Morgunblaðið - 30.06.2000, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 2000 43
3
:
I
I
+ Anna Jónsdóttir
fæddist í Bald-
urshaga í Glæsibæj-
arhreppi hinn 26.
maí árið 1920. Hún
andaðist í Landspít-
alanum við Hring-
braut 21. júní síðast-
liðinn.
Foreldrar hennar
voru Jón Baldvins-
son bóndi, f. 14. des-
ember 1878, d. 26.
apríl 1969, og Jó-
hanna Jónasdóttir,
kona hans, f. 27. des-
ember 1888, d. 31.
ágúst 1966. Systkini hennar eru:
Jónas Jónsson, f. 24. janúar 1922,
Baldvin Magnús Jónsson, f. 22.
september 1924, d. 22. október
1990, og María Jónsdóttir, f. 25.
febrúar 1930.
Hinn 31. desember 1948 giftist
Anna Friðgeiri Maríusi Magnúsi
Friðrikssyni sjómanni frá Flateyri
í Önundarfírði, f. 28. apríl 1919, d.
27. apríl 1974. Foreldrar hans
voru Friðrik Guðmundsson smið-
ur, f. 1. nóvember 1875, d. 29. mars
1960, og kona hans, Guðbjörg Guð-
mundsdóttir, f. 15. aprfl 1880, d. 3.
júlí 1960. Magnús var tólfti í röð
þrettán systkina sem öll eru látin
utan ein systir, Una, f. 1910. Böm
Önnu og Magnúsar em: 1) Edda
Önfjörð Magnúsdóttir, f. 15. júlí
1944, maki Hjalti Oddsson. Þeirra
dætur eru Anna, f. 24. september
1966, d. 19. febrúar 1967; Anna
Sigríður, f. 17. mars 1968, maki
Ég hugsa margt en það er erfitt að
koma því á blað. Amma er sofnuð og
það er erfitt að kyngja kekkinum. En
lífið heldur áfram. Amma var ekki
ein af þeim sem bar tilfinningar sínar
á torg eða velti sér upp úr hlutunum,
nema þá kannski í pólitíkinni. Hún
gat talað sig heita og agnúast út í þá
stjómmálamenn sem voru henni
ekki að skapi. Eitt sinn var hún að
rökræða við einn son sinn, ég man
reyndar ekki um hvað en henni tókst
að æsa hann verulega upp því henni
varð ekki haggað frá sínum skoðun-
um þannig að hann endaði með því
að stinga sígarettunni öfugt upp í
sig, með óþægilegum afleiðingum
fyrir hann sjálfan.
Einhverra hluta vegna var ömmu
meinilla við persónu núverandi for-
sætisráðherra. Ég hafði því lúmskt
gaman af því að tilkynna pabba það
svo hún heyrði, þá stödd í heimsókn
á Hellu að Davíð Oddsson væri að
koma í heimsókn. „Af hverju?“
spurði hún, snögg upp á lagið. Síðan
eru liðin tæp ellefu ár og við Davíð
emm gift. Þau amma urðu fljótt góð-
ir vinir og hún kippti sér svo sem
ekkert upp við það þótt hann fylgdi
alnafna sínum að málum. Lýsandi
fyrir hana ömmu. Hún tók mönnum
eins og þeir voru, með kostum og
göllum.
Fyrir níu árum lauk starfsferii,
hennar enda komin á aldur. Hún
kveið mjög fyrir því að hætta að
vinna. „Hvað á ég þá að gera?“ Það
kom reyndar á daginn að hún var í
fullri vinnu við að „gera ekki neitt“,
eins og hún orðaði það, því nú gat
hún sinnt áhugamálunum af fullum
krafti.
Hún hafði gaman af því að ferðast
bæði hér heima og erlendis. Amma
fór ófáar ferðirnar með Garðabakka,
Ferðafélagi íslands, Útivist og
Gönguhrólfum. Hún var dugleg að
fara í leikhús og sækja hina ýmsu
menningarviðburði. Síðast en ekki
síst var hún Ijóðelsk og mikið fyrir
bókina.
