Morgunblaðið - 26.03.2000, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 26. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Þýskir græningjar héldu flokksþing í Karlsruhe í vikunni, þar sem meðal annars voru ræddar breytingar á flokksskipulagi.
Græningjar horfast í
angu við raunveruleikann
Græningjar, sem lengi voru utangarðs í
þýskum stjórnmálum, eiga nú aðild að ríkis-
stjórn landsins og þurfa því að endurmeta
margt í skipulagi flokksins. Davíð
Kristinsson, fréttaritari í Berlín, fjallar um
umræður á flokksþingi Græningja.
Jurgen Trittin umhverfísráðherra og Joschka Fischer utanríkisráð-
herra á flokksþinginu í Karlsruhe.
TUTTUGU árum eftir að
flokkur Græningja var
stofnaður í Karlsruhe efiidi
flokkurinn til þings í sömu
borg um síðustu helgi. Tvö mál voru í
brennidepli á þinginu: Lokun kjarn-
orkuvera og tillaga um umbætur á
stjórnarfyrirkomulagi flokksins.
Flokksþing Græningja er á margan
hátt fiábrugðið þingum annarra
þýskra stjómmálaflokka. í salnum er
að finna kvennaborð með fjólubláum
dúk sem á að tryggja kvenkyns full-
trúum flokksins tækifæri til að ræða
saman sín á milli og samkvæmt
kvótafyrirkomuiagi flokksins skal
annar hver ræðumaður vera kona. 011
starfsemi Græningja er bundin við
sambærilegan kvóta og á sambands-
þinginu.skipa konur 27 hinna 47 þing-
sæta Græningja.
Tæpir tveir áratugir eru nú liðnir
frá því að Græninginn Michael Cram-
ers undirbjó sig íyrir mótmælagöngu
í Bonn og prjónaði peysu með merki
því sem táknar andstöðu við kjam-
orku. Að þessu sinni smellti hann sér í
heimaprjónuðu peysuna á nýjan leik
af því tilefni að fulltrúar flokksþings-
ins áttu að greiða atkvæði um stefnu
Júrgens Trittins umhverfismálaráð-
herra í kjamorkumálum. Umhverfis-
ráðherrann hafði verið áberandi
taugaspenntur síðustu vikumar fyrir
þingið enda óljóst hvort fulltrúamir
myndu styðja málamiðlunarstefnu
hans varðandi starfsleyfi kjamorku-
vera.
Lokun kjamorkuvera
í ræðu sinni varði Trittin sám-
komulagið við samstarfsflokkinn,
SPD, þess eðlis að kjamorkuver fái í
mesta lagi 30 ára starfsleyfi. Verði
áform þessi að veruleika myndi síð-
asta kjamorkuverið hætta starfsemi
árið 2018. Stefnt er að því að loka
fyrsta kjamorkuverinu eftir þijú ár
en til þess þarf ríkisstjómin að ná
endurkjöri í kosningunum árið 2002.
Umhverfisráðherrann sagði flokk
sinn upphaflega hafa stefnt á 25 ára
starfsleyfi á sama tíma og Jafnaðar-
mannaflokkurinn talaði um 40 ár og
því væri samkomulagið um 30 ár til
marks um góðan árangur Græningja
í samningaviðræðunum. Trittin sagði
nauðsynlegt fyrir flokk með sjö
prósenta fylgi að meirihluti fólksins
væri fylgjandi málinu því annars yrði
ekkert úr lokun kjamorkuveranna.
Hann sagði jafnaðarmenn ábyrga
lyrir því hvað samningar við fulltrúa
kjarnorkuiðnaðarins gangi hægt. Svo
virðist sem Gerhard Schröder kansl-
ari vilji forðast opin átök við fulltrúa
iðnaðarins fyrir landsþingskosning-
amar í Nordrhein-Westfalen um
miðjan maímánuð. Enn er djúp gjá
milU ríkisstjómarinnar og fulltrúa
kjamorkuiðnaðarins sem krefjast
þess að hvert Iqamorkuver fái a.m.k.
35 ára starfsleyfi. Trittin sagði að
Græningjar myndu safna Uði gegn
flutningi kjamorkuúrgangs svo lengi
sem samkomulag lægi ekki fyrir og
ítreka auk þess að ríkisstjómin
myndi að endingu koma máhnu í gegn
jafnvel þótt samningar við fulltrúa
iðnaðarins rynnu út í sandinn.
