Morgunblaðið - 25.11.2000, Qupperneq 45

Morgunblaðið - 25.11.2000, Qupperneq 45
MORGUNBLAÐIÐ VIKIÍ LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 2000 45 m verslunarmannahelgi í stað „úti- skemmtunar" og luku báðar lofsorði á sína útiskemmtun í faðmi fjallsins. Suðvesturhlíð Blikdals er Lág- Esja, fjallshlíðin sem blasir við upp af Kjalamesi og Hofsvík. Þar hækk- ar fjallið jafnt og þétt inn að Kambs- homi og Kerhólakambi þar sem hringferð okkar hófst. Fjallshlíðin vestanverð er mjög skriðurannin og hömram girt þegar ofar dregur. Auðvelt er þó að ganga hér upp úr mynni Blikdals. Uppi á fjallinu era tveir hnjúkar, nær samvaxnir og heita Smáþúfur. Upp af bænum Esjubergi á Kjalarnesi verður fjallið allt reisulegra. Era þar miklir hamr- ar og gljúfur. Vestan bæjarins rís Laugargnípa og ofan hennar Kambshom. Að lokinni þessari hringferð býst ég við að áhugasömum lesanda sé ljóst að gönguleiðir um þetta mikla fjalllendi era margar og margvísleg- ar og engan veginn búið að kynnast fjallinu þótt genginn hafi verið stíg- urinn góði upp á Þverfellshom. Eg ætla að lýsa nokkrum algengum gönguleiðum á og um fjallið og benda á fleiri möguleika. 1. Ferðafélagsleiðin Svo hefur gjarnan verið nefnd leiðin á Kerhólakamb frá Esjubergi á Kjalarnesi. FÍ hefur lengi staðið fyrir gönguferðum þessa leið á sum- ar- og vetrarsólhvörfum. Að sumrinu er farið að kvöldi til hinn 21. júní og stillt til að vera á háfjallinu sem næst á miðnætti. Vetrarsólhvarfagangan er hins vegar farin síðasta sunnudag í aðventu og er kærkomið hlé á amstri því og hamagangi sem nú- tímafólk telur best hæfa til að fagna fæðingu frelsarans. Leiðin liggur milli tveggja gljúfra eða gilja í fjallinu og heitir það nyrðra Bolagil en hitt klofnar fljót- lega í Hestagil og Sauðagil. Ferðin hefst því í anda bændasamfélagsins og er þægilegast að byrja á bæjar- hlaðinu á Esjubergi. Sjálfsagt er að láta vita af sér á bænum. Einnig er hægt að ganga sunnan við bæinn og er þá haldið spölkorn inn syðra gilið og farið upp úr því þar sem það klofnar. Sé hins vegar farið frá bæn- um liggur leiðin upp klett beint upp af bæjarhúsum og liggur greinileg gata upp klettinn. Þetta era einu klettarnir á þessarri leið. Fjallgang- an er öll jafnt á fótinn, „brött og stutt" lýsir henni prýðisvel. Hlíðin er hins vegar töluvert gróin og því þægileg undir fót. Gaman er að ganga eftir brún Bolagils og skoða gilið, svona í leiðinni. Nokkra ofan við miðja hlíð er hóll einn, sem ég hef ekki heyrt nafn á en kalla Kafílhól, því þar er jafnan áð og nestis neytt, sé það með í för. Upp á kambsbrún- ina liggur brött brekka, en þegar upp hana er komið er þægilegur 5- 10 mínútna gangur inn á fjallið þar til komið er að vörðu og háhæðinni náð. Þessi leið liggur á brúnum Hrútadals, sem er stuttur afdalur suður úr botni Blikdals og sér héðan vel um botn Blikdalsins. Oftast er gengið niður sömu leið, en ekkert mælir gegn því að ganga t.d. niður í Blikdal um Hrútadal og fram dalinn, eða þá eftir Lág-Esjunni niður í mynni dalsins. Að sjálfsögðu er líka greið leið austur fjallið og niður Þverfellshorn. Að fenginni reynslu er ég orðin af- ar varfærin í tímaáætlunum á gönguferðum. Sumfr hlaupa upp og niður fjöll og finnst það bara þægi- legt, aðrir vilja hafa góðan tíma, og í 5-10 manna hóp munar auðveldlega