Morgunblaðið - 07.12.2000, Qupperneq 47

46 FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 2000 47 v
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Framkvœmdastjóri: Hallgrímur B. Geirsson.
Ritstjórar: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ENDURSKOÐUÐ
ÞJÓÐHAGSSPÁ
HORFUR í efnahagsmálum
þjóðarinnar eru dekkri á
næsta ári, 2001, samkvæmt
endurskoðaðri þjóðhagsspá, en gert
var ráð fyrir í þeirri, sem lögð var
fram er Alþingi kom saman í október-
byrjun.
Þjóðhagsstofnun gerir ráð fyrir, að
hagvöxtur verði 1,6% á næsta ári og
er það óbreytt frá fyrri spá. Hins veg-
ar verður hagvöxtur á þessu ári 4%,
sem er heldur meira en ráð var fyrir
gert (3,6%).
Nú er reiknað með, að verðlag milli
áranna 2000 og 2001 hækki um 5,8%,
sem er veruleg hækkun frá fyrri spá,
sem gerði ráð fyrir 4% hækkun verð-
lags milli þessara ára. Hækkun verð-
lags á þessu ári er nú áætluð 5,2% frá
árinu 1999 og er hún 0,2% hærri en
áður var reiknað með.
Þá er gert ráð fyrir því, að kaup-
máttur ráðstöfunartekna aukist um
0,5% á næsta ári, en áður var spáð
1,5% hækkun. Kaupmáttur á milli
áranna 2000 og 1999 verður meiri en
áður var spáð, eykst um 2% í stað
1,5%. Atvinnuleysi verður áfram lítið
á næsta ári, eða innan við 2%.
Viðskiptahallinn mun enn versna á
næsta ári og nema samkvæmt spánni
68 milljörðum króna, eða 9,3% af
landsframleiðslu. Viðskiptahallinn á
yfirstandandi ári er hins vegar áætl-
aður 61,5 milljarðar króna.
í endurskoðaðri spá sinni fyrir
næsta ár segir Þjóðhagsstofnun, að
breyttar horfur megi rekja til gengis-
breytinga á undanförnum vikum og
mánuðum. „Frá september, þegar
síðasta spá var gerð, til nóvember
hefur gengi krónunnar lækkað um
3,5-4%. Hér er vissulega um veru-
lega hækkun á verðlagsspá að ræða.
Venju fremur er hún háð óvissu og er
sú óvissa til beggja handa. Veikist
gengi krónunnar frekar má búast við
að áhrifa þess gæti í hærra verðlagi.
Forsendur um launahækkanir spár-
innar taka mið af þeim samningum,
sem gerðir voru á almennum vinnu-
markaði fyrr á þessu ári, að viðbættu
nokkru launaskriði. Hækki laun um-
fram þessar forsendur má gera ráð
fyrir, að þessi verðlagsspá sé of lág. Á
hinn bóginn er hugsanlegt, að þróun
olíuverðs verði hagstæðari á komandi
ári, en hér er lögð til grundvallar for-
senda OECD um, að ekki komi til um-
talsverðrar lækkunar á verði olíu fyrr
en seint á næsta ári. Þá eru merki
þess, að verð á húsnæði hafi náð hám-
arki,“ segir Þjóðhagsstofnun.
Horfur eru á því, að heldur dragi úr
þenslu í efnahagslífnu á næsta ári,
einkaneysla minnkar, en samneysla
verður óbreytt, en fjárfestingar
munu dragast saman um 2,5%. Þjóð-
arútgjöld munu vaxa um 0,9% á
næsta ári í stað 1,7%, sem áður var
spáð, og innflutningur verður 3%
minni en á yfirstandandi ári. Sam-
keppnisstaða útflutnings batnar
vegna gengisbreytinganna.
Það er að sjálfsögðu af hinu góða,
að heldur dragi úr þenslunni á næsta
ári. Hins vegar er ljóst, að verðbólg-
an verður mun meiri en í nágranna-
löndunum, svo og verður viðskipta-
hallinn of mikill. I þessu felst áfram
helzti vandi efnahagsmála. Almennt
er óhætt að segja, að efnahagshorf-
urnar á næsta ári séu góðar, en brýnt
er, að ríkisstjórnin, Alþingi og Seðla-
banki beiti öllum tiltækum ráðum
gegn vaxandi verðbólgu og viðskipta-
hallanum. Aðrir, sem að þessu máli
koma, t.d. fjármálastofnanir og at-
vinnulífið, þurfa einnig að leggja sitt
af mörkum. Væntanlega vill enginn
sjá á bak þeim efnahagslega stöðug-
leika, sem fært hefur landsmönnum
meiri hagvöxt og kaupmátt en nokkru
sinni fyrr.
