Morgunblaðið - 08.08.1999, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 8. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÓLYMPÍULEIKARNIR í eðlis-
fræði væru eins og hver önnur 500
manna ráðstefna í rúma viku ef ekki
væri vegna verkefnanna sem 300 af-
burðanámsmenn koma frá öllum
heimshomum til að leysa. Samning
verkefnanna, prófun þeirra og út-
listun lausna tekur háskólaprófess-
ora mörg ár. Samt virðast farar-
stjóramir alltaf finna eitthvað sem
betur má fara daginn áður en leggja
á verkefnin fyrir keppenduma.
Verklega verkefnið var kynnt far-
arstjórum á fyrsta degi Ölympíu-
leikanna og fjallaði það um snún-
ingsvægi í stálvír og ólínulega hegð-
un pendúls sem fall af massamiðju
hans. Höfundurinn var Eduardo
Milotti, agnaeðlisfræðingur og pró-
fessor við Háskólann í Trieste.
Hann hafði í mörg ár haft hugmynd
um svona verkefni og fyrir einu og
hálfu ári smíðaði hann fmmgerð til-
raunatækisins. Maurizzio Richi, eðl-
isfræðinemandi við háskólann í
Bologne, prófaði tilraunina með
leynd og var ánægður með árangur-
inn. I vetur lét Eduardo hóp eið-
svarinna stúdenta framkvæma til-
raunina og skrifa skýrslu og komst
þannig að því hve mikið mætti
leggja á keppendur í Ólympíuleik-
unum.
Kennilegu verkefnin voru kynnt
fararstjórum á þriðja degi Ólympíu-
leikanna og Guiseppina Rinado reið
á vaðið með verkefni um orkuísog
tvíatóma gass. Paolo Violino, for-
maður fi'amkvæmdanefndar leik-
anna og prófessor í rannsóknar-
stöðu við Háskólann í Tóríno, átti
hugmyndina vegna vinnu sinnar
með leysi og áhrif hans á gas. Gu-
iseppina spann varmaaflfræðileg
viðfangsefni inn í verkefnið og próf-
aði með stúdentum sínum í Padova.
Verkefni 2 var um segulsvið í kring-
um V-laga straumberandi leiðara og
höfundurinn, Elena Sassi, prófessor
í eðlisfræðikennslu við háskólann í
HÖFUNDARNIR kynntu verkefni sín frammi íyrir 110 fararstjórum
daginn fyrir keppnina. Hér heldur Elena Sassi, prófessor í Napólí, á
hljóðnemanum.
Napólí, kynnti verkefnið. Við
kennslu verklegrar eðlisfræði og
fjarkennslu kennaranema vaknaði
áhugi hennar á sagnfræði eðlisfræð-
innar, tilurð kenninga og sönnun og
afsönnun þeirra. Ampére og
Biot&Savart settu fram frábrugðn-
ar tilgátur um segulsvið í kring um
V-laga leiðara og fjallaði verkefnið
um erfiðleikana við að skera úr með
tilraun hvor tilgátan var rétt. Elena
segist vera fædd agnaeðlisfræðing-
ur enda hafi hún unnið við rann-
sóknastofur eins og CERN og
INFN.
Eduardo Milotti átti hugmyndina
að síðasta verkefninu sem fjallaði um
hvemig geimfar á leið út úr sólkerf-
inu getur flogið inn í þyngdarsvið
Júpíters og látið hann draga það
spottakom. Þannig stelur geimfarið
ögn af hreyfiorku Júpíters og tvö-
faldar hraða sinn á meðan það breyt-
ir stefnu sinni um nærri 90 gráður.
KONSTANTIN
KRAVTSOV
Spilar djass á gítar í frístundum
ÞEIR sem taka þátt í Ólympíuleik-
unum í eðlisfræði hafa sannað að þeir
eru meðal hinna bestu í sínu heima-
landi. Slíkt afrek opnar þeim mögu-
leika á námsstyrkjum og úrvali bestu
háskóla í raunvísindum. Sigurvegari
Ólympíuleikanna er hins vegar meðal
hinna bestu í heiminum og háskólar
víða um heim munu keppast um að fá
hann sem nemanda.
Konstantin Kravtsov var feiminn
og vandræðalegur þegar hann tók við
hverjum verðlaununum á fætur öðr-
um við keppnisslit Ólympíuleikanna.
