Morgunblaðið - 03.08.2000, Qupperneq 10

10 FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/B F H
Þótt ekki færi bleyta í bílinn var þörf á rækilegri ræstingu.
Laus úr sandbleytu
Mývatnssveit. Morgunblaðið.
Þorgeirskirkja við Ljósavatn vígð á sunnudag
Asatrúarmenn hyggjast
blóta við Goðafoss
JÓHANNES Steinsson, bflstjóri á
ijallardtu hjá Sæmundi, er hér að
þrífa rútuna sína á þvottaplaninu í
Reykjahlíð. Hann var að koma inn-
an frá Urðarhálsi en bfll hans festist
þar í sandbleytu á laugardags-
morgun. Loks á mánudag kom fjög-
urra hásinga öflugur trukkur frá
Akureyri sem gat losað rútuna og
var þá strax haldið til byggða. Svo
heppilega vildi til að önnur stór rdta
var í samfloti með bflnum sem fest-
ist og gátu farþegar Jóhaimesar, 27
franskir jarðfræðingar, haldið við-
stöðulítið áfram með henni yfir Urð-
arháls og áfram á Gæsa- vatnaleið.
Nd er höpurinn í Landmannalaug-
um og stefnir Jóhannes þangað.
Hann lét af því að óvenju mikið
væri um sandbleytur á söndunum
norður af Urðarhálsi og hafa nokkr-
ir bflar átt þar í erfiðleikum að und-
anfömu. Jökulsá er mjög mikil, eins
og margoft hefur komið fram, og
þvælist hdn þama um sandana og
gerir mönnum skráveifu. Leiðin um
Urðarháls og Dyngjuháls,(Gæsa-
vatnaleið) er vinsæiii, þó erfið sé,
heldur en leið sem mdd var fyrir
rdmum áratug norðan Trölla-
dyngju. Athuga ber að mögulegt er
að sleppa söndum Jökulsár og fara
um dfið hraun sunnan Dyngjufjalla,
þar er ömgg leið en vissulega sein-
farnari en sandurinn ef bleytum
sleppir.
HINN 6. ágúst næstkomandi verður
Þorgeirskirkja að Ljósavatni í Ljósa-
vatnshreppi í S-Þingeyjarsýslu vígð
til kirkjulegrar notkunar.
Athöfnin hefst kl. 13.30 á jm, að
Karl Sigurbjömsson biskup Islands
vígh- kirkjuna. Pétur Þórarinsson
prófastur Þingeyjarprófastdæmis
mun ásamt Arnaldi Bárðarsyni sókn-
arpresti þjóna fyrir altari og kór
Ljósavatnskh’kju syngja undir stjórn
Dagnýjar Pétursdóttur.
Að lokinni guðsþjónustu munu
nokkrir aðilar taka til máls í
kirkjunni og færa henni gjafir. Kaffi
verður síðan veitt í safnaðarheimil-
inu.
Kl. 16 hefst hátíðardagskrá við
Goðafoss. Þar munu allir kirkjukórar
prófastsdæmisins sameinast, alls um
150 manns, og flytja meðal annars
tvö frumsamin lög og texta, sem sam-
in voru sérstaklega af þessu tilefni.
Bamakór skipaður 100 bömum mun
síðan flytja fjögur lög og sr. Bolli
Gústavsson vígslubiskup að Hólum í
Hjaltadal flytur hátíðarræðu að því
loknu. Eftir ræðu sr. Bolla ávarpar
Halldór Kristinsson sýslumaður
Þingeyjarsýslna samkomuna.
Lokaatriði dagskrárinnar er leik-
þáttur, sem túlkar þá sögn, þegar
Þorgeir Ljósvetningagoði kastaði
hinum heiðnu goðum í Goðafoss. Sú
sögn birtist íyrst á prenti í íslands-
sögu Jónasar frá Hriflu og sagði sr.
Pétur Þórarinsson prófastur í sam-
tali við Morgunblaðið, að hún væri
talin vera frá miðri 19. öld. Sam-
kvæmt sögninni kastar Þorgeir goð-
unum í fossinn eftir að hafa tekið
kristna trú og losar sig þannig við hin
áþreifanlegu tákn fyrir goðmögn ása-
trúaiinnar. Öðrum þræði er sögnin
tilraun til að útskýra nafn Goðafoss.
