Morgunblaðið - 22.05.1999, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÁ leikskólanum Vesturborg.
Morgunblaðið/Þorkell
Evrópskur staðall um öryggi leikvalla-
tækja ræddur á fundi sérfræðinga
seu
ir
Leikvellir
skemmtileg’-
og öruggir
HELSTU sérfræðing-
ar heims um öryggi á
leikvöllum bama fund-
uðu hér á landi í vik-
unni. Tilefnið var að
ræða evrópskan staðal
um öryggi leikvalla-
tækja. Staðallinn, sem
unninn var á vegum
EvrópusambandsinSj
var samþykktur á Is-
landi í lok síðasta árs
en nokkur reynsla er
komin á notkun hans í
öðrum löndum.
„Staðallinn gefur
vísbendingu um
hvemig haga á málum ef vel á að
vera,“ sagði Herdís Storgaard, sem
átti þátt í mótun staðalsins. Á fund-
inum var meðal annars rætt um
hvemig staðið skuli að kynningu
staðalsins og hvaða gildi æskilegt
sé að hann hafi.
Líflegir leikvellir
Harry Harbottle er fulltrúi evr-
ópskra neytenda og starfar á veg-
um Evrópusambandsins. Hann
sagði í samtali við Morgunblaðið að
mikilvægt væri að kanna aðstæður
í hverju landi. Harry segir slysa-
tíðni á leikvöllum svipaða og í flest-
um Evrópulöndum, en
staðlinum sé ætlað að
draga úr henni. „Mestu
skiptir að koma í veg
fyrir alvarlegustu
áverkana, höfuðmeiðsl
og kyrkingar, minni
háttar óhöpp verða
alltaf óhjákvæmileg,“
sagði hann.
Harry leggur áherslu
á að mikilvægt sé að
leikvellir bjóði upp á
skemmtilegt leiksvæði,
til lítils sé að leikvöllur
sé öruggur ef bömin
vHja heldur leika sér á
götunum. Herdís Storgaard bendir
á að ísland hafi nokkra sérstöðu
hvað þetta varðar, hér séu leikvellir
stærri en tíðkast í öðrum löndum og
náttúran oft látin halda sér, sem
geri vellina óneitanlega meira
spennandi.
Ástand nýrra leikvalla á íslandi
er gott að mati sérfræðinga en við-
haldi eldri leikvalla er nokkuð
ábótavant. Harry Harbottle telur
að hér hafi náðst góður árangur en
foreldrar og stjómmálamenn þurfi
að vera meðvitaðir um mikilvægi
þess að börn geti leikið sér á ör-
uggum svæðum.
HARRY Harbottle
Sala á hlutabréfum Þróunarjóðs sjávarútvegsins
Forkaupsrétti
stjórnar hafnað
HÆSTIRÉTTUR hafnaði á
fimmtudag kröfu fyrrverandi
stjórnarmanns í Búlandstindi á
Djúpavogi um að hann fengi að
njóta forkaupsréttar við sölu á
hlutabréfum Þróunarsjóðs sjávar-
útvegsins í fyrirtækinu.
Krafa mannsins byggðist á því
að samkvæmt 12. grein laga um
Þróunarsjóð sjávarútvegsins skyldi
„starfsfólk og aðrir eigendur" fyr-
irtækja, þar sem sjóðurinn átti
hlutafé, eiga forkaupsrétt við sölu
á þeim hlutabréfum í ágúst 1996.
Honum hafði ekki verið boðinn
þessi réttur fym en hann leitaði
eftir því en stjóm Þróunarsjóðsins
hafnaði síðan ósk hans um að njóta
forkaupsréttar. Hann krafðist
skaðabóta, um 2,4 milljóna króna,
vegna þess.
RANNSÓKNASTOFA í kvenna-
fræðum við Háskóla Islands,
jafnréttisnefnd háskólaráðs og
stjórn náms í kynjafræðum mót-
mæla þeirri ákvörðun Björns
Bjarnasonar menntamálaráð-
herra að skipa tvo karlmenn sem
aðalmenn í nýtt háskólaráð og tvo
karlmenn sem varamenn. Hafa
þessir þrír aðilar sent ráðherra
bréf þar sem segir m.a. að skipun
karlmanna sam aðalmanna og
varamanna í háskólaráð sé þvert
á jafnréttisstefnu stjórnvalda og
háskólans.
Bjöm Bjarnason skipaði fyrr í
mánuðinum þá Hörð Sigurgeste-
son, forstjóra Eimskipafélags ís-
lands og dr. Armann Höskuldsson
forstöðumann Náttúrastofu Suð-
urlands sem aðalmenn í háskóla-
ráði og þá Gunnar Jóhann Birgis-
í dómi Hæstaréttar var dómur
héraðsdóms staðfestur með
skírskotun til forsendna sinna en
niðurstaða dómarans hafði verið sú
að bundið sé í lögum hverjfr geti
neytt forkaupsréttar á hlutabréf-
um Þróunarsjóðsins og að stjóm-
armenn í hlutaðeigandi hlutafélög-
um séu ekki þar á meðal enda geti
þeir ekki talist starfsmenn félags-
ins.