allt að helmingi á því sem menn telja hæfilegan gönguhraða. Að þessu sögðu má setja það fram að 3—1 klst. sé ekki ósennilegur tími til að ganga áðurnefnda leið á Kerhólakamb. í stóram hóp tekur gangan þó jafnan um 5 klst. 2. Þverfellshorn Þessi leið hefur oft verið kennd við Mógilsá, liggur enda upp með ánni svo langt sem hún nær. Þetta er orð- in svo langalgengasta leið á Esju að margir telja hana einu leiðina. Ber þar margt til, líklega fyrst og fremst það að auðvelt er að hefja gönguna beint úr bíl við þjóðveginn. Nú hin seinni ár hefur líka margt verið gert til að laða fólk hér að, stórt og gott bílastæði er komið, stígurinn á fjallið var veralega endurbættur fyrir fá- um áram og leiðinni jafnframt breytt til auðveldara horfs. A brún er varða með gestabók, svo göngumenn geta skráð afrek sitt. Þetta er raunar mjög skemmtileg leið. Stígurinn liggur upj> með ánni um fallegt, gróið land. Aður fyrr lá hann allur vestan ár, en hefur nú verið lagður austur yfir hana skammt neðan við Kögunarhól, ligg- ur síðan aftur vestur yfir ána rétt neðan við upptök hennar, er hún þar grann og auðstikluð. Með þessu móti er sneitt framhjá bröttum skriðum þar sem gamli stígurinn er víða tæp- ur, og ekki síður mýrlendi nokkuð víðáttumiklu neðan við brekkurnar upp að sjálfu horninu, en það var allt orðið úttraðkað af fótum göngufólks sem reyndi að finna þurrar leiðir. Mýrlendi þetta heitir Einarsmýri, og fylgir sú sögn að bóndi frá Mógilsá hafi eitt sinn heyjað þama í miklu heyleysisári - og má það víst heita torsóttur heyskapur! Ofan Einars- mýrar tekur við brött brekka upp að klettabelti Þverfellshorns, en nýi stígurinn skásker þessa brekku mjög þægilega. Um sjálft klettabelt- ið má víða fara, en þægilegast mun vera að fara upp að vestanverðu, þ.e. halda sig alltaf sem lengst til vinstri. Á brún er komið í um 780 m. Útsýni er hér allgott til suðurs og vesturs, yfir Sundin blá, höfuðborgina, Reykjanes og Bláfjöll allt til Heng- ils. Margir, og líklega flestir, láta sér þetta duga, en gaman er að ganga lengra inn á fjallið áður en niður er haldið, t.d. yfir að brúnum Blikdals, en þangað er um 20 mínútna gangur. Frá Þverfellshorni inn á Hábungu er hins vegar fyllilega klukkustundar gangur, aðeins á fótinn en býsna grýtt. Á allra seinustu árum hefur kom- ist í tísku að þreyta kapphlaup upp á Þverfellshorn. Síðast þegar ég vissi til var metið 28 mínútur, en síðan eru nokkur ár og má vel vera búið að hnekkja því! Hins vegar tel ég mjög eðlilegt að ætla sér svipaðan tíma í þessa göngu og á Kerhólakamb, þótt hann sé um 80 metram hærri. - Nokkur hópur manna stundar heilsubótargöngur á Þverfellshorn, þeir fara þangað 2-3svar í viku og ganga rösklega upp og niður, era þetta 2 tíma í ferðinni, og er það þeirra líkamsrækt. Til þess arna er leiðin vel fallin, en yfir veturinn er auðvitað þörf einhvers konar göngu- járna efst í fjallinu. 