HAGKVÆMIR VIRKJUNAR-
KOSTIR LÆKKA ORKUVERÐ
ORKUVEITA Reykjavíkur hefur
tilkynnt 10% almenna raforku-
verðslækkun. Ástæðan er hagkvæm
virkjun á Nesjavöllum og er fram-
leiðslukostnaður kílówattstundar
tæplega helmingur kostnaðar í raf-
orkukerfi Landsvirkjunar.
Loksins er samkeppni á raforku-
markaðnum að verða að veruleika.
Orkuveita Reykjavíkur hefur að sögn
Alfreðs Þorsteinssonar, formanns
stjórnar, verið að kaupa hverja kíló-
wattstund af Landsvirkjun á kr. 3,20,
en kostnaður við eigin framleiðslu
Orkuveitunnar á Nesjavöllum er kr.
1,50 hver kWh. Orkuveita Reykjavík-
ur hefur gert samning við
Landsvirkjun, sem tryggja á frá
henni varaafl.
Ástæða er til að fagna þessum
sparnaði fyrir heimilin á veitusvæði
Orkuveitu Reykjavíkur, sem nær til
um helmings heimila í landinu, þ.e.
Reykjavíkur, Kópavogs, Mosfells-
bæjar, Seltjarnarness og hluta
Garðabæjar. Hingað til hefur sala
rafmagns, sem framleitt hefur verið á
Nesjavöllum, eingöngu farið til stór-
virkjana, en frá og með 1. marz nk.
verður heimiluð sala til almennings.
Rafmagnsreikningur á meðalheimili
á landinu nemur um 40 til 50 þúsund
krónum á ári og er lækkunin því um 4
til 5 þúsund kr. á hvert heimili.
Þetta er hins vegar aðeins upphaf-
ið, því að Alfreð Þorsteinsson segir
afkomuhorfur orkuversins á Nesja-
völlum mjög góðar. Samlegðaráhrif
sameiningar orkufyrirtækja borgar-
innar séu jafnframt farin að skila ár-
angri og er áætlað að tekjur Orku-
veitunnar af raforkusölu á næsta ári
verði 690 milljónir króna, um einn
milljarður árið 2002 og 1,7 milljarðar
árið 2005. Þá mega stórnotendur
vænta lækkunar þegar á næsta ári.
Því hefur löngum verið haldið fram
að verð á raforku til almennings væri
býsna hátt. Til þess hafa legið ákveð-
in rök, sem hér verður ekki farið út í
en það eru vissulega tímamót, þegar
orkuverð byrjar loks að lækka.
REYKJAVÍK menningar-
borg og Verslunarráð ís-
lands héldu sameiginleg-
an morgunverðarfund í
Súlnasal Hótels Sögu í gærmorgun í
þeim tilgangi að efla umræðu um
tengsl menningar og atvinnulífs í ís-
lensku þjóðlííi. í upphafi fundar tók
María E. Ingvadóttir, fjármálastjóri
menningarborgarinnar, til máls og
sagði frá stofnun fjármálaráðs
menningarborgarinnar undir for-
ystu Sigurðar Gísla Pálmasonar fyr-
ir rúmum tveimur árum. Markmið
ráðsins var að fá til liðs við menning-
arborgina nokkur valinkunn fyrir-
tæki, sem að lokum voru nefnd mátt-
arstólpar hennar. Fyrirtækin voru
Búnaðarbankinn, Eimskipafélagið,
Landsvirkjun, Olís og Sjóvá-Al-
mennar tryggingar og til að innsigla
samninginn á milli þessara aðila
voru undirritaðir samningar á gler:
plötur sem allir fengu til eignar. í
hlut menningarborgar kom ein slík
plata og að sögn Maríu fannst þeim
við hæfi nú við lok menningarársins
að óska eftir því við Samtök atvinnu-
lífsins að þau tækju við plötunni að
gjöf, „til þess að minna okkur á
hvemig samstarf atvinnulífs og
menningargeirans getur borið ár-
angur báðum aðilum til styrktar og
eflingar við að ná fram markmiðum
sínum.“ Hún afhenti síðan innramm-
aða glerplötuna Finni Geirssyni,
sem nú er formaður stjómar Sam-
taka atvinnulífsins.
