Morgunblaðið - 13.10.1999, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
MIÐVIKUDAGUR 13. OKTÓBER 1999 23
Þrír sérfræðingar í peningamálum seg;ja nauðsynlegt að stöðva þensluna
Viðskíptahallinn drifínn
áfram af einkageiranum
TÓMAS Ottó Hansson, forstöðu-
maður rannsókna hjá Islandsbanka
F&M, segir það nýja sögulega stað-
reynd að viðskiptahallinn við útlönd
sé drifinn áfram af einkageiranum í
raunverulegu markaðsumhverfi.
Þetta kom fram í erindi Tómasar á
hádegisverðarfundi Félags við-
skiptafræðinga og hagfræðinga í
gær, þar sem ræddar voru ýmsar
hliðar hagstjómar á þenslutímum.
Auk Tómasar héldu erindi Þórður
Friðjónsson, forstjóri Þjóðhags-
stofnunar, og Már Guðmundsson,
aðalhagfræðingur Seðlabankans.
„Til samanburðai’ var mikill við-
skiptahalli fyi’ir um aldarfjórðungi
samfara verulegum halla í rekstri
hins opinbera og ójafnvægi á fjár-
magnsmarkaði vegna miðstýrðrar
vaxtaákvörðunar en sá tími markaði
upphafið að verðbólguáratugnum,“
sagði Tómas í erindi sínu.
Tómas ræddi um erlenda skulda-
byrði hins opinbera. ,A sama tima
og viðskiptahallinn er mikill eru ís-
lensk stjórnvöld að komast i hóp
landa með minnsta skuldabyrði."
Tómas sagði þetta áhugaverða stað-
reynd fyrir þær sakir að á Islandi
væri lífeyrissjóðakerfið mun betur
statt en víða erlendis þar sem
skattekjur framtíðar þurfi að
standa undir lífeyri. „Slæm staða í
ríkisfjármálum landanna í kringum
okkur hefur líklega aukið spamað-
arhneigð og hugsanlega má rekja
minni sparnaðarhneigð almennings
hér á landi til góðrar stöðu.“ Þar
vísaði Tómas bæði til stöðu lífeyris-
sjóða og ríkissjóðs.
„Eg vil einnig nefna að sumir telja
að ójafnvægi á milli spamaðar og
neyslu heimilanna megi að ein-
hverju leyti skýra með aldurssam-
setningu íslendinga. Þjóðin telst
nokkuð ung miðað við nágranna-
þjóðimar og því gæti spamaður ver-
ið minni fyrir þær sakir. Annað sem
ég vil nefna í þvi sambandi er aukin
menntun. Hún eykur að meðaltali
væntingar um tekjur í framtíðinni
auk þess sem hún dregur úr átt-
hagafjötram varðandi tekjuöflun."
Aukið fjármálaeftiriit
Tómas ræddi áhrif sveiflna á er-
lendum fjármagnsmörkuðum á ís-
lenskar fjármálastofnanir. „A síð-
ustu þremur árum hafa í raun tvær
fjármálakreppur gengið yfir alþjóð-
legan fjármagnsmarkað. Þrátt fyrir
það hefur gengið vel að afla lang-
tímalánsfjár þó kjörin hafi eitthvað
hækkað. Þetta skýrist af góðri
stöðu íslenskra fjármálastofnana,
sem fengið hafa góða einkunn al-
þjóðlegra matsfyrirtækja auk þess
sem staða efnahagslífsins og ríkis-
sjóðs er sterk,“ sagði Tómas.
Að hans mati er ljóst að óvissa
um framtíðarskipulag á fjármagns-
markaði hefur skapað spennu þar.
„Það hlýtur að vera meginmarkmið
stjórnvalda að koma á varanlegu
skipulagi á fjármagnsmarkaði sem
fyrst. Þar vil ég nefna einkavæð-
ingu og samrana viðskiptabanka,
skýrara hlutverk Seðlabanka með
nýjum lögum, endurskoðun á hlut-
verki stjórnvalda á húsnæðismark-
aði og eflingu fjármálaeftirlits.
Meðvitað og eðlilegt fjármálaeftirlit
er nauðsynlegt, fremur en að það
fari fram á rangan hátt. Megin-
markmiðið er að styrkja enn stoðir
íslenska fjáimálakerfisins," sagði
Tómas.
Lítil verðbólga í
viðmiðunarlöndunum
Þórður Friðjónsson, forstjóri
Þjóðhagsstofnunai’, ræddi í erindi
sínu m.a. um jafnvægisvöxt þjóðar-
búsins. „Langtímahagvaxtargeta
þjóðarbúsins er öragglega undir
5%. Hagvöxturinn er um þessar
Morgunblaöiö/Ásdís
Tómas Ottó Hansson, forstöðumað-
ur rannsókna hjá Islandsbanka
F&M: „Efling fjármálaeftirlits er
nauðsynleg."
mundir meiri en samræmist jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum en það er
jafnframt ei’fitt að segja nákvæm-
lega til um hver jafnvægishagvöxt-
urinn er. Hann er þó augljóslega
minni en vöxturinn er nú. Aðalatrið-
ið er að ná vextinum niður um tíma.
Ég hef ekki trú á nýjum hagkerfis-
kenningum sem boða skilyrði sem
leitt gætu af sér 5% hagvöxt til
frambúðar. Við höfum ekki slíkt
svigrúm," sagði Þórður.