3. Gunnlaugsskarð - Hábunga Þessi leið liggur upp með Kolla- fjarðará vestan við Kistufell. Lagt er upp frá bænum Kollafirði og látið vita af sér á bænum að góðum sið. Ágætt er að ganga upp með ánni vestanvert allt upp fyrir Geithól, sem er nokkra ofan við miðjar hlíðar framhlaupsins. Stikla þarf ána, og má gera það nánast hvar sem er. Áin er lítil, en straumhörð og getur reynst erfið þeim sem era hræddir við að stikla ár. Þeim skal bent á að fara yfir hana í upphafi göngu, rétt neðan við bæinn. Gönguleiðin austan megin er þó heldur örðugri. Þverfellið austanvert endar í glæsilegum hömram og litfögra gljúfri og leiðin liggur um austur- vegg gljúfursins, upp dásnotran klett og liggur orðið greinilegur stíg- ur upp klettinn. Þá er komið upp í Gunnlaugsskarð, sem eins og að framan segir er e.t.v. ekki það sem upphaflega bar það nafn. Héðan er stutt á Hábungu, nokkuð á fótinn en allt hið þægilegasta. Á bungunni er varða, að vísu er önnur nokkra neð- ar, en ekki má láta hana blekkja sig. Þegar á bunguna er komið opnast mikið útsýni, þó byrgt til norðurs af Skarðsheiði og Botnssúlum í norð- austri. En í vestri sést til Snæfells- jökuls og til austursins yfir Suður- landsundirlendið til Heklu, Tindfjalla og Eyjafjallajökuls. Þessi ganga er e.t.v. nokkuð erfið- ari og seinfarnari en þær fyrrtöldu, ekki munar þar þó miklu. Hér er mun fáfamara og því lítið um slóðir, en að mestu rekur leiðin sig sjálf í björtu veðri, en enginn skyldi velja sér þessa leið á eða af Esju við önnur skilyrði. 4-5 klst. era þægilegur tími fyiir ferðina, en að sjálfsögðu má velja sér aðra niðurleið af Hábungu og ætla sér þá lengri tíma sem því svarar. 4. Hátindur Á Hátind liggur beinast við að ganga af Þverárkotshálsi. Leiðin upp hálsinn er þægileg, grónar afh'ð- andi brekkur þar til komið er að bröttu klettabelti. Þar þarf að velja leið eftir auganu. Egill Stardal segir góða leið upp aðeins austan til í klett- unum, en oft vill svo verða við slíkar aðstæður að það sem einn sér glöggt er öðram hulið, og mér er enn í fersku minni þegar ég var í fyrsta sinn stödd neðan við þessa kletta og leitaði leiðarinnar sem Egill lýsir sem fremur hægri í sinni ágætu grein. Ég sá enga leið annarri betri og lagði því í klettana þar sem ég var stödd, og þeir reyndust auðveldari en sýndist neðan að. Af þessu dró ég þá ályktun að best væri að skoða kletta sem allra minnst neðan frá, þeir virðast oftast verri en við nánari kynni. Þessi speki hefur reynst mér vel og fleytt mér yfir ýmislegt sem eðlislægt kjarkleysi hefði annars hindrað! - Þegar klettamir era að baki er leiðin á tindinn greið eftir hálsi sem er mjög mátulega brattur og fastur undir fæti. Útsýnið uppi er hið sama og á Hábungu, en sjálfur tindurinn mun glæstari. Norður af Hátindi er bratt niður í dálítið skarð milli hans og háfjallsins norður af. Þarna var staddur hópur á vegum FI í dýrðlegu veðri vorið 1997 og skírði skarðið Suðurskarð og brattann upp frá því að tindinum Hilary Step, svona rétt til að þykjast líka dáhtlar fjallahetjur, en sem kunnugt er höfðu íslendingar þá nýverið átt sína fyrstu fulltrúa á tindi Everest. Af Hátindi er tilvalið að ganga norður í Kjós, um Esjuhorn og Sand- fjall. í fyrrnefndri ferð vorið 1997 var gengið norðan að, og er það vissu- lega auðveldari uppganga og hefur þann kost að ganga móti sólu. Slíka ferð er hins vegar snúið að skipu- leggja á eigin vegum nema að láta flytja sig, en þetta og svipaðar ferðir „yfir Esju“ era tilvalið verkefni fé- lags á borð við FÍ. Slík ganga tekur 6-8 klst., a.m.k. fyrir hóp. Sé hins vegar farin sama leið niður af Há- tindi er hæfilegt að ætla sér 4-5 klst. 5. Móskarðshnjúkar Skemmtileg gönguleið liggur eftir hnjúkaröðinni endilangri. Ferðar- byrjun