Bilið á milli fyrirtækjanna og
menningarinnar minnkar
Fyrstur frummælenda á fundin-
um var Friðrik Sophusson forstjóri
Landsvirkjunar og var yfirskrift er-
indis hans „Hlutverk fyrirtækja í
menningarlífinu11. Hann hóf mál sitt
á því að rekja stefnumörkun
Landsvirkjunar á sviði menningar.
Friðrik sagðist ekki vilja gera til-
raun til að skilgreina menninguna,
aðrir væm betur til þess fallnir. Þó
væri ljóst að bilið á milli menningar-
innar og fyrirtækjanna yrði stöðugt
ógreinilegra, „enda er stór hluti fyr-
irtækja hreinlega menningarfyrir-
tæki á markaði og er það vaxandi
hluti“. Sem dæmi um slíka starfsemi
nefndi Friðrik fyrirtæki í bókaút-
gáfu og nú nýverið fyrirtæki í leik-
húsrekstri.
Friðrik minnti á að frá upphafi
hafi orkufyrirtæki og menning átt
samleið. Það væri augljóst þegar lit-
ið er á listskreytingar á aflstöðvum.
Hann nefndi sem dæmi lágmynd Ás-
mundar Sveinssonar á Ljósafoss-
virkjun og verk Sigurjóns Olafsson-
ar á Búrfellsvirkun. Friðrik sagði
það einnig skemmtilega tilviljun að
Sigurður Arni Sigurðsson, listamað-
ur menningarborgarinnar, varð
hlutskarpastur í samkeppni um verk
utan á Sultartangastöð og þar má nú
sjá verkið Sólöldu.
„Stefnan sem Landsvirkjun hefur
markað sér í menningarstarfi bygg-
ist á því að við teljum að mannvirki
okkar og starfsemi feli ekki einungis
í sér inngrip í náttúruna, eins og
mörgum hefur orðið tíðrætt um und-
anfarið, heldur er virkjun einnig
felld inn í samfélagið. Rétt eins og
við þurfum að standa vel að um-
hverfismálum til þess að röskun okk-
ar á náttúrunni verði sem minnst,
þarf einnig að huga að samspili starf-
seminnar við samfélagið. Menning
og náttúra tvinnast því inn í starf-
semi Landsvirkjunar á hveijum
degi,“ sagði Friðrik.
Friðrik sagði það hafa verið Ijóst
frá upphafi að samstarf við menning-
arborgina félli vel að stefnu þeirra
hjá Landsvirkjun. Þeir tóku því boð-
inu um að verða máttarstólpar með
þökkum og fögnuðu sömuleiðis ósk
Félags íslenskra myndlistarmanna
sem vildu gera það að framlagi sínu
til menningarborgarinnar að halda
sýningar í virkjunum. Mynd-
listarsýningamar í orkustöðvunum
voru afar vinsælar og sóttu þær um
12.000 manns.
Breytingar á hugarfari
í viðhorfum til lista
Friðrik vék í máli sínu að þeim
gagngeru breytingum á hugarfari
sem orðið hafa undanfarið í viðhorf-
um til lista. „Sú var tíðin að alið var á
þeirri goðsögn að skapandi list dafn-
aði best í örbirgð. Hún ætti að bera í
sér róttækan boðskap sem beindist
gegn meinum þjóðfélagsins og knúði
fram réttlæti. Myndin var dregin
Þátttaka fyrirtækja í
menningu krefst dirfsku
A morgunverðarfundi Verslunarráðs
---------------------------------------
Islands og Reykjavíkur menningarborgar
í gær var efnt til umræðna um samstarf
menningar og atvinnustarfsemi. Fríða
Björk Ingvarsdóttir sat fundinn þar sem
meðal annars kom fram að ásýnd og arfur
þjóðfélags hvers tíma mótast mjög af
farsælu sambýli þessara tveggja afla.
Ásgeir Bolli Kristinsson, einn frummælenda á morgunverðarfundin-
um, ræddi uppbyggingu miðborgar Reykjavíkur.
Morgunblaðið/Áfidís
María E. Ingvadóttir, Páli Skúlason og Guðrún Jónsdóttir voru meðal gesta fundarins.
upp af fátækum listamönnum sem
ýmist urðu hungurmorða eða héldu í
sér lífinu fyrir gæsku framsýnna
auðmanna,“ sagði hann.
„Þessi mynd hefur nú gjör-
breyst," að sögn Friðriks „þar sem
fyrirtæki álíta það ekki einungis
skyldu sína að styðja menningarlífið,
heldur álíta þau að í því felist við-
skiptalegur hagur.“ Friðrik nefndi
Búnaðarbankann sem dæmi um fyr-
irtæki er hefði unnið menningu mik-
ið gagn með listaverkasöfnun sinni,
en safnið var til sýnis fyrir skömmu.