Forstjóri Þjóðhagsstofnunar
gerði verðbólgu í viðmiðunarlönd-
unum að umtalsefni en í OECD-
löndunum er verðbólga hvergi meiri
en 3%. Þórður vísaði til leiðara Fin-
ancial Times þar sem fram kemur
að stærstu hagkerfi heimsins hafi
náð verðstöðugleika og þar ríki
lægsta verðbólga síðan á sjötta ára-
tugnum. „Ef verðbólga hér á landi
verður til lengdar yfir 3% eram við
einfaldlega ekki lengur í sömu deOd
og þessi ríki og það eigum við ekki
að sætta okkur við,“ sagði Þórður.
Hann talaði um fjóra mælikvarða
á þenslumerki: Verðþróun, vinnu-
markað, peningaþróun og viðskipta-
jöfnuð. „Þenslumerkin eru ótvíræð
á alla mælikvarða,“ sagði Þórður.
Auk verðbólgunnar ræddi Þórður
minnkandi atvinnuleysi og aukin út-
lán og sagði viðskiptahallann afleið-
ingu þenslunnar sem verið hefur.
„Það er nauðsynlegt að stöðva
þessa þróun,“ sagði Þórður.
Kjarasamningar stór þáttur
í verðbólguþróun
Þórður talaði um lánsfjárjöfnuð
ríkissjóðs og sagði æskilegt að
stefna að meiri afgangi á ríkissjóði
en gert er. „Pólitískur veruleiki
vinnur hugsanlega gegn þessum
hagrænu rökum. Það er erfitt fyrir
stjórnmálamenn að sannfæra sig og
aðra um að nauðsynlegt sé að herða
aðhaldið í ríkisfjármálum." Þórður
sagði lánsfjárjöfnuðinn nú notaðan í
að greiða innlend lán en æskilegt
væri að greiða niður erlend lán til
að taka fjármagnið úr umferð.
Már Guðmundsson, aðalhagfræð-
ingur Seðlabanka íslands, gerði
m.a. grein fyrir stefnunni í peninga-
málum og gerði þrjár mismunandi
verðbólguspár fyrir árið 2000 þar
sem breytumar vora mismunandi
launahækkanir í febrúar, gengi
krónunnar, kaupmáttur og raun-
gengi. Miðað við 4% launahækkun
og óbreytt gengi yrði verðbólga
milli áranna 1999 og 2000 4% og
kaupmáttur myndi aukast um 2%.
Ef samið yrði um 8% launahækkun
og 3% gengissig yrði í framhaldinu,
færi verðbólgan upp í 6% á milli ára
en ef launahækkanir yrðu 2%
myndi verðbólgan verða rúmlega
3%, að sögn Más.
Ekkert gerðist þrátt
fyrir viðvaranir
Már sagði viðvaranir Seðlabank-
ans í haustskýrslu 1998 hafa verið
sterkar og að fundir hafi verið
haldnir með forsvarsmönnum lána-
stofnana. „Það gerðist ekkert í
framhaldinu og því var lausafjár-
kvöðin sett á, auk þess sem Seðla-
bankinn hefur hækkað vexti þrisvar
á þessu ári um samtals 1,8 pró-
sentustig og era 9% nú.“ Már sagði
áhrif þessa á útlánaaukningu blend-
in. „Við höfum þó vísbendingu um
að nú fari að draga úr aukningunni.
Það er mikilvægt að útlánageta
lánastofnana í eigu ríkisins verði
ekki aukin með eiginfjáraukningu
og hvati til útlánaaukningar
minnki."
Aðstoðarforstjóri
Kaupþings
Ekki
flög'gun-
arskylt
HREIÐAR Már Sigurðsson,
aðstoðarforstjóri Kaupþings
hf., segir það ekki rétt sem
kemur fram í 'Æíimm fréttum
Búnaðarbankans Verðbréfa á
mánudag og birtist í Morgun-
blaðinu í gær að flöggunar-
reglur hafi verið brotnar í
hlutafjárútboði Össurar hf.
sem Kaupþing hafði umsjón
með.
Enginn einn viðskipta-
vinur með yfir 5%
„Útboðs- og skráningarlýs-
ingin var samin í samræmi við
reglur Verðbréfaþings Is-
lands. Samkvæmt upplýsing-
um frá Kaupthing Luxembo-
urg SA. á enginn einn við-
skiptavinur Kaupthings Lux-
embourg meira en 5% í félag-
inu enda væri þá skylt að
flagga þeim eignarhluta," seg-
ir Hreiðar Már.
í VUimm fréttum Búnaðar-
bankans kemur fram að at-
hygli hafi vakið að í útboðslýs-
ingu kom fram að Kaupthing
Luxembourg SA. var skráð
fyrir 8% hlut. Ekki hafi feng-
ist uppgefið hver raunveru-
legur eigandi að þeim hlut er
þrátt fyrir að samevrópskar
flöggunarreglur kveði á um að
eignist aðili yfir 5% í félgi beri
að tilkynna slíkt.
STOR OG GOÐ
VIN N U AÐSTAÐA
ÞARF £KKI AÐ
KOSTAÞIG MIKIÐ
«IM—I
Rekstrarleigusamningur
Engin útborgun
27.724 kr. á mánuSi
Fjármögnunarleiga
Utborgun 312.449 kr.
19.269 kr. á mánuði
Rekstrarleiga er miðuft við 36 mánufii og 20.000 km á ári. Fjármögnunarieiga er miðuð viS 5 ár og 25% útborgun,
greiðslur eru án vsk. Vsk. ieggst ofan á leigugreiðslur en viSkomandi fær hann endurgreiddan sé hann meS
skattskyldan rekstur. Öll verS eru án vsk.
Grjótháls 1
Sfmi 575 1200
Söludeild 575 1225/575 1226
ATVINNUBILAR
FyRiRTftKJAÞJÓNUSTA
HYunDni