Rannsóknir á fomum átrúnaði hafa
hins vegar sýnt að fossar hafa gegnt
mikilvægu hlutverki sem blótstaðir
og því gæti nafngiftin allt eins átt sér
uppmna í því, að fossinn hafi verið
staður, þar sem goðin vora blótuð.
Ásatrúarmenn
hyggjast blóta
Ásatrúarmenn ætla að koma sam-
an við Goðafoss og blóta skömmu fyr-
ir hátíðina á sunnudag. Valgehi Sig-
urðssyni, sem er í forsvari fyrir
norðlenska ásatrúarmenn, finnst að
með því að sýna leikþáttinn sé nánast
eins og verið sé að sparka í liggjandi
mann. „Þegar Þorgeir setur goðin í
fossinn, þá er hann bara að blóta.
Þetta er engin sorplosun. Mér finnst
það sem kirkjan er að gera vera svip-
að því að við færam að brenna biblíur
og prestshempur.“
Sr. Pétur tekur ekki undir þá stað-
hæfingu ásatrúarmanna, að með leik-
þættinum sé verið að óvirða ása-
trúna.
Goðunum sýnd virðing
„Þessi leikþáttur er skrifaður af
Jónasi Kristjánssyni hjá Árnastofn-
un og er mjög vel byggður og hvílir
náttúrlega þungamiðjan á því, að
Þorgeir var heiðinn höfðingi og þurfti
því að takast veralega á við sinn innri
mann að velja á milli. Goðin vora
hans bestu vinir og hann treysti
þeim. Þetta leikrit sýnir kveðju Þor-
geirs til goðanna og hann flytur goð-
unum ákveðin orð, um leið og hann
varpar þeim til hvíldar í fossinum. Ég
myndi segja að goðunum sé gert
mjög hátt undir höfði og einmitt
minnt á það sterklega, að þarna réði
heiðinn höfðingi því, að íslendingar
urðu kristin þjóð.“
Tíu hestamenn munu leika Þorgeir
og fylgdarlið hans og koma ríðandi
frá Ljósavatni að Goðafossi. „Þessi
þáttur á að vera tákn og undirstrikun
á heiðni Þorgeirs og eiginlega benda
á þá skynsemi sem hann lét ráða,
þegar hann kvaddi goðin, þótt hann
segði, að það mætti blóta á laun.
Þessi afstaða hans er mjög merkileg
og kristnisögu íslands mjög nærri og
menn mættu veita því meiri athygli
að þama var heiðinn maður að
verki.“ Pétur segist hafa skilning á
því að fyrirhuguð leiksýning veki við-
brögð hjá ásatrúarmönnum. „í sjálfu
sér finnst mér ekki óeðlilegt að þeir
bregðist við, þegai- þeir fá svona ólj-
ósar sagnir af því, hvað þarna eigi að
fara fram; að það eigi bara að henda
goðunum í fossinn. Þá hugsa þeir
sennilega, að þama sé verið að hæð-
ast að goðunum, en ég veit það, að ef
þeir koma þangað, þá muni þeir hríf-
ast af þeim texta, sem verður fluttur.
Þama er virðing fyrir goðunum mjög
hátt upp hafin og þeim sýnd virðing,
nánast eins og við kveðjuathöfn eða
útför. Og fossinn er veglegur hvílu-
staður. Þess vegna er sagan svona
myndræn og hfir með þjóðinni.“
Þér finnst það ekki vera óvirðing
við goðin, að þau séu lögð til hinstu
hvílu?
„Nei, mér hefði þótt það, hefði það
verið gert með einhverjum spjátr-
ungsskap og háði. Þetta leikrit er
ekki sigurhátíð Krists yfir goðunum,
heldur einfaldlega tjáning á tilfinn-
ingum og baráttu Þorgeirs fyrir því
að þarna skyldi einn siður ráða og
það hefur öragglega ekki verið sárs-
aukalaust af hans hálfu.“
Landsbokavörður Færeyja í heimsókn á íslandi
Islendingar og Færeying-
ar hafí meiri samskipti
Morgunblaðið/Ásdís
Vigdís Finnbogadóttir flytur fyrirlestur sinn í Odda í gær.