Friðrik benti á að afstaðan hefði ekki
einungis breyst meðal fyrirtækj-
anna heldur einnig hjá listamönnun-
um sjálfum. Atvinnustjómendur í
dag væru því ekld að styrkja list í
gustukaskyni, heldur sæju þeir fram
á hagnað af samstarfinu.
Að lokum gerði Friðrik grein fyrir
könnun sem hann framkvæmdi með-
al 26 stærstu fyrirtækja hér á landi
um tengsl þeirra við menningar-
starfsemi. Svör bárust
frá 23 fyrirtækjum og
sögðust allir svarendur
styðja menningarstarf
og þrír af fjórum telja
það samfélagslega
skyldu sína. Meirihluti fyrirtækj-
anna sagðist hafa mótaða stefnu í
menningarmálum og þriðjungur
lagði áherslu á eitt sérstakt svið
menningar. Athygli vekur að lang-
flestir virtust hafa áhuga á að
styrkja tónlist.
Fyrirtæki álíta stuðning við
menningn hafa jákvæð áhrif
Þess má geta að öll fyrirtækin
álitu að stuðningurinn hefði áhrif á
ímynd fyrirtælqanna og tveir þriðju
hlutar töldu að hann hefði áhrif á
samkeppnishæfni þeirra. Það er
ánægjuefni að gagnkvæmir samn-
ingar eru algengir og er þá miðað við
að báðir aðilar telji sig fá eitthvað
fyrir sinn snúð. Flest fyrirtækin hafa
haft frumkvæði að stuðningi við
menningarstarfsemi að sögn Frið-
riks, sem sýndi tölur þessu til stað-
festingar. Samkvæmt þeim höfðu
þrettán af tuttugu og þremur fyrir-
tækjum stutt verkefni í tengslum við
menningarárið og Friðrik sagði það
sérstaklega ánægjulegt að sjá að
fyrirtækin hafa ekki í hyggju að
draga úr stuðningi við menningar-
stafsemi eftir að menningarárinu
lýkur, heldur stefna að því að halda
honum í sama horfinu.
,Að lokum,“ sagði Friðrik Soph-
usson, „langar mig til að það komi
fram að ég tel að aukin viðskipti á
milli þjóða hafi leitt til meiri sam-
skipta og stöðlunar þeirra vegna.
Margir óttast því að menningarein-
kenni þjóða hverfi. Mín skoðun er þó
sú að hnattvæðing auki verðmæti og
gildi ýmissa þjóðmenningarlegra
sérkenna og þess vegna muni íslensk
menning í vaxandi mæli geta orðið
samkeppnistæld atvinnulífsins."
Uppbygging í miðborg
Reykjavíkur
Næst tók til máls Ásgeir Bolli
Kristinsson framkvæmdastjóri, en
hann gerði menningarmiðstöð í mið-
bæ Reykjavíkur að umræðuefni
sínu. Bolli skýrði frá því að hann
hefði, ásamt breskum arldtekt, verið
að vinna að framsetningu hugmynda
um uppbyggingu á hafnarsvæðinu í
Reykjavík. Tillögumar að framtíð-
amýtingu þessa svæðis taldi Bolli
vera sambærilegar við
þær sem framkvæmdar
hafa verið í nokkrum
borgum Evrópu. Nefndi
hann Barcelona og Bilb-
ao sérstaklega, en menn-
ingarlíf í miðborgum þeirra hefui-
verið eflt til mikilla muna með nýjum
byggingum og endurskipulagi.
Bolli gerði grein fyrir tillögunni
með myndum sem varpað var á skjá
svo auðvelt var að gera sér nýtingar-
möguleika slíkrar uppbyggingar í
miðbænum í hugarlund. I stuttu
máli hverfist hugmyndin um að
byggja á auðum og illa nýttum svæð-
um frá Tryggvagötu og inn að Skúla-
götu. Á auðri lóð við hlið Borgar-
bókasafnsins í Grófarhúsinu sá Bolli
fyrir sér sjávarútvegssafn, sem
tengt yrði öðrum byggingum og söl-
um er hýst gætu einskonar sögusafn
eða jafnvel safn helgað Halldóri
Laxness. Tengibyggingarnar gætu,
að sögn Bolla, skapað áhugaverð
tengsl við Listasafn Reykjavíkur í
Hafnarhúsinu. Bolli nefndi Tollhúsið
sem ákjósanlegan stað fyrir Listahá-
skólann á þessu svæði, enda fyrirsjá-
anlegt að sú starfsemi sem þar er nú
flytji annað. Hann sagði það mat
þeirra sem unnu þessa tillögu að
listaháskólinn myndi veita þessu
svæði aukið vægi og verða mikilvægt
afl í uppbyggingu öflugrar miðborg-
ar. Kennarar og nemendur Listahá-
skólans gætu einnig nýtt sér návígið
við Hafnarhúsið og Borgarbókasafn-
U-
ið sem væru mikilvægar stofnanir
fyrir skólastarfið.
