Morgunblaðið - 29.08.2000, Qupperneq 50

>0 ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Eldhústæki
í úrvali
5.678
F E L I U
Neve eldhústæki kr.
Feliu elhústæki kr. 7.038
Grohe eldhústæki kr. 9.696
Mora eldhústæki kr.
mora
8.765
Tveggja handa eldhústæki
frá kr. 2.801
Heildsala/smásala
VA TNSVIHKINN ehf.
Sf Ármúla21,
sími: 533 2020.
Handlaugartæki
í úrvali
GROHE
WA»M flCnNðlOCV
Grohe handlaugartæki með
lyftitappa kr. 7.627
Handlaugartæki
Tveggjahanda frá kr. 3.335
mora
E^tmmnni
tSOWOIi
Mora handlaugartæki með
lyftitappa kr. 9.636
Felin handlaugartæki með
lyftitapp kr. 7.038
mm
Neve handlaugartæki með
lyftitappa kr. 6196
Heildsala/smásala
yU VA TNSVIRK/NN ehf,
^ Ármúla 21,
sfmi: 533 2020.
www.mbl.is
i_________
UMRÆÐAN
Á ÞESSU herrans
ári 2000 horfum við
landsmenn, sem enn
lifum, upp á fólk falla í
umferðinni. Mikið
fleira fólk en við vild-
um nokkurn tímann
sjá hverfa af sjónar-
sviðinu. Hvað er til
ráða? Eigum við bara
að gefast upp og telja
þetta mannfall til her-
kostnaðar umferðar-
innar? Leggja árar í
bát og gefa þetta allt
frjálst, eins og fíkn-
iefnaunnendur vilja
gera með dópið? Láta
bara reka á reiðanum?
Mín skoðun er sú að svo eigi
ekki að vera. Það er til lausn, lausn
sem kannski er ekki öllum að
skapi, en samt tel ég ráð mín duga
talsvert langt. Ég er ekki aldeilis
reynslulaus ökumaður. Ég hef haft
ökuréttindi í 35 ár, verið lögreglu-
maður í rúm 20 ár og síðast en
ekki síst prófdómari í tæp 7 ár. Á
þeim ferli hef ég séð margt gott og
slæmt. Það slæma er mér því mið-
ur hugstæðast. Hvers vegna? Jú,
mannslífin og þeir mörgu slösuðu,
sem eru bæklaðir fyrir lífstíð úr
umferðinni og ég þekki til og veit
um.
Við sem að umferðarmálum vinn-
um, horfðum björtum augum til
æfingaakstursins. Þar fengju jú
foreldrar að kenna börnum sínum
hvernig eigi að varast hætturnar í
umferðinni, undirbúa ungmennið til
öruggs aksturs. Þarna sá ég svipað
munstur og þegar barninu var
kennt að ganga. Allir fylgdust með,
tilbúnir að grípa inní ef eitthvað
bar útaf. Um leið og barnið stóð
upp og gekk á milli nokkur skref
milli tveggja stóla, var sagt: „Hann
kann að ganga“! Þar með var ekki
öll sagan sögð, eftirlitinu var ekki
lokið, nei, það varð áfram að passa
bamið, hvöss horn og smádót á
gólfinu gátu verið því
skeinuhætt. Það voru
allir uppteknir,
myrkranna á milli, að
passa litla angann, þar
til hann gat bjargað
sér sjálfur. Gekk
nokkuð styrkum fót-
um, gat einbeitt sér að
því sem fyrir var og
hafði gott jafnvægi,
gat gengið óstuddur.
En þegar kemur að
bílprófinu, hvað þá? 16
ára fær hann æfinga-
leyfi. En hvar eru
pabbi og mamma
núna? Þau hafa ekki
tíma í þetta núna. Það
er algengasta svarið sem ég fæ frá
þeim nemum, sem verið hafa með
æfingaleyfi og eru að mæta í öku-
prófið. Rétt fyrir 17 ára afmælið
mætir hann í ökuprófíð. Keyrir vel
í prófinu og stendur sig með prýði.