í afmælisdagabók með stjömuspá
stendur m.a. við 26. maí: „Þú ert
glaðlyndur og léttlyndur og gefinn
fyrir margmenni og líf og fjör... Þú
ert höfðingi í lund og nýtur einskis
eins og að veita öðrum...“ Þetta
finnst mér eins og skrifað um hana
ömmu mína. Mig langar líka að geta
þess hversu ræktarsöm amma var
við fólkið sitt og vini. Hún hafði gam-
an af því að bjóða í mat og fá fólk til
sín. Hún hafði líka alltaf tíma fyrir
Davíð Oddsson, þau
eiga Odd Smára og
Davíð Stein, f. 23. júlí
1996; Helga, f. 2. nóv-
ember 1969, maki
Ingvi Reynir Torfa-
son, þau eiga Huldu
Berndsen, f. 22. febr-
úar 2000. 2) Hilmar
Önfjörð Magnússon, f.
30. september 1948.
Maki 1: Guðbjörg
Þórðardóttir. Þeirra
sonur; Þórður Freyr,
f. 9. janúar 1970. Hans
synir með Svölu Hilm-
isdóttur eru Guð-
mundur Jón, f. 5. aprfl 1995, og
Ilaukur Ingi, f. 6. febrúar 1998.
Sonur Hilmars með Sigríði R.
Ólafsdóttur; Sigfús Ómar f. 23.
desember 1970, sambýliskona Ás-
dís Bjarnadóttir. Sonur Sigfúsar
með Erlu Rúnu Þórðardóttur er
Baldvin Haukur, f. 24. janúar
1993. Maki 2: Lára Hannesdóttir.
Þeirra synir eru Magnús Helgi, f.
24. september 1982, og Davíð Órn,
f. 9. september 1987. Maki 3: Hilda
Rúnarsdóttir. Þeirra sonur er
Friðrik Önfjörð, f. 3. september
1996. 3) Guðrún Önfjörð, f. 10. jan-
úar 1952. Maki 1: Jens Christian
Hansen. Þeirra dóttir er Anna Ön-
fjörð, f. 21. júní 1982. Maki 2:
Bernt Halvard Sleire. Þau búa í
Ósló. 4) Ómar Önfjörð Magnússon,
f. 11. janúar 1952. Maki 1: Jóna
María Eiriksdóttir. Þeirra dóttir
er Gerður, f. 10. júní 1976. Sambýl-
iskona Sigríður Björk Ström.
mann og það var gott að heimsækja
hana. Einhvem veginn var alltaf
besta kaffið hjá henni ömmu. Hún
sagði reyndar alltaf að það væri ekk-
ert mál að hella upp á gott kaffi,
„maður sparar bara vatnið.“ Amma
passaði einn níu ára sonarson sinn
mikið og brölluðu þau heilmargt
saman. A milli þeirra var 71 ár en
maður varð lítið var við kynslóðabilið
því amma átti mjög auðvelt með að
tala við hvem sem var, unga sem al-
dna. Þau tvö pössuðu hvort annað og
lærðu hvort af öðru.
Þetta er bara smá brot af öllum
mínum hugrenningum og minning-
um um ömmu. Hún var stórbrotinn
persónuleiki sem lét sér annt um vel-
ferð sinna nánustu. Um leið og ég
geri mér grein fyrir því að hún er
horfin veit ég að minningamar verða
aldrei teknar frá mér og það er gott
að geta yljað sér við þær.
Anna Sigríður Hjaltadóttir.
Til þín, Anna mín. Þá hefur fyrir-
myndin mín flutt sig um set. Þú hef-
ur skilað því hlutverki sem þér var
ætlað og styrks þíns og baráttu er
beðið með óþreyju annars staðar. Ég
minnist þess að hafa hugsað, fljót-
lega, eftir að ég kynntist þér að þar
færi sá einstaklingur sem ég ætlaði
að taka mér til fyrirmyndar. Lífs-
löngun þín og atorka smitaði út frá
sér.
Lífið verður tómlegt án þín og
baráttan fyrir betri heimi hjaðnar,
um stund, eða þar til þú tekur til
hendinni á nýjum vígstöðvum.
Þér væri trúandi til að ráðast til
atlögu og ekki kæmi það mér á óvart
að englunum hafi verið boðið í ljúf-
fenga máltíð, í þínum nýju heim-
kynnum.
Það var gott að koma svangur í
Þórufellið og ekki urðu matarveisl-
umar lakari á Bræðraborgarstígn-
um. Þar beið okkar ætíð þín fram-
úrskarandi matreiðsla og fallega
skreytt borð, ásamt örlæti og vin-
semd sem þú sýndir öllum þeim sem
til þín sóttu. Þessar stundir voru þér
og okkur öllum dýrmætar. Oft var
spurt: „Hvað er hún Anna eiginlega
görnul?" Aldur skipti ekki máli í þínu
samhengi, þó að gráu hárunum fjölg-
aði. Viðhorf þín til lífsins endur-
spegluðu virðingu og trú á samferða-
menn þína. Þú varst einnig
talsmaður þeirra sem minna máttu
sín í samfélaginu.