Fjárfesting upp á
12 til 15 miRjarða
Tillagan sem Bolli kynnti gerir
einnig ráð fyrir kvikmyndahúsi og
veitingastöðum á þessu svæði sem
auk þess að nýtast borgarbúum gæti
haft skemmtanagildi fyrir erlenda
gesti sem eyða mestum tíma sínum í
miðborginni, að hans sögn. Á hafnar-
bakkanum, fyrir norðan og austan
Tollhúsið, gerir tíllagan ráð fyrir
tónlistarhúsi, ráðstefnuhöll og hóteli
ásamt bílastæðum til að auðvelda að-
gengi að miðbæjarsvæðinu. Þar að
auki felur tillagan í sér veigamiklar
breytingar á gatnakerfi miðbæjarins
auk uppfyllinga fyrir neðan Skúla-
götu, til að þjóna hinni nýju byggð og
starfsemi hennar.
Að sögn Bolla er Ijóst að vel yrði
að standa að því að fá fjárfesta tU að
leggja fé í uppbyggingu af slíku tagi,
enda er um fjárfestingu upp á 12 tU
15 milljarða að ræða. En sem dæmi
um aðdráttarafl safna og menning-
arstarfsemi af ýmsu tagi nefndi
hann að um milljón manna hefði
heimsótt Guggenheim safnið í BUb-
ao á síðasta ári. Hann taldi því nauð-
synlegt að skoða þróun miðbæjarins
í víðu samhengi, en menning gæti
sannarlega haft mikið aðdráttarafl
ef vel væri að henni búið.
Fyrirtæki, sem skara fram úr,
leiðandi í stuðningi við listir
Ástþór Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri auglýsingastofunnar
Góðs fólks McCann Ericson, flutti
erindi um það hvemig til hefði tekist
með menningarsamstarf á menning-
arárinu og hvað reynslu og lærdóm
mætti af því draga. Ástþór lagði
áherslu á að þátttaka fyrirtækja í
menningarstarfsemi krefðist
dirfsku, „enda kemur það í Ijós er-
lendis að það eru fyrirtækin sem
skara fram úr á sviði nýsköpunar,
markaðssetningar og stjómunar,
sem em leiðandi í stuðningi sínum
við menningu og listir."
Hann sagði atvinnulífið alltaf vera
undirstöðuafl og í raun óaðskUjan-
legan hluta menningar, en benti á að
þau áhrif sem berast út í þjóðfélagið
á hverjum tíma ráðast fyrst og
fremst af sambýli atvinnulífs og
menningar. Ástþór sagðist taka und-
ir þau orð Friðriks Sophussonar að
nú væm að verða vatnaskil í þessari
umræðu þar sem innan fyrirtækja
væri nú vaxandi skilningur á því
hvers virði það væri að tengjast
menningu. Hann taldi því öll teikn á
lofti um að stórvirki yrðu unnin á því
sviði á næstu áram.
Ástþór sagði að í gegnum tíðina
hefði stuðningur við listir á íslandi
einkum verið í gegnum stórhuga
sérvitringa sem hefðu verið að
kaupa sér veggskreytingar í móttök-
ur og afgreiðslusali. Ekki hefði alltaf
verið hugað að því hvort það sem
keypt var stæðist tímans tönn eða
hefði fagurfræðilegt gildi. Því væra
söfn sem hefðu orðið til á þennan
máta oft misjöfn að gæðum þó innan
um mætti finna gersemar.
Á síðustu áram hafa viðhorfin
breyst mjög mikið að sögn Ástþórs
og æ fleiri leggja áherslu á að styðja
vandaða samtímalist. „Fyrirtækin
þurfa að hafa getu og þroska til að
skilja hlutverk sitt á hverjum tíma í
menningarlegu tilliti, því þannig
hafa þau bein áhrif á
samtímamenningu sína,“
sagði hann. Hann benti á
að íslendingar væru ekki
einir í menningarlegu til-
liti fremur en í efnahags-
legu tilliti og að mikilvægt væri að
vekja athygli á íslenskri menningu
erlendis, en á menningarárinu hefur
einmitt verið unnið nýsköpunarstarf
á því sviði með þátttöku fjölmargra
fyrirtækja.