gæti verið við bæinn Hrafn- hóla í Mosfellsdal, en þaðan er þó töluverð ganga að hnjúkunum. Hins vegar liggur vegarslóði austur með Esju eins og fyrr var getið, Kjalar- nesvegur innri, en austan Norður- Grafar versnar hann ört og eru allar ár óbrúaðar. Suður af Móskarðs- hnjúkum er dálítil hæð og heitir því tilkomumikla nafni Haukafjöll, og rennur Skarðsá til vesturs milli hennar og hnjúkanna. Vestan í hæð- inni era nokkrir sumarbústaðir og liggur þangað jeppaslóð og áfram um Svínaskarð, og er brú á Skarðsá norðan bústaðanna. Hér er hin æski- legasta göngubyrjun, og hefur mig lengi undrað að þetta útivistarsvæði í jaðri höfuðborgarinnar skuli svo óaðgengilegt almenningi. - Sé ganga hafin frá Hrafnhólum er gengið norður með Haukafjöllum vestan- verðum og farið yfir Skarðsá á brúnni. Neðan við hnúkaröðina era tvö fell, hið austara Þverfell aðeins til austurs frá brúnni, en hið vestara heitir Gráhnjúkur. Sé ætlunin að ganga röðina frá vestri til austurs er stefnan tekin á Gráhnjúk og þaðan sjónhending skammt austan við Laufskörð. Líparítskriðurnar upp hnjúkana era smágiýttar og skríða undan fæti, en brattinn mikill, svo engan veginn er hægt að kalla þessa göngu létta, en furðu fljótt er brún náð og eftir hnjúkunum liggur stígur sem auðveldar mjög röltið upp og niður. - Eigi hins vegar að ganga austan frá er stefnan tekin á Þverfell og þaðan á Bláhnjúk beint fyrfr ofan, en frá honum er greinileg slóð á topp hnjúksins. Líka má fylgja Svína- skarðsvegi austur í háskarðið og halda þaðan sjónhending á toppinn, hæfilegt viðmið er þá dökki drangur- inn sem rís eins og nál suðaustan í hnjúknum. Gaman er þó að koma á Bláhnjúk og gera þar hlé áður en lagt er í líparítskriðurnar. Útsýni af austasta hnjúknum er sérstakt. Norður sér beint niður í Eyjadal og fram dalinn í fjöllin norð- an við Kjós, lágreist og vinaleg borin saman við Skarðsheiði að baki þeim. í norðaustrinu blasa Botnssúlur og Hvalfell við og austan þeirra Skjald- breiður, Hlöðufell og Skriðan mest áberandi. Sjálfir era tindarnir augnayndi hið mesta. Af austur- hnjúknum má sem best ganga norð- ur á Trönu og þaðan Möðruvallaháls norður af. Einnig er auðgengt niður í Eyjadal rétt norðan undir hnjúknum og má þá ganga fram dalinn niður í sveitina. Skemmtilegt væri að ganga vestur á Hátind, en ekki er hægt að ráðleggja neinum að leggja leið sína um Laufskörð fyrr en þar hafa verið gerðar úrbætur á stígnum. Meðan svo er ekki eru Móskarðshnjúkar skildir frá meginfjalllendi Esjunnar. Að vísu má ganga upp úr botni Eyja- dals til vesturs, en það er mjög sein- legt og lengir ferð úr hófi fyrfr flesta. 6. Dýjadalshnjúkur Dýjadalshnjúkur rís norðan Blik- dals, vestari tindur Tindstaðafjalls eins og fyrr er lýst. Göngu á hann má sem best hefja rétt sunnan við Tíða- skarð, og er gengið upp ávala gróna hálsa upp með Blikdal norðanverð- um um Lokufjall beint upp af skarð- inu. Líka má hefja ferðina sunnar, strax norðan Ártúnsár, en svo heitir Blikdalsá þegar komið er niður á lá- glendi. Þá liggur leiðin upp svo- nefndar Hestsbrekkur, og er fylgt lækjarsprænu sem Uðast þar niður brekkurnar. Enn má fara töluvert norðan Tíðaskarðs, meðfram Þjófa- skarði svonefndu strax norðan hamrabeltanna sem þarna era neðst í fjallinu. Þama heitir Melafjall. Hér ræður „smag og behag“, allt