Örlög fagmennskunnar
Lengi vel var flokkur Græningja
talinn ófær um stjómarstarf þar sem
andstaðan var kjaminn í stefnu
flokksins. Græningjar vom ungir,
róttækir, vöktu athygli með óvæntum
uppákomum og þeir sem kusu flokk-
inn vora „töff'. Þeir kröfðust tafar-
lausrar lokunar kjamorkuveranna og
ekki kom til greina að greiða fyrir-
tækjunum skaðabætur. Eftir að
Græningjar komust til valda hafa
hlutimir breyst og nú er það hinn svo-
nefndi „raunsæi" armur sem ræður
ferðinni innan flokksins. Raunsæir
Græningjar era famir að taka tillit til
þeirra þátta sem era óhjákvæmilegir
í samsteypustjórn og sætta sig við þá
takmörkuðu möguleika sem raun-
veruleikinn hefur upp á að bjóða.
Þannig studdi mikill meirihluti
flokksíúlltrúanna stefnu Trittins í
kjarnorkumálum þótt 30 ára starfs-
leyfi væri eflaust allt of mikil tilslökun
séð frá sjónarhóli róttækra andstæð-
inga kjamorkunnar. Svo virtist sem
flokksfulltrúamir ætluðu sér að sýna
SPD og þýska kjamorkuiðnaðinum
að Græningjar gætu a.m.k. einu sinni
tekið sameiginlega pólitíska ákvörð-
un. Græningi nokkur sagðist ekki
muna eftir því að menn hefðu áður
klappað svo ákaft að loknum ræðum
Trittins á flokksþingum en full-
trúamir stóðu upp og klöppuðu í
margar mínútur líkt og tíðkast í öðr-
rnn stjómmálaflokkum. Slíkar upp-
ákomur era nýjung í röðum Græn-
ingja en raunsæir fulltrúar flokksins
era sér meðvitandi um að slík þróun
teljist til marks um faglegri vinnu-
brögð. Enginn flokkur nái vinsældum
elski hann ekki sjálfan sig.
Ráðherrar Græningja, Jurgen
Trittin, Joschka Fischer (utanríkis-
ráðherra) og Andrea Fischer (heil-
brigðisráðherra), hvöttu því flokks-
menn til að einblína ekld um of á
gagnrýni heldur lofa einnig árangur
Græningja í ríkisstjóm Schröders.
Málamiðlanir væra óhjákvæmilegar.
Raunsæir gegn
vinstrisinnum
Þróun Græningja í átt að faglegri
stjómarháttum virðist þó ætla að
taka lengri tíma hvað flokkssldpulag
varðar. Innan flokksins gilda enn þau
lög að Græningjar sem gegna
embættum þingmanna eða ráðherra
geta ekki gegnt forystuembættum
innan flokksins. Fyrirkomulag þetta,
sem á að stuðla að valddreifingu,
kemur í veg fyrir að reynslumestu
menn flokksins fái sæti í stjóminni. I
kjölfarið hefur stjóm flokksins verið
valdalítil og Joschka Fischer utaniík-
isráðherra verið hinn „duldi“ formað-
ur flokksins þrátt fyrir að lögin komi í
veg fyrir setu hans í stjóminni. Fisch-
er minnti á þessa staðreynd á flokks-
þinginu en sagði jafnframt að hann
liti hina óbeinu formennsku ekki já-
kvæðum augum. Skiljanlega vora það
hinir „raunveralegu" stjómendur
flokksins sem studdu tillöguna um af-
nám laga þeirra sem kveða á um að
embætti á þingi útiloki embætti innan
stjómar flokksins. Tíu ár era liðin frá
því að fyrsta tilraunin var gerð til að
koma í gegn umbótum á stjórnskipan
flokksins en sem fyrr var tillagan
felld. Lagabreytingar þurfa stuðning
% fulltrúanna en raunsæja arminum
tókst einungis að fá 60% fylgi við til-
lögu sína.
Það var vinstri armur flokksins
undir forystu Christians Ströbeles,
sem er þingmaður á Sambandsþing-
inu, sem hindraði umbætur á núver-
andi flokksskipulagi. Einungis tókst
að koma í gegn vægum umbótum sem
fela í sér að fækkað verður um helm-
ing í flokksráðinu sem framvegis mun
hafa sextán meðlimi. Hinir jafnrétt-
háu talsmenn stjómarinnar svo og
framkvæmdastjórinn eiga sæti í
flokksráðinu en samkvæmt breyting-
unni gildir reglan um aðskilnað
flokks- og þingembætta ekki um aðra
meðlimi ráðsins. Kerstin Múller, for-
maður þingflokksins, sagðist vonast
til þess að mikilvægustu forystumenn
flokksins, t.d. ráðherrar ríkisstjóm-
arinnar svo og formaður þingflokks-
ins, myndu eiga sæti í hinu nýja
flokksráði.
Óvissa um forystu flokksins
Fyrir þingið höfðu formenn þing-
flokkanna í Berlín og Baden-Wúrtt-
emberg, Renate Kúnast og Fritz
Kuhn, lýst því yfir að þau gæfu kost á
sér í embætti talsmanna flokksstjóm-
arinnar ef lögin um aðskilnað flokks-
og þingembætta yrðu tekin úr gildi. I
kjölfar þess að umbætumar náðu
ekki fram að ganga verða þau að
segja lausum þingembættum sínum í
Berlín og Stuttgart bjóði þau sig fram
í embætti talsmanna stjómarinnar.
