Morgunblaðið - 07.01.2000, Blaðsíða 43

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 2000 43
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt
(V. Briem)
Ásta Camilla Gylfadóttir
(Ásta Sóllilja).
Píanókennaradeild var formlega
stofnuð við Tónlistarskólann í
Reykjavík haustið 1963. Það voru
Jón Nordal, þáverandi skólastjóri,
og Hermína Sigurgeirsdóttir Krist-
jánsson sem stóðu að stofnun þess-
arar nýju deildar. Hermína hafði
reyndar rekið óformlega píanókenn-
aradeild í mörg ár þar sem hún
hvatti og leiðbeindi nemendum sín-
um við kennslustörf þeirra. Það var
ekki óeðlilegt að margir nemenda
hennai’ fengju áhuga á kennslu, því
að með ást sinni á tónlistinni og smit-
andi eldmóði og áhuga hlutum við
nemendurnir að trúa því að píanó-
kennsla væri eftirsóknarvert og
skemmtilegt starf.
Þegar stofnun píanókennaradeild-
ar stóð fyrir dyrum gerði Hermína
sér ferð til Þýskalands, þar sem hún
hafði sjálf stundað nám, og kynnti
sér nýjungai’ í kennslufræðum og
námsefni og á þeim grunni var deild-
in síðan stofnuð. Hermína stýrði
píanókennaradeildinni frá 1963-
1977 af festu og víðsýni, alltaf tilbúin
að fylgja breytingum tímans en þó
var aldrei slakað á kröfum. Til gam-
ans má geta þess að frá stofnun
deildarinnar árið 1963 til þessa dags
hafa tæplega 90 píanókennarar út-
skrifast frá Tónlistarskólanum í
Reykjavík.
Hermína hafði einstakan hæfi-
leika til að laða það besta fram í sér-
hverjum nemanda og má segja að
hún hafi mótað heila kynslóð píanó-
kennara og tónlistannanna en marg-
ir af nemendum hennar eru meðal
okkar bestu tónlistarmanna í dag.
Hún bar velferð nemenda sinna
ávallt fyrir brjósti, langt út fyrir hinn
venjulega spilatíma, og margir
þeirra urðu vinir hennar allt til ævi-
loka.
Ein kærasta endurminning sem
ég á frá samskiptum okkar Hermínu
er þegar hún heimsótti mig og fjöl-
skyldu mína til London árið 1974. Ég
verð að viðurkenna að það var kvíða-
blandin tilhlökkun að eiga von á fyrr-
verandi kennara sínum í heimsókn
því að við nemendur hennar vissum
vel að heimilishald hennar sjálfrar
einkenndist af yfirburða skipulag-
ningu og myndarskap. Ótti minn
reyndist ástæðulaus því skemmti-
legri og þægilegri gest var varla
hægt að hugsa sér. Það var sama
hvað við gerðum saman, lífsgleðin og
hennar jákvæða lífsviðhorf sneru
jafnvel hversdagslegustu hlutum í
ævintýr. Það þýddi auðvitað ekkert
að sýna henni aðrar verslanir í Lond-
on en þær sem Elísabet Breta-
drottning verslaði í, svo að við áttum
margar skemmtilegar stundir sam-
an í Harrods, en meira að segja þar
reyndist erfitt að finna nógu fínan
náttslopp á Björn bónda hennar, en
engum duldist hvem hug hún bar til
hans.
Að leiðarlokum vil ég fyrir hönd
píanókennaradeildar Tónlistarskól-
ans í Reykjavík þakka hennar ómet-
anlega brautryðjendastarf og tryggð
við skólann alla tíð. Persónulega
þakka ég langa samfylgd, frábæra
kennslu og tónlistaruppeldi, vináttu
og kærleika. Ættingjum og aðstand-
endum Hermínu sendi ég innilegar
samúðarkveðjur.
Sigríður Einarsdóttir.
Fyrstu minningar mínar af frú
Hermínu S. Kristjánsson eru frá
þeim tíma er ég var ungur nemandi í
Tónlistarskólanum í Reykjavík, en
hún hafði komið til landsins nokkr-
um árum áður eða 1945 eftir margra
ára dvöl ásamt fjölskyldu sinni í
Hamborg og Kaupmannahöfn. Þar
hafði hún bæði stundað nám og
starfað sem píanókennari allt frá ár-
inu 1926. Kennarastörf við Tónlist-
arskólann í Reykjavík hóf hún árið
1948. Eftir að starfsemi skólans
fluttist í Þrúðvang við Laufásveg
1948 man ég sérstaklega eftir henni
er hún stjórnaði tónleikahaldi í skói-
anum af miklum skörungsskap.