er þetta auðgengið. Þegar ofar dregur heitir Melahnjúkur neðan tindsins og verð- ur nú allt land brattara. Upp á tind- inn er gengið um snarbratta fjalls- hlíð, en gróna og öragga undir fæti. Á hægri hönd er hrikalegt hamra- flug niður í Blikdal, og ræður göngu- maður hve nærri brún hann vill hætta sér, en sjálf gönguleiðin er hin öraggasta að sumri til. Af Dýjadals- hnjúk liggur leiðin um mjóan rana milli Blikdals og Eilífsdals, má það- an taka stefnu til norðurs og ganga niður í Kjós hvort heldur vill um Skálatind og Nónbungu niður að Hjarðarholti ellegar halda austur á Hábungu, Esjuhorn og niður Sand- fjall að Grjóteyri. Líka er gaman að halda sig við norðurbrún Blikdals, þar má komast niður í dalinn á ein- um tveim stöðum, um svonefndan Leynidal, skoming sem næst miðri dalbrún og inni undir botni dalsins rétt norðan við svonefndar Fossurð- ir. Úr dalnum má svo fylgja ánni fram á veg, hvoram megin sem vill, og enda á upphafsstað göngu. Sé hins vegar brún dalsins fylgt má taka stefnu vestur af Kerhólakambi, eða niður Þverfellshom - möguleik- arnir era margir. Gönguleiðir þær sem hér er lýst eiga það sameiginlegt að vera eigin- legar fjallgöngur, með hækkun yfir 700 metra og yffrleitt allnokkurn bratta, a.m.k. hluta leiðar. Vilji menn komast á Há-Esju án þess að fara um mikinn bratta má benda á leiðina um Sandfjall, en þó enn frekar að ganga inn Blikdalinn sunnan ár og sveigja svo upp í Hrútadal. Þaðan liggur leið um stutta brekku og er þá komið á Kerhólakamb. Af kambinum er vissulega alllangt inn á meginfjall- ið, en ætíð skal nokkra til kosta að sigra fjöllin. Þessa leið fór ég ásamt fleiram í blíðviðri sumarið 1985, vora 5 böm með í för á aldrinum 4ra-12 ára. Ekkert þeirra var tekið á háhest , fyrr en eftir að komið var á kambinn og vora ágætlega haldin. Af Ker- hólakambi gekk hópurinn austur á Þverfellshorn og þar niður. Þessi ferð tók 9 klst. á göngu, en mér er minnisstætt að þegar heim kom tók sonur minn, 5 ára gamall, þríhjólið sitt og fór að hjóla sér til skemmtun- ar - svo að ekki var hann með öllu ör- magna. Auk þess að ganga á Esju má líka ganga í Esju, þ.e. um hlíðar fjallsins. T.d. er útsýni af Kögunarhól við Mógilsá ekki svo mikið síðra en frá vörðunni á Þverfellshorni. Gaman er að ganga um neðanverðar hlíðai'nar, t.d. milli Mógilsár og Kollafjarðarár, e.t.v. leita uppi upptök lækjarins sem fellur þar um miðja hlíð og ber hið stolta nafn Hvítá. - Vestan í Lág- Esju, upp af bænum Kirkjulandi á Kjalarnesi, era hólar tveir sem nefn- ast Kvensöðlar, og er ágætasta skemmtun að ganga á þá og tekur varla meira en klukkustund. Blikdal hef ég dásamað mjög en þó engan veginn nóg, þar má una í tjaldi svo dögum skiptir og finna alltaf nýtt við að vera. Ég vona að þessi skrif mín megni að vekja áhuga einhverra til að skoða Esju frá fleiri hliðum, eða þá þeirra sem aldrei hafa hætt sér upp í hlíðar hennar að freista þess. Ekkert ís- lenskt fjall er jafn aðgengilegt jafn mörgum - það eitt skapar Esju al- gera sérstöðu. Enda mætti halda lengi áfram, en nú er mál að linni. Væntanlegum Esjuföram óska ég góðrar skemmtunar. Höfundur er áhugnmaOur um fjallaferdir og útivist. Ljósmynd/Gerður Steinþórsdóttir Útsýni af Þverfellshorni yfir Sundin blá. Varðan til hægri.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.