Ástþór lagði áherslu á þýðingu
hugarfarsbreytingar hjá stjómend-
um fyrirtækja, þeir yrðu að gera sér
grein fyrir að ekld sldpti máli hvort
þeir kærðu sig um ákveðna tegund
myndlistar upp á vegg eða hvort þeir
hefðu áhuga á vissri tegund tónlist-
ar. Val fyrirtækja yrði að mótast af
öðram og faglegri forsendum. Hann
vísaði til breytinga á lífsstfl fólks á
síðustu tíu áram sem orðið hafa til
þess að áhugi á ólíkum þáttum
menningar hefur aukist. Fyrirtæki
eru því farin að leita fyrir sér á ólík-
legustu sviðum til að bregðast við
nýrri þörf. „Tenging við menningu
getur því auðveldað sérstöðu í auk-
inni samkeppni einstakra fyrir-
tækja,“ sagði Ástþór. Hann sagði
fólk taka eftir því hvemig þau fyrir-
tæki sem það skiptir við era og með
hvaða hætti þau láta gott af sér leiða.
Ástþór sagði það augljóst að þau
fyrirtæki sem tóku þátt í starfi
menningarborgarinnar væra yfir-
höfuð ánægð með að hafa fengið
tækifæri til að láta að sér kveða af
þessu tilefni. Samningar virðast
undantekningarlítið hafa staðist en
þá áleit Ástþór mikilvægasta og við-
kvæmasta þáttinn í slíku samstarfi.
Þá vora fyrirtækin sannfærð um að
viðhorf almennings væra jákvæð í
garð þátttökunnar. „Einnig virtust
fyririækin telja að það skipti miklu
máli að nýta sér slík samstarfsverk-
efni í bland við menningarviðburði
sem þau mótuðu að eigin framkvæði.
Síðast en ekki síst töldu fyrirtækin
mikilvægt að styrktarþeginn aðstoð-
aði við mótun og kynningu inni í fyr-
irtækinu, svo starfsmenn skynjuðu
mikilvægi samstarfsins sem auð-
veldaði þeim að gerast talsmenn
þess og virkii- þátttakendur. Þar
sem einhugur rikti meðal stjómenda
og starfsmanna virtist árangurinn
vera mestur," sagði hann.
Ástþór vék orðum að því að í kjöl-
far aukinnar einkavæðingar væri
ábyrgð fyrirtækja meiri við það að
viðhalda fjölbreyttu
menningarlífi í landinu.
„Það er ekki sjálfgefið
að rfldð sjái um alla
menningarstarfsemi,“
sagði hann.
Að lokum kom það fram í máli
Ástþórs að þegar spurt er um við-
horf almennings til þess hve menn-
ingartengdur stuðningur fyrirtækja
skiptir miklu máli, kemur í Ijós að
áberandi meirihluti er fylgjandi slík-
um stuðningi. „Fólk lætur sig það
varða í vaxandi mæli hvemig sam-
borgarar fyrirtækin sem það á við-
skipti við era,“ sagði Ástþór. „Fólk
metur því meira þau fyririæki sem
hafa lagt sitt af mörkum til að bæta
heiminn."
Borgarmenning byggist
á mörgum þáttum
Þegar frummælendur höfðu lokið
máli sínu var orðið laust og bað Sig-
urður Líndal fyrstur um að fá að
stíga í pontu. Sigurður hóf mál sitt á
því að spyija hvemig miðborg
Reykjavíkur ætti að vera og vakti at-
hygli fundargesta á því um leið að
þar er vagga borgarmenningar á ís-
landi. „Borgarmenning byggir þó á
mörgum þáttum og sérstaklega á
þeim mannvirkjum sem komið hefur
verið upp og því lífi sem þar hefur
verið lifað. Það er öðra fremur bund-
ið við stjómgæslu, menntun, upp-
fræðslu, listir og viðskipti, allt í hæfi-
legu jafnvægi," sagði Sigurður.
Hann lýsti síðan vonbrigðum sínum
yfir því að elsta og menningarleg-
asta fyrirtæki á íslandi, Reykjavík-
urapótek, hefði verið lagt niður þrátt
fyrir sína menningarlegu ásýnd og
sögulegu þýðingu. Sigurður lýsti
undrun sinni yfir því að slíkt hefði
verið látið viðgangast og að svo virt-
ist sem fulltrúar atvinnulífsins í mið-
borginni stuðluðu að einhæfni þegar
ætla mætti að fólk hefði meiri áhuga
á fjölbreytni.
