Morgunblaðið - 12.08.2000, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2000 47

I
f

I

EIN ánægjulegasta
þróunin hér á landi er
vaxandi fagmennska á
öllum sviðum atvinnu-
lífsins og eru mark-
aðsmál þar engin und-
antekning. í íslensk-
um fyrirtækjum er
fjöldi vel menntaðra
og hæfileikaríkra ein-
staklinga sem hafa á
undanförnum árum
látið til sín taka, þess
sjást víða glögg merki.
Það er þvi nokkur
undrun að sjá grein
forstöðumannanna
tveggja, Þorsteins
Þorsteinssonar hjá
RÚY og Friðriks Eysteinssonar
hjá Vífilfelli, sem birtist í Morgun-
blaðinu hinn 11. ágúst.
Forstöðumennirnir kjósa að bera
Island saman við Bandaríkin og
verður það að teljast í hæsta máta
vafasamt þar sem um gerólíkar
samfélagsgerðir er að ræða og
samsetning fjölmiðlamarkaðarins
með allt öðru sniði. í Bandaríkjun-
um er ekkert blað sem hefur jafn-
mikla útbreiðslu, ef tillit er tekið til
mannfjölda, og Morgunblaðið á Is-
landi og reyndar erfitt að finna við-
líka í heiminum. Þess má einnig
geta að auglýsingatekjur dagblaða
hafa aukist í Bandaríkjunum milli
áranna 1998 og 1999 og í Banda-
ríkjunum er álíka hlutfall auglýs-
ingabirtinga í dagblöðum og sjón-
varpi.
í nýi'ri útgáfu af World Press
Trends (útgefandi Zenith Media og
WAN) er að finna skiptingu
auglýsingabirtinga í
64 löndum. Líkt og á
íslandi er hærra hlut-
fall í birtingum í dag-
blöðum en sjónvarpi
meðal annars að finna
í löndum eins og Dan-
mörku, Noregi, Sví-
þjóð, Finnlandi, ír-
landi, Hollandi, Sviss,
Ástralíu, Kanada,
Bretlandi og Þýska-
landi (sjá meðfylgj-
andi töflu).
Hvaðan forstöðu-
mennimir fá upplýs-
ingar um að lestur hér
á landi sé á undan-
haldi er erfitt að átta
sig á en þegar borinn er saman
meðallestur á Morgunblaðinu á ár-
unum 1992 og 2000 hefur hann auk-
ist, var rúmlega 50% en mældist á
þessu ári 62% og upplag blaðsins
hefur á sama tíma aukist.
Forstöðumennirnir kjósa að bera
saman uppsafnaða dekkun RÚV
(95%) og Morgunblaðsins (81%).
Þessar tölur segja að auglýsandi
þyrfti að birta í nær öllum auglýs-
ingatímum Ríkissjónvarpsins í eina
viku til að ná til 95% þjóðarinnar.
Spyrja má hvort það sé skynsam-
legt þegar ein birting í Morgun-
blaðinu skilar að meðaltali 62%
dekkun og 67% á sunnudögum. Það
er enginn einn þáttur (og þar með
auglýsingatími) í íslensku sjónvarpi
sem skilar auglýsandanum jafn-
mörgum áhorfendum og ein birting
í Morgunblaðinu. Með auknu fram-
boði á sjónvarpsefni vegna tilkomu
fleiri sjónvarpsstöðva á íslandi
Auglýsingar
Með auknu framboði
á sjónvarpsefni
vegna tilkomu fleiri
sjónvarpsstöðva á
—?--------------------
Islandi, segír Margrét
Kr. Sigurðar-
dóttir, aukast líkurnar
á að fólk skipti
yfír á aðra stöð
þegar auglýsinga-
tímar hefjast.
aukast líkurnar á að fólk skipti yfir
á aðra stöð þegar auglýsingatímar
hefjast. Sjónvarpsauglýsingar hafa
þann eiginleika að ef einstaklingur
missir af auglýsingatíma er birting-
in til lítils gagns fyrir auglýsand-
ann, en þessu er öfugt farið með
auglýsingar í dagblöðum þar sem
lesandinn getur flett upp á auglýs-
ingu eins oft og hann kýs. Þá er
rétt að nefna að fjölmiðlakönnun
hefur sýnt að flestir landsmenn eru
sammála þeirri fullyrðingu að
Morgunblaðið sé mikilvægur miðill
til að fá upplýsingar um vörur og
þjónustu og flestir landsmenn eru
sammála því að Morgunblaðið sé
miðill að sínu skapi.
Heldur forstöðumaðurinn hjá
RÚV að það skili árangri að beina
Sérstaða á íslenskum
auglýsingamarkaði
Margrét Kr.
Sigurðardóttir
SALA veiðileyfa í
íslenskar laxveiðiár er
nú talin nema um ein-
um milljarði króna á
ári og er þá ekki með-
talin ýmis þjónusta
við veiðimenn, en
heildartekjur þjóðar-
búsins af þjónustu við