En það er búinn að vera stöðugur
þrýstingur á ökukennarann að
klára þetta sem fyrst, „þetta má jú
ekki kosta of mikla peninga"! Sum-
ir reyna að komast í gegnum prófið
með því að aka nógu hægt, silast
þetta, „það er jú ekki hægt að gefa
refsistig fyrir að aka varlega, er
það“? Þá er að ná í skírteinið,
heimilisbílinn og á rúntinn með fé-
lögunum, sem allir eru á sama báti
og ökumaðurinn. „Og hefst þá sýn-
ingin“! Ökukennarinn, prófdómar-
inn, pabbi og mamma horfin, bara
ÉG og vinirnir, „Nú skal ÉG sýna
ykkur hvað er góður kraftur í bíln-
um og að ÉG kann að keyra.“
Þarna er það sem hættulegi tíminn
byrjar. Það er þarna sem í ljós
kemur annað sem ég finn að vant-
ar, siðferði fyrir öðrum sem á göt-
unni eru. Þarna er vanþroskinn
það hættulega í umferðinni, stóri
skaðvaldurinn. Og því miður fylgir
þessi mikli löstur alltof mörgum
alltof lengi
Nei, ég vil gerbreytingu á þess-
Akstur
Agaleysi ungmenna og
undanlátssemi þjóðfé-
lagsins við þá sem yfír-
ganga okkur hin í skjóli
frelsis, segir Önundur
Jónsson, er orsök vand-
ans að stórum hluta.
um málum ungmenna okkar. Og
hvað er það sem ég vil breyta?
Hækka bílprófsaldurinn upp í 18
ár. Tryggingafélögin taki sig sam-
an, þau eru nú ekki óvön þvi, og
samræmist um eftirfarandi reglu: -
Tilkynna þarf til tryggingafélaga
um ökumenn hvers ökutækis, sé
hann undir 20 ára aldri, sé með
bráðabirgðaökuskírteini. Skráðum
eiganda ökutækis verði gert að láta
ökumann, með bráðabirgðaökuskír-
teini, aldrei vera undir stýri, nema
með honum sé aðili 25 ára eða
eldri. Vilji skráður eigandi ekki
undirgangast þessa reglu, verði
hann að greiða 100% hærra iðgjald
fyrir það eða þau ökutæki, sem
hann ætlar að láta ungmennið aka.
Því erum við að láta ósjálfráða
ungmenni fá umráð yfir fasteignum
sem þau mega ekki eiga sjálf?
Ungmennin fá jafnvel að kaupa sér
svo kraftmikla sportbíla að afl
þeirra nægir til að knýja heila
járnbrautarlest, allt er svo skráð á
pabba eða mömmu. Þá er eftir að
prútta við tryggingafélögin um
lægri iðgjöld fyrir þessa óreyndu
ökumenn, sem eru að setjast undir
stýri í fyrsta sinn á ævinni, al-
gerlega reynslulaus, eftirlitslaus og
þar af leiðandi með hæstu slysa-
tíðnina. Hvers vegna forráðamenn
ungmenna? Auðvitað til að spara
sér fé, en sjálfsagt er að láta aðra
borga brúsann, láta hækka trygg-
ingariðgjöldin á öllum landsmönn-
um til að standa straum af kostnaði
leikfangs barna þeirra. Það við-
kvæði, „að ekkert kemur fyrir
barnið mitt“ er löngu úrelt. Tökum
heldur upp lögmál Murphy’s og lif-
um eftir því í umferðinni.
Umferðarráð og fleiri segja í
bæklingi, sem barst mér í hendur
fyrir skömmu: „Umferðaröryggi
byggist á afstöðu vegfarenda." Eg
er þessu sammála. Sverrir Her-
mannsson þingmaður fór í ökuferð
fyrri hluta sumars vestur á firði og
lýsti þeirri ferð sinni i grein í Mbl.
fyrir skömmu. Ég fór hringferð um
landið seinni hluta júlímánaðar og
eftir þá ferð get ég tekið undir
hvert orð Sverris varðandi hegðun
ökumanna. Það er tillitsleysið og
glannaaksturinn, sem öllu ræður á
vegunum og þessi framkoma full-
orðinna, verður ungmennum okkar
til eftirbreytni.
