Morgunblaðið - 08.08.1999, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 8. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Dr. Inga Þórsdóttir er ein af frum-
herjum næringarfræðinnar hér á
landi og ein örfárra kvenprófessora
við Háskóla Islands. Hildur Friðriks-
dóttir fann í samtali við Ingu að hún
er full eldmóðs fyrir fagið, sem vekur
vaxandi athygli nemenda og vilja
fleiri komast að en hægt er að sinna.
Næringarfræði hefur einnig hlotið
aukinn áhuga innan atvinnulífsins og
þá aðallega í tengslum við rannsóknir
á innihaldi og hollustu matvæla.
námi. Næringarráð-
gjafar verða enn sem
komið er að nema er-
lendis.
Muninum á matvæla-
fræði, næringarfræði
og næringarráðgjöf
lýsir Inga í grófum
dráttum þannig, að
matvælafræðin sé meiri
tæknigrein, þar sem
áhersla er meðal ann-
ars lögð á hráefni,
vinnslu og geymsluþol.
Næringarfræðin fjallar
um áhrif matar og nær-
ingarefna hans á lík-
amsstarfsemina og í
næringarráðgjöf liggur
áherslan á mikilvægi
góðs mataræðis við
meðferð ýmissa kvilla
og ráðgjöf í því sam-
bandi.
INGA ER ein þeirra
skipulögðu sem koma
ótrúlega miklu í verk og
er fljót að skynja hvern-
ig best er að hagræða
hlutunum. Skal svo sem
engan undra, því starfs-
kröftum sínum deilir
hún á milli margra verkefna eins og
tíðkast um prófessora við Háskóla
ísiands.
Fyrir utan að vera formaður
Manneldisráðs og forstöðumaður
Næringarstofu Ríkisspítalanna hef-
ur hún einnig byggt upp meistara-
nám í næringarfræði innan matvæla-
fræðiskorar og er leiðbeinandi nokk-
urra meistaranema. I haust hefur
deildin þurft að neita sex nemendum
um inngöngu í meistaranámið vegna
skorts á aðstöðu og kennurum.
Frá og með næsta hausti verður
hún leiðbeinandi fyrsta doktorsnem-
andans í næringariræði hér á landi.
Næg verkefni eru framundan á
sviði Evrópusamstarfs og vinnur
Inga meðal annars að samstarfs-
verkefni, sem styrkt er af Evrópu-
sambandinu, um að koma á fót sam-
evrópsku meistaranámi í næringar-
fræði. Verður lagt gæðamat á nám-
skeiðin og verkefnin verða alþjóðleg.
Þá er hún aðili að fjórum evrópskum
samstarfsverkefnum, tvö þeirra eru í
tengslum við hollustu grænmetis og
ávaxta, en þar er ísland talið mjög
áhugavert vegna lítillar neyslu þess-
ara afurða. Þriðja verkefnið snýr að
hollustuþáttum, lífsstfl og næringu
unglinga, þar sem meðal annars á að
skoða á járnbúskap, beinþéttni og
hreyfmgu. Fjórða verkefnið, og það
sem Inga leiðir, er upplýsingaverk-
efni ætlað næringarfræðingum og
blaðamönnum.
Vinnan og áhugamálið
Inga lætur í ljós ánægju með að
viðtalið skuli fara fram að sumarlagi,
því þá sé heldur rólegra en að vetrin-
um. Þó kemur í ljós,
að hún er nýkomin að
utan þar sem hún
sótti meðal annars
ráðste&ur, fyrst í
Noregi og síðan í
París. Þar fiutti hún
erindi um þá tilgátu
að samsetning ís-
lensku kúamjólkur-
innar valdi því, að
færri sykursýkistil-
felli séu hér á landi en
í nágrannalöndunum.
Þessi rannsókn hefur
vakið mikla athygli
erlendis, meðal ann-
ars fyrir hvað Islend-
ingum hefur tekist að
halda dýrastofnum
hreinræktuðum.
„Sem næringarfræð-
ingur þótti mér hins
vegar mjög forvitni-
legt að uppgötva að
mjólk er ekki sama og mjólk,“ segir
hún.
Eftir ráðstefnurnar vann hún um
skeið að samstarfsverkefnum í
Kaupmannahöfn. ,Ahir sem stunda
rannsóknir vinna ákveðið fórnar-
starf, bæði fyrir sjálfan sig og fagið.