þessa atvinnugrein
munu skipta milljörð-
um króna. Þessi verð-
mæti byggjast á villt-
um, náttúrulegum
laxastofnum sem hafa
aðlagað sig stað-
bundnum aðstæðum í
hverri einstakri á í
aldanna rás. Brýnt er
að leggja allt kapp á að viðhalda
arðsemi þessarar auðlindar, því
fjöldi fólks í byggðum landsins hef-
ur af henni viðurværi sitt auk þess
sem ómetanleg líffræðileg verð-
mæti eru fólgin í óspilltum nátt-
úrulegum laxastofnum sem nytjað-
ir eru á skynsamlegan hátt.
Mörgum er í fersku minni koll-
steypan í fiskeldi á níunda ára-
tugnum með margra milljarða
króna tapi, en á þeim árum flutti
fiskeldisfyrirtækið ísnó til landsins
norskan laxastofn sem óx til muna
hraðar, varð stærri og varð seinna
kynþroska en innlendir stofnar.
Liklega hefur þetta verið fyrsta at-
lagan af þessu tagi af mannavöld-
um þar sem hætta var á að spilla
erfðamengi innlendra laxastofna að
ekki sé minnst á sjúkdómahættu.
Áhugi fjárfesta á fiskeldi hér á
landi er sagður vaxandi og á það
m.a. rætur í hertum reglum á því
sviði í nágrannalöndum og erfið-
leikum vegna baráttu við sjúk-
dóma. Virðast menn enn vilja fara
af meira kappi en forsjá og lítið
hafa lært af reynslunni. Að því
leyti er skynsamlegt af landbúnað-
arráðherra að hafna umsóknum
varðandi fiskeldi víða
um land en veita þess
í stað takmarkaða
heimild til að rann-
saka slíkt ferli. En
hver á að greiða þann
kostnað eða er því
fjármagni vel varið?
Hvað með greiðan að-
gang að fjármagni til
að kosta kapps um að
viðhalda og efla þau
verðmæti sem fyrir
eru, hreinan og
ómengaðan villtan
laxastofn og njóta
arðsins af verðmætum
sem eiga vart sinn
líka í veröldinni?
Mikil þróun á sér stað á sviði
erfðatækni og gæti sett strik í
reikninginn í framtíðinni. Af
reynslu frá Noregi, Skotlandi og
Umhverfismál
Af reynslu frá öðrum
löndum er ekki annað
unnt að ætla, segír
Steinn Kárason, en að
hrikaleg hnignun nátt-
úrulegra laxfískastofna
eigi rætur sínar að
rekja til fískeldis.
frlandi er ekki annað unnt en að
ætla að hrikaleg hnignun náttúru-
legra laxfiskastofna eigi rætur sín-
ar að rekja til fiskeldis, m.a. flutn-
ings stofna milli vatnasvæða.
Skemmst er að minnast tjóns í
fiskeldi í Færeyjum upp á hundruð
milljóna króna af völdum veiru-
sýkingar, en fjöldi efna og lyfja er
notuð við fiskeldi vegna bakteríu-
og veirusýkinga, svo og eru notuð
erfðabreytt maís- og sojaprótín við
fiskeldi. Manneldisstefna sem
byggist á neyslu afurða þar sem
notuð eru efni af þessu tagi hlýtur
að hafa minna aðdráttarafl fyrir
neytendur en náttúruleg og lífræn
fæða, en um þessar mundir er mik-
ill vaxtarbroddur í neyslu og fram-
leiðslu lífrænna afurða í vestræn-
um samfélögum. Menn eiga að
nýta sér þennan vaxtarbrodd í
neyslu lífrænna afurða og láta kné
fylgja kviði á mörkuðum með
hreina ímynd lands og sjávar að
bakhjarli.
Drifkraftur fiskeldis á Vestur-
löndum er einungis arðsemi, það
að framleiða verðmæta lúxusvöru
en ekki áhugi á að brauðfæða fleira
fólk, hvað þá heldur umhyggja fyr-
ir verndun villtra laxastofna og líf-
ríkis til lengri tíma.
Almenningur er allvel meðvitað-
ur um þessar staðreyndir og það
verður varla með stuðningi fólks-
ins í landinu sem stjórnmálamenn
veita peningum í að vega að villt-
um íslenskum laxastofnum. Það
hlýtur einnig að orka tvímælis að
bankar í landinu láni fé í miklum
mæli til aðgerða sem allt bendir til
að skaði lífríkið og geti þar með
valdið bönkunum álitshnekki og
skemmt ímynd þeirra í hörðum
samkeppnisheimi.
Á hitt ber að líta að fiskeldi skil-
ar þjóðai-búinu nálægt milljarði í
útflutningstekjur árlega og eldis-
fyrirtæki ætla sér stórum meira.
Þarna mætast stálin stinn. Hlut-