Það er hægt að skrifa heila bók
um þann glannaskap sem ég varð
vitni að á þeim hring er ég ók. Sér-
staklega undraðist ég akstur þeirra
sem voru með tjaldvagn eða felli-
hýsi í eftirdragi og saklausa fjöl-
skyldu sína í bifreiðinni hjá sér. Ég
hef oft spurt mig hvað það er sem
veldur. Kemst ég ávallt að þeirri
niðurstöðu að agaleysi ungmenna
og undanlátssemi þjóðfélagsins við
þá sem yfirganga okkur hin i skjóli
frelsis, er orsökin að stórum hluta.
Ég skora á þingmenn þjóðarinn-
ar og forsvarsmenn tryggingafé-
laganna að taka höndum saman og
breyta reglum sínum og fylgja
reglunum eftir af festu. Það yrði
stórt skref fram á við í baráttunni
við mannfallið á vegunum.
Aths. ritstj.
Önundur Jónsson, höfundur
greinarinnar, sendi tvær greinar til
birtingar. Hin fyrri birtist fyrir
helgina pn átti að koma á eftir
þessari. í fyrri greininni var vitnað
til þessarar greinar og er höfundur
beðinn afsökunar á þessum mistök-
um.
Höfundur starfar sem
yfirlögregluþjónn á ísafirði.
Ökuréttindin
»
Önundur
Jónsson
Heimsókn Li Peng og
hugsanleg mótmæli ungliða
ÁRIÐ 1989 gerðust
atburðir í Kína sem
vörpuðu ljósi á hversu
mannréttindum væri
farið í Kína og hversu
strangt væri tekið á
þegnum þess lands.
Þetta ár þeystu stúd-
entar Pekingháskóla
og annarra háskóla á
Torg hins himneska
friðar og mótmæltu
stöðu sinni, réttindum
og hlutskipti. Full-
trúar CNN stóðu þá á
svölum Pekinghótelis-
ins, þar sem Mao for-
maður las upp úr
stjórnarskránni 1949
og mynduðu þá ungan stúdent fyr-
ir framan skriðdreka sem hann
stöðvaði með sjálfan sig einan að
vopni. Sýndi þetta mátt einstakl-
ingsins á móti hervaldi og kúgun.
Þegnar annarra þjóða horfðu á
þetta með andagt og fordæmdu
viðbrögð stjórnvalda og þau morð
sem framin voru á mótmælendum.
Vissulega er erfitt að horfa uppá
slíka atburði sem þessa og því síð-
ur að hugsa til þess að stjórnvöld
skuli þurfa að grípa til slíkra að-
gerða. Til að fordæma slíkt hafa
samtök eins og Amnesty Inter-
national tekið virkan þátt í að mót-
mæla atburðum sem þessum og er
það af hinu góða. Við þurfum
vissulega að hafa samtök sem
þessi mjög virk og öflug til að
varpa Ijósi á þessa hlið málanna og
beita sér fyrir betri heimi.
Hins vegar hafa ungir stjórn-
málamenn komið fram á sjónar-
sviðið og ætla sér að
mótmæla aðgerðum
stjórnvalda í Kína.
Hér er um að ræða
félaga mína í Heim-
dalli og einnig unga
jafnaðarmenn. Vissu-
lega er það gott að
þeir ætli sér að mót-
mæla og berjast fyrir
betri heimi. Tæplega
getur mönnum dulist
sú staðreynd að
Heimdellingar mót-
mæltu ekki þegar
vangefinn maður var
tekin af lífi í Texas
hér fyrir stuttu né
þegar Bretar fram-
seldu Pinochet.
í grein í DV í mars á þessu ári
og er eftir Hannes Hólmstein
Gissurarson, einn helsta fræði-
mann þjóðarinnar að mínu mati,
kom fram að Margrét Thatcher
hafi sýnt mikið hugrekki að hitta
þennan fyrrum einræðisherra sem
ber ábyrgð á fjölmörgu misjöfnu í
sínu heimalandi. Ég er vissulega
sammála Hannesi að járnfúin góða
hafi sýnt mikið hugrekki.
