Stokkseyrar í Árnesi komin niður undir 0. Það er mörg Breiðdals- víkin. Hinn 11. maí 1994 skrifaði ég 1. þingmanni Suðurlands og sjávarát- vegsráðherra eftirfarandi bréf: Hr. Þorsteinn Pálsson 1. þm. Suðurlands. Mér hefur borist til eyma að til standi að selja togarann Jóhann Gíslason frá Þorlákshöfn norður í Eyjafjörð og með honum færi 2.000 lesta kvóti. Togarinn er raunar löngu farinn úr Þorlákshöfn í leigu. En að ætla að selja með honum mikinn kvóta frá Stokkseyri. Það er ekki lítil frétt. Fyrir áratug sigldi Bjarni Herjólfsson norður í Jand með mikla veiðireynslu (kvóta). Hvað gerðu þingmenn Suðurlands þá til að koma í veg fyrii' það? Ég man eftir því að þá bað ég alla ráðherra þeirrar ríkis- stjórnar að láta það ekki gerast, fresta því svo að ráðrúm fengist til að koma í veg fyrir það slys. En allt kom fyrir ekki. Slík mál voru þá víða í uppnámi í héruðum en flestir fengu þá aðstoð við að halda Heldur þú að C-vítamí-n sé rióg ? NATEN - er nóg! £ c o fð c i 5 5 -/elina Fegurðin kemur innan frá Laugavegi 4, sími 551 4473 Laugavegi 40, sími 561 0075. Arkitekt, undir- búningur, arkitekt FYRIR hús okkar, byggingarlist og sldpu- lagsgerð er mikilvægt að hönnun sé í góðum höndum. Samlcvæmt bygging- arlögum geta efth*taldh’ faghópar fengið lög- gildingu til hönnunar mannvirkja: arldtektar, byggingarfræðingar, byggingarverkfræðing- ar og byggingartækni- fræðingar skv. nánari sldlyrðum og takmörk- unum er fram koma í lögum og reglugerð. Rétt til að sinna skipulagsgerð geta öðl- ast: arkitektar, skipu- lagsfræðingar, landslagshönnuðir, verkfræðingar og tæknifræðingar skv. nánari skilyrðum í skipulags- reglugerð. Sá sem áritar sérappdrátt ber ábyrgð á að sá hluti mannvirkis sem sérappdráttur nær til sé gerður í samræmi við lög og reglugerðir um byggingarmál. Sá sem undiiritar að- aluppdrátt ber ábyrgð á að samræmi sé milli einstalcra sérappdrátta ann- ars vegar og aðaluppdráttar hins vegar. Það snýr allt að hönnun. Ofangreindir aðilar hafa misjafn- ar forsendur til að fást við bygging- arlist en þeir eiga það sammerkt að þekkja til tæknilegrar hliðar bygg- ingaframlcvæmda. Arldtektar hafa mik- ilvæga sérstöðu í þess- um hópi. Hún felst í þrígreiningu nálgunar við byggingarlistina. Þrígreining nálgunar felst í því að í námi og starfl era tæknilegar forsendur einn þáttur nálgunar við bygingar- listina, annar þáttur er félagslegur og sá þriðji er listrænn. Þessi þrí- þætting nálgunarinnar er nauðsynleg fosenda íyrir því að ná með byggingu til allra þarfa mannsins. Vægi þess- ara þriggja þátta þarf ekki að vera jafnt en þeir þurfa alltaf að vera fyrir hendi í einhverjum mæli. Virðing þessa lögmáls byggingarlistarinnar skilur milli tómleika og innihalds. Áður en gengið er til hönnunar þarf að fara fram ýmiss konar und- irbúningur. Við undirbúning ráðast oft hlutir sem hönnun byggist á og ekki er ráðrám til að leiðrétta eftir að hún hefur hafist. Ef hönnunar- tími er takmarkaður gefst hönnuð- um oft ekki kostur á að hlutast til um ákvarðanir sem teknar vora á undirbúningsstigi. Jafnfi'amt því sem löggjöfin ætl- ar hönnuðum ákveðið hlutverk í hönnunarferlinu sem lýtur að því að fylgja eftir tæknilegum ákvæð- Hönnun Undirbúningur mann- virkja er vanræktur þáttur í okkar landi, segir Geirharður Þorsteinsson, að því leyti er varðar byggingarlist. um laga og reglugerða hafa arki- tektar sett sér það markmið að gæta hags byggjanda eftir því sem kostur er. Skólar arkiteta og siða- reglur gera þessum þætti hátt und- ir höfði. Arkitektum er talsverð raun að þeirri samkeppni um viðfangsefnin sem þeh' þurf'a að halda úti við þá sem gefa sig að húsahönnun á tækni- legum forsendum eingöngu. En þai' sem aridtektar standa nú frammi íyrir veraleika sem löggjafinn