Einnig er mér minnisstætt þegar
Hermína stjómaði æfingum nem-
enda skólans sem áttu að koma fram
á vortónleikum í Austurbæjarbíói.
Þar komu í ljós frábærir skipulags-
hæfileikar hennar og stjómsemi og
einnig kenndi hún okkur að koma
fram, hvernig við ættum að hneigja
okkur o.s.frv. Hún var sem sagt siða-
meistari skólans í fjöldamörg ár. Oft
heyrði ég nemendur hennar leika á
þessum tónleikum, en þar sem ég
var aldrei nemandi hennar í píanó-
leik gerði ég mér þá hvorki grein fyr-
ir gæðum kennslu hennar né hvemig
henni var háttað. Það var eiginlega
ekki fyrr en eftir að ég kom heim frá
fi-amhaldsnámi erlendis og tók að
kenna við Tónlistarskólann í Reykja-
vík að ég fór að kynnast betur vinnu-
brögðum hennar. Stundum heyrði ég
óminn af glæsilegum leik nemenda
hennar berast fram á gang, laumað-
ist jafnvel til að hlýða á leik þeirra í
kennslustundum „gegnum hurð“. Þó
er mér minnisstæðust frammistaða
nemenda hennar á prófum. Tók ég
þá eftir því hve hún fylgdist vel með
leik þeirra og eins og „studdi“ þá
andlega. Allt þetta var góður skóh
fyrir ungan kennara sem var að feta
fýrstu sporin. Ég gerði mér grein
fyrir því hve vel er unnt að leika þau
verkefni sem nemendum er falið að
leysaaf hendi.
Hermína gerði miklar kröfur til
nemenda sinna og hætti ekki þar
sem ýmsum þætti vinnan orðin
nokkuð góð. Nei, þar lét hún ekki
staðar numið. Þá var haldið áfram,
þvi það var ekki nóg að gera vel, það
var unnt að gera miklu betur! Auk
þess að gera slíkar kröfur um gæði í
öllum vinnubrögðum sínum, hvort
heldur tæknilegum eða túlkunarleg-
um, hafði Hermína mikla yfirsýn.
Birtist hún t.d. í því að hún gætti
þess að auk verkefna úr klassískum
píanóbókmenntum áttu nemendur
að geta leikið algeng íslensk lög og
sáust því „Fjárlögin" ekki ósjaldan í
tímum hennar. Hún gætti þess einn-
ig að nemendur fengju reynslu í því
að leika með öðrum hljóðfærum eða
fjórhent með öðrum píanónemanda.
Stundum verk fyrir tvö píanó. Á há-
tíðarstundum kom fyrir að leikið
væri sexhent. Kom þessi yfirsýn
hennar kom einnig í ljós í því hvemig
hún mat námsferil nemenda sinna og
hvað þeim væri fyrir bestu. Þar
sýndi hún um leið óeigingjama af-
stöðu, en hún mat það svo að þegar
einhver nemandi hennar hafði náð
vissum áfanga skyldi hann fara til
annars kennara sem kenndi hærri
stigin, því það væri honum fyrir
bestu.
Allir þessir eiginleikar og hæfi-
leikar Hermínu komu að góðum not-
um er hún stofnaði píanókennara-
deild skólans 1963. Hún byggði upp
deildina og bjó þar vel að reynslu
sinni og menntun í Þýskalandi. Eng-
inn vafi leikur á því að deildin var
mikið framfaraspor fyrir skólann og
tónlistarkennslu í landinu. Nemend-
ur hennar hafa farið víða og breitt út
hin vönduðu vinnubrögð Hermínu og
þannig hafa áhrif hennar á kennslu í
landinu verið mikil. Ekki aðeins hin
vönduðu vinnubrögð heldur og
mannleg afstaða hennar, en hún
hafði óbilandi trú á göfgandi mætti
tónlistarinnar og þvi til mikils að
vinna. Yfirsýn og heilbrigt mat Her-
mínu kom aftur fram við lok
kennsluferils hennar við skólann.
Hún fylgdist vel með öllu sem var að
gerast í píanóleik og -kennslu, var sí-
fellt að taka ný verk í notkun og vildi
ekki staðna. Man ég vel eftir því er
hún sagði mér að hún ætlaði sér ekki
að verða gamall kennari sem hjakk-
aði í sama farinu. Það ætlaði hún sér
ekki að gerast sek um. Hún hætti
kennslu við skólann 1978 eftir 30 ára
afar farsælt starf. Þar lauk mikilli
þjónustu við tónlistina.