Hann var langhæstur þátttakenda
með 49,8 stig af 50 mögulegum, 2,2
stigum hærri en sá næsti. Að auki
var hann með bestu lausnina á verk-
30. OLYMPIULEIKARNIR I EÐLISFRÆÐI FORU FRAM A ITALIU I AR
Sigurvegarar

t9§S|
■
m
ROÐ sigurvegara, einstaklingar
og lönd:
Einstaklingar:
1. Konstantin Kravtsov,
Rússlandi, 49,8 stig.
2. Serguei Syritsyn,
Rússlandi, 47,6 stig.
3. Sadegh Dabiri,
íran, 47,4 stig.
4. Mohammad Hossein Tag-
havi, íran, 47,0 stig.
5. Ruimin He,
Singapore, 47,0 stig.
6. Andrei Malashevich,
Hvíta-Rússlandi, 46,9 stig.
7. Tao Ji, Kína, 46,6 stig.
8. Alexander Tchudnovski,
Rússlandi, 46,3 stig.
9. Dongsung Huh,
Kóreu, 46,2 stig.
10. Peter Uchenna Ezenweze
Onyisi,
Bandaríkjunum, 45,9 stig.
Lönd:
1. Rússland, 46,26 stig
að meðaltali.
2. íran, 45,48 stig að meðaltali.
3. Bandaríkin, 42,88 stig
að meðaltali.
4. Kina, 42,82 stig að meðaltali.
5. Úkraína, 42,10 stig
að meðaltali.
6. Júgóslavía, 41,16 stig
að meðaltali.
7. Taiwan, 40,86 stig
að meðaltali .
8. Kórea, 40,60 stig
að meðaltali.
9. Hvíta-Rússland, 40, 58 stig
að meðaltali.
10.lndland, 39,36 stig
að meðaltali.
OLYMPÍULEIKARNIR í
eðlisfræði hófust 1967 í Var-
sjá í Póllandi með þátttöku
Búlgaríu, Ungveijalands,
Póllands, Rúmeníu og Tékkóslóvak-
íu. Markmiðið var að stuðla að al-
þjóðlegum samskiptum um eðlis-
fræðimenntun og hvetja ungmenni
til frekari afreka á sviði raungreina.
Síðan hafa Ólympíuleikamir verið
haldnir árlega með tveimur undan-
tekningum og því voru Ólympíuleik-
amir í eðlisfræði á Italíu hinir 30. í
röðinni. Fjöldi þátttökuþjóða hefur
vaxið í 62 og þrjár þjóðir hafa sótt
um að bætast í hópinn á næsta ári.
Skrifstofa Ólympíuleikanna er í
Póllandi, heima hjá Waldimar
Gorzkowski, prófessor við Eðlis-
fræðistofnunina í Varsjá, en hann
hefur verið forseti leikanna frá 1984.
Nýr ritari leikanna, Majia Ahtee frá
Finnlandi, var kosin á Italíu, en hún
hefur undanfarin 19 ár verið farar-
stjóri finnska keppnisliðsins. Farar-
stjórar frá löndum sem nýlega hafa
haldið leikana og sem munu á næst-
ISLENSKU keppendurnir, Páll Melsted, Jóel Karl Friðriksson, Haukur Þorgeirsson, Jens Hjörleifur Bárðar-
son og Ingólfur Magnússon, aðstoðuðu fararstjórana, Viðar Ágústsson og Halldór Pál Halldórsson, við að
lagfæra stigagjöf Italanna.
ÁRLEG SAMK0MA
AFBURÐAUNGMENNA
Sívaxandi fjöldi þátttökuþjóða
Islendingar sendu 5 manna keppnislið á
30. Olympíuleikana í eðlisfræði sem fram
fóru 18.-27. júlí. Viðar Ágústsson, fram-
kvæmdastjóri Hugfangs, og Halldór Páll
Halldórsson, deildarstjóri við Fjölbrauta-
skóla Suðurlands, fóru sem fararstjórar
með liðinu til Italíu.
unni halda þá eiga sæti í Ráðgjafa-
ráði Ólympíuleikanna. Fyrir íslands
hönd hefur Viðar Ágústsson, fram-
kvæmdastjóri Hugfangs, setið und-
anfarin þijú ár í ráðinu, en hann
hefur verið framkvæmdastjóri
Landskeppni í eðlisfræði frá upphafi
hennar 1984.