Ljóst er að Kúnast, sem telst fulltrúi
vinstri armsins, verður áfram í Berlín
en spumingin er sú hvort hún verði
áfram formaður þingflokksins á
landsþinginu í Berlín eða hvort hún
flyst í höfuðstöðvar Græningja til að
taka við embætti talsmanns flokks-
stjórnarinnar. Kúnast vill gera flokk-
inn meira aðlaðandi fyrir ungt fólk,
styrkja stöðu hans í sambandslönd-
unum í austri og efla stjóm flokksins.
Ekki er þó víst hvort vinstri armurinn
styður Kúnast þar sem að annar
frambjóðandi af vinstri vængnum,
Antje Radcke, ætlar að gefa kost á
sér tíl endurkjörs. Gunda Röstel, sem
verið hefur í embætti annars tveggja
talsmanna stjórnarinnar frá því 1996
hefur lýst því yfir að hún gefi ekki
kost á sér til endurkjörs. Kuhn er að
vissu leyti í erfiðari stöðu en Kúnast.
Taki hann stjómarembættinu þarf
hann að flytja með fjölskyldu sinni frá
Stuttgart til Berlínar þar sem hans
bíður meiri vinna og talsvert lægri
laun. Mikið var klappað eftir ræður
Kuhns á flokksþinginu og verða líkur
hans á kjöri að teljast góðar enda nýt-
ur hann stuðnings Joschka Fischer.
Ráðamenn flokksins hafa skorað á
Kúnast og Kuhn að bjóða sig fram
þrátt fyrir að breytingartillagan hafi
verið felld. Bjóði Kuhn sig ekki fram
íhugar formaður stofnunar Heinrich
Böll, Ralf Fúcks, að bjóða sig fram en
hann gegndi þessu sama embætti fyr-
ir tíu áram. Líkt og Kuhn er Fúcks
fulltrúi raunsæja armsins. Einnig
kemur til greina að Reinhard Bútik-
ofer, núverandi framkvæmdastjóri
flokksins, bjóði sig fram. Taldar era
líkur á því að fulltrúi vinstri armsins,
Christian Ströbele, gefi einnig kost á
sér í embætti talsmanns stjómarinn-
ar.
Breytingar eru aðkallandi
Spumingin er sú hversu lengi
Græningjar geta leyft sér að starfa
undir sundraðri forystu. A meðan
Jafnaðarmannaflokkurinn hefur náð
sér á strik eftir erfiðleika fyrsta
stjórnarársins virðist ekki ætla að
birta til hjá Græningjum. Það sem vel
gengur í starfi ríkisstjómarinnar er
skrifað á reikning SPD og athyglin
beinist einna helst að Græningjum
þegar mistekist hefur að ná samning-
um við fulltrúa kjarnorkuiðnaðarins
eða þegar utanríkisráðherranum mis-
tekst að koma í veg fyrir vopnasölu til
landa þar sem brotið er á mannrétt-
indum. Græningjar eiga að hluta til
sök á þessu ástandi þar sem þeir hafa
ekki verið nógu duglegir við að „selja“
eigin árangur. Flokkurinn heíur tap-
að fylgi í öllum kosningum undanfar-
in tvö ár og hefur það neikvæð áhrif á
pyngju Græningja. Einnig var kostn-
aðarsamt að flytja höfuðstöðvamar til
Berlínar og skuldar flokkurinn nú
tæpar tíu milljónir eða sem samsvar-
ar kostnaði eins flokksþings. í kjöl-
farið er stefnt á að flokksþingið í sept-
ember verði eina þingið sem eftir er á
þessu ári. Sú tímasetning tekur mið
af því að rfirisstjómin verði búin að
taka endanlega ákvörðun í kjam-
orkumálum þannig að hægt verði að
meta niðurstöðumar á þinginu. Þrátt
fyrir þessa staðreynd svo og hina erf-
iðu fjárhagsstöðu flokksins era þó
margir þeirra skoðunar að kjósa
verði nýja stjórn á aukaþingi í maí
þar sem afdrifaríkt gæti reynst að
halda í splundraða stjómarforystu
fram á haust. Græningjar hafa átt við
stjómarkreppu að stríða undanfama
mánuði og Ijóst er að hún hefur aukist
í kjölfar flokksþingsins. Flokkurinn
verður að taka á þessum vanda og
finna leiðir til að auka fylgi sitt á ný.
Takist þetta ekki er víst að Jafnaðar-
mannaflokkurinn mun í auknum mæli
leita stjórnarsamstarfs við Flokk
fijálsra demókrata (FDP) í sam-
bandslöndunum.