Ákveðni, staðfesta, og ákafi eink-
Þeirra sonur er Daði, f. 14. maí
1991. 5) Magnús Bergmann Magn-
ússon, f. 23. febrúar 1958, maki
Kristín Eyjólfsdóttir. Þeirra dóttir
er Jana Katrín, f. 24. ágúst 1998.
Um það bil ársgömul flytur
Anna með foreldrum sínum að
Pétursborg í Glæsibæjarhreppi og
þar sleit hún barnsskónum. Þegar
Anna er um tvítugt flytja foreldrar
hennar að Moldhaugum i sama
hreppi, þá er hún að mestu flutt að
heiman. Hún stundaði nám við
gagnfræðadeild Menntaskólans á
Akureyri og lauk þaðan gagn-
fræðaprófi 1940. Að hætti þess
tíma vann hún fyrir sér sem
kaupakona og húshjálp. Sfðan lá
leiðin til Reykjavfluir, þar vann
hún siðast hjá Erlendi sem rak
veitingahúsið Röðul áður en hún
og Magnús stofhuðu heimili.
Fyrsta heimili þeirra var við Njáls-
götu 26. Þegar börnin fóru að vaxa
úr grasi vann hún við ráðskonu-
störf í sveitum á sumrin og vetrar-
parta vann hún á Álafossi og
Reykjalundi. Árin 1966-1969 var
hún ráðskona í Arnarholti á Kjal-
arnesi. 1970-1991 var hún ráð-
skona á Kleppsspítalanum í
Reykjavík.
Anna hafði mikinn áhuga á fé-
lagsstörfum og vann m.a. með
samtökum herstöðvarandstæð-
inga og R-listanum. Einnig var
hún mjög virk í samtökum kvenna
á vinnumarkaði og Menningar- og
friðarsamtökum kvenna. Anna
hafði mikinn áhuga á útivist og
ferðalögum innanlands sem utan
og var áhugasöm um að kynna sér
þjóðhætti og menningu annara
landa.
Útfór Önnu fer fram frá Foss-
vogskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
enndu far þitt. Oft skyldi ég ekki al-
veg þennan ákafa. Var það kannski
vegna hans sem þú fékkst svo miklu
áorkað á lífsleiðinni? Hvíta hárið þitt
var svo fallegt, bar vott um lífs-
reynslu og visku. Af visku þinni og
víðsýni miðlaðir þú til okkar hinna.
Frásagnir og sögur, sem oft voru vel
kryddaðar, í frásagnarleikni þinni,
gera fallega og skemmtilega minn-
ingu þína enn skýrari. Yfir sterku
kaffi og þegar við átti hófst þú upp
rödd þína, með ljóði eða góðri vísu,
svo ekki varð hjá komist að leggja
við hlustir. Þá var ýmist tárast eða
skellihlegið. Þú varst góður penni og
bréfin þín sögðu allt, allt það sem
einnig þurfti að segja á erfiðum
stundum. í gleði og sorg varstu til
staðar og veittir mér ómældan
stuðning og samkennd.
Þín verður saknað í menningarlífi
landsins. Þú, þessi aldna kona, með
vínrauðu alpahúfuna og göngustaf-
inn, lést þig aldrei vanta hvort held-
ur var í leikhús, á ljóðakvöld, eða
baráttusamkomur. Við, konur, lærð-
um margt á meðan hún Anna mín
lifði.
Island fékk að njóta nærveru
þinnar og fegurð landsins fyllti þig
gleði og orku.. Um landið stikaðir,
þú, þessi hvíthærði dugnaðarforkur
og lést engan bilbug á þér finna. Illi-
kambur í Lónsöræfum var verkefni
sem þú skyldir leysa. Það var þér líkt
að ljúka því og náðir þú að verða
næstelsti einstaklingur sem þá hafði
klifið þann brattann. Nafn þitt
stendur víða í gestabókum landsins
og þín verður saknað í ferðum
Ferðafélagsins í framtíðinni. Úti er
nepja þegar þú og Daði, ömmustrák-
urinn þinn, rífið upp hurðina á Mc
Donalds, skundið að afgreiðsluborð-
inu og pantið hamborgara og kók.