30. Ólympíuleikamir í eðlisfræði
era í öllum skilningi stærstu leikam-
ir frá upphafi. 291 þátttakandi
mætti nú miðað við 266 í íyrra á Is-
landi og stóðu þeir nú í 9 daga í stað
8 daga í fyrra. Islenska keppnisliðið
var skipað afburðanámsmönnum
sem valdir voru með forkeppni 200
framhaldsskólanemenda í 14 skólum
víðsvegar um landið í febrúar og úr-
slitakeppni 14 hinna efstu í mars í
Háskóla íslands. Jóel Karl Friðriks-
son, Páll Melsted og Haukur Þor-
geirsson koma frá Menntaskólanum
í Reylqavík, Jens Hjörleifur Bárðar-
son kemur frá Fjölbrautaskóla Suð-
urlands á Selfossi og Ingólfur
Magnússon kemur frá Menntaskól-
anum á Akureyri.
Formaður leikanna á Italíu var
Paolo Violino og var hann jaftiframt
stjómandi verkefnagerðarinnar.
„Með svo miklum fjölda þátttakenda
verða tímamörk fyrir yfirferð úr-
lausnanna, samanburður við fyrir-
gjöf fararstjóra og að lokum sameig-
inlegar niðurstöður viðkvæmari en
ella,“ sagði Paolo. „Sérstaklega
þarfnast vinnubrögð við samþykkt
verkefnanna endurskoðunar því lík-
ur þess era litlar að fararstjóramir
á umræðuíúndinum kvöldið fyrir
keppnina finni galla á dæmum sem
færastu prófessorar hafa unnið að í
tvö ár.“
Prófessorar frá fjórum ítölskum háskólum eru höfundar verkefna
LANGUR MEÐGÖNGU
TÍMI VERKEFNANNA
EFTIR fiórtán ár
sem gestir leik-
anna tóku Italir
að sér gestgjafa-
hlutverkið undir
stjórn Giuliana
Cavaggione.
Átta ára undirbúningstími 30.
Ólympíuleikanna í eðlisfræði
BYGGÐUM
Á REYNSLU
FRÁ ÍSLANDI
Giuliana Cavaggione í fullu starfi í
eitt ár við framkvæmd leikanna
ÁRIÐ 1991 tilkynnti ítalska mennta-
málaráðuneytið forseta Ólympíuleik-
anna í eðlisfræði, Waldemar
Gorzkowsky,
vilja sinn til að
halda leikana
átta árum síðar.
Fararstjóri
ítalska liðsins,
Giuliana Ca-
vaggione, vann
með kennslu-
störfum sínum
að undirbún-
ingnum frá
þeim tíma og
fann út hag-
kvæmustu stað-
setningu þeirra
á Italíu og afl-
aði rekstrar-
fjár. Hún kom
við fimmta mann til Islands í fyrra og
fylgdist með hvernig Ólympíuleik;
arnir í eðlisfræði vora reknir hér. I
september á siðasta ári var hún ráðin
í fullt starf til eins árs sem fram-
kvæmdastjóri leikanna.
„Undirbúningstíminn er búinn að
vera viðburðaríkur en við lærðum
mikið af íslendingum um hvemig
hugsa þarf fyrir minnstu smáatriðum
því að á leikunum er enginn tími til
að finna upp hjólið," sagði Giuliana á
skrifstofu sinni í Copernico-stúdenta-
garðinum. „Við útfærðum ýmislegt
betur en þið Islendingar, sérstaklega
í sambandi við fyrirgjöf fararstjór-
anna. Það var mikið áfall fyrir okkur
þegar tölvufyrirtækið, sem að fyrir-
mynd frá Islandi hafði skipulagt
tölvuver fyrir þýðingu verkefnanna
yfir á öll tungumál keppenda, fór á
hausinn í mars. Um tíma hugleiddum
við að nota Linux-tölvur við háskól-
ann í Padova en ekki var til notenda-
viðmót fyrir öll tungumálin. Severi-
tækniskólinn í Padova lánaði okkur
tölvur sínar og aðstöðu og Denis
Luigi Censi, starfsmaður leikanna,
setti upp þýðingarstöðvarnar í tæka
tíð.“
30. Ólympíuleikarnir í eðlisfræði
eru þeir stærstu hingað til með 291
keppanda frá 62 löndum sem dvelja í
Padova í 9 daga. Giuliana gerir ráð
fyrir 1.200 milljóna líra kostnaði og
greiðir menntamálaráðuneytið 45%
af kostnaðinum. „Helming tilrauna-
tækjanna, sem smíðuð vora til leik-
anna, fá fararstjórarnir til að fara
með heim með sér, en hinum helm-
ingnum verður dreift víða um Italíu
til að efla verklega eðlisfræðikennslu
í framhaldsskólunum og háskólarnir
á Norður-Italíu hafa styrkt samvinnu
sína við framkvæmd leikanna," sagði
Giuliana um ávinning af leikunum á
Ítalíu.
16 óra Rússi var efstur með 49,8 stig