Sigurður gagnrýndi einnig frum-
mælendur fyrir að hafa ekki gert ráð
fyrir fræðastarfsemi, vísindum og
bókmenningu í málflutningi sínum
sem hann taldi bera vott um skort á
skilningi á eðli menningarinnar.
Hann benti á að starf á þessum svið-
um væri ekki síður mfldlvægt ásýnd
miðbæjarins en viðskipti, verslun og
önnur atvinnustarfsemi.
Þegar Sigurður hafði gert grein
fyrir athyglisverðri gagnrýni sinni á
þróun miðbæjarins og mikilvægi
varanlegrar menningarstarfsemi í
því samhengi, tók Þorlákur Eiríks-
son, forstöðumaður Listasafns
Reykjavíkur, til máls. Hann sagði að
það hefði farið um sig léttur hrollur
þegar hann sá yfirskrift fundarins;
íslensk menning - samkeppnistæki
atvinnulífsins. „Ég sá fyrir mér að
þama hefðu menn komið auga á nýj-
an miðil í auglýsingarskyni sem
hægt væri að nota að vild til hags-
bóta fyrir atvinnulífið,“ sagði Eirík-
ur. „Sjálfur er ég þeirrar skoðunar
að á undanfómum áram hafi átt sér
stað jákvæð þróun hvað varðar
skilning á því að menningarstarf-
semi sé ekki eitthvað sem hægt er að
nota. Menningin lifir sjálfstæðu og
þroskuðu lífi og þróast oft í aðrar átt-
ir en þeir sem sfyðja hana vflja.“
Stuðningnr við listir má ekki
vera skilyrtur
Eiríkur lýsti ánægju sinni með þá
reynslu sem menningarárið hefði
fært okkur, þar sem annars vegar
hefði verið falast eftir fjárfestum og
hins vegar eftir hugmyndum og til-
lögum um hvað ætti að framkvæma.
„Síðan var valið úr þeim tillögum
með sjálfstæðum hætti, svo það val
var ekki háð vflja þeirra sem lögðu
fjármagnið fram,“ sagði hann. Eirík-
ur lagði ríka áherslu á nauðsyn þess
að samningar um stuðning við listir
og menningu væra ekki skilyrtir, því
annars gæti listrænn metnaður ekki
verið forsenda þeirrar sköpunar sem
um væri að ræða.
Páll Skúlason, rektor Háskóla ís-
lands, tók næstur stuttlega til máls
og sagðist einungis rilja ítreka að
menning án menntunar væri ekki til.
„Listimar hvfla á ákveðinni mennt-
un,“ sagði hann og benti á að stofn-
anir samfélagsins væru á þremur
sviðum; sviði fyrirtækjanna, sviði
hins opinbera og sviði mennta- og
listastofnana. Það sem skilur
mennta- og listalífið frá sviðum fyr-
irtækja og hins opinbera er að það
hefur hvorki peninga né völd, að
sögn Páls. Samstarf á milli þessara
þriggja sviða er því ákaflega mikil-
vægt og nauðsynlegt að skapa góð
tengsl þar á milli.
Fyrirtækin velja ólíkar leiðir,
rétt eins og listamennirnir
Lokaorðin á þessum morgunverð-
arfundi átti Þórann Sigurðardóttir
framkvæmdastjóri menningarárs-
ins. Hún þakkaði fyrir fróðleg erindi
og lagði áherslu á hversu mikils virði
það samstarf væri sem hefði skapast
með menningarárinu. Hún taldi að
góðan árangur við framkvæmdina
mætti ekki síst rekja til þess að
menningarárið fékk til liðs við sig
fólk úr atvinnulífinu sem veitti góð
ráð. „Fyrirtækin tóku þátt af áhuga,
af því þetta skipti þau máli. Og það
er sá bakgrunnur sem varð til þess
að við urðum ein heild,“ sagði Þór-
unn. Hún tók upp þráðinn úr ábend-
ingum Eiríks Þorlákssonar og sagði
að það hefði aldrei komið fyrir að
nokkurt fyrirtæki hefði reynt að
hafa áhrif á starf þeirra eða val þó
þau hefðu vissulega haft mismun-
andi leiðir til að taka þátt í samstarf-
inu - rétt eins og listamennimir. Að
lokum lýsti hún nokkrum áhyggjum
yfir því hvemig haldið yrði áfram að
menningarárinu loknu og jafnframt
þeirri von sinni að þessi fundur yrði
aðeins forsmekkurinn að frekari um-
ræðum á milli atvinnulífsins og
menningarsviðsins.