Eftir að frú Hermína lauk störfum
hélt hún ávallt sambandi við skólann
og vissi vel hvað efst var á baugi í
tónlistarlífinu. Nú síðustu árin gaf
hún skólanum allt nótnasafn sitt og
hljómplötusafn. Fyrir hönd skólans
vil ég þakka Hermínu fyrir hið mikla
og óeigingjarna starf hennar í þágu
skólans og persónulega íyrir ein-
staklega gott samstarf og fagurt for-
dæmi.
Halldór Haraldsson.
Hermína S. Kristjánsson var stór-
brotinn persónuleiki í íslensku tón-
listarlífi. Hún kenndi píanóleik um
margra áratuga skeið og var auk
þess stofnandi og aðalkennari við
píanókennaradeild Tónlistarskólans
í Reykjavík. Áhrifa hennar mun því
gæta í píanókennslu og píanóleik
löngu eftir að hún sjálf er horfin af
sviðinu. Á kveðjustund leitar hugur
minn 32 ár aftur í tímann. Ég var í
einkatímum í píanóleik og heyrði oft
talað um Hermínu með óttabland-
inni virðingu. Ég kveið þvi mikið fyr-
ir þegar ég vissi að hún átti að dæma
stigspróf hjá mér en mun aldrei
gleyma þvi augnabliki er ég gekk inn
og sá hana, því að þar sat einstaklega
góðlátleg og falleg kona með
vingjarnlegan glampa í augum. Hjá
Hermínu var aldrei neitt að óttast en
virðingu hafði hún mikla, bæði frá
nemendum og foreldrum þeirra.
Þessu fékk ég að kynnast er ég var í
píanótímum hjá henni á árunum
1970-1973 og aftur í píanókennara-
deild 1975-1977. Hermína bar mikla
umhyggju íyrir nemendum sínum og
sá hún til þess að þeir kynntust vel
innbyrðis. Hún sagði oft frá eldri
nemendum sínum, sem komnir voru
í framhaldsnám erlendis. Oft bauð
hún nemendum á tónleika með sér
hjá Tónlistarfélaginu og þannig átti
hún þátt í því að ala upp tónleika-
gesti framtíðarinnar. Einnig var hún
vakandi yfir því hvaða plötur fengust
í Fálkanum og Hljóðfæraverslun
Sigríðar Helgadóttur og byrjaði
margur nemandinn að byggja upp
sitt plötusafn undir handleiðslu
hennar. Hjá Hermínu var ekki ráðist
á garðinn þar sem hann var lægstur;
það var ótrúlegt hvernig hún gat
fengið nemendur sína til að leika erf-
ið verk með góðum árangri, enda var
uppgjöf ekki til í hennar huga. Þetta
skildi ég seinna þegar hún var að
segja mér frá sínum fyrstu árum í
framhaldsnámi erlendis. Hermína
lagði á það mikla áherslu að nemend-
ur legðu á minnið heiti allra verka,
ópusnúmer og tóntegundir, enda var
hún sjálf gædd frábæru minni. Þótt
sjónin væri farin að daprast og
líkaminn orðinn þreyttur hélt hún
sínu góða minni til hins síðasta. Við
áttum yndislega stund saman á
Skjóli fyrsta sunnudag í aðventu og
sú stund verður mér ógleymanleg.
Ég kveð Hermínu S. Kristjánsson
með virðingu og þökk og votta fjöl-
skyldu hennar samúð.
Guðríður St. Sigurðardóttir.
Á kveðjustund vil ég minnast
kennara míns og vinkonu Hermínu
Sigurgeirsdóttur Kristjánsson sem
var einn af brautryðjendum ís-
lenskrar tónlistarsögu.
Ung hóf hún tónlistamám hjá föð-
ur sínum á Akureyri og seinna í
Reykjavík en hleypti heimdraganum
og stundaði framhaldsnám í Kaup-
mannahöfn og Hamborg. Þegar
seinni heimsstyrjöldin braust út
fluttist hún heim ásamt eiginmanni
og tveimur sonum og kenndi á píanó
fyrst heima hjá sér meðan synir
hennar voru á barnsaldri en síðar hóf
hún störf við Tónlistarskólann í
Reykjavík og starfaði þar alla starfs-
ævina. Hún stofnaði píanókennara-
deild Tónlistarskólans og stýrði
deildinni þar til hún lét af störfum
fyrir aldurs sakir.
Hermína var kennari af guðs náð.