Stjórnarmaður telst
ekki starfsmaður
I héraðsdóminum segir að ljóst
sé að stjórnarmaður í hlutafélagi
er „ekki ráðinn þangað til starfa
heldur er hann kosinn af hluthöf-
um, sem era eigendur félagsins, til
að fara með stjómunar- og eftir-
litsstörf í félaginu“. Þá komi ekki
son hrl. og dr. Eyjólf Árna Rafns-
son sem varamenn.
í fyrmefndu bréfi til ráðherra
segir m.a. að af fjóram fulltrúum
fastráðinna kennara í nýju há-
skólaráði sé ein kona, fulltrúi sam-
taka háskólakennara sé kona sem
og fulltrúar stúdenta. „Um þessa
fulltrúa er kosið,“ segir í bréfinu.
„Eini aðilinn sem skipar án kosn-
inga í háskólaráð er menntamála-
ráðherra. Hann hefur valið að fara
á skjön við greinilegan vilja þeirra
er starfa innan háskólans um að
yfirstjóm háskólans skuli vera
jafnt í höndum kvenna og karla.
Þessi vinnubrögð ráðherra valda
miklum vonbrigðum og við hljót-
um að mótmæla því að mennta-
málaráðherra skuli endurtekið
gera sig sekan um vinnubrögð af
þessu tagi.“
fram í lögum um hlutafélög að
stjórnarmenn í hlutafélagi skuli
teljast til starfsmanna þess. Því
hefði þurft að taka fram í 12. grein
laganna um Þróunarsjóð sjávarút-
vegsins ef forkaupsréttur sem
lagagreinin kveður á um ætti
einnig að ná til stjórnarmanna.
Því fellst dómurinn ekki á að
stjómarmaðurinn hafi átt for-
kaupsrétt sem starfsmaður félags-
ins og að ekki hafi verið lagaskil-
yrði fyrir því að hann gæti keypt
hlutabréfin samkvæmt forkaups-
réttarákvæðinu. Því hafi það verið
lögmæt ákvörðun stjómar þróun-
arsjóðs að hafna ósk hans um að
neyta forkaupsréttar og breyti
engu þótt honum hafi áður verið
boðinn forkaupsréttur að hluta-
bréfunum.
Sektaður
fyrir smygl
HÆSTIRÉTTUR dæmdi á fimmtu-
dag 33 ára gamlan sjómann til að
greiða 400 þúsund króna sekt fyrir
að hafa smyglað 60 lengjum af sígar-
ettum og 73,5 lítrum af áfengi inn til
landsins með Goðafossi í ágúst á síð-
asta ári.
Alls var reynt að smygla inn til
landsins með skipinu 473,5 lítrum af
áfengi og 363 lengjum af tóbaki. I
máli, sem höfðað var gegn fimm
mönnum vegna málsins, samþykktu
fjórir sektargreiðslu en þessi fimmti
taldi 400 þúsund króna sekt of háa.
Hann lét því málið ganga áfram til
dómsmeðferðar í gegnum héraðs-
dóm og Hæstarétt.
í dómi Hæstaréttar frá því á
fimmtudag segir að héraðsdómari
hafi talið sekt hæfilega ákveðna 400
þúsund krónur, og sé þá m.a. miðað
við verðmæti vamingsins sem mað-
urinn viðurkenndi að hafa flutt inn.
Ekki sé lögum samkvæmt tilefni til
að breyta þeirri ákvörðun og var því
niðurstaða héraðsdómarans staðfest
með dómi hæstaréttardómaranna
Garðars Gíslasonar, Arnljóts Björns-
sonar og Markúsar Sigurbjörnsson-
ar.
Skipun karl-
manna í háskóla-
ráð mótmælt
Fleiri tilraunir gerðar til að svíkja fe út úr íslenskum fyrirtækjum með skjalafalsi
Alls reynt að svíkja
út 220 milljónir
FLEIRI tilraunir til að svíkja fé út
úr íslenskum fyrirtækjum hafa ver-
ið gerðar en þær sem greint var frá
í síðustu viku hjá þremur fyrirtækj-
um. Síðustu tilraunirnar fóra fram í
þessari viku. Alls er um sjö fyrir-
tæki að ræða og hefur verið reynt
með skjalafalsi að svíkja samtals
220 milljónir króna út úr þessum
fyrirtækjum, mest frá Flugleiðum,
milli 50 og 60 milljónir. Engin til-
raunanna hefur tekist.
Jón Snorrason, saksóknari hjá
efnahagsbrotadeild ríkislögreglu-
stjóra, og Amar Jensson aðstoðar-
yfirlögregluþjónn greindu fjölmiðl-
um frá þessu í gær og segja að
grunsemdir beinist að erlendum
mönnum í þessu sambandi og er lög-
reglan í ýmsum löndum nú að kanna
vísbendingar í samvinnu við íslensk
yfirvöld. Þeir Jón og Amar segja
erfitt að staðsetja hinn granaða þar
sem beitt sé nútíma fjarskiptatækni
en talið er ljóst að verkið sé^ unnið
erlendis frá. Ekki er talið að íslend-
ingar tengist þessum málum. Jón
segir rannsókn ganga vel.