hefui' lagt fyrir þá eiga þeir ekki margra kosta völ. Staðan er erfíð og mis- kunnarlaus en úrræði era í höndum þeiira sjálfra. I þessari stöðu er arkitektum einn kostur fær, hann er að sýna hvað skiptir máli, hvað kem- ur að gagni fyrh' vellíðan manna og metnað til að búa jöfnum höndum við hófsemi og reisn. Geirharðui' Þorsteinsson skipum sínum. Sú hjálp kom ekki til Suðurlands. Ætla þingmenn Suðurlands nú að láta þetta yfir sig ganga? Spor Bjarna Herjólfssonar hræða. Var ekki nóg að gert hjá þingmönnum Suðurlands þegar þeir létu af- skiptalaust að Stokkseyri var rást- uð af embættismönnum með sam- einingu Hraðfrystihúss Stokkseyr- ar og Glettings. Ég hef í gær á fundi í stjórn Byggðastofnunar lagt fram tillögu þar sem farið er fram á rannsókn á sameiningar- málum Hraðfrystihúss Stokkseyr- ar og Glettings. Jafnframt spurðist ég fyrir og mótmælti þeim vinnu- brögðum sem verið væri að fram- kvæma hjá Árnesi. Ég fer eindreg- ið fram á og treysti því að 1. þing- maður Suðurlands og sjávarátgs- ráðherra haldi án tafar fund þing- manna Suðurlands, þar sem skoð- aðar vei'ði leiðir til að leiðrétta að- gerðir stjórnvalda í atvinnumáium Þorlákshafnar og Stokkseyrar þannig að komið verði í veg fyrir það gerræði sem nú er í bígerð með kvótasölu frá svæðinu. Fund- urinn var aldrei haldinn. Er ekki ástæða fyrir þá þing- menn Suðurlands sem nú leita endurkjörs og lögðu blessun sína yfir hvernig að sameiningu Glett- ings og HS var staðið að skýra kjósendum frá framgöngu sinni í málinu? Það hefði verið rétt við samein- ingu Glettings og HS (og raunar fyrr Bjarni Herjólfsson) að horfa á alla fiskverkun og útgerð í Þorláks- höfn, Eyi-arbakka og Stokkseyri og leysa málin með heilindum til heilla fyrir allt svæðið. Minnast um leið allra þeirra með aðdáun sem um áratugi og enn í dag hafa barist við ægisdætur og fært björg í bú á Suðurströndinni. Það eru hinir eig- inlegu sægreifar. Það hefði verið í anda Egils Thorarensen, foi’ystumanns vél- bátaútgerða í Þorlákshöfn, að sjá fiskverkun og útgerð allra þorp- anna í Árnessýslu í góðri samvinnu eða sameiningu blómgast og bless- ast til heilla sunnlenskum byggð- um. Höfundur er fv. ulþingisniaður. Undirbúningur mannvirkja er vanræktur þáttur í okkar landi að því leyti er varðar byggingarlist. Algengast er að líta fyrst og fremst tii tækni og fjármuna við undirbún- ing en hyggja ekki sérstaklega að heildargæðum fyrr en komið er að hönnun sem er þá oft sett í tíma- þröng með óraunhæfum kröfum um vinnuhraða hönnuða. Það er víða viðurkennt í þeim löndum sem við berum okkur sam- an við að sú sýn á hús og mann- virkjagerð sem er sérgrein arki- tekta þurfi að koma til áhrifa á byrjunarstigi áætlana um byggingu hvaða mannvirkis sem er. Menn mega ekki líta svo á að ráðgjafi gangi sjálfkrafa inn í hlut- verk hönnuðar. Það má leiða góð rök að því að heppilegra sé að ráð- gjafi á byrjunarstigi og síðari hönn- uður séu ekki sami maðurinn. Hér er verið að benda á að ráðgefandi aðstoð úr fagsviði arkitekta eykur líkur á að byggingarmál fari í já- kvæðan farveg og getur verið góð- ui' undirbúningur fyrir val á heppi- legum hönnuði eða nauðsynlegur undirbúningur fyrir útboð árang- ursríkrar samkeppni. I skipulagsgerð þarf að sam- ræma fjölmarga óskylda þætti. Þar er um að ræða forsendur og nýt- ingu landkosta, nýtingu útsýnis, áhrif veðurs og samræmingu marg- háttaðra tæknilegi'a þátta s.s. gatnagerðar og veitukerfa en ekki síst að leggja listræna hönd á mót- un byggðarinnar sjálfrar. Skipulagsgerð krefst góðs undir- búnings eins og almenn mannvirki. Engar fljótfundnai' lausnir leiða til árangurs. Leiðin til góðrar hönnun- ar er markviss undirbúningur. Höfundur cr arkitekt íRcykjnvík.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.