Japanskar konur geta
lært mikið af íslenskum
MARTIN Næs, landsbókavörður í
Færeyjum, hefur verið tíður gestur á
íslandi síðan á áttunda áratugnum.
Martin, sem á íslenska eiginkonu,
Þóra Þórarinsdóttur, hefur þó ekki
látið sér nægja að heimsækja ísland.
Hann hefur þýtt fjölda bóka úr ís-
lensku yfir á færeysku og leggur því
sitt af mörkum til að efla samskipti Is-
lendinga og Færeyinga. Þau þarf
sannarlega að efla að mati Martins.
„Mér finnst þau hafa aukist allt of
lítið síðan ég kom hingað fyrst á átt-
unda áratugnum. Sem dæmi koma fá-
ar íslenskar bækur út á færeysku, þó
ekki eins fáar eins og færeyskar bæk-
ur á íslensku.“
Fyrsta bók sem Martin þýddi var-
ljóðabók eftir Snorra Hjartarson en
nú síðast þýddi hann Ekkert að þakka
eftir Guðrúnu Helgadóttur. Hún kom
út sl. vor og er uppseld núna. „Ég hef
þýtt um tíu bækur Guðrúnar. Þær
STÆKKUN álversins á Grandar-
tanga er heldur á undan áætlun ef
eitthvað er, að sögn Kristjáns
Sturlusonar, framkvæmdastjóra
starfsmannasviðs Norðuráls. „Við
búumst við að byggingaframkvæmd-
um ljúki í desember og að starfsemin
geti svo hafist næsta vor,“ sagði
Kristján í samtali við Morgunblaðið.
Að sögn hans mun framleiðslugeta
álversins aukast um 50%, úr 60.000
tonnum í 90.000 tonn. Einnig mun
starfsmönnum fjölga veralega, en
um 50 nýir starfsmenn verða ráðnir
vegna stækkunarinnar.
Kristján sagði að fyrirtækið
era mjög vinsælar í Færeyjum. Fær-
eyingar eiga líka auðvelt með að setja
sig inn í sögusviðið hér á íslandi
vegna þess að aðstæður era frekar
líkar í þessum löndum. En það er
samt ekki hægt að segja að það sé al-
mennur áhugi á íslenskum bókum þó
að einstaka bækur verði vinsælar."
Einhverjum kynni að detta í hug að
það væri létt verk og löðurmannlegt
að snara bókum úr íslensku yfir á
færeysku vegna þess hve málin era
skyld en Martin segir það einmitt
gera þýðingarverkið flókið. „Maður
verður að passa sig mjög á því að fær-
eyskan verði ekki of íslensk í þýðing-
unni. Ef það gerist nenna Færeying-
ar ekki að lesa bókina.“ Færeyingar
era heldur ekki viljugir til að lesa á ís-
lensku segir Martin en danskan er
þeim aftur á móti mjög töm enda
kennd í skólum frá unga aldri.
„Um 80% bóka á Landsbókasafn-
myndi taka til notkunar nýtt hús-
næði fyrir starfsmenn í október
næstkomandi þar sem bað- og bún-
ingsaðstaða verður til staðar. Um
20% af starfsmönnun álversins búa á
höfuðborgarsvæðinu en annað
starfsfólk álversins á Akranesi og í
nærsveitum. „Þegar starfsmanna-
húsið er komið í gagnið er stóram
áfanga Iokið,“ sagði Kristján og
bætti við; „Álverð lækkaði nokkuð á
heimsmarkaði fyrr í sumar en er á
uppleið aftur. Ef spár um aukningu
álnotkunar í heiminum ganga eftir
eru framtíðarhorfur nokkuð bjart-
ar.“
inu eru á dönsku. Færeyingar horfa
líka langmest til Danmerkur, það er
ekki fyrr en nú í seinni tíð að mönnum
er farið að detta í huga að læra annars
staðar en þar.“
Fáránlegt að fréttir frá
Færeyjum fari um Danmörku
En þó að Færeyingar horfi mikið
til Danmerkur er ekki þar með sagt
að Martin sé sáttur við að Islendingar
leiti til Danmerkur til að afla sér
frétta af atburðum sem gerast í Fær-
eyjiun. „Mér blöskraði alveg á dögun-
um þegar ég var að hlusta á fréttir
ríkisútvarpsins af dvöl Paul Watson,
forsprakka Sea Shepard, í Færeyj-
um. Fréttaritarinn í Danmörku samdi
fréttina og byggði á Berlingske Tid-
ende. Við erum með fréttamiðla í
Færeyjum og það ætti ekki að vera
neitt mál að hafa samband við þá. Mér
finnst alveg ótækt að á tímum allrar
þeirrar tækni sem er í dag fari frétta-
flutningur frá Færeyjum um Dan-
mörku.“
Martin vinnur nú að þýðingu bók-
arinnar Ekkert að marka eftir Guð-
rúnu Helgadóttur auk þýðingar bók-
arinnar Lykill að Islendingasögunum
eftir Heimi Pálsson. Hana vinnur
hann í samstarfi við eiginkonu sína.