Fulltrúar efnahagsbrotadeildar-
innar segja að tilraunimar hafi ver-
ið vel undirbúnar og notaðar að-
ferðir við beiðnir um millifærslur
sem tíðkist í samskiptum fyrirtækj-
anna. „Það er staðið að þessu með
fagmennsku afbrotamannsins ef
svo má segja,“ segir Jón og segir
afbrotamenn þekkja vel til banka-
viðskipta stórfyrirtækja og sam-
skiptakerfa þeirra.
Til að undirbúa verkið fékk hinn
grunaði dagana 11. til 14. maí send
ljósrit úr ársreikningum 13 ís-
lenskra stórfyrirtækja frá íslensku
upplýsingaþjónustufyrirtæki en
þar koma m.a. fram undirskriftir
forráðamanna fyrirtækjanna, t.d.
stjórnarformanns og framkvæmda-
stjóra. Starfsmenn efnahagsbrota-
deildar vöruðu strax við forráða-
menn fyrirtækjanna sem höfðu
samband við viðskiptabanka sína
og segja þeir Amar og Jón að við
rannsóknina hafi samstarf verið
gott við alla sem málið komi við.
Oftast 20 til 30 milljónir króna
Tilraunirnar hófust miðvikudag-
inn 12. maí og var þá reynt að
svíkja fé frá KEA, Mjólkursamsöl-
unni og Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins eins og Morgunblaðið hefur
þegar greint frá. Eftir það hefur
einnig verið reynt að svíkja út fjár-
muni frá Ingvari Helgasyni, Flug-
leiðum, Samherja og Islenska járn-
blendifélaginu. Um mismunandi
upphæðir er að ræða, milli 50 og 60
milljónir króna frá Flugleiðum, en
20 til 30 milljónir frá hinum. Ekki
vildu fulltrúar ríkislögreglustjóra
greina frá nöfnum hinna fyrirtækj-
anna sex né heldur hvert þjónustu-
fyrfrtækið er sem sendi ljósrit og
upplýsingar úr ársreikningum.
Áðferðin síðustu daga er hin
sama og fyrst:
Enskumælandi maður hringir í
fyrritækið og segist þurfa að leggja
fé inn á reikning þess vegna við-
skiptaskuldar. Hann kynnir sig sem
viðskiptamann eða starfsmann er-
lends banka sem hafi móttekið
greiðslu sem koma þurfi til skila.
Næsta skref er að millifærslubeiðni
berst á faxi til viðskiptabanka fyrir-
tækisins með undirritun forráða-
manna þess. Um leið hringir ensku-
mælandi maður til bankans, kynnir
sig sem einn af forráðamönnum
þess og heimilar að millifærslan eigi
sér stað. Hann segist vera staddur á
hóteli í Reykjavík þar sem verið sé
að ganga frá viðskiptum og leggur
áherslu á að millifærslan gangi
hratt fyrir sig, mikið sé í húfi. í
millifærslubeiðninni er beðið um
staðfestingu í tilgreint síma- og fax-
númer í Reykjavík og era þau á ein-
hveiju hótelanna í borginni. Ensku-
mælandi maður sem kynnir sig með
sama nafni hefur þá bókað hótelher-
bergi á sama hóteli en óskar eftir að
öll skilaboð verði framsend í tiltekið
faxnúmer erlendis.
Um það atriði að íslendingurinn
hafi talað ensku við eigin viðskipta-
banka segja þgir Jón og Arnar að
látið sé líta svo út sem viðskiptin
séu að fara fram um leið og hringt
er í bankann og töluð enska þar
sem menn séu á fundi með útlend-
ingum. Þeir segja að pressað sé á
bankastarfsmenn að láta allt ganga
hratt og vel fyrir sig, reynt að ná
við þá persónulegu sambandi og út-
mála fyrir þeim mikilvægi alls
málsins. Einnig fer þetta oft fram
síðari hluta dags, skömmu fyrir lok-
un, þegar mikið sé um millifærslur í
bankakerfinu. Þeir segja þetta
svipaða aðferð og menn þekki úr
fjársvikastarfsemi erlendis. Þannig
hafi menn t.d. með skjalafalsi svikið
fé úr bönkum í Svíþjóð og látið
færa á banka í Noregi sem síðan sé
flutt í önnur lönd.
Bankareikningar
í' ýmsum löndum
Bankareikningar sem beðið hef-
ur verið um millifærslu á era í ýms-
um löndum, svo sem Kýpur, Banda-
ríkjunum, Gíbraltar, Israel og fleiri
og segja þeir Arnar og Jón að not-
aðir séu þankar í löndum sem ekki
séu virk í samstarfi landa um að-
gerðir gegn peningaþvætti og jafn-
vel er talið að um gervibanka sé að
ræða. Beðið hefur verið um milli-
færslurnar í ýmsum gjaldmiðlun,
íslenskum krónum, Bandaríkjadoll-
uram og evra.