í grein sinni fjallar Hannes
einnig um hversu Pinochet tókst
vel upp með að steypa Salvador
Allende af stóli og tíundar það
hversu vinstrimenn séu reiðir
vegna þess. Jafnframt segir Hann-
es til um hversu vel Pinochet tókst
upp með umbætur í sínu landi þar
sem nú ræður ríkjum skilvirkt
markaðskerfi. Varðandi mannrétt-
indabrotin sem Hannes undirstrik-
ar að hafi verið framin stórkost-
Heimsókn
Því og þess vegna virð-
ist sem einhverjir njóti
ávaxtanna, segir Sveinn
Óskar Sigurðsson, þrátt
fyrir að sumir þeirra
geti verið mjög beiskir.
lega vitnar hann í raun til
neyðarréttar með einum eða öðr-
um hætti. Hann vitnar í nokkra
Chile-búa sem segja að þetta hafi
nú bara verið stríð og því fylgi nú
vissulega mannréttindabrot. Síðan
rekur Hannes það að í raun hafi
nú Castró tekið fleiri af lífi en Pin-
ochet og að kommúnistastjórnin á
Kúbu hafi verið ógnarstjórn.
Á vef Andríkis, sem nefnist
Vefþjóðviljinn, má sjá stutta grein
24. þessa mánaðar þar sem bent er
á að íslenskir stjórnmálamenn hafi
farið til Kína og heimsótt glæpa-
menn sem þar ráða ríkjum. Hins
vegar skal bent á að 12. nóvember
1998 hæðast þeir sömu að mót-
mælum svokallaðra vinstrimanna
fyrir framan breska sendiráðið en
þar segir orðrétt; „Hefði þá lík-
lega verið nærtækara fyrir þá að
mótmæla við ýmis önnur sendiráð.
T.d. sendiráð þeirra landa sem
Pinochet hefur valsað um óáreitt-
ur.“ Þessu er ég fullkomlega sam-
mála og mælist til þess að full-
trúar Vefþjóðviljans skori nú á
Heimdellinga að drífa sig nú og
fara að mótmæla kröftuglega og
þá helst reglulega. Jafnframt tel
ég að Heimdallur ætti að staðfesta
sambærilegar ályktanir um aðrar
þjóðir og þá ályktun sem þeir sam-
þykktu 23. ágúst síðastliðinn um
komu Li Peng til landsins. Einnig
vil ég benda Heimdellingum á að
lesa meira um þessi mál og þá sér-
staklega hjá Hannesi sem virðist
hafa aðra skoðun á þessum málum
en þeir enda virðist hann réttlæta
ógnarstjórnir eftir því hvort þau
skapi markaðshagkerfi eða ekki.
Eg er sammála Hannesi að í
Chile hefur byggst upp afar skil-
virkt markaðskerfi enda hafi þar
verið seld ríkisfyrirtæki í stórum
stíl og einkavæðing átt sér stað.
Slíkt er rétt hjá Hannesi og að
láta markaðsöflin ráða með þess-
um hætti er það eina sem leitt get-
ur þjóðir á veg aukinnar hagsæld-
ar. Með sömu rök að leiðarljósi hóf
meistari Deng umbætur í sínu
landi. Sporgöngumenn hans, eins
og Li Peng, hafa haldið þessum
umbótum áfram, selt ríkisfyrir-
tæki og byggt upp öflugt markaðs-
hagkerfi í Kína, nokkuð sem fáa
hafði dreymt um. Við slíkar breyt-
ingar hafa menn þurft að færa
fórnir rétt eins og Hannes bendir
réttilega á í grein sinni. Því og
þess vegna virðist sem einhverjir
njóti ávaxtanna þrátt fyrir að sum-
ir þeirra geti verið mjög beiskir.
Höfundur er Heimdellingur og
fyrrverandi stjórnarnmdur íSUS.
Sveinn Óskar
Sigurðsson