Menning án
menntunar er
ekkitil
Fyrirtækin
tóku þátt af
áhuga
Samgönguráðherra
um Reykjanesbraut
Otíma-
bært að
flýta tvö-
földun nú
SAMGÖNGURÁÐHERRA
Sturla Böðvarsson, telur
ekki tímabært að taka
ákvarðanir um að flýta tvöföldun
Reykjanesbrautarinnar á meðan
mat á umhverfisáhrifum fer fram
hjá Vegagerðinni. Einnig vill hann
að endanlegri hönnun og undirbún-
ingsvinnu verði lokið áður en lengra
verði haldið. Hægt sé að taka málið
upp í endurskoðun vegaáætlunar
næsta haust.
Kristján Pálsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins á Reykjanesi,
sagði í samtali við Morgunblaðið að
mögulegt væri að flýta framkvæmd-
unum þannig að tvöföldun Reykja-
nesbrautar taki eitt ár og verði til-
búin árið 2003. Allur áfanginn er
upp á 30 kílómetra. Þegar þetta var
borið undir umdæmisstjóra Vega-
gerðarinnar á Reykjanesi taldi
hann vel mögulegt að flýta tvöföld-
uninni en framkvæmdir gætu ekki
tekið skemmri tíma en tvö ár.
Kristján Pálsson sagði að það
hefði verið lengi á dagskrá að reyna
að flýta tvöföldun brautarinnar.
Hann sagði þetta svipað fyrirkomu-
lag og gert hefði verið við hafna-
áætlun þar sem framkvæmdum hef-
ur víða verið flýtt. Er þá miðað við
að verktakinn taki lán til verksins til
jafns við það sem reiknað er með í
áætluninni 2003-2006 og fái lánið
endurgreitt sem því nemur að fram-
kvæmdum loknum árið 2003 og-
næstu þijú ár þar á eftir.
Sturla Böðvarsson sagði að það
yrði að vera ákvörðun Alþingis að
flýta framkvæmdinni með lántöku
og samningum við verktaka. Slíkt
yrði heldur ekki gert þannig að
hægt yrði að flýta framkvæmdinni
um mörg ár.
„Ég vil ekki gefa nein fyrirheit
um hvaða framkvæmdum á vega-
áætlun verði flýtt og hveijum ekki.
Fyrst vil ég sjá að hönnun og undir-
búningi við fyrstu framkvæmdir við
tvöföldun Reykjanesbrautarinnar
verði lokið. Það er vilji til þess að
þetta gangi sem hraðast fyrir sig,“
sagði Sturla. Varðandi vísun Krist-
jáns Pálssonar til hafnaáætlunar
sagði Sturla það ekki sambærilegt
þar sem hafnarframkvæmdir væra
á vegum sveitarfélaganna.
Góðar aðstæður
Jónas Snæbjörnsson, umdæmis-
stjóri Vegagerðinnar á Reykjanesi,
sagði að Vegagerðin hefði ekki
skoðað möguleika á að flýta fram-
kvæmdum. Unnið væri eftir þeirri
vegaáætlun sem lægi fyrir en hún
gerir ráð fyrir að framkvæmdir geti
hafist haustið 2002 og verði endan-
lega lokið árið 2010. Þá verði byrjað
á 5-6 km kafla í kringum Kúagerði
sem lokið yrði vorið 2004. Vegaáætl-
un fyrir árin 2002-2004 gerir nú ráð
fyrir 600 milljónum króna í Reykj-
anesbraut, 400 milljónum til ársins
2007 og 1.500 milljónum í síðasta
áfanga.
Að sögn Jónasar er verið að und-
irbúa mat á umhverfisáhrifum á
stóram hluta Reykjanesbrautarinn-
ar, eða frá mörkum Hafnarfjarðar
og Vatnsleysustrandarhrepps að
Fitjum í Njarðvík.
Jónas sagði það tæknilega mögu-
legt að vinna við allan kaflann í einu.
Unnið yrði að veralegu leyti við
hliðina á núverandi vegi, þar sem
byggja ætti tvær nýjar akgreinar
við hlið þeirra tveggja sem fyrir era.
Hann taldi mögulegt að skipuleggja
vegagerðina sjálfa þannig að hún
yrði unnin með skjótum hætti en
spurning væri með mislægu gatna-
mótin í fyrsta áfanga. Mislæg
gatnamót era áætluð alls sjö.
Jónas sagði ógerlegt að vinna við
tvöföldunina í einum áfanga á einu
ári, heldur megi frekar gera ráð fyr-
ir um tveggja ára framkvæmd.