Ekki aðeins var hún gáfuð og vel
menntuð, heldur var hún stórbrotinn
persónuleiki með mikla útgeislun
sem kveikti í nemendum hennar
kærleika og virðingu fyrir tónlist-
inni. Hún var mjög lifandi í kennslu
og hláturmild en einnig ströng og ög-
uð og gerði kröfur til sín og annarra.
Þrátt fyrir að vinnudagurinn væri
oft langur ræktaði hún vel eigin garð
og brýndi fyrir okkur nemendunum
að til að við gætum gefið af okkur í
kennslunni þyrftum við umfram allt
að hugsa vel um okkur sjálf. Hún tók
sína „siestu" alltaf milli kl. 13 og
14.30 og það var heilög stund sem
enginn dirfðist að trufla. Eftir það
gat hún unnið langt fram á kvöld full
af orku.
Tónleikastjóri á nemendatónleik-
um Tónlistarskólans var Hermína
alla tíð. Þar brýndi hún fyrir nem-
endum góða framkomu, snyrti-
mennsku, að ógleymdum hneiging-
um, en allt þetta er stór hluti af því
að koma fram á tónleikasviðinu.
Til hins síðasta var hún vakin og
sofin yfir velferð skólans sem og
nemenda sinna, en þeir bundust
henni margir tryggðaböndum.
Hermína var heimskona. Stór-
glæsileg í útliti með vel snyrtar
hendur og fallega lagt hárið. Hún
flutti með sér andblæ menningar
meginlandsins, Danmerkur og
Þýskalands, til þessa hjara veraldai’,
sem á þeim tíma var enn í tónlistar-
legum klakaböndum.
Það að heimsækja Hermínu var
alltaf athöfn í sjálfu sér. Maður
mætti stundvíslega á tilsettum tíma,
hún fagnaði manni hjartanlega á
stigaskörinni, tók yfirhöfnina og
fylgdi manni til stofu þar sem biðu
kræsingar, gjaman heimsins bestu
vöfflur og heitt súkkulaði með ijóma,
jafnvel bragðbætt með koníakstári
eftir að gesturinn hafði aldur til.
Síðan tók við hátíðarstund þar
sem raktar voru úr manni gamimar
og þá stund var maður miðpunktur
alheimsins og gleymdi gjaman hvað
tímanum leið, en Hermína stóð vakt-
ina og gaf tóninn þegar mál var að
linnti. Ut gekk maður af fundi henn-
ar bjartsýnni og ríkari í anda.
Hermína átti ákaflega fallegt og
persónulegt heimili. Flygillinn var
hjarta heimilisins og umhverfis hann
sveif andi fjölskyldunnar og vina í
formi ljósmynda og fagurra muna
sem henni höfðu verið gefnir.
í síðasta skiptið sem ég heimsótti
Hermínu á Reynimelinn bauð hún
syni mínum með, því hana langaði að
heyra hann spila á flygilinn. Þá dugði
ekkert minna en að kalla til píanó-
stillara og stilla hljóðfærið sem hafði
verið þögult í eitt ár. Hún ætlaði ekki
að bjóða barninu upp á vanstillt
hljóðfæri. Svona var Hermína stór í
hugsun.
Að leiðarlokum langar mig að
þakka fyrir mig. Ég samgleðst Her-
mínu yfir að fá hvíldina og þykist viss
um að hinum megin taka á móti
henni glitrandi lúðrahljómar og
slegnir verða hjartans hörpustreng-
ir.
Blessuð sé minning Hermínu.
Svana Víkingsdóttir.
Það er mikið að þakka þegar Her-
mínu tónlistarkonu er minnst fáein-
um orðum og mér ákaflega ljúft. Þótt
við þekktumst ekki fyrr en báðar
voru komnar á fullorðinsár og báðar
sestar að í Reykjavík þekkti mitt fólk
fyrir norðan hana frá næstum þvi
upphafi aldarinnar, en þannig var
háttað, að móðir mín, ung sveita-
stúlka, sem þráði að læra á lítið or-
gel, sem hún hafði komist yfir með
miklum dugnaði, réðst til foreldra
Hermínu í vist en einkum til að gæta
tveggja bama, sem þá voru fædd og
fá að læra í staðinn hjá húsbóndan-
um. Þetta varð til mikllar hamingju
fyrir ungu konuna og ég held líka
heimili Sigurgeirs söngkennara eins
og hann var ævinlega nefndur og
Friðrikku konu hans. En leiðir
skildu og fjölskylda mín kom ekki til
Akureyrar lyrr en 1930 og þá var
Hermína komin til útlanda til að
mennta sig í píanóleik, en böm barn-
fóstmnnar vom flest send í tíma til
Sigurgeirs og þráðurinn tekinn upp.