Auk þess er á stefnuskránni að taka
saman þýðingar íslenskra Ijóða sem
hann á í handraðanum. En efst í huga
hans er nú sýning sem færeyska
Landsbókasafnið setti upp í sam-
vinnu við konunglega danska bóka-
safnið um færeyska stórskáldið Willi-
am Heinesen. Hún var fyrst sett upp í
Þórshöfn, er nú í Kaupmannahöfn og
væntanleg í Norræna húsið í haust.
„Þetta er stórmerkileg sýning sem ég
vona að sem flestir mæti á.“
SENDINEFND á vegum japanska
kvennasambandsins Fusae Ichikawa
er stödd hér á landi og hlýddi nefndin
á fyrirlestra Vigdísar Finnbogadótt-
ur og fleiri í Odda í gær. Vigdís talaði
um reynslu sína sem forseti íslands
og lýsti viðbrögðum heimsins þegar
hún var kosin árið 1980 og varð þá
fyrst kvenna í heiminum til þess að
gegna slíku embætti. Vigdís sagði
það með ólíkindum að ekki skyldi
vera lengra síðan að það þótti heims-
frétt að kona væri kosin forseti.
Japanska kvennasambandið. sem
nú sækir ísland heim, er nefnt eftir
Fusae Ichikawa, sem barðist fyrir
auknum áhrifum kvenna í stjómmál-
um í Japan. Að sögn Mitsuko Yama-
guchi, stjórnanda sambandsins, geta
japanskar konur lært mikið af ís-
lenskum kynsystram sínum. Yama-
guchi sagði Japan vera á eftir flest-
um Vesturlöndum þegar kæmi að
jafnréttismálum. „I Japan er mjög
skýr verkaskipting milli kvenna og
karla. Konurnar sjá um bömin og
heimilið en karlarnir vinna úti,“ sagði
Yamaguchi í samtali við Morgun-
blaðið í gær. „Japan hefur verið mjög
framarlega í efnahagsmálum en jafn-
réttismáhn hafa setið á hakanum.
Þessu þarf að breyta. Aðeins 7% af
þjóðþingi landsins era konur, en hér
er hlutfallið miklu hærra. Japan hef-
ur verið í efnahagslegri og stjóm-
málalegri lægð og meiri þátttaka
kvenna gæti haft góð áhrif. Ef fleiri
konur láta taka til sín í stjórnmálum
geta þær haft meiri áhrif á framtíð
sína og þjóðfélagið í heild,“ sagði
Yamaguchi.
Sendinefndin hlýddi á fleiri fyrir-
lestra í Odda í gær. Dr. Auður Styfk-
ásdóttir talaði um konur í stjórnmál-
um á íslandi og dr. Guðný
Guðbjörnsdóttir hélt tölu um völd
kvenna í stjórnmálum og í mennta-
stofnunum. Dr. Þorgerður Einars-
dóttir ræddi um konur í æðri
menntastofnunum. Þegar leið á dag-
inn heimsótti sendinefndin Alþingi,
þar sem Sólveig Pétursdóttir dóms-
málaráðherra hélt ræðu. Um kvöldið
tók Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
borgarstjóri Reykjavíkur, á móti
nefndinni í.Höfða.
Álversstækkun á áætlun