Ánægjan felst í því að sjá árangur-
inn af verkinu en vinnutíminn eða
launin skipta minna máli,“ segir hún
og bætir við: „Ég held að ég vinni
alltaf eitthvað á hverjum degi.“
Áhugi Ingu fyrir næringarfræði
vaknaði þegar hún var í hjúkrunar-
fræði, sem var að stíga sín fyrstu
spor innan HI. „Námið var mjög
akademískt og nemendum fannst
skorta námskeið sem fjölluðu um
heilsu eða lífsstfl. Á þessum árum
var matvælafræðin að byrja í háskól-
anum og þá barðist ég sem formaður
Félags hjúkrunarfræðinema mikið
fyrir því að losa okkur við einn kúrs í
sálfræði en fá næringarfræði í stað-
inn. Næringarfræðin varð mér ein-
hvem veginn hugsjón eftir það.“
Matvælafræði, næringarfræði
og næringarráðgjöf
Inga lauk hjúkmnarfræðinámi
1980 og flutti þá strax um haustið
ásamt eiginmanninum, Stefáni Ein-
arssyni efnafræðingi, og dótturinni
Ástu til Gautaborgar. Rúmu ári síðar
hóf hún nám í næringarfræði og
næringarráðgjöf og lauk doktors-
prófi 1989 frá læknadeild Gauta-
borgarháskóla. Verkefni hennar
fjallaði um sykursýki, þ.e. tengsl
glúkósahækkunar og mataræðis.
Matvælafræði hefur verið kennd í
HÍ undanfarna tvo áratugi, en nær-
ingarfræði aðeins sem námskeið inn-
an matvælafræðiskorar, auk nám-
skeiðs innan hjúkrunarfræðinnar.
Frá 1998 hafa næringarfræðingar
geta útskrifast með meistarapróf
eftir að hafa lokið BS-prófi í mat-
vælafræði eða öðm viðurkenndu
Her jað á
Landspítalann
Ekki gekk þrautalaust fyrir Ingu
að fá starf að námi loknu, þar sem
sérgrein hennar á sviði sykursýki
nýttist að fullu. Hún hafði leitað víða
fyrir sér áður en hún fékk tíma-
bundna ráðningu sem næringarráð-
gjafi í 75% starfi við eldhús Land-
spítalans. Hún segir að flestir há-
skólamenn gangi í gegnum svipaða
reynslu; þeir verði að hafa nægt
framkvæði til að berjast og koma sér
á framfæri hafi þeir á annað borð trú
á því að þeir hafi eitthvað fram að
færa. „Verkefnin eru yfirleitt næg en
það eru bara stöðurnar sem bíða
ekki,“ segir hún.
„Ég hafði aðeins leitað fyrir mér
innan háskólans, en viðbrögðin voru
þannig, að ég bjóst ekki við að fara
þangað, enda átti ég von inni á Ríkis-
spítulunum. Þar ætlaði ég að
hamra,“ segir hún kankvís. „Eg sá
að verkefnin vora næg og þau eru
reyndar allt um kring ennþá.“
Svo fór þó að strax um haustið var
leitað til Ingu um að kenna næring-
arfræði í háskólanum. „Síðan var
staða lektors auglýst og henni skipt
á milli matvælafræði og hjúkrunar-
fræði. Þannig er staðan enn í dag,“
segir Inga, sem er eini prófessorinn í
tveimur deildum innan HÍ.
Háskólinn kariavígi?
Inga kveðst fínna mun á afstöðu
karla innan Háskóla íslands og
Landspítalans til kvenna í fræði- og
stjórnunarstöðum. Innan háskólans
séu þeir mun afturhaldssamari.
„Þegar starfstími minn var orðinn
það langur að tímabundin staða átti
að breytast í ótímabundna ráðningu
stóðu ýmsir karlar gegn því og vildu
fresta breytingunni vegna tveggja
bamsburðarleyfa sem ég hafði tekið.
Hins vegar stóð Félag háskólakenn-
ara sem klettur að baki mér, enda
var frestunin kolólögleg.“
Sömuleiðis kveðst hún hafa fundið
fyrir mótbyr meðal nokkurra karl-
anna þegar hún sótti um prófessors-
stöðuna 1997. ,Ástæðurnar voru
nokkrar, held ég. Að kona var um-
sækjandi var eitt. Sumir virðast líka
hafa fordóma fyrir vísindum sem
leitast við að vera hagnýt og jarð-
bundin. Næringarfræðin er þannig,
en hún byggist þó á grunnrannsókn-
um og er í hæsta máta þverfagleg,
þar sem hún nýtir þekkingu, bæði úr
raunvísindum og hugvísindum.
Þetta hefur þó allt gengið upp og
þeim er ekki alls varnað, því sumir
þeirra sem vora með einhverjar at-
hugasemdir hafa dregið þær til
baka,“ segir hún. „Maður er ekkert
að erfa þetta, skárra væri það nú!“
„Þú ert greinilega ekki manneskja
sem gefst upp?“
„Nei,“ svarar hún og hlær dátt.
„Ég er alveg pottþétt ekki sú mann-
gerð. Ég var alin upp í ofboðslegri
bjartsýni, skátaanda og mikilli já-