Pöntun þín var ætíð í samræmi við
tíðarandann.
Á milli þín og Daða ríkti traust og
sterkt samband og fróðlegt hefði
verið að fá að taka þátt í þeim mál-
efnum sem rædd voru í fjölmörgum
heimsóknum ykkar, í Austurstrætið.
„Gamla“ (einsog þessi glettna kona
kallaði sig svo oft) lét sig hvergi
vanta og þótti ekki ástæða til að
sleppa máltíð á skyndibitastöðum ef
barnabörnin áttu í hlut.
Þú varst besta amma í heimi, öll
ömmu- og langömmubörnin þín
fengu notið þess. Þó að Jana Katrín,
dóttir mín, hafi ekki fengið að njóta
þeirra lífsgæða að fá að umgangast
þig nema í eitt og hálft ár, mun ég sjá
til þess að minning þín lifi í huga
hennar. Gangi þér vel elsku „stelp-
an“ mín og takk fyrir þitt framlag í
þennan heim.
Kristin Eyjólfsdóttir.
Einkennilegt þótti mér ekki að
kynnast Önnu Jónsdóttur á sínum
tíma, kannski vegna þess að ég ólst
upp við hlið ömmu minnar. Anna var
sömu gerðar að því leyti að hún lét
sig varða annað fólk, vellíðan þess og
möguleika til lífsins.
Anna átti sér hugsjónir, hugsjónir
þeirra sem ekkert eiga nema jörðina
sem þeir ganga á, eins og Ari Jósefs-
son sagði á sínum tíma. Hún vissi
alltaf hvorum megin hjartað sló. Hjá
Önnu sló hjartað til vinstri, eins
langt til vinstri og hjarta nokkurs
manns getur slegið, og hjarta Önnu
sló.
Ég kynntist Önnu í Samtökum
kvenna á vinnumarkaði, samtökum
sem ekki væri vanþörf á í dag, frem-
ur en var þá. Markmið okkar var
ósköp einfalt: að rétta stöðu vinnandi
kvenna og ekki síst þeirra sem lök-
ust höfðu kjörin, hinar hafa ætíð
meiri möguleika til að komast af. í
Samtökum kvenna á vinnumarkaði
var Anna rétt kona á réttum stað.
Við Anna stóðum einnig öxl við öxl
í Samtökum herstöðvaandstæðinga
og það væri stílbrot að minnast fé-
laga Önnu án þess að nefna baráttu
hennar, von og ást fyrir herlausu,
hernaðarbandalagslausu íslandi. Að
sjá þessa smávöxnu, fíngerðu konu,
standa teinrétta með hnefann einan
að vopni gegn hertólum í Reykjavík-
urhöfn - það er sjón sem hver og
einn hefði gott af að geyma í minni
sínu.
Ég þakka Önnu Jónsdóttur fyrir
réttlætiskenndina sem hún bar í
brjósti og einkenndi allar hennar at-
hafnir. Eg þakka henni einnig bar-
áttuþrekið og lífsgleðina sem geisl-
uðu af henni; það fara ekki margar í
dansskóna hennar Önnu Jónsdóttur!
Aðstandendum hennar öllum votta
ég samúð en óska þeim jafnframt til
hamingju með að hafa átt slíka for-
móður. Þessar kveðjur eru jafnframt
frá öðrum félögum Önnu í Samtök-
um kvenna á vinnumarkaði.
Birna Þórðardóttir.
Minningarnar sem Anna Jóns-
dóttir skilur eftir sig eru hugljúfar,
enda var um einstaka konu að ræða.
Bros hennar, lifandi og hlýtt augnar-
áð, mildi og kraftur, gleði og vinsemd
smitaði allt og alla í kringum hana.
Trú, von og kærleikur voru ekki orð-
in tóm hjá Önnu, heldur urðu þau að
veruleika sem einkenndi allt hennar
viðmót, jafnt gagnvart börnum sem
fullorðnum.
Lífsstarf Önnu varð að elda mat í
þúsundir Islendinga sem átt hafa við
geðsjúkdóma að stríða, hún var
matráðskona í Amarholti og á
Kleppsspítalanum áratugum saman.
En Ánna lagði ekki síður ríkulegan
skerf fram í hugsjónastarfi í þágu
friðar og mannréttínda. Herstöðva-
andstæðingar minnast hennar sem
eins ötulusta baráttumanns síns frá
fyrstu tíð. Trú hennar á málstaðinn
var óbilandi, vonin aldrei slökkt um
gæfu íslands „svo aldrei framar ís-
lands byggð sé öðrum þjóðum háð“
og sú ástúð sem hún sýndi okkur
samferðafólki sínu virtist ótæmandi.