verk stjórnmála- og embættis-
manna er að jafna ágreining þess-
ara andstæðu fylkinga og er ekki
eftirsóknarvert. Sú varnarbarátta
sem eigendur laxveiðiáa heyja nú
um stundir til að verja arðsemi
auðlinda sinna má líkja við óbeinar
reykingar þar sem fiskeldisfyrir-
tækin eru í hlutverki þess sem
reykir.
Höfundur er garðyrkju- og rekstrar-
fræðingur•, B.Sc. og stundar mast-
ersndm í Alaborg.
Arður af villtum
laxastofnum
Steinn Kárason
Skipting auglýsingabirtinga víða um heim
árið 1999, samkvæmt Zenith Media
Danmörk
Noregur
Svíþjóð
Finnland
írland
Holland
Sviss
Ástralía
Kanada
Bretland
Þýskaland
USA
ísland
Belgía
Frakkland
Grikkland
Ítalía
Pólland
Spánn
Tyrkland
0 20 40 60 80 100%
DAGBLÖÐ
SJ0NVARP pKVIKM.H.
TÍMARIT—| | ÚTVARP -j| SKILTI-|
♦
gremju sinni vegna veikleika eigin
miðils að samkeppnisaðila, að gera
lítið úr ákvörðunum helstu við-
skiptavina sinna og saka þá um
vafasöm vinnubrögð, að kasta rýrð
á heiðarleika íslenskra auglýsinga-
stofa og sýna kollegum hroka og
vandlætingu? Það er kannski ekki
að furða að staða íslenskra sjón-
varpsauglýsinga sé veik eins og
fullyrt er í greininni. Forstöðu-
mennirnir leita skýringa víða á
þessari veiku stöðu en kannski hef-
ur forstöðumaðurinn hjá RÚV
gleymt að líta sér nær og athuga
hvort það geti verið að eitthvað sé
gert rangt á eigin bæ. Er starfs-
orkunni ekki betur fyrir komið í að
byggja upp miðilinn og auka þar
með áhrifamátt hans þannig að
hann verði eftirsóttur kostur fyrir
auglýsendur?
Það er rétt hjá forstöðumönnun-
um að Morgunblaðið hefur átt vel-
gengni að fagna í auglýsingasölu og
ber að þakka það mörgum sam-
verkandi þáttum en þó er sá mikil-
vægasti að birtingar í Morgunblað-
inu skila auglýsendum árangri.
Forstöðumennirnir hafa ekki áttað
sig á að skýringin á yfirburðastöðu
Morgunblaðsins á íslenskum aug-
lýsingamarkaði byggir á hinni ein-
stöku útbreiðslu blaðsins. Þess
njóta lesendur og það kunna
auglýsendur að meta.
Það má líka velta því fyrir sér af
hverju forstöðumennirnir velja
Morgunblaðið til að koma boðskap v -
sínum á framfæri.
Morgunblaðið þekkir ekki annað
en að samskipti við auglýsingastof-
ur og markaðsfólk í íslenskum fyr-
irtækjum séu á faglegum nótum
enda mikil áhersla lögð á að veita
auglýsendum sem besta þjónustu,
þótt alltaf megi gera betur. Reynsl-
an hefur ekki sýnt annað en að þær
auglýsingastofur sem birta auglýs-
ingar í Morgunblaðinu beri hag
viðskiptavina sinna fyrir brjósti en
það er forsvarsmanna auglýsinga-
stofanna að svara þeirri fullyrðingu v-
forstöðumannanna að hagur aug-
lýsingastofanna sé settur ofar hag
auglýsenda. Jafnframt hljóta stórir
auglýsendur eins og bflaumboð og
stórmarkaðir að svara sjálfir móðg-
andi ummælum forstöðumannanna.
Gífuryrðum um þekkingarskort og
reynsluleysi í markaðsfræðum inn-
an íslenskra fyrirtækja er hægt að
vísa til föðurhúsanna.
Höfundur er markaðsstjóri Morgun-
blaðsins.

Róm
Einstakt tilboð
Vika í Róm á 4* hóteli
16.-23. ágúst
vrrA aðpms
44.900,-
Ath nftpinú I hmhnmi &

Sértilboð:
All! Iiðcins / imrbertji1

Flug og hðtel aðeinskr.-------------------------
6 nætur á Hótel Delta Colosseum 4*
Hótelið er örstutt frá Colosseum
Innifalið: Flug og gisting.
Ekki innifalið: Föst aukagjöld 2.670 kr., böm 1.970 kr.
Tffl
Filig frá aðeins kr.
Ekki innifalið: Föst aukagj. 2.670 kr., börn 1.970 kr.
Flug og bíll fróaðeinskr.--------------------------
[ viku m.v. 2 fullorðna og tvö böm.
Ekki innifalið: Föst aukagjöld 2.670 kr., böm 1.970 kr'
tfFICTiTiB
ITII
E
TERRA
’ NOVA
■■SlieflHftntti vnlhosUn-
Htnnqarhyl M ■ 110 fíeykjavik
Simil 587 W10 lnx: 5117 0036
inlofPtemwova is ■ tcrraiwva.is
ádur mmmosTöo m mi ands