Minningar um nám hjá þessum góða
manni em allar ljúfar og húsfreyj-
una man ég vel og fallega brosið
hennar. Ég sagði stundum við Her-
mínu, að hún hefði brosið hennái/
mömmu sinnar.
Svo endurtekur sagan sig. Tvö
ung börn em komin til borgarinnar
og vilja fá að læra að spila og þá er að
finna kennara handa byrjendum.
Gunnar bróðir Hermínu tók þá nem-
endur og var hringt til hans og vel
tekið, enda þekktust við frá Akur-
eyri og hafði ég gætt tveggja bama
hans stuttan tíma eitt sumar. Bæði
bömin okkar fóra fyrst til Gunnars,
sem varð þeim til góðs og þaðan í
Tónlistarskólann í Reykjavík og þar
fór eldra bamið til Hermínu en syst-
irin skipti fljótlega um hljóðfæri. PaJT
með var hringnum náð, barn mitt
komið til bamsins, sem móðir mín
hafði gætt í bernsku.
Hermína sendi drenginn eitt sinn
heim með mynd, sem hún sagðist
hafa eignast úr foreldrahúsum.
„Þetta er hún Gúa mín“ en svo hafði
litla telpan nefnt barnfóstmna. Jú,
það fór ekkert á milli mála, þetta var
mynd af móður minni 18 ára gamalli.
Þegar ég kynntist Hermínu nánar
tók það stuttan tíma að finna hve
framúrskarandi kona hún var og
minnti mjög á ættfólk sitt. Okkur
varð vel til vina. Ég hafði þekkt
bemskuheimili hennar, foreldra og
alla bræður hennar og suma þeirra
mjög vel. Hermína var sömu gerðaV
greind, glaðsinna og vildi öllum vel.
Sumum þótti hún dálítið ráðrík, það
getur vel verið, en það hefir þá verið
til að vinna að því, sem hún taldi rétt-
ast og best. Ógleymanlegir era okk-
ur jólatónleikar í Tónlistarskólanum,
sem Heimína sá um um langt skeið á
jólaföstu. Þar komu miklir hæfileik-
ar Hermínu afskaplega vel í ljós og
þá er.ég ekki að tala um tónlistar-
flutning ungra nemenda, heldur all-
an búnað; aðventukransinn tendrað-
ur af Hermínu fallega búinni, eins
raunar alltaf, framkoma hinna ungu
nemenda bæði á undan og eftir að
leikið hafði verið, ljósastillingar í
upphafi tónleika og andakt sem ríkti
næstum eins og maður væri komin í
kirkju. I lok bað kennarinn alla að
rísa úr sætum og syngja Heims um
ból með nemendum. Við fómm ævin-
lega heim full þakklætis fyrir þessa
stund og þótti sem jólin væra að
hefjast og það em ekkert margir
tónleikar, sem ég minnist með jafn
mikilli hlýju og gleði. Það var þessi
menningarblær, sem íylgdi Her-
mínu, kurteisi, koma fallega fram og
gera sitt besta. Á bak við þetta lá
auðvitað mikil vinna auk kennslunn-
ar, en þetta setti hún í virðingarsess
á sama hátt og bera skyldi virðirígn*
fyrir tónlistinni.
Að leiðarlokum em henni færðar
einlægar þakkir fyrir vináttu og
tryggð. Aldurinn var hár og þróttur
horfinn. Okkar spjall fór fram sím-
leiðis eftir að heilsu þraut og hún
vissi alltaf upp á hár, hvenær samtal-
inu varð að ljúka. Það hefir verið fal-
legur kór sem tók á móti Hermínu
þegar hún ftutti á önnur svið, hljóð-
færaleikur og fjöldi ástvina. Hún er
kært kvödd og ástvinum hennar
færðar samúðarkveðjur.
Guð blessu minningu hennar.
Anna Snorradóttir.
t
'=> r
Systir mín,
BORGHILDUR GUÐMUNDSDÓTTIR,
frá Skiphyl,
lést á Dvalarheimili aldraðra, Borgarnesi, fimmtudaginn 30. desember.
Útförin fer fram frá Akrakirkju laugardaginn 8. janúar kl. 14.00.
Elísabet Guðmundsdóttir.
+
Elskulegur eiginmaður minn,
JOHAN DYRNES,
lést í Noregi mánudaginn 3. janúar.
Guðrún E. Welding
og fjölskyldur.