Ég kynntist Önnu fyrst þegar
sjálfboðastarf Tengla var að hefjast í
Arnarholti á árunum 1967- 68. Ég
áttí alla tíð síðan eftir að njóta vin-
semdar hennar og samstöðu. Ég
minnist varla nokkurs fundar, kröfu-
göngu eða menningaratburða um
áratuga skeið, þar sem fólk kom
saman til að stilla krafta í þágu lífs-
ins gegn helstefnu vígbúnaðar, að
Anna væri þar ekki fremst í flokki.
Framlag hennar var ekki að tróna
hátt, heldur að lúta að bömunum
með brosi og hlýju, heilsa okkur glöð
með kossi og hvetja til dáða með for-
dæmi sínu. Anna Jónsdóttir mun
ávallt eiga sess í hjarta okkar félag-
anna og þar kveikir minning hennar
þá von um örlög íslenskrar þjóðar,
að „æ hún leiki ung og frjáls undir
norðurljósum".
Sveinn Rúnar Hauksson.
Hún Anna okkar er fallin frá!
Þessi fregn gekk á meðal okkar fé-
laganna á skammri stundu.
Anna var í góðum hópi sem er til-
tölulega nýkomin frá Barcelona og
Costa Brava. Þar héldum við m.a.
upp á stórafmæli hennar. í Barce-
lona gladdist hún yfir hverjum góð-
um degi og var fremst í flokki við alls
kyns uppátæki og ævintýri. Þó var
ljóst að hún var ekki eins fótfrá þá og
í fyrri ferðum.
Ekki skal fullyrt að Anna hafi ver-
ið með í okkar hópi frá upphafi, en í
fjölda ára hefur hún slegist í för með
okkur og farið víða. Hún fór jafnan
fremst í flokki og var hvetjandi og
uppörvandi í ferðalögum, en orð-
hvöss var hún á stundum ef henni
þótti. Fyrir nokkru fór hún tO Kúbu.
Hafði hún þaðan frá mörgu að segja
og hvatti okkur hin einarðlega tíl að
sækja heim eyjuna fögru. Hver veit
nema við látum þá ósk eftir henni,
hún yrði þá með okkur í anda.
Hvorki var hún margmál um fjöl-
skyldu sína né aðra einkahagi, en
hafði þó jafnan frá ýmsu skemmtí-
legu að segja og oftar en ekki voru
þær sögur með óvæntum áherslum
og boðskap. Hún var frumleg í skoð-
unum og afstöðu og gjarnan var
grunnt á kímninni. Okkur grunar að
hún hafi átt auðvelt með að setja
saman vísu og skrifa lipran texta í
óbundnu máli. Aldrei reyndi þó á það
í okkar félagsskap.
Anna var bráðskýr kona og
skemmtileg, trygglynd og trú, og
skoðanaföst. Hlátur hennar var
hvellur og tær. Hún var kvik í hreyf-
ingum og létt á fæti. Varð henni tíð-
förult um sveitir og öræfi ættjarðar-
innar, enda þótt ferðalög erlendis
hafi freistað hennar á seinni árum.
Hún var áhugasöm um listír eins
og fram kom glöggt í Barcelona nú í
vor þar sem hún dáðist mjög að verk-
um bæði Picassos, Mírós og Gaudís,
auk annars sem fyrir augu ber í
þeirri fallegu borg.
Ekki kvaðst hún vera trúuð, en
samt fór hún alltaf í þær mörgu
kirkjur sem á vegi okkar hafa orðið,
kveikti þar kertaljós og hlýddi á
messur ef svo bar undir. Einlæg
bernskutrú mun hafa blundað með
henni alla tíð. Við erum þess fullviss
að Anna er nú komin á góðan stað.
Skarð verður fyrir skildi í fram-
varðasveit okkar á næstu árum. Við
munum sakna Önnu Jóns úr okkar
hópi.
Ferðafélagar í Garðabakka.
Birting afniælis- og
minningargreina
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjóm blaðsins í
Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofú blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinamar í símbréfi (569
1115) og í tölvupóstí (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer
höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200
slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða Ijóð tak-
markast við eitt til þijú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa
skímamöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar grein-
ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar em birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
ANNA
JÓNSDÓTTIR